Ελληνες ανακαλύψαμε πριν δυο χρόνια όταν είχαμε πάει στη Σιβηρία και δεν θα βρίσκαμε στην Κούβα!

Ο καθένας έχει τη δική του ιστορία. Λίγο πριν φύγουμε, ο πρόξενος της Ελλάδας κ. Μαυρίδης μάς έδειξε μια παλιά ελληνική εκκλησία, που μετατράπηκε σε μικρό θέατρο.

Ελληνες είναι εγκατεστημένοι γύρω στους πενήντα, είτε από σοσιαλιστικές χώρες που έφυγαν με τον εμφύλιο, ή ναυτικοί που παντρεύτηκαν Κουβανέζες.

Ενας από τους πρώτους Ελληνες στην Αβάνα είναι ο 85χρονος Νίκος Σταματόπουλος, τσαγκάρης. Εχει το μαγαζί του στην παλιά πόλη και δουλεύει σ' αυτό 62 χρόνια με τον αδερφό του Γιάννη.

Μου μίλησε για τη ζωή του που μοιάζει από τις πολλές καταστροφές με το «γεφύρι της Αρτας». Κάθε φορά που δημιουργούσε περιουσία, την έχανε.

Εφυγε από τη Μικρά Ασία που είχε χάσει τα υπάρχοντά του, φτάνει στη Θεσσαλονίκη όπου δούλεψε στο παντοπωλείο «Αθήνα» και κει ατυχία, και αποφασίζει να πάει στην Αμερική μέσω Κούβας. Ενθουσιάστηκε με την Κούβα, ανοίγει το τσαγκαράδικο την εποχή του Μπατίστα και γίνεται ιδιοκτήτης δύο πολυκατοικιών με είκοσι συνολικά διαμερίσματα.

Με την επανάσταση τα χάνει και τώρα ζει σ' ένα τριάρι με την γυναίκα του Παγώνα και τα τρία παιδιά τους.

Αλλη ιστορία είναι της Μαριγούλας Κεποκτσιόγλου, γιατρού. Διευθύνει ένα τμήμα ερευνών στο Γυναικολογικό Ινστιτούτο. Μεγάλωσε και σπούδασε στη Ρουμανία, παντρεύτηκε Κουβανό και από το 1985 εγκαταστάθηκε στην Αβάνα, με τους γονείς και τις δύο κόρες της.

Ονειρο του πατέρα της πριν πεθάνει ήταν να δει την πατρίδα και φτάνουν τον Μάιο του 1988, μετά από 40 χρόνια, στην Αθήνα.

Δεν τους υποδέχτηκε κανείς. Οι συγγενείς τούς ξέχασαν. Η ελληνική κυβέρνηση τους αντιμετώπισε αδιάφορα. Αποφάσισαν να γυρίσουν στην Κούβα, όπου πεθαίνει ο πατέρας της από μεγάλη στενοχώρια και η μητέρα της κ. Σοφία απαρηγόρητη αρρωσταίνει.

Η κ. Σοφία έχει ένα ξύλινο πόδι, γιατί το έχασε όταν ήταν αντάρτισσα. Πάντα με δάκρυα διηγείται τις περιπέτειες της ζωής της.

Ο Σαντιάγκο Αλβαρέζ (1919 - 1998) παραμένει πάντα ένας επαναστάτης με νεανική ορμή, ολοκάθαρη ματιά και κρυστάλλινες απόψεις. Ενας κινηματογραφικός ποιητής της Κούβας που έχει στραμμένο τον φακό της ευαισθησίας του και της κινηματογραφικής του μηχανής, στα προβλήματα όλου του κόσμου. Γιατί απ' αυτό αντλεί και σ' αυτόν αφιερώνει τις δημιουργίες του. Αυτή την εικόνα επιβεβαίωσε και η πρόσφατη παρουσία του στην Αθήνα αλλά και η συνάντησή μας μαζί του.

- Θεωρείστε ο πιο πετυχημένος σκηνοθέτης της Κούβας. Πού νομίζετε ότι στηρίζεται αυτή η άποψη;

- Εχω δουλέψει πάρα πολύ και σε διεθνές αλλά και σε εθνικό επίπεδο. Κι έχω δουλέψει σκληρά. Ισως γι' αυτό με ξέρουν σ' όλο τον κόσμο. Εχω κάνει ταινίες από το Βιετνάμ και τον Λίβανο μέχρι τη Χιλή, τη Νικαράγουα και την Καμπότζη. Ετσι, αν θέλετε να μου αποδοθεί κάποια ιδιότητα, θα έλεγα ότι είμαι ένας διεθνής χρονογράφος του κινηματογράφου.

- Αναφέρατε χώρες που βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση. Γιατί προτιμήσατε ειδικά αυτά τα κράτη;

- Θα προτιμούσα να μη χρειαζόταν να γυρίσω ταινίες για τον πόλεμο. Οι περιστάσεις όμως μ' ανάγκασαν να πηγαίνω σ' αυτές ακριβώς τις χώρες για να καταγράφω καταθέτοντας κινηματογραφικά τις απόψεις μου, τα γεγονότα. Εχω γυρίσει όμως και πολλές ταινίες για την Κούβα. Δουλεύω ασταμάτητα 30 χρόνια, ενώ παράλληλα είμαι διευθυντής - σκηνοθέτης Ειδήσεων της τηλεόρασης.

- Απ' όσες χώρες επισκεφθήκατε, πού ζήσατε τις πιο έντονες στιγμές;

- Στο Βιετνάμ. Εχω γυρίσει 12 ταινίες για το Βιετνάμ. Είχα την ευκαιρία να καταγράψω σε ταινία μου τον πρώτο βομβαρδισμό που έκαναν οι Βορειοαμερικανοί στο Ανόι. Στο Βιετνάμ επίσης έζησα και μία από τις πιο χαρούμενες στιγμές της ζωής μου. Βρισκόμουν εκεί, μαζί με τις βιετναμέζικες δυνάμεις στη Σαϊγκόν, και είδα τους Βορειοαμερικανούς να τρέχουν να σωθούν, κυριολεκτικά, με τα σώβρακα.

Ετσι κατάλαβα πώς και γιατί ένας λαός που περπατούσε ξυπόλητος, γυμνός και νηστικός μπόρεσε να τρέψει σε φυγή μια μεγάλη στρατιωτική δύναμη που δεν κατάφερε να τον γονατίσει. Για λαούς που πολεμούν για την ανεξαρτησία και το δίκαιό τους πιστεύω πως το ηθικό τους αποτελεί τη δική τους «ατομική βόμβα».

- Ποια χώρα θα διαλέγατε αυτήν τη στιγμή για να γυρίσετε μια ταινία σας;

- Την Ελλάδα. Από τη στιγμή που επισκέφθηκα τον Παρθενώνα, την Επίδαυρο, το Σούνιο, νιώθω την ανάγκη και την έμπνευση να κάνω μια ταινία για τη χώρα σας. Οπως θα ένιωθε, νομίζω, κάθε ευαίσθητος άνθρωπος, είτε είναι συγγραφέας είτε κινηματογραφιστής, μουσικός, ζωγράφος, φωτογράφος.

Οταν έφθασα εδώ θυμήθηκα την ιστορία της Ελλάδας, την επίδραση που είχαν οι Αρχαίοι Ελληνες στους σημερινούς φιλοσόφους. Θυμήθηκα τα νιάτα μου, παρότι και σήμερα θεωρώ τον εαυτό μου νέο. Εχω σπουδάσει λογοτεχνία και φιλοσοφία. Στον καιρό λοιπόν της νιότης μου διάβαζα με μεγάλο ενθουσιασμό την «Πολιτεία» του Πλάτωνα. Το θυμάμαι αυτό το κείμενο γιατί είχε μεγάλη επίδραση στη σκέψη μου.

- Σας ενδιαφέρει λοιπόν η Ελλάδα των χρόνων του Πλάτωνα;

- Οχι μόνο το αρχαίο της πρόσωπο, αλλά και το σημερινό. Υπάρχουν πολλά στοιχεία μέσα στον Πλάτωνα και σε άλλους Ελληνες φιλοσόφους που μπορούν να αποτελέσουν μεθόδους για ν' αναλύσει κανείς την Ιστορία και της Ελλάδας και του ανθρώπου. Οποιαδήποτε όμως σελίδα της ελληνικής Ιστορίας αποτελεί κίνητρο για να μπορέσει κανείς να ευαισθητοποιηθεί.

(...) Θα μπορούσε να βγει μια ελληνοκουβανέζικη συμπαραγωγή. Η ιστορική μορφή του Αλέξανδρου, σ' αυτήν την περίπτωση, θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Ανέφερα τον Αλέξανδρο. Αλήθεια, ξέρετε πως όταν ο Φιντέλ Κάστρο δούλευε στην παρανομία και ετοίμαζε τον αγώνα ενάντια στον Μπατίστα, είχε το ψευδώνυμο «Αλεσάντρο»;

- Φιντέλ, όμως, σημαίνει πιστός.

- Ναι. Αλέξανδρος, λοιπόν, ο πιστός.

- Είστε φίλος, συνεργάτης και προσωπικός σκηνοθέτης του Φιντέλ Κάστρο. Θέλετε να μιλήσετε γι' αυτόν;

- Ο Φιντέλ Κάστρο αποτελεί την ενσάρκωση όλων των μεγάλων ανδρών της κουβανέζικης ιστορίας. Είναι ο ποιητής της κουβανέζικης Επανάστασης, εκεί που η ποίηση σημαίνει αγώνα για μια καλύτερη ζωή ενός λαού.

Πιστεύω ότι είναι οι ποιητές που βοηθάνε ν' αλλάξει ο κόσμος. Και όταν πια η ιστορία μετουσιώνεται σε θρύλο δημιουργείται ποίηση. Ο Φιντέλ δημιούργησε ποίηση, γι' αυτό και τον θεωρώ έναν μεγάλο ποιητή της ζωής. Είναι πραγματικά ένας σπουδαίος άνθρωπος. Θα μπορούσα να γράψω ένα βιβλίο, πάνω από πεντακόσιες σελίδες, με τ' αστεία του και τ' ανέκδοτά του. Λατρεύει τον κινηματογράφο.

Οταν τον συνέλαβαν και υπεράσπιζε τον εαυτό του στο στρατοδικείο είπε ότι ο ηθικός αυτουργός των πράξεών του ήταν ο Χοσέ Μαρτί, ένας από τους εθνικούς μας ήρωες, που έπεσε στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Κούβας από τους Ισπανούς. Και ο Χοσέ Μαρτί σ' όλη του τη ζωή ξεδιψούσε με τα γραπτά των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Να γιατί ο Φιντέλ Κάστρο διάλεξε στην παρανομία του το ψευδώνυμο «Αλεσάντρο». Να γιατί ο Φιντέλ είναι ο Χοσέ Μαρτί της εποχής μας!