Με αφορμή τα 50 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Σοβιετικού συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς και τα 80 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών η ΤΕ Ιωαννίνων του ΚΚΕ παρουσιάζει, με την πολύτιμη συμβολή της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Ιωαννιτών και μουσικούς του Δημοτικού Ωδείου Ιωαννίνων, αποσπάσματα από τη συγκλονιστική μουσική του μεγάλου μουσικοσυνθέτη. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 12 Μαΐου στην αίθουσα «Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος» στην Ακαδημία, με ομιλήτρια την Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ.

Για τους σκοπούς και τα μηνύματα της εκδήλωσης ο «Ριζοσπάστης» μίλησε με την Μαρία Αντωνακάκη, μέλος της ΕΠ Ηπείρου - Κέρκυρας - Λευκάδας του ΚΚΕ και της ΤΕ Ιωαννίνων.

- Πώς μπορεί μια πολιτιστική εκδήλωση για τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς να φωτίσει την επικαιρότητα της μεγάλης Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών;

- Μια τέτοια εκδήλωση είναι πράξη μνήμης αλλά και αγώνα. Δεν αποτίουμε απλώς φόρο τιμής, αλλά αναδεικνύουμε την επικαιρότητα της Αντιφασιστικής Νίκης σήμερα. Η μουσική του Σοστακόβιτς είναι βαθιά συνδεδεμένη με τα γεγονότα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με την αντίσταση του σοβιετικού λαού απέναντι στο φασιστικό τέρας. Η 7η Συμφωνία του, γραμμένη εν μέσω της πολιορκίας του Λένινγκραντ, δεν είναι απλά ένα μουσικό έργο, είναι ένα «ποίημα για τον αγώνα και τη νίκη που έρχεται», όπως ο ίδιος τη χαρακτήρισε. Μέσα από τη μουσική του, αντηχούν οι κραυγές του πολέμου, το πείσμα της επιβίωσης, η πίστη στη νίκη. Στις 9 Αυγούστου 1942, ενώ οι ναζί διακήρυσσαν ότι θα είχαν κυριεύσει την πόλη, η Συμφωνία παιζόταν στην πολιορκημένη πόλη, μεταδιδόταν παντού και έφτανε μέχρι τις εχθρικές γραμμές. Η μουσική του έγινε όπλο αντίστασης, ανύψωσε το ηθικό του λαού, συνέβαλε ακόμα και στην κατάρρευση του ηθικού των επιτιθέμενων. Σε μια εποχή που οι λαοί καλούνται πάλι να πληρώσουν το τίμημα ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, τέτοιες εκδηλώσεις μάς θυμίζουν τη δύναμη της συλλογικής πάλης.

- Σε ποιο ιστορικό πλαίσιο έδρασε ο Σοστακόβιτς; Ποια είναι η πολιτιστική του κληρονομιά;

- Ο Σοστακόβιτς δεν ήταν ένας συνθέτης αποκομμένος από την εποχή του. Ηταν παιδί της Οκτωβριανής Επανάστασης. Εζησε και δημιούργησε στην περίοδο όπου η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα χτίζανε μια νέα κοινωνία, απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Ο παλιός, σάπιος κόσμος της Τσαρικής Ρωσίας έδωσε τη θέση του στον σοσιαλισμό, μια ανώτερη κοινωνία όπου ο λαός είναι αφέντης στον τόπο του, κατέχει τα κλειδιά της οικονομίας, οικοδομεί το δικό του εργατικό κράτος, σχεδιάζει επιστημονικά το μέλλον του. Γι' αυτό και η καλλιτεχνική παιδεία, άρα και η μουσική, αντιμετωπίζεται ως μέσο διαπαιδαγώγησης και ανάπτυξης ολοκληρωμένης προσωπικότητας, εφόδιο αναγκαίο για τον εργάτη που διευθύνει την κοινωνική παραγωγή, που συμμετέχει στην εργατική εξουσία.

Η καλλιτεχνική διαδρομή του Σοστακόβιτς καθρεφτίζει αυτήν τη μετάβαση, αυτή την κοινωνική εξέλιξη. Ηταν μια περίοδος όπου οι Σοβιετικοί συνθέτες και γενικότερα οι εργάτες του πολιτισμού είχαν όλες τις ευκαιρίες να δώσουν μεγάλα έργα, γιατί μπορούσαν να δημιουργούν απαλλαγμένοι από το άγχος της επιβίωσης, ως αποτέλεσμα της πολιτικής του σοσιαλιστικού κράτους. Ετσι το άλμα στην ανθρωπότητα συνοδεύτηκε και με ένα άλμα στη μουσική.

Ο ίδιος πίστευε ότι η μουσική του πρέπει να «μεταδίδει τις ιδέες και τα αισθήματα του Σοβιετικού ανθρώπου», να γίνει μια γλώσσα που να είναι κατανοητή από τον λαό. Γι' αυτό και τονίζει: «Θέλω να γράψω με τέτοιο τρόπο που όλοι να καταλαβαίνουν... Πρέπει να βρω μια γλώσσα που να του είναι προσιτή». Το έργο του, με συμφωνίες, όπερες, μουσική για θέατρο και κινηματογράφο, είναι ένα σώμα δουλειάς που δεν υπηρετεί τον φορμαλισμό ή την τέχνη για την τέχνη, αλλά έναν σκοπό: Την ανύψωση του ανθρώπου, την κινητοποίηση των συνειδήσεων, την έκφραση της κοινωνικής αλήθειας.

Ακόμα και σήμερα, που οι λαοί βρίσκονται μπροστά σε νέα δεινά από το ίδιο καπιταλιστικό σύστημα που γεννά φτώχεια και πολέμους, το έργο του παραμένει ζωντανό. Η μουσική του ήταν και παραμένει ένα άλμα όχι μόνο στη σύνθεση αλλά και στην ίδια την ανθρώπινη συνείδηση. Και αν η ανατροπή του σοσιαλισμού αποτέλεσε ένα ιστορικό πισωγύρισμα, δεν ανατρέπει την πορεία της Ιστορίας προς μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση. Οπως γράφει και η ανακοίνωση της εκδήλωσης: Οι λαοί θα έχουν την τελευταία λέξη.

- Γιατί στην ανακοίνωση της Κομματικής Οργάνωσης τονίζεται ότι «ο Σοστακόβιτς δεν είναι για τους λίγους, είναι για τους πολλούς»;

- Αυτό το σύνθημα δεν είναι απλώς μια διαπίστωση. Είναι η καρδιά της καλλιτεχνικής του φιλοσοφίας. Ο Σοστακόβιτς αρνείται τη λογική του απομονωμένου δημιουργού και τον ελιτισμό που μετατρέπει την τέχνη σε προνόμιο. Ηταν ξεκάθαρος: «Κάθε καλλιτέχνης που απομονώνεται από τον κόσμο, είναι καταδικασμένος σε αποτυχία... Ενας καλλιτέχνης πρέπει να υπηρετεί το μεγαλύτερο κομμάτι του λαού». Η μουσική του μιλά για όλους και σε όλους. Είναι για τον εργάτη, τον νέο, τον αγωνιστή, τον άνθρωπο που «ξεκουράζεται» από την τέχνη ή που του τη στερούν καθημερινά. Δεν προϋποθέτει μουσικές γνώσεις, προϋποθέτει ανθρώπινη εμπειρία, πάλη, συναίσθημα.

Η εκδήλωση που οργανώνεται είναι και γι' αυτό σημαντική. Επαναφέρει στο προσκήνιο το δικαίωμα του λαού στον πολιτισμό - όχι ως πολυτέλεια, αλλά ως ανάγκη. Και αποδεικνύει πως αυτή η τέχνη δεν είναι κτήμα μιας «ελίτ», αλλά δύναμη που εμπνέει, ενώνει και κινητοποιεί. Αυτή η σημαντική πρωτοβουλία δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς την καθοριστική συμβολή της Συμφωνικής Ορχήστρας του δήμου και των μουσικών του Δημοτικού Ωδείου Ιωαννίνων που συμμετέχουν με μεράκι και ενθουσιασμό. Θα θέλαμε και με αυτήν την ευκαιρία να τους ευχαριστήσουμε.