Κυριακή 13 Ιούλη 2003
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 4
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Πόθεν έσχες;

Πάντοτε μου άρεσαν οι αρχαίες εκφράσεις, και μάλιστα χωρίς να καταλαβαίνω το νόημά τους. Ετσι πολλές φορές έδινα σ' αυτές μια δική μου ερμηνεία και τις χρησιμοποιούσα σύμφωνα με τη δική μου διάθεση. Παραδείγματος χάριν, την έκφραση «μολών λαβέ» τη θεωρούσα σόκιν. Η παρήχηση του «λ» μου δημιουργούσε την εντύπωση ότι εμπεριέχει κάποια θηλυκή τρυφερότητα και γι' αυτό πίστευα πως με την έκφραση αυτή οι αρχαίοι εξεδήλωναν την ερωτική τους διάθεση. Φυσικά το ότι τη χρησιμοποίησε ο Λεωνίδας προς τους Πέρσες, όταν αυτοί του ζήτησαν να παραδώσει τα όπλα, δε μου έλεγε τίποτε, γιατί στο κάτω κάτω, σκεφτόμουνα, οι στρατηγοί είναι γνωστοί βωμολόχοι, άρα δε θα μπορούσε ο Λεωνίδας να αποτελέσει εξαίρεση. Βέβαια, το πρόβλημά μου με το νόημα και την ερμηνεία των αρχαίων εκφράσεων δεν περιοριζόταν στο «μολών λαβέ». Είχα τις ίδιες δυσκολίες να καταλάβω και το ακριβές, διδακτικό περιεχόμενο που είχε η έκφραση «πάταξον μεν, άκουσον δε». Μου φαινόταν πολύ χριστιανικό και δε φανταζόμουνα ότι θα μπορούσε να το πει αυτό ένας ειδωλολάτρης. Γιατί, έλεγα από μέσα μου, αν στην αρχαία Αθήνα μπορούσες να δώσεις στον άλλον το δικαίωμα να σε τουλουμιάσει πρώτα και μετά να σε ακούσει, τότε κάτι δε θα πρέπει να πήγαινε καλά με τη Δημοκρατία της εποχής. Εξάλλου, κι αυτό ήταν το πιο δυνατό μου επιχείρημα, στη δική μας Δημοκρατία μιλούν και επιβάλλουν στο τέλος την άποψή τους μόνον αυτοί που «δέρνουν», οι άλλοι απλώς ακούν.

Φυσικά, θα μπορούσα να φέρω πολλά παραδείγματα για αρχαίες εκφράσεις που μου δημιουργούσαν πρόβλημα, γιατί δεν μπορούσα να καταλάβω το νόημα και το διδακτικό τους μήνυμα. Θα αναφέρω όμως μόνο ένα που με βασάνισε πολύ. Και αυτό είναι η περίφημη έκφραση του Σωκράτη «γνώθι σ' αυτόν». Το 'φερνα από δω, το 'φερνα από κει, κι όμως δεν μπορούσα να ξεκαθαρίσω μέσα μου το βαθύ νόημα της έκφρασης. Κι όταν μια φορά μάς το εξήγησε μέσα στην τάξη ο δάσκαλος, εγώ δεν τον πίστεψα. Και δεν τον πίστεψα πως δεν ήταν δυνατό να χρειάζεται προσπάθεια για να καταλάβεις τον εαυτό σου και ανάλογα να καθορίσεις και τη συμπεριφορά σου. Γιατί έβλεπα πως γύρω μου κάθε άλλο παρά γνώριζαν τον εαυτό τους οι άνθρωποι που συμπεριφέρονταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Κι όταν μεγάλωσα, όταν μεγάλωσα πολύ, δηλαδή, διαπίστωσα πως ούτε αυτοί που μας κυβερνούν γνωρίζουν τον εαυτό τους γι' αυτό και αναλαμβάνουν να κάνουν δουλιές, για να τα κάνουν στο τέλος στραπάτσο.

Πέρασαν όμως τα χρόνια, λίγο ως πολύ έμαθα τα γράμματα που έπρεπε να μάθω και δεν είχα πια τις απορίες που είχα παλιά. Ελα όμως που ξαφνικά έπεσε στη ζωή το περίφημο «πόθεν έσχες». Κυριολεκτικά με έπιασε πανικός. Νόμισα πως ό,τι είχα μάθει πήγε στο βρόντο, γιατί έβλεπα πως μια έκφραση λίγο αρχαία λίγο νέα ερχόταν να μου αμφισβητήσει την ελληνομάθειά μου. Ανοιξα λεξικά, ρώτησα ένα θείο μου, βασιλόφρονα και καθαρευουσιάνο, συμβουλεύτηκα και όλα τα «ένθετα» των κυριακάτικων εφημερίδων, τίποτε όμως. Και το περίεργο είναι πως δε με προβλημάτιζε όλο το αρχαιοπρεπές ερώτημα. Λίγο ως πολύ με λίγο συντακτικό και λίγη γραμματική κάποιο νόημα έβγαινε από την έκφραση, γι' αυτό και όταν μου έδωσαν ένα μάτσο χαρτιά, για να τα συμπληρώσω και άρχισα να κατεβάσω αριθμούς και ποσά, περιγραφές και «αφιμί» δεν άντεξα. Ηρθαν μπροστά μου όλες οι απορίες από το «μολών λαβέ» μέχρι το «χρόνου φείδου». Πέταξα τα χαρτιά στην άκρη και φώναξα: καλά, και αν δεν «έσχες», το «πόθεν» τι χρειάζεται!


Του
Γ.Χ.ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ