Η ελευθερία του λόγου είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου

Πρέπει να πολεμήσουμε τις δυνάμεις που μας καταπιέζουν

Να σας ακούσω να λέτε:

Πολέμα την εξουσία!

Πρέπει να πολεμήσουμε τις δυνάμεις που μας καταπιέζουν!

Δεν χρειάζεται μεγάλη επαφή με το αμερικανικό hip hop για να αναγνωρίσει κανείς τους στίχους των Public Enemy, ενός συγκροτήματος που έχει γίνει συνώνυμο της πολιτικοποιημένης μουσικής στις ΗΠΑ και διεθνώς. Η επερχόμενη συναυλία τους στην Αθήνα είναι από τις δημοφιλέστερες του καλοκαιριού.

Ο συνιδρυτής των Public Enemy, αλλά και των Prophets of Rage, Chuck D, προβάλλεται ως ένας ράπερ - ακτιβιστής που «ριμάρει» εδώ και δεκαετίες ενάντια στις δυνάμεις της καταπίεσης και στην εξουσία. Ομως εδώ και έναν χρόνο τα φαινόμενα δείχνουν ότι το ξανασκέφτεται...

Το περασμένο καλοκαίρι ο Chuck D εμφανίστηκε στον Λευκό Οίκο, δίπλα στον τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν και στον Λίορ Κοέν, μουσικό παραγωγό και επί σειρά ετών παγκόσμιο επικεφαλής του τμήματος μουσικής της Google και του YouTube. Από εκεί ανακοινώθηκε ότι o Chuck D και άλλοι Αμερικανοί καλλιτέχνες ανέλαβαν ρόλο «παγκόσμιου μουσικού πρεσβευτή» της Ουάσιγκτον.

Στην ομιλία του ο ράπερ ευχαρίστησε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το YouTube για τον ρόλο που του πρόσφεραν και μεταξύ άλλων σημείωσε: «Καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής και της καριέρας μου, πάντα πίστευα στη δύναμη της μουσικής να (...) εμπνέει πραγματικά μόνιμη κοινωνική αλλαγή.

(....) Σήμερα θυμήθηκα τους πρεσβευτές της τζαζ που βγήκαν μπροστά σε μια εποχή μεγάλου διχασμού. Μιλήσατε για τον Λιούις Αρμστρονγκ και την Ελλα Φιτζέραλντ, που ταξίδευαν σε όλο τον κόσμο με DC-7 (σ.σ. τύπος αμερικανικού αεροσκάφους) όταν ήταν 50 ή 60 ετών (...) για να έρθουν σε επαφή με τον κόσμο για λογαριασμό του λαού των ΗΠΑ (...) Τώρα ήρθε η ώρα για όλους μας ως ΗΠΑ. Αμερικανοί μουσικοί, καλλιτέχνες, συνθέτες και παραγωγοί να αναλάβουμε δράση και να κάνουμε το χρέος μας, μοιραζόμενοι τα ταλέντα μας, τον χρόνο μας, την κατανόηση των πραγματικών συνδέσεων που μπορούμε να κάνουμε μέσω της μουσικής και του πολιτισμού, ώστε να μπορέσουμε να εμπλέξουμε τις νεότερες γενιές».

Παρά τα όμορφα λόγια του για «κοινωνική αλλαγή» και για τις «επαφές μεταξύ των λαών», ο ράπερ προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων ανάμεσα στους θαυμαστές του για τον ρόλο που ανέλαβε. Κι αυτό διότι ο τίτλος του «μουσικού πρεσβευτή» παραπέμπει άμεσα στους «πρεσβευτές της τζαζ», ένα πρόγραμμα της αμερικανικής κυβέρνησης που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στον Λευκό Οίκο, τόσο ο Μπλίνκεν όσο και ο Κοέν αναφέρθηκαν στο πρόγραμμα των «μουσικών πρεσβευτών» ως συνέχεια του προγράμματος «πρεσβευτών της τζαζ».

Τι ακριβώς ήταν αυτό το πρόγραμμα; Από το 1956 το Στέιτ Ντιπάρτμεντ άρχισε να «προσλαμβάνει» κορυφαίους Αμερικανούς μουσικούς της τζαζ, ειδικά έγχρωμους, όπως ο Λιούις Αρμστρονγκ, ο Ντιουκ Ελινγκτον κ.ά., ως «πρεσβευτές» με αποστολή να βελτιώσουν τη δημόσια εικόνα των ΗΠΑ.

Πρόκειται για την εποχή που είχε ξεκινήσει το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα στις ΗΠΑ, ενάντια στον ρατσισμό και με αίτημα την κατάργηση των θεσμοθετημένων φυλετικών διακρίσεων στο αμερικανικό κράτος. Το πρόγραμμα στήθηκε από τη CIA και αξιοποιήθηκε στα σχέδιά της ενάντια στους λαούς της Αφρικής που πάλευαν ενάντια στην αποικιοκρατία, με χαρακτηριστική περίπτωση την περιοδεία του Αρμστρονγκ στην Αφρική και ιδιαίτερα στο Κονγκό.

Οπως αναφέρει στην ιστοσελίδα του το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, «η ιστορία της προέλευσης της διπλωματίας της τζαζ ως πυλώνα της εξωτερικής πολιτικής αναδύθηκε την εποχή του ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Μπροστά στις επικίνδυνες εντάσεις και την αυξημένη προπαγάνδα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ξεκίνησε να συνδέει Αμερικανούς καλλιτέχνες της τζαζ απευθείας με διεθνείς καλλιτέχνες και ξένα ακροατήρια για να μοιραστεί αυτήν τη μουσική, να αντιμετωπίσει ψευδείς αφηγήσεις και να βελτιώσει τη δημόσια εικόνα των ΗΠΑ».¹

Αναφερόμενος στην αποστολή που ανέθεσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στον Αρμστρονγκ, ο Μπλίνκεν ανέφερε στη συνέντευξη Τύπου: «Το μυστικό όπλο της Αμερικής είναι μια μπλε νότα και μια μινόρε συγχορδία. Η μουσική είναι μια τόσο ισχυρή διπλωματική δύναμη επειδή, νομίζω, αγγίζει κάτι θεμελιώδες, οικουμενικό (...) Ζούμε σε μια πολύ διαφορετική εποχή από την εποχή του Αρμστρονγκ και των πρεσβευτών της τζαζ. Αλλά η ανάγκη για σύνδεση, η ανάγκη για κοινότητα είναι το ίδιο επείγουσα, ίσως και πιο επείγουσα από ποτέ. Και όλοι μας - Αμερικανοί, άνθρωποι σε όλο τον κόσμο - θα γίνουμε καλύτεροι μέσα από τους δεσμούς που θα σφυρηλατήσουν οι νέοι μας πρεσβευτές.

(...) Πρόκειται για εξαιρετικούς μουσικούς, καλλιτέχνες, συνθέτες, παραγωγούς, που θα ταξιδέψουν στον κόσμο, όπου θα εμφανιστούν σε νέα ακροατήρια, θα συνεργαστούν με νέους ανθρώπους, θα συνεργαστούν με τοπικούς καλλιτέχνες, θα ευαισθητοποιηθούν γύρω από κοινά θέματα ενδιαφέροντος».

Το πρόγραμμα των «πρεσβευτών της τζαζ» αποτέλεσε σύλληψη της CIA εξαρχής. Το 1955 ο Φρανκ Γουίσνερ, ιδρυτικό στέλεχος της CIA, απέρριψε την πρόταση για αποστολή του Μπαλέτου της Νέας Υόρκης στη Μόσχα, στο πλαίσιο ενός πολιτιστικού προγράμματος μαζί με την ΕΣΣΔ. «Οι παρουσιάσεις μας στο σοβιετικό κοινό θα πρέπει να στοχεύουν στη μαζική απήχηση», υποστήριξε. Ηθελε μουσική που «να εκφράζει τη λαϊκή μας παράδοση, ή να είναι αναμφισβήτητα χαρακτηριστική των ΗΠΑ».

Ο Γουίσνερ ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για έργα από «νέγρους ερμηνευτές», που θα έδειχναν την «ικανότητά» τους και «τις ευκαιρίες που έχουν στην καλλιτεχνική ζωή των ΗΠΑ».

Η τζαζ ήταν η ευκαιρία της CIA για να «πείσει» ότι η Αμερική δεν ήταν ρατσιστική, ειδικά στους λαούς της Αφρικής και της Ασίας που διεξήγαγαν αντιαποικιακούς αγώνες και στους οποίους η ακτινοβολία της ΕΣΣΔ ήταν μεγάλη. Ετσι, επιστρατεύτηκαν έγχρωμοι μουσικοί από τις ΗΠΑ για τις καλλιτεχνικές περιοδείες, υπό την αιγίδα της CIA και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Οπως αναφέρει η Σούζαν Γουίλιαμς, ερευνήτρια στο School of Advanced Study του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και συγγραφέας του «White Malice», όπου αποκαλύπτει την έκταση των δραστηριοτήτων της CIA στην κεντρική και δυτική Αφρική τις δεκαετίες 1950 και 1960, «ο Αρμστρονγκ ήταν ουσιαστικά ένας δούρειος ίππος για τη CIA (...) Τον έφεραν για να εξυπηρετήσει ένα συμφέρον που ήταν εντελώς αντίθετο με τη δική του αίσθηση του τι είναι σωστό ή λάθος».

Τα έγγραφα που μελέτησε η Γουίλιαμς στα αρχεία του ΟΗΕ υποστηρίζουν ότι οικοδεσπότης του Αρμστρονγκ στο Κονγκό ήταν ο σταθμάρχης της CIA, Λάρι Ντέβλιν, και άλλοι αξιωματικοί των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Μάλιστα οι πράκτορες της CIA χρησιμοποίησαν τη μουσική περιοδεία του Αρμστρονγκ για να αποκτήσουν πρόσβαση στη στρατηγικής σημασίας και πολύ πλούσια επαρχία Κατάνγκα, η οποία είχε αποσχιστεί πρόσφατα από το Κονγκό. Πέταξαν μαζί με το συγκρότημα του Αρμστρονγκ στο Κονγκό, υποδυόμενοι μέλη του τεχνικού συνεργείου.

Η CIA στο Κονγκό, με επικεφαλής τον Ντέβλιν, επιχείρησε να σκοτώσει τον πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο πρωθυπουργό του απελευθερωμένου από τους Βέλγους αποικιοκράτες Κονγκό, τον Πατρίς Λουμούμπα.

Οσο ο Αρμστρονγκ βρισκόταν εκεί, ο Λουμούμπα κρατούνταν αιχμάλωτος στην επίσημη κατοικία του από στρατιώτες πιστούς στον Μομπούτου, τον πραξικοπηματία που είχε καταλάβει την εξουσία μερικές βδομάδες νωρίτερα, με τη στήριξη της CIA. Μέσα σε δύο μήνες από την περιοδεία του Αρμστρονγκ, ο Λουμούμπα δολοφονήθηκε στην Κατάνγκα από αξιωματούχους της αποσχισθείσας επαρχίας και αστυνομικούς από το Βέλγιο.

Ο Ντέβλιν παραδέχτηκε αργότερα ότι η CIA ήταν υπεύθυνη, καταθέτοντας σε έρευνα του αμερικανικού Κογκρέσου πως «το πραξικόπημα του Μομπούτου (...) οργανώθηκε, υποστηρίχθηκε και μάλιστα διευθύνθηκε από τη CIA». Παρά την παραδοχή, και παρά τα πολλά στοιχεία που προέκυψαν στη συνέχεια, η CIA συνέχισε να αρνείται τη συμμετοχή της.

Ανάμεσα στους μουσικούς που χρησιμοποίησαν για τους σκοπούς τους η CIA και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ήταν και η δημοφιλής μουσικός Νίνα Σιμόν. Οπως αποκάλυψε η έρευνα της Σούζαν Γουίλιαμς, η Σιμόν στάλθηκε εν αγνοία της σε μια τέτοια περιοδεία στη Νιγηρία το 1961. Την περιοδεία είχε οργανώσει η Αμερικανική Εταιρεία Αφρικανικού Πολιτισμού (AMSAC).

Η AMSAC ήταν μια οργάνωση Αφροαμερικανών συγγραφέων, καλλιτεχνών και επιστημόνων που ιδρύθηκε από το «Συνέδριο Νέγρων Συγγραφέων και Καλλιτεχνών» το 1956. Το 1967 αποκαλύφθηκε ότι χρηματοδοτούνταν από τη CIA, με αποτέλεσμα να διαλυθεί το 1969.

Ισως η πιο μεγάλη τέτοια οργάνωση κατά την περίοδο του «ψυχρού πολέμου» ήταν το «Συνέδριο για την Πολιτιστική Ελευθερία» (CCF). Οπως αναφέρει σε μελέτη για τη δράση της CIA σε αντικομμουνιστικές οργανώσεις κατά τον «ψυχρό πόλεμο» ο Μάικλ Γουόρνερ, ιστορικός της Διοίκησης Κυβερνοχώρου των ΗΠΑ και πρώην ιστορικός της CIΑ, «το CCF θεωρείται ευρέως μία από τις πιο τολμηρές και αποτελεσματικές μυστικές επιχειρήσεις της CIA στον Ψυχρό Πόλεμο».²

Το Συνέδριο αποτελούσε μια παγκόσμια οργάνωση διανοουμένων και καλλιτεχνών αφιερωμένη στον αντικομμουνισμό και στον αντισοβιετισμό. Ιδρύθηκε το 1950 στο Δυτικό Βερολίνο. Μέσω του CCF η CIA χρηματοδοτούσε και προωθούσε καλλιτέχνες, συγγραφείς, μουσικούς και διανοούμενους που εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των ΗΠΑ σε δεκάδες χώρες του κόσμου, ενώ τα πλοκάμια του επιχειρήθηκε να απλωθούν και στην Ελλάδα.

Το 1966 αποκαλύφθηκε ότι η CIA συνέβαλε καθοριστικά στην ίδρυση και χρηματοδότηση της οργάνωσης. Ανάμεσα στους διανοούμενους που στοχοποιήθηκαν από το CCF ήταν ο Πάμπλο Νερούδα, όταν πρωτοακούστηκε το όνομά του για την υποψηφιότητα του βραβείου Νόμπελ. Οι εκστρατείες του CCF επιχείρησαν να περιθωριοποιήσουν κι άλλους διακεκριμένους διανοούμενους που κρίνονταν «πολύ ριζοσπάστες» για τα γούστα των μυστικών υπηρεσιών και τα συμφέροντα των ΗΠΑ, όπως ο Ζαν-Πολ Σαρτρ και η σύντροφός του, Σιμόν ντε Μποβουάρ, οι οποίοι είχαν αποχωρήσει από το ΚΚ Γαλλίας το 1956, ο Τόμας Μαν κ.ά.

Το CCF εξέδιδε λογοτεχνικά και πολιτικά περιοδικά, οργάνωσε δεκάδες συνέδρια «που έφεραν κοντά μερικούς από τους σημαντικότερους Δυτικούς στοχαστές και έκανε ακόμα ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει τους διανοούμενους πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα», σημειώνει ο ιστορικός της CIA και προσθέτει:

«Με κάποιον τρόπο, αυτή η οργάνωση επιστημόνων και καλλιτεχνών, ελεύθερα σκεπτόμενων, ακόμα και αντιαμερικανών στην πολιτική τους, κατάφερε να απλώσει το χέρι από την έδρα της στο Παρίσι για να αποδείξει ότι ο κομμουνισμός, παρά τις κολακείες του, ήταν ένας θανάσιμος εχθρός της τέχνης και της σκέψης. Ηταν άθλος να καταφέρει κανείς αυτούς τους ανθρώπους να συνεργαστούν, αλλά ο διοικητικός γραμματέας του Συνεδρίου, ο Μάικλ Τζόσελσον, τους κράτησε σε συνεργασία για σχεδόν δύο δεκαετίες.

Τα αρχεία της υπηρεσίας αποκαλύπτουν την πραγματική προέλευση της ιδρυτικής διάσκεψης στο Δυτ. Βερολίνο. Εκτός από το ότι έθεσε σε κίνηση το Συνέδριο (σ.σ. η διάσκεψη του Βερολίνου το 1950) βοήθησε στην εδραίωση της αναδυόμενης στρατηγικής της CIA για την προώθηση της "μη κομμουνιστικής αριστεράς"».

Η CIA προτίμησε να μην υποστηρίζει ανοιχτά συντηρητική ή αντιδραστική τέχνη και περιεχόμενο. Φρόντιζε να προσελκύει πιο ριζοσπαστικούς διανοούμενους για τον σκοπό της, αρκεί να ήταν πρόθυμοι να επιτεθούν στη Σοβιετική Ενωση, στην Κούβα ή σε άλλους εχθρούς των ΗΠΑ. Το συνέδριο δημιούργησε ένα ευρύ φάσμα ψευτο-ριζοσπαστικών ομάδων, οι οποίες είχαν σκοπό να δυσφημήσουν το παγκόσμιο Κομμουνιστικό Κίνημα.

Αυτή λοιπόν την «κληρονομιά» επιχείρησε να ανασύρει στο σήμερα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στρατολογώντας καλλιτέχνες όπως ο Chuck D. Ο ίδιος σε συνέντευξή του μετά την ανάληψη του ρόλου του ως μουσικού πρεσβευτή υποστήριξε πως δεν έχει σχέση με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, και πως «η γλώσσα τους είναι το αίμα, οι βόμβες και οι σφαίρες».³ Προσπάθησε μάλιστα να δικαιολογήσει τη στάση του με ασυναρτησίες:

«Με κατηγόρησαν ότι είμαι με το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ουσιαστικά λέω στους ανθρώπους: Βγάλτε τα σύμβολα και τους τίτλους από το (...) κεφάλι σας. Αυτές οι (...) δεν ισχύουν πλέον. Πραγματικά δεν υπάρχουν κράτη και έθνη. Είναι η τεχνολογία που έχει πάρει τη θέση τους. Το μόνο πράγμα που έχω και ο μόνος απώτερος σκοπός μου είναι η hip hop μουσική. Δεν εμπιστεύομαι καμία κυβέρνηση. Είναι όλες ίδιες».

Βέβαια, ο ίδιος εμφανίστηκε να αναγνωρίζει το παρελθόν του «θεσμού» με τα αιματοβαμμένα σχέδια της CIA, αλλά προσπάθησε να το υποβαθμίσει: «Αυτά έγιναν πριν από 70 χρόνια! Οι πρεσβευτές της τζαζ, όταν μιλούν για τον Λιούις Αρμστρονγκ και την Ελλα Φιτζέραλντ, αυτό ήταν το 1952 στον Ψυχρό Πόλεμο. Τι στο διάολο έχει να κάνει αυτό με το 2025; Να μάθετε την Ιστορία και το πλαίσιο. Ο εχθρός δεν έρχεται με τον ίδιο (...) τρόπο δύο φορές. Αυτά έγιναν πριν από 70 χρόνια, ο κόσμος έχει αναποδογυρίσει 80 φορές από τότε».

Την απάντηση δίνει ο ιστότοπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Από τότε που ο παγκοσμίου φήμης συνθέτης Ααρον Κόπλαντ πήγε στη Νότια Αμερική κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και οι πιο γνωστοί πρεσβευτές της τζαζ τραγουδούσαν πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα από τη δεκαετία του 1950 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970, οι ΗΠΑ κάλεσαν Αμερικανούς μουσικούς και καλλιτέχνες να χρησιμοποιήσουν τη μουσική ως διπλωματικό εργαλείο (...)

Τώρα, οι ΗΠΑ αναβαθμίζουν ακόμα περισσότερο τη μουσική μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με αμερικανικές εταιρείες (...) για να χρησιμοποιήσουν τη μουσική (...) για να μεταδώσουν την αμερικανική ηγεσία σε παγκόσμιο επίπεδο και να δημιουργήσουν συνδέσεις με τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο».

Η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Μουσικής Διπλωματίας βασίστηκε σε νόμο του 2022 που ψηφίστηκε και από τα δύο αμερικανικά κόμματα, με τίτλο «Προώθηση της ειρήνης, της εκπαίδευσης και των πολιτιστικών ανταλλαγών μέσω της μουσικής διπλωματίας».

Το Γραφείο Εκπαιδευτικών και Πολιτιστικών Υποθέσεων (ECA) του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που διευθύνει την Πρωτοβουλία, αναφέρει στην αποστολή του ότι «σχεδιάζει και υλοποιεί εκπαιδευτικά, επαγγελματικά και πολιτιστικά προγράμματα (...) που δημιουργούν και διατηρούν την αμοιβαία κατανόηση με άλλες χώρες, η οποία είναι απαραίτητη για την προώθηση των στόχων της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Τα προγράμματα καλλιεργούν δεσμούς ανάμεσα στους ανθρώπους μεταξύ των σημερινών και μελλοντικών παγκόσμιων ηγετών που δημιουργούν διαρκή δίκτυα και προσωπικές σχέσεις και προάγουν την εθνική ασφάλεια και τις αξίες των ΗΠΑ».

Στην εποχή της ραγδαίας όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, της πάλης για την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, τα κράτη και οι κυβερνήσεις μετατρέπουν σε όπλο τους ακόμα και την Τέχνη. Οι εκστρατείες «ήπιας ισχύος» ή «δημόσιας διπλωματίας» των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και άλλων ιμπεριαλιστικών κρατών διευρύνονται και στοχεύουν στις συνειδήσεις λαού και νεολαίας. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά στην Ιστορία...

Κάπως έτσι, και η περίπτωση του Chuck D και η προϊστορία του ρόλου που έχει αναλάβει είναι αποκαλυπτικές για το πώς μια ενοχλητική στο σύστημα καλλιτεχνική φωνή μετατρέπεται σε σάουντρακ της «δημόσιας διπλωματίας» των ιμπεριαλιστών, όπως πριν δεκαετίες η τζαζ είχε μετατραπεί σε σάουντρακ για ένα πραξικόπημα (στο Κονγκό) με «μαέστρο» τη CIA.

Δεν έχει γίνει γνωστό αν στο πρόγραμμα του ράπερ «μουσικού πρεσβευτή» στην Αθήνα περιλαμβάνεται και συνάντηση με στελέχη της πρεσβείας των ΗΠΑ. Αλώστε, δεν χρειάζεται πλέον ο σταθμάρχης της CIA να ντύνεται ...ηχολήπτης. Η «δουλειά» γίνεται με χορηγίες του ιδρύματος «Fulbright», συνεργασίες της πρεσβείας με δήμους, βιβλιοθήκες, αθλητικά σωματεία και σχολεία.

Αυτό που έχει σημασία είναι ότι τα πλοκάμια του δικτύου της αμερικανικής κυβέρνησης αξιοποιούν τα πάντα για να «μαλακώσουν» την εικόνα των ιμπεριαλιστών στον λαό, να ξεπλύνουν πολέμους, να φέρουν «τους λαούς πιο κοντά» - ιδίως αν αυτοί οι λαοί βρίσκονται κοντά σε στρατιωτικές βάσεις, αγωγούς και άλλα σημαντικά γεωστρατηγικά σημεία.

Αλλες φορές η «δημόσια διπλωματία» περνάει μέσα από σεμινάρια ρομποτικής σε δημοτικές βιβλιοθήκες, άλλες με εκδηλώσεις σε γήπεδα, όπως στην «αμερικανική γωνιά» στο γήπεδο του Ολυμπιακού, άλλες με προγράμματα ανταλλαγής μαθητών και φοιτητών. Σε κάθε περίπτωση, με beat και flow κομμένα και ραμμένα ώστε να «προάγουν την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ».

Παραπομπές:

1. https://2021-2025.state.gov/jazz-diplomacy-then-and-now/

2. https://www.cia.gov/resources/csi/studies-in-intelligence/archives/vol-38-no-5/origins-of-the-congress-for-cultural-freedom-1949-1950/

3. https://www.historicly.net/p/exclusive-interview-with-rapper-chuck