Αλλη μια λατινοαμερικάνικη χώρα, η Βολιβία, δέχτηκε τον καινούριο χρόνο εν μέσω κινητοποιήσεων διαμαρτυρίας, άγριας καταστολής και θανάτων. Στις αρχές του Γενάρη, ο Πρόεδρος της χώρας Χόρχε Κιρόγκα εξέδωσε ένα διάταγμα με το οποίο απαγορεύεται και ποινικοποιείται η εμπορευματοποίηση του φύλλου κόκας στη, μεγάλης έκτασης, επαρχία Τσαπάρε, που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της οροσειράς των Ανδεων, ακριβώς στο κέντρο της χώρας.

Με το παραπάνω προεδρικό διάταγμα έκλεισε η αρχαία αγορά της Σακάμπα, πρωτεύουσα της επαρχίας Τσαπάρε. Χιλιάδες γυναίκες και άνδρες, παραγωγοί φύλλου κόκας, οι λεγόμενοι «κοκαλέρος», κάτοικοι των διαφόρων κοινοτήτων ολόκληρης της επαρχίας, των οποίων οι δραστηριότητες και η επιβίωση είναι άμεσα συνδεδεμένες με τη ροή του φύλλου κόκας- μην έχοντας άλλη εναλλακτική λύση, με δεδομένη την αποτυχία του σχεδίου για εναλλακτικές καλλιέργειες, τις υποσχέσεις της κυβέρνησης για πιστώσεις που δεν τηρήθηκαν και την αναποτελεσματικότητα του νέου Νόμου Αγροτικής Μεταρρύθμισης - αντέδρασαν άμεσα. Σε μία μαζική κινητοποίηση έκλεισαν την κύρια οδική αρτηρία που ξεκινάει από την πόλη Κοτσαμπάμπα. Η άγρια αστυνομικο-στρατιωτική καταστολή αυτών των απεγνωσμένων εκδηλώσεων διαμαρτυρίας άφησε πίσω της 11 νεκρούς, εφτά αγρότες, τρεις στρατιωτικούς και έναν αστυνομικό.

Το πρόβλημα της δίωξης της παραγωγής και εμπορίου του φύλλου κόκας είναι μία από τις πιο δόλιες πλευρές του λεγόμενου πολέμου «κατά του εμπορίου ναρκωτικών», που προωθούν οι ΗΠΑ και ακολουθούν πιστά οι κυβερνώντες της χώρας, εδώ και χρόνια. Από το 1986 κάποιες περιοχές χαρακτηρίστηκαν «νόμιμες» για την καλλιέργεια φύλλου κόκας και κάποιες άλλες «παράνομες», ενώ οργανώθηκε ένας πολύ αυστηρός έλεγχος των αγορών τους. Στόχος ήταν, σύμφωνα με τις αστυνομικές αρχές, η αποφυγή της παραγωγής και διακίνησης «υπερβολικής κόκας», εννοώντας -σύμφωνα πάντα με τις αστυνομικές αρχές- τα φύλλα που προορίζονταν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή κοκαϊνης. Οι αμέτρητες διενέξεις για την οριοθέτηση των συνόρων μεταξύ νόμιμων και παράνομων περιοχών για την καλλιέργεια φύλλου κόκας, η διαφθορά που πήγασε από αυτήν την παράλογη απαίτηση διαχωρισμού της νομιμότητας ή όχι ενός εμπορεύματος σύμφωνα με την προέλευσή του, η αγριότητα και ατιμωρησία των αστυνομικών οργάνων της δίωξης ναρκωτικών, όλα αυτά, σημάδεψαν τη ζωή της περιοχής τα τελευταία χρόνια, μετατρέποντάς τη σε μία με τις περισσότερες συγκρούσεις και συνεπώς, μία από τις περιοχές όπου λόγω της κατάστασης, οι κάτοικοι άρχισαν να οργανώνονται και να αγωνίζονται συντονισμένα πλέον για την επίλυση των προβλημάτων τους.

Από αυτούς τους αγώνες προέρχεται και ο γνωστός ηγέτης των «κοκαλέρος» Εβο Μοράλες, βουλευτής στο εθνικό Κοινοβούλιο, που βρέθηκε τον τελευταίο καιρό στο μάτι του κυκλώνα. Στα τέλη του Γενάρη, με απόφαση 110 βουλευτών από τους 140 που απαρτίζουν τη Βουλή, ο Εβο Μοράλες εκδιώκεται από τη Βουλή με την κατηγορία ότι είναι ο άμεσος υπεύθυνος για τη βία που έκοψε το νήμα της ζωής τεσσάρων αστυνομικών και τριών αγροτών στις συγκρούσεις, την τρίτη βδομάδα του Γενάρη, στο Τσαπάρε. Εδώ να πούμε ότι ο Εβο Μοράλες εκλέχθηκε το 1997 στο Κοινοβούλιο με ποσοστό 70,1% των ψήφων στο Τσαπάρε, μαζί με άλλους τρεις συντρόφους του.

Οι «κοκαλέρος» κατηγορούν την κυβέρνηση ότι, με πρόσχημα την καταπολέμηση του εμπορίου ναρκωτικών, καταδικάζει κυριολεχτικά σε θάνατο χιλιάδες παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένους, υποχρεώνοντας τους νέους στη μαζική έξοδο προς τα αστικά κέντρα, δημιουργώντας έτσι περισσότερα προβλήματα από αυτά που ισχυρίζεται ότι θέλει να επιλύσει. Ενώ κρίνει παράνομη την καλλιέργεια και το εμπόριο του φύλλου κόκας, δεν προωθεί ένα σοβαρό σχέδιο αντικατάστασης των καλλιεργειών αυτών με άλλες εναλλακτικές που θα εξασφάλιζαν τα, έτσι και αλλιώς, ισχνά έσοδα των αγροτών της πιο φτωχής περιοχής της λιγότερο αναπτυγμένης χώρας της λατινοαμερικανικής υπο-ηπείρου.

Στο μεταξύ, την τελευταία βδομάδα του Γενάρη πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο «Γη και Εδαφος» στην πόλη Σούκρε, με τη συμμετοχή όλων των οργανώσεων που έχουν σχέση με τον αγροτικό τομέα της χώρας. Ο Φελίπε Κίσπε, εκτελεστικός γραμματέας της Συνδικαλιστικής Συνομοσπονδίας των Εργαζόμενων Αγροτών της Βολιβίας (CSUTCB}, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών του Συνεδρίου, σε δηλώσεις του, ανέφερε ότι στο Συνέδριο πάρθηκαν αποφάσεις για κινητοποιήσεις σε εθνικό επίπεδο «σε αλληλεγγύη με τα αδέρφια μας τους κοκαλέρος, που δολοφονούνται από την κυβέρνηση σαν περιστέρια». Ακόμα ανήγγειλε κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας για τη μη εφαρμογή της συμφωνίας «Πουκαρανί», που υπέγραψε και η κυβέρνηση τον Αύγουστο και που αφορούσε στην επίλυση προβλημάτων στον αγροτικό τομέα, και από την οποία έχουν εφαρμοστεί μόνο 20 από τα 70 σημεία. Ενώ αποφασίστηκε να απαιτηθεί η αλλαγή του νόμου του Εθνικού Ινστιτούτου της Αγροτικής Μεταρρύθμισης, που δεν πληροί τους προβλεπόμενους στόχους.

Μετά από αυτές τις δηλώσεις το ισχυρό αυτό αγροτικό συνδικάτο προχώρησε στην υλοποίηση των αποφάσεων του Συνεδρίου και κήρυξε στις 31 του Γενάρη γενική απεργία διαρκείας, όπου τα κύρια συνδικάτα που σχετίζονται με τον αγροτικό τομέα, το Κίνημα των Ακτημόνων, καθώς και οργανώσεις ιθαγενών άρχισαν να κινητοποιούνται, προχωρώντας στο κλείσιμο των κυριοτέρων οδικών αρτηριών της χώρας, ενώ απειλούσαν να περικυκλώσουν την πρωτεύουσα Σάντα Κρουζ, όπου εκείνες τις μέρες οι Πρόεδροι των χωρών των Ανδεων πραγματοποιούσαν περιφερειακή συνάντηση.

Η κυβέρνηση, αντιμέτωπη με την αποφασιστικότητα των αγροτών για περαιτέρω κλιμάκωση των κινητοποιήσεών τους, που ήδη έκλειναν σχεδόν έναν μήνα από την έναρξή τους, παρά την άγρια καταστολή των αστυνομικών και στρατιωτικών οργάνων, στην προσπάθειά της να εκτονώσει την κατάσταση, ανέστειλε, κατ' αρχήν, το προεδρικό διάταγμα, που πυροδότησε τις έντονες διαμαρτυρίες των «κοκαλέρος» στην επαρχία Τσαπάρε και προχώρησε στην έναρξη διαλόγου, στις 20 Φλεβάρη, με την ηγεσία της Συνδικαλιστικής Συνομοσπονδίας των Εργαζόμενων Αγροτών της Βολιβίας.

Στο μεταξύ, αναβρασμός υπάρχει και στο χώρο της παιδείας και της υγείας. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας ξεκίνησαν, στις 19 Φλεβάρη, απεργία με αίτημα την αύξηση των μισθών τους, ενώ τα συνδικάτα των καθηγητών προειδοποίησαν την κυβέρνηση ότι θα προχωρήσουν σε διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και απεργίες που απειλούν να διακόψουν τη σχολική χρονιά, η οποία μόλις άρχισε, εάν τα αιτήματά τους δεν ικανοποιηθούν.

Ολα τα παραπάνω, η εκδίωξη του ηγέτη των «κοκαλέρος» Εβο Μοράλες από το Κοινοβούλιο, η άγρια καταστολή των γενικότερων αγροτικών κινητοποιήσεων, φαίνεται να εντάσσονται σε ένα ευρύτερο σχέδιο βορειοαμερικανικής έμπνευσης, όπου ο κεντρικός στόχος είναι ο έλεγχος της Αμαζονίας και της περιοχής των Ανδεων και ένα κομμάτι αυτής της στρατηγικής είναι η πάταξη οποιασδήποτε αντίστασης ή κοινωνικού κινήματος. Προφανώς, οι εμπνευστές αυτού του σχεδίου πιστεύουν ότι και η Βολιβία θα πρέπει να αποτελέσει μέρος του γνωστού πια «Σχεδίου Κολομβίας», όχι μόνο γιατί πρόκειται για μία χώρα που καλλιεργεί φύλλο κόκας, αλλά κυρίως γιατί ανήκει στο τόξο των χωρών των Ανδεων, περιοχή ζωτικής σημασίας για τα στρατιωτικά συμφέροντα του αμερικανικού Πενταγώνου.