Σε κάθε Τμήμα Ελληνικού Πανεπιστημίου θα λειτουργεί ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών, που σε πρώτο επίπεδο χορηγεί τίτλους «Μεταπτυχιακών Διπλωμάτων Ειδίκευσης (ΜΔΕ)» και «Διπλώματα Προχωρημένων Σπουδών (ΔΠΣ)» και σε δεύτερο επίπεδο «Διδακτορικά Διπλώματα (ΔΔ)». Τα ΜΔΕ και τα ΔΠΣ (μεταπτυχιακά ειδίκευσης κι εμβάθυνσης, αντίστοιχα) είναι ισότιμα «με τους τίτλους σπουδών επιπέδου "master" ή τους συναφείς τίτλους σπουδών που χορηγούνται από τα ομοταγή Αγγλοσαξονικά Πανεπιστήμια». Από την ισοτιμία με το βρετανικό μοντέλο, που το νομοσχέδιο απροκάλυπτα ανακηρύσσει ως πρότυπο για την «αναμόρφωση» της Ελληνικής Ανώτατης Εκπαίδευσης, προκύπτει ότι τα πτυχία που χορηγούν τα ελληνικά πανεπιστήμια ισοτιμούνται με τα τρίχρονα, αποστεωμένα bachelor.Το τυπικό μέρος της υποβάθμισης, λοιπόν, της προπτυχιακής εκπαίδευσης συντελείται μέσω αυτής της ισοτίμησης με τα τρίχρονα πτυχία.

Υπάρχει όμως και το ουσιαστικό μέρος, που είναι η αφαίρεση ενός σημαντικού μέρους της γνώσης που θα έπρεπε να αποκτιέται προπτυχιακά και της ένταξής της στα ΜΔΕ και τα ΔΠΣ. Συγκεκριμένα το νομοσχέδιο λέει ότι το ΔΠΣ «αναφέρεται σε ολόκληρο το εύρος του γνωστικού αντικειμένου του οικείου Τμήματος και το οποίο πιστοποιεί την προχωρημένη εμβάθυνση των κατόχων του στο γνωστικό αυτό αντικείμενο». Δηλαδή, αποκαλύπτει ότι ο πτυχιούχος δε θα έχει εμβαθύνει στο αντικείμενό του. Το ίδιο ισχύει και για τα ΜΔΕ, που ήταν περισσότερο διαδεδομένα μέχρι σήμερα. Η ειδίκευση είναι αναπόσπαστο μέρος της γνώσης του επιστημονικού αντικειμένου και της σύνδεσης των αποφοίτων με την παραγωγική διαδικασία. Ειδίκευση, ουσιαστικά είναι η γνώση του επιστημονικού αντικειμένου, αυτό που έχεις μάθει να κάνεις, ξεκινάει από την αρχή των σπουδών και τις διαπερνά στο σύνολό τους. Ομως αυτό περνάει πλέον κι επίσημα στα μεταπτυχιακά κι οι πτυχιούχοι είναι «ανειδίκευτοι».

Γίνεται έτσι, φανερό πως υποβαθμίζονται οι προπτυχιακές σπουδές, πως αποστεώνονται και τους αφαιρούνται γνώσεις, που θα έπρεπε απαραίτητα να δίνονται εντός του πτυχίου αν θέλουμε να λέμε ότι οι πτυχιούχοι είναι επιστήμονες, είναι ειδικευμένοι σε ένα επιστημονικό αντικείμενο, έχουν πλήρη γνώση ενός επιστημονικού αντικειμένου και μπορούν να εφαρμόσουν αυτή τους τη γνώση στην παραγωγή.

Σε έναν ελιγμό, κάτω από την πίεση του κινήματος και των αγώνων του προηγούμενου διαστήματος, το υπουργείο διαφοροποιεί τυπικά τις σχολές πενταετούς φοίτησης (Πολυτεχνεία, Γεωπονικές κτλ.) από το παραπάνω μοντέλο. Συγκεκριμένα, λέει ότι τα πτυχία αυτών των σχολών, μπορούν αυτόματα να ισοτιμηθούν με ΔΠΣ, κατ' επέκταση με master. Δηλαδή, αυτά τα πτυχία δεν υποβαθμίζονται αυτόματα όπως όλα τα υπόλοιπα που ισοτιμούνται με bachelor, αλλά παραμένουν ως είχαν. Η κατοχύρωσή τους, όμως, είναι στην ουσία ψευδεπίγραφη. Η ειδίκευση παραμένει εκτός των πτυχίων με όλες τις συνέπειες που περιγράψαμε και γενικεύεται και σ' αυτές τις σχολές η δημιουργία ΜΔΕ. Ταυτόχρονα, υπάρχουν αλλαγές στα προγράμματα σπουδών αυτών των σχολών, που ανοίγουν το δρόμο για το σπάσιμο του ενιαίου πενταετούς πτυχίου (με εισαγωγή προαπαιτούμενων μαθημάτων και εργασιών) σε δύο κύκλους (3+2).

Επίσης, το νομοσχέδιο ξεκαθαρίζει ότι ο σχεδιασμός κι η οργάνωση μεταπτυχιακών σπουδών είναι αποκλειστική ευθύνη των πανεπιστημίων. Δίνει βέβαια, τη δυνατότητα να συνδιοργανώνουν τα ΑΕΙ μεταπτυχιακά μαζί με τα ΤΕΙ, αλλά καθώς δεν αλλάζουν στην ουσία οι όροι και τα κριτήρια εισαγωγής των αποφοίτων στα μεταπτυχιακά (οι όροι αυτοί καθορίζονται από τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας), απομακρύνονται ακόμα περισσότερο οι απόφοιτοι των ΤΕΙ από αυτά και κατ' επέκταση απομακρύνονται ακόμα περισσότερο από την Ανώτατη Εκπαίδευση, αφού αυτή σπάει στα δύο κι ένα σημαντικό μέρος της μεταφέρεται στα μεταπτυχιακά.

Το νομοσχέδιο ανοίγει την πόρτα, ή μάλλον επιβάλλει, την είσοδο των επιχειρήσεων στα ιδρύματα, για να ελέγξουν τα μεταπτυχιακά και συνολικά την έρευνα. Πώς γίνεται αυτό;

Κατ' αρχήν το υπουργείο αποποιείται έμμεσα των ευθυνών του να εξασφαλίσει τους όρους δημιουργίας και λειτουργίας των μεταπτυχιακών προγραμμάτων και αφήνει στα Τμήματα να εξετάσουν τη «βιωσιμότητα» των προγραμμάτων, που σκοπεύουν να δημιουργήσουν, να βρουν «πηγές εσόδων» και δεν αποκλείει ρητά την εισαγωγή διδάκτρων.

Προβλέπεται η συνδιοργάνωση μεταπτυχιακών προγραμμάτων με «κέντρα ή ινστιτούτα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής», χωρίς περιορισμό, αν αυτά θα πρέπει να είναι δημόσια. Δεν αποκλείεται λοιπόν, να δούμε και σύμπραξη ενός πανεπιστημίου με τα διάφορα ιδιωτικά πανεπιστήμια αμφιβόλου ποιότητας του εξωτερικού που ανοίγουν κι εδώ παραρτήματα.

«Είναι δυνατή η απ' ευθείας χρηματοδότηση ΠΜΣ από άλλους φορείς του ευρύτερου δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ύστερα από σχετική απόφαση της Συγκλήτου». Δηλαδή, οι επιχειρήσεις μπορούν να χρηματοδοτούν απευθείας τα μεταπτυχιακά που θέλουν. Και με δεδομένη την υποχρηματοδότηση από την κυβέρνηση, δε θα είναι δύσκολο για τα ΑΕΙ να ξεπουληθούν κατ' αυτό τον τρόπο στις επιχειρήσεις.

Ακόμα, κάθε Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών θα έχει διάρκεια 5 χρόνια. Μετά την πενταετία θα καταργείται ή θα παίρνει έγκριση και θα ανανεώνει τη λειτουργία του για άλλα πέντε χρόνια. Από αυτό συνάγεται και το είδος των προγραμμάτων που θα φτιάχνονται, που θα είναι προσαρμοσμένα στις πρόσκαιρες ανάγκες των επιχειρήσεων και θ' ανανεώνονται σύμφωνα μ' αυτές.