«Υπάρχει μια σύγκρουση δι' αντιπροσώπων στη Σερβία, χωρίς αμφιβολία, μεταξύ Ανατολής και Δύσης», δήλωσε στο πρακτορείο «Reuters» ο Σέρβος Πρόεδρος Αλ. Βούτσιτς, σε μια τοποθέτηση χαρακτηριστική για την ένταση του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού μεταξύ ευρωατλαντικού άξονα, Ρωσίας και Κίνας, όχι μόνο στη Σερβία αλλά συνολικά στα Βαλκάνια. Ενός ανταγωνισμού που οξύνεται ακόμα περισσότερο στις συνθήκες της πολεμικής σύγκρουσης στην Ουκρανία.

Μια ματιά σε ορισμένες μόνο από τις πρόσφατες εξελίξεις στην περιοχή είναι χαρακτηριστική:

Υπηρεσιακή κυβέρνηση στη Βουλγαρία, με προσπάθειες ορισμένης συνεννόησης με τη Ρωσία, μετά την υπερψήφιση της πρότασης μομφής εναντίον της προηγούμενης κυβέρνησης συνασπισμού, που δήλωνε ότι «η χώρα μας έχει γίνει ένας πολύ προβλέψιμος και ισχυρός υποστηρικτής» των αποφάσεων του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και ότι «η Βουλγαρία δεν είναι πια μια "ήπια χώρα", που επιλέγει ενέργειες μόνο εξισορροπητικές».

Υπερψήφιση πρότασης μομφής και ανατροπή της κυβέρνησης και στο Μαυροβούνιο, με κατηγορίες ότι δεν επιτάχυνε την ευρωατλαντική ενσωμάτωση της χώρας, μετά μάλιστα από συμφωνία της με τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, που θεωρείται «μοχλός» παρεμβάσεων του Βελιγραδίου αλλά και της Μόσχας.

Κινήσεις παραπέρα ενίσχυσης της ευρωατλαντικής «ειρηνευτικής» δύναμης EUFOR στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, με τη σερβοβοσνιακή ηγεσία να απειλεί για συνέχιση και ενίσχυση φυγόκεντρων κινήσεων.

Στη Σερβία, μήνες μετά τις εκλογές δεν έχει σχηματιστεί ακόμα υπουργικό συμβούλιο (παρότι τα κόμματα που στηρίζουν τον Βούτσιτς έχουν πλειοψηφία), ενώ στελέχη του κυβερνητικού συνασπισμού από διαφορετικά κόμματα ανταλλάσσουν κατηγορίες για διαφοροποιήσεις στο θέμα των σχέσεων με τη Ρωσία.

Στη Βόρεια Μακεδονία, το κυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα και όλα τα αλβανικά κόμματα τάσσονται υπέρ της ευρωενωσιακής πρότασης «συμβιβασμού» με τη Βουλγαρία, προκειμένου να προχωρήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, και κατηγορούν για «εξυπηρέτηση συμφερόντων συγκεκριμένων κέντρων» το αντιπολιτευόμενο VMRO - DPMNE, το οποίο πρωτοστατεί σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και βάζει εμπόδια στις συνταγματικές αλλαγές που προβλέπει η πρόταση της ΕΕ...

Από όλο αυτό το «ανακάτεμα» δεν θα μπορούσαν να λείπουν βέβαια οι εξελίξεις στην αντιπαράθεση και τα παζάρια μεταξύ της Σερβίας και του ευρωατλαντικού προτεκτοράτου του Κοσόβου.

Μετά από βδομάδες επαπειλούμενης όξυνσης, με αφορμή τις εξελίξεις στα ζητήματα της μετακίνησης μεταξύ των συνόρων των δύο πλευρών, ανακοινώθηκε συμβιβασμός για «ελεύθερη μετακίνηση», με αμοιβαία αναγνώριση των ταυτοτήτων που εκδίδουν Βελιγράδι και Πρίστινα, γεγονός που αντικειμενικά αποτελεί «αναβάθμιση» της αναγνώρισης του Κοσόβου (όσο κι αν η σερβική κυβέρνηση έσπευσε να υποστηρίξει το αντίθετο). Σε ό,τι αφορά δε το αντίστοιχο ζήτημα με τις πινακίδες για τη μετακίνηση των οχημάτων, η Πρίστινα έδωσε ουσιαστικά μια άτυπη δίμηνη παράταση στα σχετικά παζάρια.

Ο συμβιβασμός ανακοινώθηκε μετά από πυρετώδεις επαφές που είχαν και στις δύο πλευρές οι ειδικοί απεσταλμένοι των ΗΠΑ και της ΕΕ, αποτυπώνοντας έτσι την αποφασιστικότητα της Δύσης να πετύχει μια «εξομάλυνση» με όρους που υπηρετούν τα δικά της συμφέροντα στην περιοχή.

Λίγο πριν την ανακοίνωση της συμφωνίας, ο Αμερικανός απεσταλμένος Γκάμπριελ Εσκομπάρ ξεκαθάριζε αφενός ότι οι προσπάθειες διεθνούς αναβάθμισης του ΝΑΤΟικού προτεκτοράτου θα ενταθούν, αφετέρου ότι χρειάζεται μαεστρία και υπομονή για την προώθηση των ευρωατλαντικών σχεδίων στην περιοχή. Ετσι, από τη μία τόνισε ότι «πρέπει να ξεχάσουμε το αφήγημα ότι "το Κόσοβο είναι Σερβία" και να φτάσουμε σε αυτό που λέει ότι πραγματικά "Σερβία και Κόσοβο είναι Ευρώπη"», από την άλλη επεσήμανε ότι οι νέες επαφές σε Βελιγράδι και Πρίστινα έδειξαν «βούληση για ευελιξία και εποικοδομητική δράση».

Είχαν προηγηθεί οι διαπιστώσεις του Αμερικανού πρέσβη στο Βελιγράδι, Κρίστοφερ Χιλ, ο οποίος αφού «προειδοποίησε» για «τραγική κατάσταση» που διαμορφώνεται στα Βαλκάνια, «ίσως ακόμα και μια μεγάλη τραγωδία, που προστίθεται σε αυτή που βλέπουμε να εξελίσσεται στην Ουκρανία», υποστήριξε ότι η σερβική πλευρά ήρθε στην πρόσφατη συνάντηση στις Βρυξέλλες «έτοιμη να διαπραγματευτεί (...) προσπάθησε να είναι ευέλικτη, να βρει λύσεις».

Φυσικά, στη συμφωνία Σερβίας - Κοσόβου με βούλα ΗΠΑ - ΕΕ αντέδρασε η Ρωσία, κάνοντας λόγο για «ανικανότητα και απροθυμία της ΕΕ να συγκρουστεί με την προκλητική αλβανική ελίτ του Κοσόβου», όπως και εκφράζοντας ανησυχία για την «αισθητή έξαρση της δραστηριότητας των Αμερικανών» και για τα «κυνικά σχέδιά τους» για τα Βαλκάνια. Η ανακοίνωση του ρωσικού ΥΠΕΞ πρόσθεσε χαρακτηριστικά ότι «η πίεση πάνω στη Σερβία για το Κόσοβο συνεχίζεται με φόντο προσπάθειες να παρασυρθούν στον γκρεμό οι σχέσεις της με τη Ρωσία» και κατήγγειλε την «ανοιχτά εχθρική στάση της Ουάσιγκτον απέναντι στην ανεξάρτητη και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική του Βελιγραδίου (...) που δεν συνάδει με τις αμερικανικές δολοπλοκίες για μονοπώληση των δεσμών της Σερβίας με τη Δύση».

Η κόντρα Δύσης - Ρωσίας για τη γεωπολιτική επιρροή στα Βαλκάνια καταγράφεται και στις εξελίξεις στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη.

Την προηγούμενη Παρασκευή, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμ. Μακρόν σημείωσε ότι πρέπει να ενισχυθεί δραστικά η «πολιορκία» των εταίρων της Μόσχας στα Βαλκάνια, ξεχωρίζοντας την κατάσταση στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, όπου η «Σερβική Δημοκρατία» (μία από τις οντότητες που συναποτελούν την «ενιαία» Βοσνία - Ερζεγοβίνη και όπου κυριαρχεί το σερβικό στοιχείο) προκρίνει διαύλους στενής συνεργασίας με τη Μόσχα.

Επικαλούμενος «την απογοήτευση και τη δυσαρέσκεια που μεγαλώνει» στην περιοχή και σχολιάζοντας ότι «η Βοσνία - Ερζεγοβίνη έχει κολλήσει σε μια κατάσταση πραγματικά μοναδική στα Δυτικά Βαλκάνια», δήλωσε έτοιμος για «μια πλήρη συζήτηση εξέτασης» προτάσεων για την «ευρωπαϊκή προοπτική» της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης.

Την περασμένη βδομάδα, ο Αμερικανός πρέσβης στο Σαράγεβο Μ. Μέρφι δήλωνε ότι η αφοσίωση της Ουάσιγκτον στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη είναι «ανθεκτική» και σχολιάζοντας την πρόσφατη ισχυροποίηση της EUFOR (της «ειρηνευτικής δύναμης» της ΕΕ στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, που πρόσφατα αυξήθηκε από 600 σε 1.100 στρατιώτες, με συμμετοχή πλέον και της Γερμανίας) διαμήνυσε ότι «δεν πρόκειται να αφήσουμε τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη στη Ρωσία (...) εδώ δεν θα είναι τέτοια η εξέλιξη».

Στην ενίσχυση της EUFOR είχε αντιδράσει βέβαια η ρωσική πρεσβεία στο Σαράγεβο, χαρακτηρίζοντας «απαράδεκτες αναφορές» τις απόψεις που εκφράζουν ανησυχία για ντόμινο εξελίξεων στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη από την Ουκρανία και «αβάσιμα» τα επιχειρήματα όσων θεωρούν αναγκαία την διεύρυνση της EUFOR.

Ο δε Μ. Ντόντικ, ηγέτης των Σερβοβόσνιων, χαρακτήρισε «ανεπιθύμητη» την άφιξη των νέων δυνάμεων της EUFOR. Τον Ιούνη, εξάλλου, ο Ντόντικ είχε συμμετάσχει σε οικονομικό φόρουμ στη Ρωσία, όπου μετά και από συνάντησή του με τον επικεφαλής της «Gazprom», Αλ. Μίλερ, κατήγγειλε την κεντρική κυβέρνηση της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης για «αδικαιολόγητο» μπλοκάρισμα της έκδοσης αδειών που αφορούν έργα για τον αγωγό ο οποίος θα συνδέσει τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη με το δίκτυο αγωγών που μεταφέρει ρωσικό αέριο μέσω Τουρκίας και Σερβίας προς τη Δύση. «Αν συνεχίσουν να εμποδίζουν τις αιτήσεις μας, τότε κι εμείς θα μπλοκάρουμε άλλα έργα. Θα λάβουμε ένα σωρό μέτρα για να τους αναγκάσουμε», ανέφερε.

Ο σχεδιαζόμενος αγωγός που αναφέρει ο Ντόντικ αφορά συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Σερβίας και «Σερβικής Δημοκρατίας» τον Μάρτη του 2021, με στόχο το έργο να αρχίσει τον Ιούνη του 2024 και να είναι έτοιμο το 2026. Σύμφωνα με το σχέδιο, 90 χλμ. αγωγού θα διασχίζουν τη Σερβία και άλλα 320 χλμ. τη «Σερβική Δημοκρατία», τα εδάφη της οποίας, όπως επισημαίνουν πολλοί, παίζουν τον σημαντικότερο ρόλο για τον ενεργειακό εφοδιασμό όλης της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης...

Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, στις ΗΠΑ Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί Γερουσιαστές κατέθεσαν αρχές Αυγούστου διακομματικό νομοσχέδιο «για τη δημοκρατία και την ευημερία των Δυτικών Βαλκανίων».

Η επικεφαλής της υποεπιτροπής της Γερουσίας για την Ευρώπη και την Περιφερειακή Συνεργασία για την Ασφάλεια, Τζιν Σαχίν, υπογράμμισε ότι «εν μέσω του απρόκλητου πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και των σαφών επιδιώξεων του Πούτιν να εξαπλώσει την κακόβουλη επιρροή του σε όλη την Ανατολική Ευρώπη, η σχέση των ΗΠΑ με τα Δυτικά Βαλκάνια είναι κομβική».

Ανάμεσα σε άλλα, το κείμενο ξεχώριζε ως ανάγκη το να αντιμετωπιστεί «η εξάρτηση των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων από τις ρωσικές πηγές φυσικού αερίου», η οποία «αναστέλλει τις φιλοδοξίες τους για ευρωπαϊκή ενσωμάτωση». Σημείωνε επίσης ότι «η αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στα Δυτικά Βαλκάνια θα έχει καταστροφικό αντίκτυπο στον στρατηγικό ανταγωνισμό, στη δημοκρατία και στην οικονομική ενσωμάτωση με την Ευρώπη».

Καθόλου τυχαία, το νομοσχέδιο ιεραρχούσε πρωτοβουλίες για τη Βοσνία, όπως η «πλήρης διατήρηση της εντολής της EUFOR (σ.σ. την οποία η Μόσχα ετοιμάζεται να μπλοκάρει) ως κάτι που αφορά τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ».

Ενδεικτικές είναι οι εξελίξεις και στη Βουλγαρία, όπου έχουν προγραμματιστεί νέες βουλευτικές εκλογές στις 2 Οκτώβρη, αφού στις αρχές του καλοκαιριού υπερψηφίστηκε πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης Πετκόφ, που ιεράρχησε την ενεργότερη στοίχιση και εμπλοκή στους σχεδιασμούς ΝΑΤΟ - ΕΕ.

Ετσι, ενώ επί κυβέρνησης Πετκόφ η Βουλγαρία ήταν από τις χώρες της ΕΕ που αρνήθηκαν να πληρώσουν για το ρωσικό φυσικό αέριο με τους νέους όρους που έθεσε η Μόσχα (σε απάντηση στις δυτικές κυρώσεις), με αποτέλεσμα την άνοιξη να διακοπούν οι αποστολές αερίου από την «Gazprom», η υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βουλγαρίας που διορίστηκε αρχές Αυγούστου, επικαλούμενη τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, διαμήνυσε ότι «οι συνομιλίες με την "Gazprom" για την επανάληψη των ροών είναι αναπόφευκτες» και ότι «οι πόρτες που έχουν κλείσει με δύναμη ανοίγουν αργά».

Την ίδια ώρα, η Συνομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων της Βουλγαρίας (KRIB) οργάνωσε διάλεξη την Τετάρτη με θέμα «Γεωπολιτική σημασία της Βουλγαρίας: Μετά την εισβολή στην Ουκρανία και οι δυνατότητες της Βουλγαρίας ως περιφερειακού ενεργειακού ηγέτη», στην οποία μεταξύ άλλων μίλησε και ο πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο.

Επικαλούμενος γεωλογικές μελέτες της αμερικανικής εταιρείας «Direct Petroleum», που εκτιμούν ότι η Βουλγαρία διαθέτει κοιτάσματα τουλάχιστον 500 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου (τα οποία εν πολλοίς αφορούν σχιστολιθικό αέριο), ο Πομπέο είπε ότι η Σόφια έχει σήμερα την ευκαιρία να αξιοποιήσει τις δυνατότητές της ως ενεργειακό κέντρο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Με φόντο παλιότερες αποφάσεις του βουλγαρικού κοινοβουλίου ενάντια στην εξόρυξη και εξερεύνηση σχιστολιθικού αερίου, υπό την πίεση «περιβαλλοντικών κινημάτων» και ομάδων που χαρακτηρίζονται φιλορωσικές, ο Πομπέο τόνισε χαρακτηριστικά ότι «οι σύγχρονες τεχνολογίες εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου είναι πολύ καθαρότερες από το ρωσικό αέριο»...

Στα παραπάνω ήρθαν να προστεθούν οι καταγγελίες του μέχρι πρότινος αναπληρωτή πρωθυπουργού Α. Βασίλεφ, ο οποίος κατήγγειλε ότι το λιμάνι πετρελαίου στο Μπουργκάς παραχωρήθηκε στη ρωσική εταιρεία «Lukoil Neftochim» για 35 χρόνια, έναντι μόλις 1 εκατ. λέβα (500 χιλιάδες ευρώ) ετησίως. Ο δε πρώην πρωθυπουργός Κ. Πετκόφ πρόσθεσε ότι η παραχώρηση έγινε ενώ ήταν στην εξουσία το κεντροδεξιό GERB, που εμφανίζεται ξανά πρώτο στις δημοσκοπήσεις...