Ενας νέος γεωπολιτικός χάρτης χαράσσεται κυριολεκτικά με το αίμα των λαών, με επίκεντρο σε αυτήν τη φάση την ιμπεριαλιστική σύγκρουση ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά με πολύ ευρύτερες και σε βάθος χρόνου προεκτάσεις σε όλο τον κόσμο.

Δύο «στρατόπεδα» εμφανίζονται όλο και πιο έντονα, καθώς οξύνεται ο ανταγωνισμός για τον έλεγχο δρόμων μεταφοράς εμπορευμάτων και Ενέργειας, πρώτων υλών και αγορών για επενδύσεις. Στον πυρήνα της αντιπαράθεσης βρίσκεται η σύγκρουση ΗΠΑ και Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.

«Ο,τι συμβαίνει στην Ευρώπη έχει σημασία για τον Ινδο-Ειρηνικό, για την Ασία. Και ό,τι συμβαίνει στην Ασία έχει σημασία για την Ευρώπη», επισήμανε πρόσφατα ο γγ του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, καθώς οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ εξέταζαν τον αντίκτυπο που έχει η σύγκρουση στην Ουκρανία στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κορύφωσε την αντιπαράθεση που «έκαιγε» εκεί για χρόνια και λειτούργησε καταλυτικά, επιταχύνοντας εξελίξεις, εντείνοντας παραπέρα τον ανταγωνισμό του ευρωατλαντικού μπλοκ με τη Ρωσία και την Κίνα.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο προωθήθηκε η περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, με την ένταξη της Φινλανδίας και την επερχόμενη ένταξη της Σουηδίας, πολλαπλασιάστηκαν οι ΝΑΤΟικές στρατιωτικές δυνάμεις στην Ανατολική Ευρώπη και στη Βαλτική Θάλασσα. Χαρακτηριστική είναι η προτροπή που απηύθυνε την περασμένη Πέμπτη ο Ουκρανός ΥΠΕΞ, Ντμ. Κουλέμπα, προς τους ΝΑΤΟικούς «συμμάχους» να κάνουν τη Μαύρη Θάλασσα «αυτό που έχει γίνει η Βαλτική Θάλασσα: Μια θάλασσα του ΝΑΤΟ».

Σε κάθε περίπτωση, όποια κι αν είναι η κατάληξη του πολέμου στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ προετοιμάζει ήδη την επόμενη μέρα: Την ντε φάκτο μετατροπή της Ουκρανίας σε ΝΑΤΟικό έδαφος με «δυτικού» τύπου σύγχρονους εξοπλισμούς και αντίστοιχη εκπαίδευση των Ενόπλων Δυνάμεών της. Αυτή η απόφαση σχεδιάζεται να ληφθεί στη Σύνοδο Κορυφής του Ιούλη.

Η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία έφερε στην επιφάνεια και όξυνε κι άλλες εστίες ιμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης, κρίσιμες για πρώτες ύλες, μεταφορές, ενεργειακούς πόρους κ.ά.: Από την Αρκτική μέχρι την Ταϊβάν και από την Αφρική μέχρι την Κεντρική Ασία.

Ολα αυτά αποτυπώνονται και στη νέα «Αντίληψη Εξωτερικής Πολιτικής της Ρωσίας» που εγκρίθηκε από τον Πρόεδρο, Βλ. Πούτιν, στα τέλη Μάρτη.

Οπως χαρακτηριστικά τόνισε πρόσφατα ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σ. Λαβρόφ, δείχνοντας τον στόχο και την προοπτική της σύγκρουσης στην Ουκρανία, ειρηνευτικές συνομιλίες είναι εφικτές μόνο εάν στοχεύουν στην εγκαθίδρυση μιας «νέας παγκόσμιας τάξης» χωρίς αμερικανική κυριαρχία.

Με επίκεντρο το αφήγημα του λεγόμενου «πολυπολικού» κόσμου, η Ρωσία προαναγγέλλει ότι θα διεκδικήσει πιο «δυναμικά» τη θέση της στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα και σχεδιάζει τον «χάρτη» ενός κόσμου στον οποίο επικρατεί μια ανταγωνιστική συνύπαρξη με τη «Δύση», η οποία θα πρέπει να «εγκαταλείψει» την «απόλυτη κυριαρχία» της...

Η Ρωσία σκοπεύει να επικεντρωθεί στην υποστήριξη διαδικασιών καπιταλιστικής «ολοκλήρωσης» με Ασία - Ειρηνικό, Λατινική Αμερική, Αφρική, Μέση Ανατολή.

Βασικό όχημα ανάπτυξης της «παγκόσμιας νέας τάξης» είναι η ομάδα κρατών BRICS Plus, οι μονοπωλιακοί όμιλοι των οποίων διεκδικούν τη «χειραφέτησή» τους από την οικονομική και στρατιωτική κυριαρχία των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ.

Στους BRICS Plus συμμετέχουν οι Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική, επίσης Iράν και Αργεντινή βρίσκονται σε διαδικασία ένταξης, ενώ κράτη όπως η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος εμφανίζονται να εξετάζουν το ενδεχόμενο ένταξης.

Οι BRICS δεν είναι μια ενιαία «συμμαχία» και φυσικά έντονος ανταγωνισμός και αντιθέσεις διαπερνούν και το εσωτερικό της, με χαρακτηριστικές τις αντιπαραθέσεις Κίνας - Ινδίας.

Ενδεικτικό για τη σημασία του εν λόγω σχήματος, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των μελών του έφτασαν τα 162 δισ. δολάρια το 2022. Πέρυσι οι χώρες της ομάδας BRICS ξεπέρασαν τις χώρες του G7, εκπροσωπώντας συνολικά το 31,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ το ποσοστό του G7 έχει μειωθεί στο 30%, τάση που αναμένεται να συνεχιστεί.

Επιπλέον, 20 κράτη έχουν εκφράσει επίσημο ενδιαφέρον για ένταξή τους στην ομάδα. Αν συνέβαινε αυτό, η ομάδα BRICS θα δημιουργούσε μια οικονομική οντότητα με ΑΕΠ 30% μεγαλύτερο από τις ΗΠΑ, πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού και θα ελέγχει το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου.

Τα αρχικά κράτη - μέλη της ομάδας BRICS σχημάτισαν επίσης μια διεθνή τράπεζα για την υλοποίηση σημαντικών επενδυτικών στοιχείων, ως Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης (NDB), η οποία λειτουργεί ως διεθνής τράπεζα ανάπτυξης υποδομών, με έμφαση στις «πράσινες» τεχνολογίες.

Εκτός από τον ρόλο της και τη συμμετοχή της στην ομάδα BRICS, η Ρωσία στο νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής αναφέρει ως προτεραιότητα την καπιταλιστική «ολοκλήρωση» με κράτη της Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης (EAEU), της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (CIS), της Κασπίας Θάλασσας και «άλλα κράτη που ενδιαφέρονται να αναπτύξουν οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία». Ουσιαστικά, το πεδίο αυτό καλύπτει ολόκληρη την περιοχή της Ευρασίας από τα ανατολικά σύνορα της ΕΕ, νότια ως τη Μέση Ανατολή και μέχρι τα σύνορα της δυτικής Κίνας.

Η Κοινοπολιτεία των πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών (Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τουρκμενιστάν) είναι ένα «χαλαρό» εμπορικό - επενδυτικό μπλοκ, που γίνονται προσπάθειες από τη Μόσχα να αποκτήσει επίσης κάποια συνοχή στην εξωτερική πολιτική, στην αντιπαράθεση με τη «Δύση». Η εν λόγω προσπάθεια, ωστόσο, «σκοντάφτει» στις σημαντικές αντιθέσεις μεταξύ των μελών του μπλοκ, όπως και στις ενισχυμένες σχέσεις με τη «Δύση» που αναπτύσσουν χώρες όπως το Καζακστάν.

Τόσο το εσωτερικό εμπόριο όσο και οι ξένες επενδύσεις σε αυτήν την περιοχή αυξήθηκαν με γεωμετρική πρόοδο το 2022, καθώς το ρωσικό και το κινεζικό εμπόριο και οι επενδύσεις υποστήριξαν την αύξηση των εμπορευματικών ροών μεταξύ των χωρών της Κοινοπολιτείας, καθώς η Ρωσία στρέφεται προς ανατολάς.

Η EAEU (Αρμενία, Λευκορωσία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Ρωσία) είναι πιο ολοκληρωμένη οικονομική - εμπορική ένωση, έχει επίσης υπογράψει συμφωνίες με το Ιράν, τη Σερβία και το Βιετνάμ. Η EAEU παρουσίασε αυξημένο συλλογικό εμπορικό κύκλο εργασιών, περίπου 100 δισ. δολαρίων το 2022. Πολλές άλλες χώρες εξέφρασαν επίσης την επιθυμία να ενταχθούν στην EAEU, συμπεριλαμβανομένων κρατών της ASEAN, της Ινδίας, χωρών της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, καθώς και εκείνων από το εμπορικό μπλοκ Mercosur της Νότιας Αμερικής. Προχωρούν επίσης συνομιλίες για ενοποίηση της EAEU με την CIS και την ομάδα BRICS.

Η Κασπία Θάλασσα έχει αποκτήσει επίσης εξαιρετική σημασία ως διαμετακομιστικός κόμβος μετά την ιμπεριαλιστική σύγκρουση στην Ουκρανία. Τα κράτη της Κασπίας περιλαμβάνουν το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν και αποτελεί θεμελιώδη κόμβο του Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά - Νότου (INSTC). Σε αυτό το πλαίσιο προωθείται η ενίσχυση της συνεργασίας στη ζώνη της Κασπίας Θάλασσας, με βάση την προϋπόθεση ότι η επίλυση όλων των θεμάτων που σχετίζονται με αυτήν την περιοχή εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα των πέντε κρατών πέριξ της Κασπίας.

Ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), ένα αναπτυσσόμενο μπλοκ εμπορίου και ασφάλειας, καλύπτει πλέον μεγάλο μέρος της Ευρασίας, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας, της Ινδίας και της Ρωσίας και έχει προσελκύσει νέα μέλη στη Μέση Ανατολή. Καθώς υπάρχουν ήδη εμπορικές οντότητες όπως η Κοινοπολιτεία και η ΕΑΕΕ, αναμένεται ότι ο SCO θα δώσει μεγαλύτερη έμφαση όσον αφορά την περιφερειακή ευρασιατική «Ασφάλεια». Το ΝΑΤΟ έχει χαρακτηρίσει τον SCO «απειλή».

Η Μόσχα επιδιώκει την καθιέρωση του ευρέος περιγράμματος ολοκλήρωσης της Ευρύτερης Ευρασιατικής Εταιρικής Σχέσης, συνδυάζοντας το δυναμικό όλων των κρατών, περιφερειακών οργανισμών και ευρασιατικών ενώσεων, με βάση την EAEU, τον SCO και την Ενωση Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) καθώς και τη σύνδεση με τα αναπτυξιακά σχέδια της ΕΑΕΕ και την κινεζική επενδυτική πρωτοβουλία «Belt and Road».

Σε μια τέτοια μεγαλύτερη γεωπολιτική εικόνα, το νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας κατονομάζει ρητά τις ΗΠΑ ως βασικό «υποκινητή» της «αντιρωσικής γραμμής» παγκοσμίως και αντανακλά την αλλαγή του πλαισίου άσκησης της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, μετά την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία.

Στις «μη φιλικές χώρες» έχουν συμπεριληφθεί ήδη όσες είναι στην πρώτη γραμμή των αντιρωσικών κυρώσεων, όπως οι χώρες του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, του G7 κ.ά., ενώ η Μόσχα θα απαντά με «συμμετρικά και ασύμμετρα αντίποινα» στις επιθετικές ενέργειες.

Η Κίνα και η Ινδία αναφέρονται ως στρατηγικοί εταίροι.

Η Μόσχα δηλώνει ότι πρόκειται να αναπτύξει μια ενεργητική εξωτερική πολιτική με στόχο την «ενίσχυση της θέσης της Ρωσίας ως ενός από τα κέντρα παγκόσμιας επιρροής». Σημαντικό ρόλο θα παίζει και το «αμυντικό» σύμφωνο Οργανισμός Συνθήκης για τη Συλλογική Ασφάλεια (CSTO).

Οι «ΗΠΑ και οι δορυφόροι τους» βλέπουν την «ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική της Ρωσίας ως απειλή για τη δυτική ηγεμονία» και έχουν «εξαπολύσει έναν υβριδικό πόλεμο νέου τύπου», σημειώνεται.

«Η ΕΕ έχει χάσει για πάντα τη Ρωσία με δική της ευθύνη», επισήμανε πρόσφατα ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σ. Λαβρόφ, ενώ η Μόσχα «έχει πάρει τις αποφάσεις της για το πώς θα αντιμετωπίζει την ΕΕ, η οποία εφοδιάζει το εγκληματικό καθεστώς στο Κίεβο με όπλα και εκπαιδευτές».

Στο νέο δόγμα ορίζεται το «εγγύς εξωτερικό» ως ζώνη πρόσβασης της Μόσχας, όπου δεσμεύεται να καταπολεμήσει τη «στάθμευση ή την ενίσχυση της στρατιωτικής υποδομής μη φιλικών κρατών». Επιπλέον, θα αποτρέπονται «μη φιλικές ενέργειες από ξένα κράτη και τις συμμαχίες τους που προκαλούν διαδικασίες αποσύνθεσης στο εγγύς εξωτερικό», η υποκίνηση «έγχρωμων επαναστάσεων» και «άλλες προσπάθειες ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις των συμμάχων και εταίρων» της Ρωσίας.

Εξάλλου, η Μόσχα θα λάβει μέτρα εναντίον οτιδήποτε εμποδίζει «την άσκηση του κυριαρχικού δικαιώματος των συμμάχων και εταίρων της Ρωσίας να εμβαθύνουν τη συνολική συνεργασία με τη Ρωσία», με φόντο τη γεωπολιτική αντιπαράθεση ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας σε Λευκορωσία, Μολδαβία, Γεωργία, Αρμενία, στις χώρες της Κεντρικής Ασίας κ.ά.

Το νέο δόγμα της Ρωσίας δηλώνει ξεκάθαρα ότι αυτές οι περιοχές «συνδέονται με τη Ρωσία με αιώνιες παραδόσεις κοινού κράτους, βαθιά αλληλεξάρτηση σε διάφορους τομείς, μια κοινή γλώσσα και στενούς πολιτισμικούς δεσμούς».

Σύμφωνα με το νέο δόγμα, η Ρωσία σκοπεύει «να παρέχει βοήθεια στους συμμάχους και εταίρους» σε ασφάλεια και ανάπτυξη, «ανεξάρτητα αν λαμβάνουν διεθνή αναγνώριση ή συμμετέχουν σε διεθνή οργανισμό». Επίσης, προτάσσει «σχέσεις καλής γειτονίας» με γειτονικά κράτη και να συμβάλει «στην πρόληψη και την εξάλειψη των εντάσεων και των συγκρούσεων στα εδάφη τους».

Ακόμη αναφέρεται ρητά η υποστήριξη της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, που αποσχίστηκαν με πόλεμο από τη Γεωργία το 2008, προωθώντας «την εθελοντική επιλογή των λαών αυτών των κρατών υπέρ μιας βαθύτερης ολοκλήρωσης με τη Ρωσία».