Τετάρτη 24 Μάρτη 2021
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 26
ΝΕΟΛΑΙΑ (ΤΕΤΡΑΣΕΛΙΔΟ)
Ελεύθερος χρόνος: «Ευκαιρία» της καραντίνας ή ανάγκη της νεολαίας;

Ο ελεύθερος χρόνος βαφτίζεται «δώρο του κορονοϊού», με τη λογική πως ενώ πριν ήμασταν εγκλωβισμένοι σε υποχρεώσεις, χρονοβόρες μετακινήσεις, ωράρια κι ευθύνες... τώρα έχουμε την «ευκαιρία» και την «ελευθερία» να «καλύψουμε» άλλες ανάγκες! Διάφορα αστικά μέσα στηρίζουν ότι είναι «χαριτωμένο» να απλώνει ο χρόνος εργασίας σε ολόκληρη τη μέρα, να εμφανίζονται πιτσιρίκια στις τηλεδιασκέψεις και ότι, παρά την ανασφάλεια, τα κρούσματα, την ανεργία, η οικογενειακή θαλπωρή τα «θεραπεύει» όλα... Αλλού διαβάζουμε: «Δούλεψε σκληρά, στο σπίτι σου, 100% αφοσιωμένος και ίσως μετά εκτιμηθεί ο έξτρα κόπος σου»! Αλλα δημοσιεύματα υπόσχονται ιδέες που μπορούν να μας κάνουν να μη θέλουμε να βγούμε καθόλου από το σπίτι! Κοινός τόπος είναι η σύσταση αποφυγής της διαρκούς επαφής με την επικαιρότητα, στην οποία συνήθως επιστρατεύεται και η γνώμη «ειδικών ψυχικής - συναισθηματικής υγείας»...

Το ερώτημα είναι: Ο ελεύθερος χρόνος είναι ευκαιριακό ζήτημα; Εχει να κάνει με μια συγκυρία, όπως τώρα το lockdown;

Αναμφίβολα η απάντηση είναι αρνητική. Ο ελεύθερος χρόνος είναι μια από τις ουσιώδεις ανάγκες του ανθρώπου. Επιτρέπει τη δραστήρια συμμετοχή στην κοινωνική και πολιτική ζωή, τη βελτίωση της μόρφωσης, την ανάπτυξη των ενδιαφερόντων. Ανάμεσα σ' αυτά σημαντική είναι η επαφή με την Τέχνη και τον Αθλητισμό. Η Τέχνη παίζει σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας, ως ένα εξελιγμένο δημιούργημα του ανθρώπου που καλλιεργεί πολύπλευρα τον ψυχισμό του: Το συναίσθημα, τη φαντασία, τη νόηση και τη βούληση. Ο Αθλητισμός καλλιεργεί τη συλλογικότητα, την αγωνιστικότητα, την πειθαρχία σε κανόνες και κοινωνικές αξίες.

Επένδυση και κέρδος για την αστική τάξη

Στον καπιταλισμό, η αστική τάξη επενδύει στον ελεύθερο χρόνο, θέλει να τον εκμεταλλευτεί οικονομικά. Η πιο σημαντική επένδυση που κάνει, όμως, είναι στις ιδέες που περνάει μέσα από τα πολιτιστικά της προϊόντα. Φτιάχνει θεάματα για όλα τα γούστα, από τελείως ευτελή μέχρι πολύ καλαίσθητα, που είναι συχνά και πιο επικίνδυνα. Αλλοτε «κοιμίζει» με ψεύτικα όνειρα, άλλοτε σπρώχνει στη φυγή από την πραγματικότητα, άλλοτε φτιάχνει νέες τάσεις, δήθεν ριζοσπαστικές, και μέσα απ' όλα αυτά επιχειρεί να καλλιεργήσει τον ατομισμό. Με τον τρόπο αυτό προσπαθεί να κρατάει την εργατική τάξη και τη νεολαία της μακριά από την κατανόηση της εκμεταλλευτικής πραγματικότητας και την επιθυμία για την αλλαγή της. Είτε να ενσωματώνει τη νεολαία στη δικιά της αντίληψη είτε να διοχετεύει τη δυσαρέσκεια, την όποια αμφισβήτηση για προβληματικές πλευρές της πραγματικότητας (ρατσισμός, μετανάστευση, προσφυγιά, καταπίεση της γυναίκας και άλλων ευάλωτων ατόμων κ.λπ.) σε ακίνδυνα κανάλια, μακριά από την πηγή τους, που βρίσκεται στις εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής. Γι' αυτό παράλληλα με όλα αυτά δηλητηριάζει τη νεολαία με τον αντικομμουνισμό. Ιδιαίτερο ρόλο παίζουν σε αυτήν την κατεύθυνση το διαδίκτυο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, ενισχυμένο μάλιστα στο διάστημα του lockdown.

Κάτω από αυτό το πρίσμα μπορούμε να ερμηνεύσουμε τις συστάσεις των διαφόρων μέσων, που συγκλίνουν στο να μην ενημερωνόμαστε, να δουλεύουμε με «χαρά από το σπίτι», δίνοντας - υποτίθεται - νέο νόημα στα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε με την οικογένειά μας. Με άλλα λόγια, να είμαστε ευτυχισμένοι με τα πράγματα όπως έρθουν, χωρίς να κάνουμε επικίνδυνες ερωτήσεις, όπως «γιατί δεν μπορεί να ανταποκριθεί το σύστημα Υγείας;» ή «γιατί υπάρχουν τόσες κόντρες για τα εμβόλια;», και να το βαφτίζουμε αυτό το πράγμα και «ελευθερία»!

Από την άλλη μεριά, για την εργατική τάξη και τη νεολαία, μπαίνουν εμπόδια στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους. Ενα εμπόδιο είναι σίγουρα το οικονομικό, πολλές δραστηριότητες κοστίζουν. Το κύριο εμπόδιο, όμως, είναι το ιδεολογικό - μορφωτικό, ειδικά σε ό,τι αφορά τις πολιτιστικές επιλογές. Ενα καλό βιβλίο έχει απαίτηση από τον αναγνώστη, χρειάζεται να αφιερώσεις χρόνο, να γνωρίζεις κάποια στοιχεία για τον συγγραφέα και την εποχή του, δεν ξεπετιέται σαν να κάνεις scroll down στην οθόνη του κινητού. Το ίδιο απαιτεί το θέατρο ή άλλα είδη Τέχνης.

Τίνος είναι η επιλογή της «κατανάλωσης» ενός reality show ή του σκυλάδικου, αν όχι της κυρίαρχης κατεύθυνσης που θέλει τους νέους ανθρώπους να μαθαίνουν μόνο τόσα όσα είναι αναγκαία για να δουλεύουν αποδοτικά για τους σημερινούς ιδιοκτήτες του πλούτου και να αναπαράγουν την κυρίαρχη ιδεολογία; Το αστικό σχολείο, για παράδειγμα, όχι μόνο δεν καλλιεργεί αισθητικό κριτήριο, αλλά κατακερματίζει τη γνώση, επιδιώκοντας να φτιάχνει ανθρώπους - γρανάζια της παραγωγής, χωρίς να αμφισβητούν την εκμεταλλευτική πραγματικότητα και να σηκώνουν κεφάλι. Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης ότι ο καπιταλισμός έχει στα χέρια του την παραγωγή του Πολιτισμού. Φυσικά υπάρχει και η επιλογή και η ευθύνη του καθενός...

Πότε είναι ο άνθρωπος πραγματικά ελεύθερος;

Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει απόλυτα ελεύθερη βούληση, ανεξάρτητη από τις εκμεταλλευτικές κοινωνικές σχέσεις. Ούτε όμως η καταπίεση που επιβάλλεται από τις σχέσεις αυτές είναι αναπόφευκτη, έτσι που μοιρολατρικά να την υπομένουμε. Αν πιστεύουμε κάτι τέτοιο, τότε δεν παίρνουμε υπόψη μας την ανθρώπινη δραστηριότητα, που μπορεί να επηρεάζει την κοινωνική πραγματικότητα για να την αλλάξει.

Μιλώντας για ανθρώπινη δραστηριότητα δεν εννοούμε βέβαια την ασύδοτη «ανεξαρτησία». Οπως ένας πιλότος πρέπει να γνωρίζει τους νόμους της αεροπλοΐας για να μη ρίξει το αεροπλάνο στους βράχους, έτσι και ο άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει και να αξιοποιεί τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης, για να ορίζει τη ζωή του. Φυσικά στον καπιταλισμό δεν μπορεί κανείς να διαφεντεύει τη ζωή του, ακόμη και αν γνωρίζει τι πρέπει να κάνει για να είναι ελεύθερος. Μπορεί, για παράδειγμα, να επιλέγει ένα καλό βιβλίο ή μια καλή ταινία, όχι όμως και το να ζει με βάση τις σύγχρονες ανάγκες του, να έχει δωρεάν Υγεία, Παιδεία, διακοπές, ικανοποιητικό μισθό κ.λπ.

Η ελευθερία δηλαδή δεν είναι ζήτημα μόνο της ατομικής δραστηριότητας, αλλά της συνολικής κοινωνικής. Είναι ζήτημα προς κατάκτηση μέσα από τον αγώνα για μια κοινωνία απαλλαγμένη από τα καπιταλιστικά δεσμά, τις καπιταλιστικές εκμεταλλευτικές σχέσεις ιδιοκτησίας και στην πορεία απ' όλα τα άλλα κοινωνικά δεσμά, όπως οι μορφωτικές διαφορές, οι διακρίσεις, τα αντιδραστικά και βλαβερά κοινωνικά στερεότυπα και προκαταλήψεις.

Σ' αυτήν την κοινωνία, τη σοσιαλιστική, οι άνθρωποι γίνονται κύριοι των κοινωνικών σχέσεών τους. Η ιδιοκτησία του πλούτου περνά στα χέρια εκείνων που τον δημιουργούν, στους εργαζόμενους. Οι εργαζόμενοι συμμετέχουν και ασκούν τον έλεγχο της εξουσίας, μέσα από τα συμβούλια στους χώρους εργασίας. Ετσι μαθαίνουν ολοένα και περισσότεροι να ρυθμίζουν τη ζωή τους. Να ενεργούν σύμφωνα με τους αντικειμενικούς νόμους που διέπουν την εξέλιξη της κοινωνίας στην ανώτερη βαθμίδα της, την κομμουνιστική, όπου θα εξαλειφθεί κάθε μορφή καταπίεσης.

Παράλληλα παύουν να αισθάνονται ότι κάνουν μια «ανιαρή μονότονη αγγαρεία» για λογαριασμό άλλων. Διαπιστώνοντας ότι εργάζονται για την ευημερία όλων των μελών της κοινωνίας και όχι μιας μερίδας της, νιώθουν δημιουργικοί, υπεύθυνοι, χρήσιμοι. Απαλλαγμένοι από το άγχος της επιβίωσης, την ανασφάλεια της ζωής και την ανεργία, θα μπορούν να απολαμβάνουν ό,τι δημιουργεί η κοινωνία, την Τέχνη, την πόλη τους, θα χαίρονται τη φύση, θα αναπτύσσουν τα χόμπι τους.

Η άνοδος της παραγωγικότητας στην εργασία μέσα από τη χρησιμοποίηση των νέων επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων δεν θα οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας και διεύρυνση της μισοαπασχόλησης και της απλήρωτης δουλειάς, όπως γίνεται στον καπιταλισμό, αλλά σε διαρκή αύξηση του ελεύθερου χρόνου.

Ο ελεύθερος χρόνος θα αποκτήσει μάλιστα μια νέα ποιότητα, καθώς θα υπάρχουν όλες οι μορφωτικές προϋποθέσεις και θα παρέχονται όλα τα εφόδια και τα μέσα για τη δημιουργική αξιοποίησή του, για την ατομική και συλλογική ανάπτυξη μέσα από τη συμμετοχή στην κοινωνική δραστηριότητα.

Η ζωή είναι τώρα μπροστά μας και δεν αναβάλλεται

Για να έρθουμε εκεί απ' όπου ξεκινήσαμε: Στην πραγματικότητα, στο lockdown εκφράζεται αδυναμία να αξιοποιηθεί το «πλεόνασμα» του χρόνου, να συγκεντρωθεί κανείς στο τηλεμάθημα ή την τηλεργασία, να περιορίσει το «σάπισμα», να αισθανθεί παραγωγικός στη μέρα του. Αντικειμενικά, ο εγκλεισμός επιβαρύνει την ψυχολογία, αποξενώνει, ατροφεί τη σκέψη. Αυτά προστίθενται σε συνθήκες που έτσι κι αλλιώς οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων είναι δύσκολες, συχνά λείπει η επαφή μεταξύ συναδέλφων στη δουλειά ή ανθρώπων που ζουν στην ίδια πολυκατοικία.

Το σύστημα καλλιεργεί τον ατομισμό γιατί γνωρίζει ότι η δύναμη βρίσκεται στον κοινό αγώνα των πολλών. Η απαγόρευση των συγκεντρώσεων, ο «τρομονόμος» στα οπτικοακουστικά μέσα, το νομοσχέδιο για τα πανεπιστήμια εξυπηρετούν τη στρατηγική της αστικής τάξης.

Αναδεικνύεται, λοιπόν, η ξεχωριστή σημασία που έχει η δράση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στην οργάνωση της απάντησης του λαού και της νεολαίας για την Υγεία, την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό κ.λπ. Τα προβλήματα είναι τώρα ασφυκτικά, η ζωή είναι τώρα μπροστά μας και δεν αναβάλλεται.

Η ΚΝΕ πρωτοστατεί από την ίδρυσή της στον αγώνα αυτό μέσα από την πρωτοπόρα δράση που αναπτύσσει και στο μέτωπο του Πολιτισμού.

Το Φεστιβάλ μας είναι απόδειξη: Αναδεικνύει ταυτόχρονα την πολιτική πρόταση του ΚΚΕ, την πολιτιστική μας πρόταση. Φιλοξενεί συζητήσεις για όλα τα θέματα, είναι χώρος έκφρασης νέων δημιουργών, ενώ οι κεντρικές του εκδηλώσεις γίνονται τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα στο Πάρκο Τρίτση, κόντρα στα σχέδια ιδιωτικοποίησής του, αναδεικνύοντάς το ως χώρο που πρέπει να αξιοποιηθεί για τις ανάγκες αναψυχής των λαϊκών στρωμάτων. Τα Στέκια Πολιτισμού λειτουργούν με σκοπό να δίνουν δημιουργική πνοή, να ενισχύουν το μορφωτικό ρεύμα στη νεολαία, την επαφή με την πρωτοπόρα Τέχνη.

Μέσα από όλη αυτήν τη δραστηριότητα, ενταγμένη στη συνολική δράση της ΚΝΕ, αναδεικνύουμε το βασικό: Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Η κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο θα εξασφαλίσει ένα νέο, ανώτερο επίπεδο ζωής και δικαιωμάτων. Οι νέοι θα μπορούν να ικανοποιήσουν τις σύγχρονες ανάγκες τους με πραγματική ελευθερία, να αναπτύσσουν πολύπλευρα την προσωπικότητά τους. Αυτά τα ιδανικά του αγώνα είναι που εμπνέουν, που δίνουν κουράγιο, που μας κάνουν δημιουργικούς και σε αυτήν την περίοδο.


Αννα ΛΟΥΚΙΔΗ - ΑΝΔΡΕΟΥ
Μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού του ΚΣ της ΚΝΕ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ