Το 1927 ο Δ. Γληνός συντάσσει τη Διακήρυξη του Εκπαιδευτικού Ομίλου, μετά τη διάσπασή του και την επικράτηση των ριζοσπαστικών δυνάμεων σε αυτόν, με επικεφαλής τον ίδιο τον Γληνό.

Το παρακάτω απόσπασμα από τη Διακήρυξη, για τον δάσκαλο και την ελευθερία της σκέψης του, είναι χαρακτηριστικό της διαπάλης που αναπτύχθηκε στον Εκπαιδευτικό Ομιλο, όπου η συντηρητική μερίδα υποστήριζε την απολίτικη Παιδεία, ενώ η ριζοσπαστική πλευρά και ο Γληνός έδειξαν πως οι θιασώτες της απολίτικης Παιδείας στην ουσία υποστηρίζουν την Παιδεία της κυρίαρχης τάξης και ότι η εκπαιδευτική αλλαγή προϋποθέτει κοινωνική - πολιτική αλλαγή.

Ο δάσκαλος, έλεγαν (σ.σ. οι συντηρητικοί), ούτε μπορεί ούτε είναι σωστό να δεχτεί αντιλήψεις που τον βγάζουν έξω από το έργο του, τον κάνουν πολιτικό.

Η επαγγελματική μάλιστα αντίληψη του δασκάλου για τη σχέση του με το κράτος, να θεωρεί δηλαδή ο δάσκαλος το κράτος για εργοδότη του και τον εαυτό του για εργάτη, αφαιρεί τον καθαρά ιδεολογικό χαρακτήρα αυτής της σχέσης. Ο δάσκαλος παύει να είναι ιεροφάντης μιας υψηλής κοινωνικής λειτουργίας και γίνεται ένας μισθωτός, ένας εργάτης με συμφέροντα αντίθετα με τον εργοδότη του.

Το βαθύτερο νόημα της επιχειρηματολογίας αυτής ήταν πως ο δάσκαλος δεν θα μπορεί να είναι μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου αν γίνει σωματείο προοδευτικό, όπως τον θέλουν οι ριζοσπαστικοί, και ακόμα περισσότερο πως το κράτος έχει το δικαίωμα να εμποδίσει με τη βία και να τιμωρήσει τον δάσκαλο που θα ήθελε να είναι μέλος ενός τέτοιου σωματείου.

Ετσι, συμπληρώνοντας την αντιδραστική τους μεταστροφή, τα συντηρητικά μέλη του Ομίλου έφτασαν να δεχτούν και να υψώσουν την κρατική βια φόβητρο και εμπόδιο στην ελεύτερη σκέψη.

Γι' αυτό, ήταν ανάγκη να τονιστεί πια και μέσα στις προγραμματικές αρχές του Ομίλου το δικαίωμα του δασκάλου πρώτα - πρώτα να στοχάζεται και να έχει γνώμη για τα εκπαιδευτικά ζητήματα, μα και ακόμα τη γνώμη του αυτή να την ανακοινώνει στους συναδέρφους του και να συνεργάζεται μαζί τους για να διαφωτίσει την κοινωνία γι' αυτά. Γιατί ο δάσκαλος δε γίνεται ποτέ πολιτικός με το να σκέφτεται πώς θα καλυτερέψει η παιδεία και να ζητάει να φωτίσει και τους άλλους, έτσι που η σκέψη του να γίνει αναγνωρισμένη πράξη ή κατάσταση. Ετσι μόνο εκτελεί σωστά το χρέος του απέναντι και στο κράτος και στην κοινωνία. Η αντίθετη αντίληψη ίσα ίσα είναι εκείνη που κάνει τον δάσκαλο ένα απλό και άψυχο μισθωτό όργανο, του αφαιρεί την κυριότερη προϋπόθεση της προσωπικότητας, δηλαδή τη λεύτερη σκέψη και τον κάνει από ιεροφάντη μιας κοινωνικής λειτουργίας έναν απλό πνευματικό προλετάριο, που δουλεύει μηχανικά για να κερδίσει ένα κομμάτι ψωμί.

Και ούτε είναι διαφορετικό το αποτέλεσμα, αν πει κανένας πως έχει το δικαίωμα να στοχάζεται λεύτερα ο δάσκαλος, όμως δεν έχει το δικαίωμα ν' ανακοινώνει σε άλλους τη γνώμη του και να συνεργάζεται μαζί τους για να αλλάξει την πραγματικότητα. Πώς θα αφαιρέσουμε από τον δάσκαλο το δικαίωμα αυτό, που έχει κάθε άνθρωπος και κάθε μέλος της κοινωνίας;

Μπορεί βέβαια η βία της άρχουσας τάξης να πνίγει το δικαίωμα αυτό. Το κράτος όμως, που γίνεται όργανο αυτής της βίας, πώς θα δικαιολογηθεί; Αν όπως λέει αντιπροσωπεύει το σύνολο, τότε δεν έχει το δικαίωμα να καταπνίγει τη γνώμη της μειονότητας, που μπορεί με τον καιρό να γίνει και πλειονότητα. Αν ομολογήσει ότι είναι κράτος βίας, τότε θα του αντιταχτεί δικαιωματικά μια άλλη οποιαδήποτε βία, μικρή ή μεγάλη. Ο δάσκαλος, που θα υποχρεωθεί να καταπνίγει τη σκέψη του, θα γίνει διπλά σκλάβος και ή θα καταντήσει ένας ψυχικά ανάπηρος άνθρωπος, ανίκανος πια να μορφώσει τους άλλους, ή θα γίνει ένας κρυφός επαναστάτης γεμάτος πίκρα και μίσος, που θα περιμένει τη στιγμή για να τινάξει στον αέρα το καθεστώς που του αφαιρεί ολότελα τον ανθρωπισμό του.