Παρακολουθώντας κανείς στο διαδίκτυο τα βίντεο επίδειξης ρομπότ που χορεύουν, κάνουν παρκούρ ή παίζουν μποξ, θα θεωρούσε ότι δεν απέχει πολύ η εποχή των «ντρόιντς» των ταινιών «Πόλεμος των Αστρων» ή ακόμα και των ανθρωποειδών ρομπότ της τηλεοπτικής σειράς «Westworld», που γεμίζουν ποτήρια με ποτό, καβαλάνε άλογα κ.ο.κ. Προς το παρόν όμως τα μόνα ρομπότ που κάνουν πραγματική και ουσιαστική δουλειά για τον άνθρωπο είναι τα εκατομμύρια βιομηχανικά ρομπότ στα εργοστάσια, άντε και οι δεκάδες εκατομμύρια οικιακές ρομποτικές σκούπες και ρομποτικοί κουρευτές γρασιδιού. Το πρόβλημα είναι ότι η κατασκευή ρομπότ είναι ευκολότερη από τη λειτουργία τους μέσα στον πραγματικό κόσμο, που έχει ανισόπεδα πεζοδρόμια, γλιστερές σκάλες και ανθρώπους που περνάνε βιαστικοί δίπλα τους. Η δυσκολία που αντιμετωπίζουν τα ρομπότ είναι ανάλογη με την προσπάθεια που χρειάζεται ένας άνθρωπος για να διασχίσει μέσα στο σκοτάδι ένα υπνοδωμάτιο με σκορπισμένα παιχνίδια και εμπόδια, ενώ κρατάει στα χέρια του ένα σχεδόν γεμάτο πιάτο σούπα. Κάθε κίνηση απαιτεί επανεκτίμηση και επαναβαθμονόμηση.

Τα μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) όπως αυτά πίσω από το ChatGPT δεν προσφέρουν κάποια εύκολη λύση, γιατί δεν διαθέτουν ενσώματη γνώση. Είναι σαν τους ανθρώπους που έχουν διαβάσει όλα τα βιβλία για την ιστιοπλοΐα παραμένοντας πάντα στη στεριά. Μπορούν να περιγράψουν τον άνεμο και τα κύματα, ξέρουν τι είπαν οι μεγάλοι ναυτικοί, αλλά δεν έχουν ιδέα πώς να στρέψουν το σκάφος ή να χειριστούν τα πανιά. Η εκπαίδευση των μοντέλων με χρήση βίντεο από το YouTube, που προτείνουν μερικοί, δεν είναι αποτελεσματική, επειδή δεν αποδίδει τις λεπτομερείς κινήσεις που κάνουν οι άνθρωποι.

Ενα παιδί μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ετών έχει συγκεντρώσει περισσότερη οπτική πληροφορία με τα μάτια του απ' ό,τι το «βουνό» πληροφοριών με το οποίο εκπαιδεύονται τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα. Τα παιδιά μαθαίνουν από την ενσώματη εμπειρία, και τα Μεγάλα Δεδομένα με τα οποία εκπαιδεύεται η ΤΝ ωχριούν μπροστά σε αυτήν τη γνώση. Σαν να μην έφτανε αυτό, τα συγκεκριμένα δεδομένα δεν είναι και κατάλληλα. Η εκπαίδευση της ΤΝ με εκατομμύρια ιστολόγια, ποιήματα κ.λπ. μπορεί να της δίνει άλλα πλεονεκτήματα, αλλά δεν την κάνει πιο ικανή στο στρώσιμο ενός κρεβατιού.

Οι ρομποτιστές δοκιμάζουν δύο μεθόδους για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Η μία είναι η επίδειξη. Ανθρωποι τηλεχειρίζονται ρομποτικούς βραχίονες, συχνά μέσω εικονικής πραγματικότητας, ώστε τα συστήματα να καταγράψουν ποια είναι η «κατάλληλη συμπεριφορά». Η άλλη προσέγγιση είναι η προσομοίωση. Σε εικονικά περιβάλλοντα, τα συστήματα ΤΝ μπορούν να δοκιμάσουν κάποιες εργασίες χιλιάδες φορές πιο γρήγορα απ' ό,τι οι άνθρωποι στον πραγματικό κόσμο. Αλλά η προσομοίωση απέχει από τον πραγματικό κόσμο. Μια εργασία που επιτελείται επιτυχώς στον προσομοιωτή μπορεί να αποτύχει στην πραγματικότητα, επειδή ο πραγματικός κόσμος περιέχει αμέτρητες λεπτομέρειες, όπως η τριβή, μαλακά ή εύπλαστα υλικά, ιδιομορφίες του φωτισμού του περιβάλλοντος κ.ο.κ.

Αυτή η απόσταση από την πραγματικότητα εξηγεί γιατί ένα ρομπότ που κάνει εντυπωσιακό παρκούρ δεν μπορεί να πλύνει τα πιάτα. Μετά τους πρώτους Παγκόσμιους Αγώνες Ανθρωποειδών Ρομπότ που έγιναν φέτος στο Πεκίνο, ο ρομποτιστής Μπέντζι Χόλσον εκφράζοντας τη δυσφορία του δήλωσε ότι ο κόσμος χρειάζεται ρομπότ που να μπορούν να κάνουν δουλειές και πρότεινε μια Ολυμπιάδα Ανθρωποειδών, που θα διαγωνίζονται στο δίπλωμα μπλουζών, στην περισυλλογή ακαθαρσιών σκύλων σε σακούλα, στον καθαρισμό φυστικοβούτυρου από τα χέρια των ίδιων των ρομπότ κ.ά.

Ενα δύσκολο πρόβλημα για τα ρομπότ είναι η επαφή. Πολλά διαθέτουν ανθρωπόμορφα χέρια, όμως τα δάχτυλα του ανθρώπου βρίσκονται σε ένα άκρο που διαθέτει 27 οστά και περισσότερους από 30 μύες, που λειτουργούν συντονισμένα. Και η αίσθηση της ανθρώπινης αφής είναι μια σύνθεση πολλών αισθήσεων, κυτταρικών υποδοχέων που ανιχνεύουν την πίεση, τη θερμοκρασία, την ιδιοδεκτικότητα (την αντίληψη της θέσης και της κίνησης του σώματος). Η αφή και η δεξιότητα κάνουν τους ανθρώπους ανώτερους των ρομπότ σε πολλές εργασίες. Τα παιδιά συχνά μαθαίνουν να δένουν τα κορδόνια τους μεταξύ των 5 και 7 ετών, αλλά οι μηχανές χρειάζεται να σχεδιαστούν ειδικά γι' αυτή και μόνο την εργασία για να την καταφέρουν. Επιπλέον, πολλά ανθρωποειδή ρομπότ διαθέτουν δαγκάνες αντί για δάχτυλα.

Είναι εύκολο να υποτιμήσει κανείς την πολυπλοκότητα αυτών των εργασιών. Φανταστείτε να ψάχνετε μέσα στην τσάντα του γυμναστηρίου, που είναι γεμάτη με ρούχα, για να βρείτε ένα φανελάκι. Κάθε μέρος του χεριού και του καρπού σας ανιχνεύει υφές, σχήματα και αντίσταση. Μπορείτε να αναγνωρίσετε αντικείμενα με την αφή και την ιδιοδεκτικότητα, χωρίς να πρέπει να βγάλετε όλο το περιεχόμενο και να το εξετάσετε.

Εντυπωσιακές επιδείξεις δεξιότητας ρομποτικών χεριών, όπως του ανθρωποειδούς ρομπότ Optimus της «Tesla», το οποίο βιντεοσκοπήθηκε να πιάνει στον αέρα μια μπάλα του τένις, στηρίζονται στον τηλεχειρισμό. Χωρίς τον τεχνικό να οδηγεί το χέρι του Optimus από το παρασκήνιο, το ρομπότ δεν θα μπορούσε ποτέ να πιάσει τη μπάλα. Ωστόσο, πρόοδος σημειώνεται στην απτική ικανότητα των ρομπότ με χρήση ακροδάχτυλων από σιλικόνη γεμάτη γέλη, που φωτίζονται από LED. Το φως που ανακλάται στο εσωτερικό της σιλικόνης επιτρέπει τη μαθηματική αναπαράσταση της επιφάνειας του αντικειμένου που αγγίζει το ρομποτικό δάχτυλο. Παράλληλες προσπάθειες γίνονται και για απτικές παλάμες, καθώς η συγκράτηση ενός μεγάλου αντικειμένου δεν μπορεί να γίνει μόνο με τα δάχτυλα.

Τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα είναι ένα χρήσιμο ανάλογο για τα ρομπότ. Οι εταιρείες που τα παράγουν χρησιμοποιούν τα δεδομένα της οδήγησής τους για να εκπαιδεύουν την επόμενη γενιά ΤΝ αυτόματης οδήγησης, που γίνεται όλο και καλύτερη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουν εξαλειφθεί τα προβλήματα που ορισμένες φορές καταλήγουν σε ατυχήματα ή δυστυχήματα. Αλλά τα ανθρωποειδή ρομπότ έχουν ακόμα πιο δύσκολο έργο από τα αυτοκίνητα. Τα σπίτια, οι εξωτερικοί χώροι και τα εργοτάξια κατασκευών είναι πολύ πιο μεταβαλλόμενα από τους αυτοκινητόδρομους.

Γι' αυτό τα περισσότερα ρομπότ σήμερα κατασκευάζονται ώστε να λειτουργούν σε σαφώς προσδιορισμένο περιβάλλον, βιομηχανίες, αποθήκες, νοσοκομεία κ.λπ. και τους ανατίθεται μόνο μία δουλειά. Τα ρομπότ αυτά μπορεί να είναι χρήσιμα, αλλά απέχουν πολύ από το να είναι οικιακοί βοηθοί για οποιαδήποτε δουλειά. Ειδικοί εκτιμούν ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον δέκα χρόνια μέχρι να υπάρξει μαζική παραγωγή ανθρωποειδών ρομπότ γενικής χρήσης, έστω και με περιορισμένη δεξιότητα. Ο ρομποτιστής Ρόντνεϊ Μπρουκς προειδοποίησε μάλιστα για τους κινδύνους που σχετίζονται με τα ρομπότ, εξαιτίας της έλλειψης συντονισμού που τα διακρίνει και του κινδύνου πτώσης τους. Συμβούλεψε να μην πλησιάζει κανείς πιο κοντά από 3 μέτρα ένα ρομπότ που περπατά...

Ενα ερώτημα, ανεξάρτητα από το πότε θα μπορούν τα ρομπότ να λειτουργήσουν αποδοτικά και με ασφάλεια μέσα στην καθημερινότητα ενός σπιτιού, είναι αν θα πρέπει να επιλεγεί η συντροφιά ενός ρομπότ αντί η ανθρώπινη συντροφιά και φροντίδα για τους ηλικιωμένους που δεν μπορούν πια να εξυπηρετηθούν μόνοι τους. 'Η αν θα πρέπει τα παιδιά στα πρώτα κρίσιμα χρόνια τους να βρίσκονται περισσότερη ώρα με ένα ρομπότ καθώς μεγαλώνουν παρά με τους γονείς τους, καθώς αυτοί θα δουλεύουν ...13 ώρες για να τα βγάλουν πέρα. Σε τελική ανάλυση, αν θα συνεχίσουμε να έχουμε μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι ζουν για να δουλεύουν, ή μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι δουλεύουν για να ζουν και ο άνθρωπος και οι ανάγκες του βρίσκονται στο επίκεντρο. Αν θα συνεχίσουμε να ζούμε σε μια κοινωνία όπου το κράτος (των εκμεταλλευτών) αποσύρεται όλο και περισσότερο από κάθε κοινωνική ευθύνη, ρίχνοντας όλο το βάρος στην ατομική ευθύνη, ή αν θα αξιοποιήσουμε τους διαθέσιμους ανθρώπινους και υλικούς πόρους, μεταξύ αυτών τα ρομπότ και την ΤΝ, για να φτιάξουμε μια κοινωνία ευημερίας και ανέλιξης όλων των ανθρώπων.

Στη σημερινή κοινωνία τα πραγματικά λειτουργικά και ασφαλή ανθρωποειδή οικιακά ρομπότ ευρέων ικανοτήτων θα προορίζονται έτσι κι αλλιώς κυρίως για όσους έχουν χρήμα να ξοδέψουν, καθώς με τα σημερινά δεδομένα εκτιμάται ότι το καθένα θα στοιχίζει δεκάδες χιλιάδες ευρώ ή και παραπάνω. Και, φυσικά, θα χρειάζονται τακτική συντήρηση, ελέγχους, αναβαθμίσεις, ανταλλακτικά, πράγματα πολύ ακριβά για όσους σήμερα καταλήγουν να αποφεύγουν να πάνε στον οδοντίατρο όταν έχουν πονόδοντο ή και στον γενικό γιατρό όταν ασθενούν, επειδή δυσκολεύονται να πληρώσουν την επίσκεψη και ό,τι πιθανόν χρειαστεί να ακολουθήσει. Πολύ ακριβά για όσους τελειώνει το μηνιάτικο στις 20 του μήνα, αλλά και γι' αυτούς που φτάνει με το ζόρι έως τις 30.