Την 30ή Δεκέμβρη, στους δρόμους του Κατμαντού, ακόμα μία φοιτητική διαδήλωση αντιμετωπίστηκε με όργιο καταστολής: δεκάδες φοιτητές και περαστικοί τραυματίστηκαν όταν οι δυνάμεις ασφαλείας όρμησαν εναντίον τους - από το μένος τους δε γλίτωσαν ούτε οι δημοσιογράφοι διότι, όπως ξεκαθάρισαν αστυνομικοί, τα ΜΜΕ «προβάλουν ψεύδη περί βαρβαρότητας της αστυνομίας» (!). Ανάμεσα στους πιο σοβαρά τραυματισμένους, και δεν επρόκειτο βέβαια για σύμπτωση, ήταν 12 ηγετικά στελέχη φοιτητικών οργανώσεων κι ένας καμέραμαν. Η αφορμή δόθηκε στις δυνάμεις της αστυνομίας όταν οι φοιτητές που διαδήλωναν φώναξαν συνθήματα εναντίον του βασιλιά, πράγμα που, όπως ξεκαθάρισε και ο πρωθυπουργός του Νεπάλ Θάπα, αποτελεί «έγκλημα» (!). Σε άλλες περιοχές της χώρας, όπου έγιναν μαχητικές φοιτητικές κινητοποιήσεις, υπήρξαν επίσης αστυνομικές επεμβάσεις, τραυματισμοί και δεκάδες προσαγωγές σπουδαστών, που κατόπιν απελευθερώθηκαν. Το νέο «ρεκόρ» καταστολής δεν έκαμψε τους φοιτητές, οι εθνικές οργανώσεις των οποίων συμφώνησαν ότι θα κατέβαιναν και πάλι στους δρόμους την 1η του Γενάρη, κατά την εφημερίδα «Himalayan Times».

Ο κατασταλτικός μηχανισμός της κυβέρνησης υπό τον μονάρχη του Νεπάλ, Γκιανέντρα, νωρίτερα το Δεκέμβρη, απήγγειλε την κατηγορία της «στάσης» σε τρεις ηγέτες φοιτητικών οργανώσεων, επειδή φώναξαν συνθήματα κατά του μονάρχη - κατηγορία που αποσύρθηκε κακήν κακώς: αφού όχι μόνο δεν «τρόμαξε» το κίνημα, αλλά αντίθετα εξόργισε τους φοιτητές κι έκανε τις διαδηλώσεις τους ακόμη μαζικότερες. Το παλάτι και η κυβέρνησή του έκαναν ένα σοβαρό λάθος, πιο σοβαρό από όσο νομίζουν, ξεσηκώνοντας τους φοιτητές, σημείωσε η εφημερίδα «Kathmandu Post», καθώς, κατά περιόδους, το φοιτητικό κίνημα, παρότι συνδεδεμένο με τα πολιτικά κόμματα, έχει παίξει πιο «κρίσιμο ρόλο κι από τα ίδια τα κόμματα».

Οπως σημείωσε η εφημερίδα, το 1990, στις διαπραγματεύσεις μεταξύ παλατιού και πολιτικών κομμάτων, οι επιθετικές παρεμβάσεις των φοιτητών παραλίγο να οδηγούσαν στην ανατροπή της μοναρχίας, όμως ο τότε μονάρχης Μπιρέντρα είχε - διαβλέποντας τον κίνδυνο - σώσει την παρτίδα τροποποιώντας το Σύνταγμα και νομιμοποιώντας τα κόμματα. Ηταν μια ευφυής κίνηση: παρέμεινε κυρίαρχος, επιτρέποντας τη «συμμετοχή» των αντιπάλων του στο παιγνίδι, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα να ατονήσει και το φοιτητικό κίνημα. Το 1979, όταν και τότε οι φοιτητικές κινητοποιήσεις είχαν αναστατώσει τη χώρα, ο Μπιρέντρα είχε αναγκαστεί να διεξαγάγει δημοψήφισμα - που κέρδισε, βέβαια - στην πιο σοβαρή προηγούμενη πολιτική απειλή για το παλάτι.

Στη θέση του Μπιρέντρα σήμερα βρίσκεται (μετά το μυστηριώδες μαζικό φονικό του ίδιου κι άλλων 14 γαλαζοαίματων από το διάδοχο του θρόνου πρωτότοκό του Ντιπέντρα, το 2001) ο φιλόδοξος, πολιτικά λιγότερο ευφυής, αλλά οπωσδήποτε πιο αδίστακτος αδελφός του, Γκιανέντρα. Η αλλαγή του προσώπου δε λέει και πολλά: Και πάλι η εξέλιξη της αναμέτρησης θα κριθεί από τις διαθέσεις των πολιτικών κομμάτων. Ηδη, οι ηγέτες των πολιτικών κομμάτων έχουν αρχίσει τα «αν» και τα «αλλά». Οι φοιτητές αξιώνουν τερματισμό του εμφυλίου, δημοκρατία άμεσα, λαϊκή κυριαρχία, το τέλος της εκμετάλλευσης των τσιφλικάδων. Οι πολιτικοί ηγέτες αναζητούν ένα συμβιβασμό: Προκήρυξη εκλογών, ώστε να αποκατασταθεί η Συνταγματική τάξη που ο Γκιανέντρα έκανε σουρωτήρι, αποπέμποντας τον προηγούμενο πρωθυπουργό και ορίζοντας έναν άλλο ή ακόμη και τη δημιουργία μιας κυβέρνησης «εθνικής ενότητας», όπως ήδη έχει προτείνει η πρωθυπουργός Θάπα. Τα κόμματα - προεξάρχοντος του ΚΚ Νεπάλ/Ενωμένου Μαρξιστικού Λενινιστικού - διαδηλώνουν κι αυτά, όμως οι πραγματικές τους διαθέσεις αποτελούν αίνιγμα, που μένει να απαντηθεί.

Στη συνάντηση των ηγεσιών όλων των νόμιμων κομμάτων με την υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Κριστίνα Ρόκα, που πρόσφατα έκανε μια 4ήμερη επίσκεψη στην Κατμαντού, τα στελέχη του Κογκρέσου, του ΚΚΝ/ΕΜΛ και άλλων σχημάτων άκουσαν την απεσταλμένη της Ουάσιγκτον να τους προτρέπει να μην έρθουν σε σύγκρουση με το παλάτι: «Ο κοινός μας εχθρός», τους είπε, «είναι το ΚΚ Νεπάλ -Μαοϊκό». Η Αμερικανίδα εγκάλεσε τα στελέχη των κομμάτων της χώρας: «Πώς περιμένετε να λύσετε την πολιτική κρίση», είπε, «όταν τα ίδια σας τα κόμματα υποφέρουν από αλληλοσπαραγμό και κακοδιαχείριση;», είπε. Η Ρόκα βέβαια δεν πήγε στο Νεπάλ για... τουρισμό ή για να «συγκεντρώσει στοιχεία», όπως υποστήριζαν δημοσιεύματα.

Κάθε άλλο: Η κυβέρνηση Μπους μοιάζει να έχει εξαιρετικά συνεκτική πολιτική στο μυαλό της, όσον αφορά το Νεπάλ. Επιχειρώντας να ωθήσει τα πολιτικά κόμματα σε συμμαχία με το παλάτι εναντίον των μαοϊκών, που διεκδικούν βίαια την ανατροπή της καθεστηκυΐας τάξης και προσφέροντας υλική και διπλωματική βοήθεια, με στόχο τη στρατιωτική νίκη σε βάρος του ΚΚ Νεπάλ-Μαοϊκού, που εντάσσει στην κατηγορία των «τρομοκρατικών» οργανώσεων, η Ουάσιγκτον φαίνεται να επιδιώκει τη διατήρηση του Νεπάλ στο δικό της γεωπολιτικό στρατόπεδο. Η επίτευξη ειρήνης είναι όχι μόνο δευτερεύουσα, αλλά πιθανώς και απευκταία (!) γι' αυτήν.

Ισως έτσι να εξηγείται η «προστασία» στους Μαοϊκούς που εθνικιστικοί και επιχειρηματικοί κύκλοι του Νεπάλ αποδίδουν στην Ινδία, αν ληφθεί υπόψη η πολύ στενή, τελευταία, συνεργασία ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Νέο Δελχί... Οπως χαρακτηριστικά δήλωσε στην εφημερίδα «People's Review» διπλωμάτης, ο ισχυρισμός ότι η ανάμειξη της Ινδίας θα την έθετε σε κίνδυνο «είναι γελοίος».

Από την κατάρρευση της ειρηνευτικής διαδικασίας, στα τέλη Αυγούστου, και την επανέναρξη του εμφυλίου, τα επίσημα στοιχεία κάνουν λόγο για κάπου 1.400 νεκρούς, εκ των οποίων 1.200 φέρονται να είναι «μαοϊκοί» και κάπου 200 στρατιώτες και αστυνομικοί. Στην πραγματικότητα, το ότι οι 1.200 νεκροί ήταν «μαοϊκοί» χωράει πολλή συζήτηση. Οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν εν ψυχρώ δολοφονίες πολιτών από την πλευρά του στρατού όσο και από την πλευρά των Μαοϊκών. Ο στρατός παραδέχτηκε ότι καμιά φορά μπορεί να χρησιμοποιεί «υπερβολική» ισχύ πάνω στην έξαψη της μάχης, αλλά γενικά δεν κάνει λάθη. Σε «17 περιπτώσεις» υπήρξαν διώξεις στρατιωτών, κατά το βασιλικό στρατό. Εκπρόσωπός του πάντως, κάποιος ταγματάρχης Gurung, υπερασπίστηκε τους γενναίους του, που σε μια πρόσφατη περίπτωση άνοιξαν εναντίον μιας άοπλης γυναίκας μαζικό πυρ: «Επρόκειτο για αντάρτισσα που προσπαθούσε να διαφύγει από έλεγχο ασφαλείας». Το εξαιρετικά βολικό για τον ταγματάρχη είναι ότι η γυναίκα δεν μπορεί να διαφωνήσει. Δεν επέζησε.

Σε σχετικό σχόλιό της, η Κριστίνα Ρόκα έβαλε τα πράγματα στη θέση τους: «Δεν μπορούμε να εξισώνουμε τα φονικά των Μαοϊκών με τους θανάτους από τις ενέργειες του στρατού», δήλωσε. Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ, Μαλινόφσκι, έσπευσε να πει στους δημοσιογράφους ότι, πλέον, η αμερικανική βοήθεια αυξήθηκε σε 40 εκατομμύρια δολάρια, από 24 ως πρότινος. «Ελπίζω να φθάσουν εκεί που πρέπει τα χρήματα», παρενέβη η Ρόκα. Δεν αποκάλυψε, πάντως, αν έδωσε κάποια απάντηση στους εκπροσώπους των ενόπλων δυνάμεων με τους οποίους συναντήθηκε και οι οποίοι ζήτησαν αμερικανικά όπλα - κυρίως, σύγχρονα επιθετικά ελικόπτερα: τα δύο που τους έστειλε το Λονδίνο δε φτάνουν.