Ενα από τα πρώτα ζητήματα στα οποία η κυβέρνηση της ΝΔ υποτίθεται πως θα δώσει... λύση, είναι αυτό που αφορά τα πανωτόκια και τις καταστροφικές συνέπειες που έχει για χιλιάδες οικογένειες η ληστρική πολιτική των τραπεζών. Μόνο που ο ντόρος που έχει δημιουργηθεί, με σημαντικό μέρος της ευθύνης στα Μέσα Ενημέρωσης που σπεκουλάρουν με ένα πρόβλημα που απασχολεί δεκάδες χιλιάδες δανειολήπτες, είναι εντελώς δυσανάλογος με την ουσία των ρυθμίσεων που ετοιμάζει η ΝΔ. Γιατί οποιαδήποτε συζήτηση γίνεται σήμερα για ρύθμιση που αφορά τα πανωτόκια μόνο των νέων δανείων που δίνονται με ισχύοντα επιτόκια, αποτελεί τουλάχιστον κοροϊδία, αν όχι απάτη, στο βαθμό που δεν αγγίζει θύματα των τραπεζών που έχουν τσουρουφλιστεί από τα πανωτόκια σε προηγούμενες περιόδους, όταν τα επιτόκια ήταν πολλαπλάσια των σημερινών. Ας δούμε λοιπόν ορισμένες πλευρές του θέματος, ώστε ο καθένας να μπορεί να αξιολογήσει αν μπορούμε να μιλάμε για λύση κάποιου προβλήματος ή για ένα νέο κύκλο κοροϊδίας σε βάρος των εργαζομένων. Σε βάρος, δηλαδή, εκείνων που επειδή το εισόδημά τους δε φτάνει να καλύψουν τις ανάγκες τους, αναγκάζονται να προσφεύγουν στους τραπεζίτες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους μελλοντικούς οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Οι τράπεζες, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, ποντάρουν όλο και περισσότερο στη συνεχή αύξηση των κερδών τους από τις λεγόμενες «λιανικές τραπεζικές συναλλαγές». Από τη συνεχώς μαζικότερη χρηματοδότηση των λαϊκών στρωμάτων. Των οικογενειών των εργαζομένων που δεν τα βγάζουν πέρα και εξαναγκάζονται να καταφεύγουν στο δανεισμό για να καλύψουν άμεσες ανάγκες των οικογενειών τους, αλλά και εκείνων που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο σερβιριζόμενο καταναλωτικό πρότυπο και καταχρεώνονται προκειμένου να εκπληρώσουν κάποια, εντέχνως καλλιεργούμενη, ματαιοδοξία. Η ανάπτυξη των «λιανικών τραπεζικών συναλλαγών», έχει οδηγήσει σε ένα πλήθος «τραπεζικών προϊόντων». Σ' αυτά συμπεριλαμβάνονται τα κλασικά στεγαστικά δάνεια, τα διάφορα δάνεια για αγορές, τα καταναλωτικά δάνεια, τα προσωπικά δάνεια, οι διάφορες πιστωτικές κάρτες, δάνεια για διακοπές, για τις γιορτές ή για εγχειρήσεις, διάφορες μορφές τραπεζικού δανεισμού συνδεδεμένες με ειδικές εταιρίες, με λογαριασμούς κινητών τηλεφώνων, με ξενοδοχεία και αεροπορικές εταιρίες και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος (και όχι κατ' ανάγκη φυσιολογικός) νους.

Το σύνολο των πελατών αυτής της κατηγορίας, όπως καταλαβαίνει ο καθένας, είναι η πιο εύκολη λεία για τις τράπεζες. Οι τραπεζίτες, προβάλλοντας το ψευτοεπιχείρημα πως δήθεν το ρίσκο είναι μεγαλύτερο για χορηγήσεις προς απλούς πολίτες ή και μικρούς επιχειρηματίες, έχουν δημιουργήσει ένα δίχτυ, όπως λένε, αυτοπροστασίας τους, στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για ένα στυγνό σύστημα λεηλασίας των αντίστοιχων πελατών τους. Αλλωστε, όλοι μας ξέρουμε ότι κανένας μεγαλοκαρχαρίας, από αυτούς που αποδεδειγμένα χρώσταγαν δεκάδες δισεκατομμύρια, έπαθε το παραμικρό εξαιτίας των χρεωστούμενων στην τράπεζα, ενώ επίσης όλοι μας έχουμε ακούσει κάποιο οικογενειακό δράμα στη διπλανή ή την παραδιπλανή πόρτα, με την οικογένεια που προσπαθεί να ξεφύγει από τα νύχια της τράπεζας, αλλά βυθίζεται όλο και περισσότερο στην καταστροφή.

Η πορεία εξέλιξης του καπιταλισμού και στην Ελλάδα την περίοδο μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, είχε σαν αποτέλεσμα την ενίσχυση της θέσης των τραπεζών και την εισβολή τους και σε τομείς της οικονομικής δραστηριότητας των λαϊκών νοικοκυριών. Τα διάφορα δάνεια «λιανικών συναλλαγών» εκτοξεύτηκαν στα ύψη και πολλαπλασιάστηκαν κατά πολλές φορές, ενώ οι δανειολήπτες από μερικές - λίγες - χιλιάδες, αριθμούνται τώρα σε εκατομμύρια. Δεκάδες χιλιάδες είναι και αυτοί που έχουν μπλεχτεί στα γρανάζια των πανωτοκίων, χιλιάδες όσοι που απειλούνται με πλειστηριασμούς και ταυτόχρονα εκβιάζονται να επιστρέψουν στην τράπεζα ποσά πολλαπλάσια από αυτά που δανείστηκαν.

Τακτική των τραπεζών, εδώ και παντού, ειδικά σε ό,τι αφορά τον τομέα της χορήγησης δανείων σε μη επιχειρηματικές ομάδες του πληθυσμού και για μη επιχειρηματικούς λόγους, είναι η εφαρμογή μιας ειδικής ρήτρας. Οτι σε περίπτωση που κάποιος πελάτης καθυστερήσει την πληρωμή μιας δόσης δάνειου, τότε η δόση καθίσταται ληξιπρόθεσμη. Αυτό σημαίνει ότι ο ενδιαφερόμενος δεν μπορεί να εξοφλήσει καμιά επόμενη δόση, αν προηγουμένως δεν εξοφλήσει αυτή που εκκρεμεί συν τα πρόστιμα (τόκοι υπερημερίας) που επιβάλλονται για την καθυστέρηση. Αν μάλιστα η καθυστέρηση των πληρωμών είναι περισσότερη του ενός μήνα, τότε τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο, αφού η Τράπεζα υπολογίζει τα πρόστιμα σε ολόκληρο το δάνειο. Οπότε, αν η οικονομική δυσχέρεια κάποιου πελάτη διαρκέσει τρεις - τέσσερις μήνες, τότε τον πέμπτο μήνα, για να επανέλθει το χρονοδιάγραμμα εξόφλησης του δανείου στα φυσιολογικά του επίπεδα, ο πελάτης θα πρέπει, με μία πληρωμή, να καταβάλει: α) τις τέσσερις προηγούμενες δόσεις, β) τους τόκους υπερημερίας για τις τρεις απλήρωτες δόσεις, γ) τους ενδεχόμενους τόκους υπερημερήσιας επί ολόκληρου του οφειλόμενου ποσού, δ) την τρέχουσα δόση εξυπηρέτησης του δανείου. Είναι, δηλαδή, ολοφάνερο πως αν για οποιοδήποτε λόγο προκύψει οικονομική δυσκολία και καθυστερήσουν κάποιες δόσεις, αρχίζει να λειτουργεί ένα απίθανο τοκογλυφικό σύστημα, από το οποίο ελάχιστοι έχουν καταφέρει να ξεφύγουν.

Για του λόγου το αληθές, έχουν ενδιαφέρον οι σχετικές διατυπώσεις στα συμβόλαια δανείων της Εθνικής Τράπεζας. «Σε περίπτωση εξόφλησης οποιασδήποτε οφειλής του δανείου, σημειώνεται στα συμβόλαια, ο οφειλέτης θα χρεώνεται αυτοδικαίως για τα καθυστερούμενα ποσά με τόκους υπερημερίας», ενώ «επίσης συμφωνείται ότι από της ημέρας της υπερημεσίας, χωρεί αυτοδικαίως και χωρίς όχληση ανατολισμός και οι τόκοι που προκύπτουν προστίθενται στο ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο ανά εξάμηνο». Στη συνέχεια αναφέρεται ότι «σε περίπτωση μη ολοσχερούς εξόφλησης δύο μηνιαίων δόσεων, η δανείστρια δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση και να καταστήσει απαιτητό και το μη ληξιπρόθεσμο κεφάλαιο του δανείου και να το χρεώνει κι αυτό με τους παραπάνω τόκους υπερημερίας και ανατοκισμού». Για να καταλάβει κάποιος τι ακριβώς μπορεί να σημαίνουν αυτά τα δικαιώματα που εξασφαλίζουν οι τραπεζίτες, ας δούμε ένα χειροπιαστό παράδειγμα. Εστω ότι πελάτης τράπεζας είχε πάρει το 1990 στεγαστικό δάνειο 15 εκατομμυρίων δραχμών για 15 χρόνια, το οποίο εξοφλούσε κανονικά μέχρι το τέλος του 2001 που ενέσκηψαν οικονομικά προβλήματα, τα οποία κράτησαν πέντε μήνες. Ο πελάτης του παραδείγματος, που καθυστέρησε πέντε δόσεις συνολικού ποσού 780.000 δρχ., αν θα πήγαινε τον Ιούνη να διευθετήσει το πρόβλημά του, θα ανακάλυπτε ότι για τη... διευθέτηση θα έπρεπε να πληρώσει: α) 780.000 για τις καθυστερούμενες δόσεις, β) 14.800 για τόκους υπερημερίας που αφορούσαν τις καθυστερούμενες δόσεις, γ) 242.761 για τόκους υπερημερίας επειδή κατέστη ληξιπρόθεσμο το δάνειο και δ) 130.000 για την τρέχουσα δόση. Δηλαδή, η άρση των συνεπειών για την καθυστέρηση των 5 δόσεων συνολικής ισοδυναμεί με την καταβολή 1.167.561 δραχμών! Ε, λοιπόν, ελάχιστοι είναι αυτοί που τα καταφέρνουν να τα βγάλουν πέρα σ' αυτές τις συνθήκες. Και επειδή τα σχετικά ποσά «τρέχουν» πολλαπλασιαστικά για κάθε επόμενο μήνα μη πληρωμής, το αποτέλεσμα είναι απλοί άνθρωποι που βρέθηκαν σε μια δύσκολη στιγμή να είναι φεσωμένοι με δεκάδες και εκατοντάδες εκατομμύρια δραχμές προς τις τράπεζες.

Οπως η ΝΔ σήμερα έτσι και στο παρελθόν κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ προώθησαν, υποτίθεται, ρυθμίσεις βάσει των οποίων τα πανωτόκια και οι τελικές απαιτήσεις των τραπεζών προς τους πελάτες τους δε θα μπορούσαν να είναι μεγαλύτερες κάποιων πολλαπλάσιων του αρχικού κεφαλαίου. Στην τελευταία ρύθμιση που νομοθετήθηκε το 2001, προβλέπεται ως βάση το τετραπλάσιο του ποσού, το οποίο αυξομειώνεται ανάλογα με το χρόνο σύναψης του δανείου. Βέβαια, οι τραπεζίτες ποτέ δε δέχτηκαν να υιοθετήσουν την ύπαρξη μιας τέτοιας ρύθμισης νόμου. Επειδή όμως γνωρίζουν καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον πως τα αστρονομικά ποσά που εγγράφονται λόγω πανωτοκίων δεν πρόκειται ποτέ να εισπραχθούν, φαίνεται πως τώρα κουβεντιάζουν το ενδεχόμενο να αφήσουν την κυβέρνηση να ψηφίσει κάποια ρύθμιση που θα αφορά τα νέα δάνεια. Εδώ όμως βρίσκεται το κόλπο της απάτης, αφού με βάση τα επίπεδα των σημερινών επιτοκίων τα πανωτόκια μπορεί να εξακολουθούν να είναι επαχθή, δεν πολλαπλασιάζονται όμως με τους ρυθμούς που γινόταν στο παρελθόν. Αλλωστε όταν τα επιτόκια ήταν 25% ο πελάτης, για 15ετές δάνειο, έπρεπε να επιστρέψει 3,8 φορές το ποσό που δανείστηκε, ενώ σήμερα με επιτόκια περί το 6% επιστρέφεται 1,5 φορά το αρχικό κεφάλαιο.

Το κύριο όμως σε όλα τα παραπάνω είναι ότι ανεξάρτητα από τον τρόπο που διαμορφώνονται τα επιτόκια και τις ρυθμίσεις που ετοιμάζει η ΝΔ, οι τράπεζες διευρύνουν συνεχώς την ολόπλευρη διείσδυσή τους σε όλους τους τομείς της οικονομικής - και όχι μόνο - δραστηριότητας, εντείνοντας τη ληστεία σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων και αυξάνοντας συνεχώς τα υπερκέρδη τους.