Το διαστημικό τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) εκτοξεύτηκε τον περασμένο Ιούλη, ταξίδεψε 1,6 εκατομμύρια χιλιόμετρα, έως το σημείο εγκατάστασής του και αφού ρυθμίστηκαν και ελέγχθηκαν τα όργανά του έστειλε πριν από λίγες μέρες τις πρώτες δοκιμαστικές φωτογραφίες, πριν τεθεί σε πλήρη λειτουργία στις αρχές του 2024. Η αποστολή πραγματοποιείται με τη συμβολή και της αμερικανικής NASA.

Το τηλεσκόπιο, με το ευρύ οπτικό του πεδίο, θα δημιουργήσει τον πιο εκτεταμένο τρισδιάστατο χάρτη του ουρανού, καλύπτοντας περίπου το ένα τρίτο του και αποτυπώνοντας τη θέση δισεκατομμυρίων γαλαξιών, που μπορεί να απέχουν μέχρι και 10 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Αντίθετα με τον «Ευκλείδη», τηλεσκόπια, όπως το διαστημικό «Τζέιμς Γουέμπ» της NASA, έχουν πολύ μικρότερο οπτικό πεδίο, αλλά μπορούν να δίνουν υψηλότερης ανάλυσης εικόνες. Ο «Ευκλείδης» μπορεί να σαρώσει μεγάλες περιοχές του ουρανού πιο γρήγορα και επειδή έχει πιο εξελιγμένες κάμερες από ανάλογες αποστολές του παρελθόντος, μπορεί και δίνει ήδη λεπτομερείς φωτογραφίες ευρέος πεδίου, όπως αυτές που δημοσιεύουμε σήμερα.

Ο κύριος σκοπός της αποστολής είναι να προσπαθήσει να δώσει απαντήσεις για την ύπαρξη ή μη και την κατανομή στο σύμπαν δύο εικαζόμενων στοιχείων της φυσικής πραγματικότητας, της «σκοτεινής ύλης» και της «σκοτεινής ενέργειας». Επιστήμονες υποθέτουν ότι υπάρχουν αυτά τα δύο στοιχεία προσπαθώντας να κατανοήσουν αστρονομικές μετρήσεις, για τις οποίες υπάρχουν και εναλλακτικές θεωρίες, που όμως θεωρείται πως έχουν ελλείψεις ή μικρότερη ερμηνευτική ικανότητα. Επειδή δεν είναι δυνατή η άμεση παρατήρηση της «σκοτεινής» ύλης και ενέργειας, ελπίζουν ότι θα συναγάγουν την ύπαρξή τους με βάση μια ερμηνεία της κατανομής των γαλαξιών στον χώρο, σε συνάρτηση και με τη χρονική της διάσταση, καθώς η χωρική απόσταση ενός γαλαξία σημαίνει και χρονική απόσταση από το σημείο παρατήρησης.

Η NASA προγραμματίζει για το 2027 την αποστολή «Roman», που θα κινηθεί κάπου ανάμεσα στον «Ευκλείδη» και το «Γουέμπ». Θα καλύψει μικρότερο τμήμα του ουρανού από τον «Ευκλείδη», αλλά με ακόμη μεγαλύτερη ανάλυση των εικόνων, μικρότερη ωστόσο από τη λεπτομέρεια που προσφέρει το «Γουέμπ».