Η διεύρυνση είναι μια διαδικασία με αρκετές αντιφάσεις. Είναι όμως μια στρατηγική επιλογή του μεγάλου κεφαλαίου και των κυρίαρχων δυνάμεων της ΕΕ. Οι δυνάμεις αυτές βλέπουν στη διεύρυνση την ενίσχυση των θέσεών τους στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, αλλά και την ισχυροποίηση της παρουσίας τους στη Ρωσία, στην Παρευξείνια ζώνη και στην περιοχή του Καυκάσου.

Υπενθυμίζουμε ότι υποψήφιες για ένταξη είναι οι Κύπρος, Μάλτα, Πολωνία, Τσεχία, Εσθονία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Σλοβενία, Λετονία και Λιθουανία. Η απόφαση για την ένταξή τους θα ληφθεί στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης (12 του Δεκέμβρη 2002) και θα επικυρωθεί στην Αθήνα, στις 16 του Απρίλη 2003.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η διεύρυνση ήταν και παραμένει στόχος πρώτης γραμμής για τη Γερμανία. Για το γερμανικό ιμπεριαλισμό, ο χώρος της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ήταν ανέκαθεν το προνομιακό πεδίο. Η Γερμανία είναι ο βασικός οικονομικός εταίρος όλων των υποψήφιων χωρών-μελών της περιοχής, ενώ η διείσδυση του γερμανικού κεφαλαίου έγινε με ταχύτατους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, σε βαθμό που τώρα να κατέχει δεσπόζουσα θέση. Ουσιαστικά, η Γερμανία επιδιώκει μέσω της διεύρυνσης να αποκτήσει την ηγεμονία σ' ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Στις επιδιώξεις της Γερμανίας αντιδρά η Γαλλία, αλλά και άλλα μεγάλα κράτη-μέλη. Οι αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί μεταξύ των «μεγάλων» εκδηλώθηκαν με τον πιο έντονο τρόπο στη Σύνοδο της Νίκαιας πριν από 2 χρόνια. Το άθλιο παζάρι μεταξύ των δεκαπέντε ηγετών της ΕΕ κατέληξε σε ένα συμβιβασμό, με τον οποίο οι ψήφοι στα όργανα της ΕΕ μοιράστηκαν κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι τέσσερις «μεγάλοι» (Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία) μαζί με την Ισπανία μπορούν να ελέγχουν όλες τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ετσι, στη Νίκαια είχαμε τη θεμελίωση του Διευθυντηρίου, το οποίο ολοκληρώνεται τώρα με τις εισηγήσεις και τις αποφάσεις της Συντακτικής Συνέλευσης υπό την προεδρία του Ζισκάρ Ντ' Εστέν. Ομως, ενώ η διεύρυνση οδηγεί στην ισχυροποίηση του κοινοτικού και περισσότερο του γερμανικού ιμπεριαλισμού, προκαλεί προβλήματα «συνοχής» μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα νέα κράτη-μέλη από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη έχουν υποστεί ήδη λεηλασία των πλουτοπαραγωγικών τους πηγών και την ανηλεή εκμετάλλευση από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις. Οι εργαζόμενοι αυτών των χωρών πλήρωσαν βαρύ τίμημα με την αύξηση της ανεργίας, τη φτώχεια, την εξαθλίωση και την περιθωριοποίησή τους. Τα τελευταία χρόνια η καπιταλιστική παλινόρθωση έφερε στις περισσότερες από αυτές τις χώρες μεγάλη καταστροφή των παραγωγικών τους δυνάμεων με αποτέλεσμα να μεγαλώνει η απόστασή τους από τις πλουσιότερες χώρες της ΕΕ. Το σημαντικότερο όμως για τους εργαζόμενους σ' αυτές τις χώρες είναι πως στο όνομα της εφαρμογής του «κοινοτικού κεκτημένου» ξηλώθηκαν όσα είχαν απομείνει από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, ως εργατική κατάκτηση, δικαίωμα, συμμετοχή.

Μια άλλη πολύ σημαντική πτυχή της διεύρυνσης αφορά στον αγροτικό τομέα και ειδικότερα στα μικρομεσαία αγροτικά νοικοκυριά. Οι μικρομεσαίοι αγρότες τόσο των νέων κρατών-μελών όσο και κρατών όπως η Ελλάδα θα δεχτούν δεινά πλήγματα με τη δραστική μείωση των επιδοτήσεων και την ουσιαστική ενίσχυση της καπιταλιστικοποίησης της αγροτικής παραγωγής. Ηδη από τις συζητήσεις που προηγήθηκαν προκύπτει η απροθυμία, η άρνηση των «μεγάλων», και ειδικά της Γερμανίας, να χρηματοδοτήσουν τα κοινοτικά ταμεία. Η άρνηση αυτή αναμένεται να επικυρωθεί στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης.