Ο Λένιν είναι ταυτισμένος με την ανάπτυξη του μαρξισμού στην εποχή του ιμπεριαλισμού, αλλά ανέπτυξε και τις θεωρητικές βάσεις της οικοδόμησης της νέας κοινωνίας. Ετσι ο λενινισμός είναι ο μαρξισμός στην εποχή του ανώτατου τελευταίου σταδίου του καπιταλισμού και ο Λένιν αποτελεί μαζί με τους Μαρξ - Ενγκελς τους θεμελιωτές της κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης.

Ο Λένιν, μελετώντας και αναπτύσσοντας το μαρξισμό στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού, παίρνοντας ο ίδιος άμεσα μέρος στην πρακτική δράση για την επαναστατική ανύψωση της εργατικής τάξης, επέμενε στην ίδρυση του δικού της κόμματος πάνω στις αρχές που ο ίδιος επεξεργάστηκε και, μάλιστα, σε διάκριση από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Δεύτερης Διεθνούς. Ετσι το μπολσεβίκικο κόμμα είναι το πρώτο με τις αρχές του «Κόμματος Νέου Τύπου», τις αρχές του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και του προλεταριακού διεθνισμού. Καθόρισε επίσης τον καθοδηγητικό ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος όχι μόνο στην κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της και την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου, αλλά και στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού. Ηταν επίμονος στη συνένωση των κομμουνιστικών κομμάτων και την ενιαία πάλη ενάντια στο διεθνή καπιταλισμό, με αποφασιστική συμβολή στην ίδρυση της Γ` Κομμουνιστικής Διεθνούς, στα 1919.

Ο Λένιν ήταν φανατικός πολέμιος κάθε αναθεωρητικής και ρεφορμιστικής διαστρέβλωσης της επαναστατικής θεωρίας. Θεωρούσε ως έναν από τους πιο βασικούς όρους για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης την αδιάλλακτη πάλη ενάντια στον οπορτουνισμό. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με τη μελέτη του ιμπεριαλισμού και το αναπόφευκτο των πολέμων στην εποχή του για το μοίρασμα του κόσμου, καθόρισε και την τακτική της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου από την εργατική τάξη των εμπόλεμων ιμπεριαλιστικών κρατών σε εμφύλιο πόλεμο για την ανατροπή της αστικής τάξης από την εξουσία, σε διάκριση με τους ηγέτες της Β` Διεθνούς που επέμεναν στην «υπεράσπιση της πατρίδας», δηλαδή της αστικής τάξης της χώρας τους. Η τακτική των μπολσεβίκων δικαιώθηκε με την Οχτωβριανή Επανάσταση.