«Η ενίσχυση του ισραηλινού φιλειρηνικού κινήματος είναι η θετικότερη εξέλιξη των τελευταίων μηνών και δικό μας καθήκον είναι να το στηρίξουμε με όλες μας τις δυνάμεις». Αυτό υποστήριξε, μιλώντας στο «Ρ» ο Χασάν αλ Χάνι, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΟΑΠ και υπεύθυνος Διεθνών Σχέσεων της Φατάχ.

- Τα εξαιρετικά αιματηρά τελευταία γεγονότα δεν είναι, για πολλούς, παρά δείγμα μιας περαιτέρω κλιμάκωσης, που θα επιχειρήσει η ισραηλινή ηγεσία. Ο Γιάσερ Αραφάτ, πάντως, επαναδεσμεύτηκε για εκεχειρία. Ποια είναι η εκτίμησή σας, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον;

- Θα ήθελα, πρώτα, να σχολιάσω το πρόσφατο διάγγελμα Σαρόν. Μοναδικός του στόχος ήταν η εμψύχωση του ισραηλινού στρατού, που μοιάζει να καταρρέει, και η «αναστήλωση» της εικόνας του στην ισραηλινή κοινωνία. Υπάρχουν εκατοντάδες έφεδροι που αρνούνται να υπηρετήσουν στα Κατεχόμενα και ο αριθμός τους αυξάνεται καθημερινά. Θα πρέπει να προσθέσουμε το μεγάλο αριθμό φοιτητών του εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, που διαδήλωσαν μπροστά στο γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού, ζητώντας του «να πάψει να ψεύδεται, λέγοντας ότι δεν υπάρχει πολιτική λύση» και τους δεκάδες χιλιάδες φιλειρηνιστές διαδηλωτές στο Τελ Αβίβ.

Η νέα έκκληση Αραφάτ για εκεχειρία έγινε για να καταστεί σαφές ότι η επιλογή μας δεν είναι ο πόλεμος. Επίσης, επισήμανε ότι οι πράξεις αντίστασης του παλαιστινιακού λαού, θα πρέπει να περιοριστούν εντός των κατεχόμενων εδαφών. Σταθερή και κατηγορηματική μας θέση είναι ότι δεν πρέπει να πλήττονται άμαχοι ή να γίνονται επιθέσεις εκτός αυτών των εδαφών. Αυτή η έκκληση στοχεύει να ενισχύσει το, ήδη, διογκούμενο κίνημα ειρήνης εντός του Ισραήλ.

Δυστυχώς, ο Σαρόν πιστεύει μόνο στη βία ως μέσο επίλυσης προβλημάτων. Η πολιτική του Γιάσερ Αραφάτ, μέχρι σήμερα, έχει καταφέρει να υποσκάψει τα επιχειρήματα που, συνήθως, χρησιμοποιεί ο Σαρόν. Δικός μας στόχος είναι η, με κάθε τρόπο, παροχή βοήθειας, με τις πράξεις και τις δηλώσεις μας, προς το ισραηλινό φιλειρηνικό κίνημα έτσι ώστε να αποκτήσει καθοριστικό ρόλο.

- Με δεδομένα τα νέα αυτά στοιχεία ως υπεύθυνος Διεθνών Σχέσεων της «Φατάχ», ποια είναι η εκτίμησή σας για τις αντιδράσεις εκτός Ισραήλ; Για τις ΗΠΑ, την ΕΕ, τον αραβικό κόσμο;

- Το πρόβλημα σε όλη την περιοχή εντοπίζεται στην πολιτική των ΗΠΑ. Δυστυχώς, η τωρινή αμερικανική κυβέρνηση δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να υποστηρίζει το Ισραήλ. Να σας επισημάνω ότι το Ισραήλ αποτελεί εσωτερικό πολιτικό πρόβλημα στις ΗΠΑ και όχι θέμα εξωτερικής πολιτικής. Οι ΗΠΑ δεν επεμβαίνουν παρά μόνο όταν η κατάσταση εντός Ισραήλ φτάσει σε σημείο κρίσης. Γι' αυτό και κατά τη γνώμη μας, οι σημερινές εξελίξεις στην κοινωνία του Ισραήλ με την άνοδο του φιλειρηνικού κινήματος είναι εξαιρετικά θετικές.

Οι χώρες της ΕΕ έχουν υιοθετήσει μια θέση, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «θέση αρχών». Εμείς επιθυμούσαμε πάντα έναν ουσιαστικότερο ευρωπαϊκό ρόλο. Γιατί αποδείχτηκε ότι κάθε συνεργασία Ισραηλινών, Παλαιστινίων και Αμερικανών, πάντα καταλήγει σε βάρος των Παλαιστινίων. Γι' αυτό πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητη η παρουσία μιας ακόμη πλευράς, είτε της ΕΕ, ή και της Ρωσίας. Η ΕΕ συμφωνεί σε ορισμένα σημαντικά στοιχεία: στην ανάγκη απομάκρυνσης των εποικισμών και στον ορισμό των συνόρων ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα όρια της 4ης Ιουνίου 1967.

Οι αραβικές χώρες, αυτή τη στιγμή, βρίσκονται, είτε επίσημα είτε ανεπίσημα, στο στόχαστρο των ΗΠΑ με την κατηγορία της υπόθαλψης της τρομοκρατίας. Αυτό τις θέτει σε μόνιμο καθεστώς φόβου και ανασφάλειας και τις καθιστά αδρανείς. Και οι Παλαιστίνιοι κατηγορηθήκαμε για τρομοκρατία. Νομίζω ότι απορρίψαμε αυτές τις κατηγορίες με πειστικό τρόπο. Η χειρότερη μορφή τρομοκρατίας είναι η κρατική τρομοκρατία, και η κορύφωσή της είναι η κατοχή. Το Ισραήλ ασκεί τέτοια τρομοκρατία, και οι ΗΠΑ τη στηρίζουν.

Σήμερα, νομίζω ότι οι ΗΠΑ αρχίζουν να σκέφτονται με ποιους τρόπους μπορούν να παρέμβουν για δύο βασικούς λόγους. Πρώτα γιατί η ισραηλινή οικονομία βρίσκεται υπό κατάρρευση. Ο ρυθμός ανάπτυξης του Ισραήλ από 6,8% έχει πέσει στο -1% μέσα σε ενάμιση χρόνο, κάτι που δεν είναι περίεργο αν αναλογιστείτε ότι κλήθηκαν να παρουσιαστούν στον ισραηλινό στρατό 110.000 έφεδροι. Αυτό σημαίνει, αμέσως, τεράστια οικονομική αιμορραγία που δε θα λήξει παρά μόνο με πολιτική λύση ειρήνης.

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι στην ισραηλινή κοινή γνώμη ενισχύεται η άποψη ότι οι πράξεις των Παλαιστινίων δεν είναι τρομοκρατία αλλά νόμιμη αντίσταση κατά της κατοχής. Τώρα, η ΕΕ εμφανίζεται να υιοθετεί πιο εύκολα ορισμένες θέσεις μας. Δυστυχώς, όμως, δεν υπάρχει εναλλακτική ηγετική λύση στο Ισραήλ, σήμερα. Ελπίζουμε ότι μέσα από τους ενδο-ισραηλινούς κραδασμούς θα αναδειχτεί ένας νέος εταίρος στην ειρηνευτική διαδικασία.

Οταν ο Γιτζάκ Ράμπιν ξεχώρισε, μέσα από τη στρατιωτική ελίτ του Ισραήλ, εμείς αμέσως τον αποδεχτήκαμε. Δολοφονήθηκε, όμως, από το σιωνιστικό φανατικό θρησκευτικό λόμπι. Και από τότε μέχρι σήμερα, δεν εμφανίστηκε κανένας εξίσου ικανός ηγέτης, που να είναι εταίρος μας.

- Δηλαδή, ούτε ο Μπαράκ ήταν εταίρος, παρά την αντίθετη αντίληψη που επικρατούσε;

- Ούτε ο Μπαράκ, ούτε ο Νετανιάχου, ούτε ο Σαρόν. Και οι τρεις προέρχονται από το στρατό και στόχευαν σε κάποια συμφωνία ασφάλειας και όχι σε οριστική ειρηνευτική συμφωνία. Ο Μπαράκ επιθυμούσε να κρατήσει ένα επιπλέον 9% των παλαιστινιακών εδαφών και να επινοικιάσει μια μεγάλη λωρίδα γης (άλλο ένα 10%) κατά μήκος του ποταμού Ιορδάνη, να διατηρήσει τις στρατιωτικές βάσεις στη Δ. Οχθη, τον έλεγχο όλων των υδάτινων πόρων, και του συνόλου των συνόρων. Ουσιαστικά, η πρότασή του ήταν μια μεγάλη φυλακή.

Αυτές οι κυβερνήσεις ουσιαστικά σκότωσαν την ισραηλινή ευκαιρία για ειρήνη. Για να είμαστε ακριβείς, θα πρέπει να κατανοήσετε ότι το Ισραήλ είναι ένας στρατός που έχει κράτος και όχι ένα κράτος που έχει στρατό. Ο στρατός ελέγχει την πολιτική ζωή και δε θέλησε ποτέ την ειρήνη. Οσο υπάρχει κρίση, τόσο μεγαλύτερους προϋπολογισμούς εξασφαλίζει ο στρατός.

Το ερώτημα είναι κατά πόσον η ισραηλινή αριστερά, με την ευρύτερη έννοια, θα καταφέρει να οργανωθεί σε ενιαίο μέτωπο, για να κερδίσει μια εκλογική αναμέτρηση. Εμείς, με τη στάση μας, προσπαθούμε να της εξασφαλίσουμε τα επιχειρήματα που χρειάζεται. Η ισραηλινή κοινωνία έχει, ήδη, κουραστεί πολύ από τις αλλεπάλληλες αποτυχημένες απόπειρες επίτευξης μιας συμφωνίας ασφάλειας, και όχι μιας μόνιμης ειρήνης. Γι' αυτό και χαιρετίζουμε θερμά το φιλειρηνικό κίνημα του Ισραήλ για τη στάση και τη γενναιότητά του. Θέλουμε ο ισραηλινός λαός να καταλάβει ότι εμείς του προτείνουμε βιώσιμη και μόνιμη ειρήνη, όχι πόλεμο.

- Κατά την εκτίμησή σας, ποια πολιτική προσωπικότητα, από τις ήδη γνωστές, θα μπορούσε να είναι «εταίρος» της Π. Αρχής; Ο Σιμόν Πέρες φέρεται να λαμβάνει σειρά πρωτοβουλιών, ο Πρόεδρος της Κνεσέτ, Αβραάμ Μπουργκ, και ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Γιόσι Μπεϊλίν, έχουν διαχωρίσει τη θέση τους από τις ηγετικές επιλογές του Εργατικού Κόμματος και ανοιχτά μιλούν για ανάγκη τερματισμού της κατοχής.

- Ο Σ. Πέρες έχει πάντα καλές ιδέες. Δεν ξέρει, όμως, ποτέ πώς να τις υλοποιήσει. Ενδεικτικής σημασίας είναι ότι δεν κατάφερε ποτέ να κερδίσει σε εκλογικές αναμετρήσεις, ούτε και στο κόμμα του, το Εργατικό. Προσπαθεί να παίξει ρόλο και δεν αμφισβητούμε ότι ήταν συνεργάτης μας στην ειρηνευτική διαδικασία, μαζί με τον Ράμπιν. Δεν έχει, όμως, επιρροή ούτε στο Εργατικό Κόμμα. Δεν είμαστε διατεθειμένοι να διαπραγματευτούμε με τον οποιονδήποτε ένα σχέδιο που δε θα προβλέπει: κυρίαρχο βιώσιμο κράτος, στα σύνορα του 1967, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ, και διάλυση των εποικισμών. Τότε μπορούμε να εγγυηθούμε την ασφάλεια του Ισραήλ.

Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η πρόταση Κορέι - Πέρες της οποίας το άρθρο 8 προβλέπει ότι τα σύνορα του παλαιστινιακού κράτους θα είναι αυτά της 4ης Ιουνίου 1967. Για να εξασφαλίσει την έγκριση της κυβέρνησης ο Πέρες το αφαίρεσε. Αυτομάτως, όμως, εμείς δε συμμετέχουμε σε αυτό το σχέδιο. Αυτό δείχνει και την πολιτική αδυναμία του Πέρες να είναι εταίρος μας.

Ο Μπουργκ, ο Μπεϊλίν και άλλοι όντως έχουν τηρήσει αυτές τις θέσεις. Θα θέλαμε, πραγματικά, μια τέτοια προσωπικότητα να αντικαταστήσει τον Σαρόν. Να υπενθυμίσω, όμως, ότι κανένας από αυτούς δεν προέρχεται από τις τάξεις του στρατού, είναι καθαρόαιμοι πολιτικοί, και αυτό, με δεδομένη την κατάσταση που επικρατεί στην ισραηλινή πολιτική σκηνή και τη στενή συνεργασία στρατού και φανατικών θρησκευτικών κομμάτων, είναι αδυναμία. Γι' αυτό άλλωστε, και στις εσωτερικές εκλογές στο Εργατικό Κόμμα, προωθήθηκε ο Μπεν Ελιέζερ, νυν υπουργός Αμυνας που προέρχεται από το στρατό και όχι ο Μπουργκ. Αν σε αυτά προσθέσετε το ολοένα μεγαλύτερο ρήγμα ανάμεσα σε συντηρητικούς σεφαρντίμ (μεσανατολίτες) Εβραίους και σε προοδευτικούς ασκενάζι (Ευρωπαίους) Εβραίους, καταλαβαίνετε την εκρηκτική κατάσταση στο Ισραήλ.

Για να γίνω σαφέστερος θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα. Επικρατεί η αντίληψη ότι ο Μπαράκ έχασε τις εκλογές, επειδή προσπάθησε να προωθήσει συνολικό σχέδιο ειρήνης και απέτυχε. Αυτό είναι ψέμα. Ο Μπαράκ ήρθε σε σύγκρουση με τις θρησκευτικές σχολές και τα κόμματα που τις εκπροσωπούν. Οι φοιτητές αυτών των σχολών δεν υπηρετούν φαντάροι, δεν εργάζονται, πληρώνονται για να υπηρετούν το θεό και δεν πληρώνουν δίδακτρα στα πανεπιστήμια. Δηλαδή δεν κάνουν τίποτε από όσα υποχρεούνται να κάνουν όλοι οι άλλοι Ισραηλινοί πολίτες. Ο Μπαράκ προσπάθησε να ισορροπήσει το χάσμα, προτείνοντας να υπηρετήσουν και αυτοί στο στρατό. Αυτό οδήγησε στις πρόωρες εκλογές και στην πτώση της κυβέρνησής του.

Αυτή είναι η αιτία της εκλογικής ήττας του Μπαράκ. Προκύπτει ξεκάθαρα ένα δημοκρατικό έλλειμμα εντός του Ισραήλ. Εκτίμησή μου είναι ότι η ισραηλινή κοινωνία, υπό την πίεση της Ιντιφάντα, βρίσκεται μπροστά σε σημαντικότατες αλλαγές. Ο στρατός δε φαίνεται ικανός να παράσχει προστασία. Αυτό ίσως οδηγήσει τους Ισραηλινούς να αντιληφθούν ότι μόνο η πολιτική λύση θα φέρει ασφάλεια και ευημερία. Εμείς νιώθουμε υποχρεωμένοι να στηρίξουμε παντοιοτρόπως τις ισραηλινές φιλειρηνικές προοδευτικές δυνάμεις. Ευχόμαστε να ενωθούν, να ισχυροποιηθούν, από τους κόλπους τους να προκύψει ένας νέος ηγέτης και να προχωρήσουμε όλοι μαζί προς την ειρήνη.

- Μιλάτε για ανάγκη εκδημοκρατισμού συνολικά της ισραηλινής κοινωνίας. Η ισραηλινή ηγεσία, όμως, κατηγορεί τους Παλαιστινίους για τρομοκρατία και θρησκευτικό εξτρεμισμό. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό γίνεται επίτηδες, γιατί η κυβέρνηση Σαρόν επιδιώκει την ανάδειξη τέτοιων δυνάμεων, προκειμένου να έχει «ελεύθερο πεδίο αντι-τρομοκρατικής δράσης». Τι απαντάτε;

- Στην παλαιστινιακή πολιτική σκηνή υπάρχουν οι δυνάμεις της ΟΑΠ και οι ισλαμικές δυνάμεις, που δε συμμετέχουν στην ΟΑΠ. Οι δυνάμεις που αντιστέκονται και δρουν εντός των αυτόνομων εδαφών είναι αυτές της ΟΑΠ, με μεγαλύτερες οργανώσεις τη «Φατάχ», το Λαϊκό Μέτωπο, το Δημοκρατικό Μέτωπο, το Κόμμα του Παλαιστινιακού Λαού και αρκετές άλλες μικρότερες. Εμείς δεν έχουμε πρόβλημα να εισέλθουν οι ισλαμικές δυνάμεις στην ΟΑΠ, υπό την προϋπόθεση ότι θα αποδεχτούν το πολιτικό πρόγραμμά της.

Η Παλαιστίνη είναι γνωστό ότι είναι η ιερή γη όλων των θρησκειών. Εκτός από τη σημασία της γεωγραφικής μας θέσης, υπάρχει και η γεωθρησκευτική της σημασία. Είναι ο τόπος της γέννησης του Χριστού. Οι Χριστιανοί Παλαιστίνιοι είναι περήφανοι γι' αυτό και οι μουσουλμάνοι, γιατί ο Μωάμεθ ήρθε από τη Μέκκα στα Ιεροσόλυμα, για να επικοινωνήσει με το θεό. Ανάλογα συναισθήματα τρέφουν και οι Εβραίοι.

Οι οργανώσεις της ΟΑΠ ουδέποτε επιδίωξαν τη σύσταση θρησκευτικού κράτους, γιατί δε θα μπορούσε να είναι δημοκρατικό. Καταδικάζουμε απερίφραστα τις επιθέσεις αυτοκτονίας εντός του Ισραήλ, βλάπτουν τον αγώνα μας. Ταυτόχρονα, όμως, γνωρίζουμε ότι οι λαοί, όταν πιέζονται, αναζητούν πάντα καταφύγιο στην πολιτιστική τους παράδοση και είναι γνωστό ότι το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα καλλιεργείται εύκολα σε πληθυσμούς που ζουν στη φτώχεια και στην απόγνωση.

Κι αυτό όντως συμβαίνει παρά την τεράστια ασυνέπεια των ισλαμικών οργανώσεων καθώς οι ίδιες προωθούν την ιδέα θρησκευτικού κράτους, αλλά ταυτοχρόνως δε θέλουν να αναγνωρίσουν το Ισραήλ ως θρησκευτικό κράτος, όπως ορίζεται και στην επίσημη ονομασία του. Να σας αναφέρω, απλώς, εδώ ότι η τελευταία πρόταση του Κόλιν Πάουελ, μετά τις 11 Σεπτέμβρη, ήταν να αναγνωρίσουμε το Ισραήλ ως εβραϊκό κράτος, δηλαδή θρησκευτικό. Συνειδητοποιείτε την αντίφαση τόσο σε επίπεδο ισλαμικών οργανώσεων όσο και σε επίπεδο αμερικανικής πολιτικής; Εμείς, με βάση το διεθνές δίκαιο, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τα σύνορα, την πρωτεύουσα, την κυριαρχία του κράτους, αλλά όχι απαραίτητα τη θρησκεία του.

Η εμφάνιση και ενίσχυση των θρησκευτικών οργανώσεων στην Παλαιστίνη προκλήθηκε από την ισραηλινή στρατιωτική βαρβαρότητα, αλλά και από τη διαρκώς διευρυνόμενη δράση των φανατικών θρησκευτικών οργανώσεων εντός Ισραήλ. Η ενίσχυση του θρησκευτικού σιωνισμού και η στήριξη της πολιτικής του έκφρασης από το στρατό μεγάλωσε το πεδίο επιρροής αυτών των κομμάτων στο 22%.

Η «Φατάχ» μόνη της στηρίζεται από το 48% των Παλαιστινίων και υπάρχουν όλα τα υπόλοιπα κόμματα που συμμετέχουν στην ΟΑΠ με σημαντικές δυνάμεις, που επίσης δεν είναι θρησκευτικά. Ποιος μπορεί να μιλά για θρησκευτικό εξτρεμισμό;

Εμείς θέλουμε να διαπραγματευτούμε με τον ισραηλινό λαό. Πρέπει να συμβιώσουμε ειρηνικά, είναι αναπόφευκτο. Οι Εβραίοι θρησκευτικοί ηγέτες δε μας αναγνωρίζουν, εμείς, όμως, αναγνωρίσαμε το κράτος του Ισραήλ.

Οσο για το μέλλον; Οντως, αν η «Φατάχ» αποτύχει να απομακρύνει τη δύναμη κατοχής με την πολιτική της, τότε θα αντικατασταθεί από κάποια άλλη δύναμη. Αυτοί είναι οι κανόνες της ιστορικής εξέλιξης όλων των λαών. Και σίγουρα οι δυνάμεις που θα την αντικαταστήσουν θα είναι ακραίες. Αυτοί που δηλώνουν ότι θέλουν να αποφύγουν μια θρησκευτική διαμάχη, τότε θα πρέπει να επιλέξουν σήμερα την ειρήνη με τις πολιτικές δυνάμεις της ΟΑΠ.

- Κλείνοντας, τι περιμένετε από τη διεθνή κοινότητα, από τα κινήματα αλληλεγγύης;

- Κατ' αρχάς, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλες τις αριστερές δυνάμεις της Ευρώπης, και κυρίως της Ελλάδας, που στήριξαν με όλες τις δυνάμεις τους τον αγώνα μας. Παρά τις δύσκολες συνθήκες, αυτό ήταν απόδειξη ότι διατηρούν τις αρχές τους και η αλληλεγγύη τους ήταν και είναι εξαιρετικά πολύτιμη. Το ΚΚΕ, όπως και το ΑΚΕΛ και το ΚΚ Γαλλίας, ήταν πρωτοπόροι στην κατηγορηματική καταδίκη της ισραηλινής πολιτικής σε βάρος του παλαιστινιακού λαού. Είμαστε πραγματικά περήφανοι και συγκινημένοι από αυτήν τη συντροφικότητα. Να είστε βέβαιοι ότι η υιοθέτηση τέτοιων θέσεων σε τόσο δύσκολες συνθήκες, δεν μπορεί να ξεχαστεί και θα είναι σαφώς πυρήνας συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα στο μέλλον.

Κατά τη γνώμη μας, η συνεργασία των απελευθερωτικών δυνάμεων της δικής μας περιοχής με τις πραγματικά προοδευτικές αριστερές δυνάμεις της Ευρώπης αποτελούν την καλύτερη εγγύηση για τη διατήρηση της σταθερότητας, της ειρήνης και της ασφάλειας των λαών ολόκληρης της περιοχής.