Ονορέ ντε Μπαλζάκ, «Ο μπαρμπα-Γκοριό», μτφ. Τυρέα - Χριστοδουλίδου Μαριάννα, Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 2009, σ. 788

«Το ότι λοιπόν ο Μπαλζάκ αναγκάστηκε να πάει κόντρα στις ταξικές του συμπάθειες και στις πολιτικές του προκαταλήψεις, το ότι είδε την αναγκαιότητα της δύσης των αγαπητών του ευγενών και τους περίγραψε σαν ανθρώπους που δεν άξιζαν καλύτερη τύχη, κι ακόμα το ότι είδε τους πραγματικούς ανθρώπους του μέλλοντος μόνο εκεί όπου μπορούσε να τους δει εκείνη την εποχή - όλα αυτά τα θεωρώ από τους μεγαλύτερους θριάμβους του ρεαλισμού και ένα από τα πιο μεγαλειώδη βήματα του γερο-Μπαλζάκ».

Αυτά έγραφε ο Φ. Ενγκελς στην Margaret Harkness τον Απρίλη του 1888 για τον Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799 - 1850), εκφράζοντας τον θαυμασμό του για τον μεγάλο Γάλλο συγγραφέα, τον οποίο είχε χαρακτηρίσει, στην ίδια επιστολή, «δάσκαλο του ρεαλισμού». Την ουσία και τη σημασία του ρεαλισμού την ορίζει, εξάλλου, με θαυμαστή ενάργεια ο ίδιος ο Μπαλζάκ, όταν λέει: «Τα περισσότερα από τα βιβλία των οποίων το θέμα είναι εξολοκλήρου φανταστικό, τα οποία δεν έχουν σχέση μακρινή ή κοντινή με καμιά πραγματικότητα, είναι θνησιγενή, ενώ εκείνα που βασίζονται σε γεγονότα διαπιστωμένα, εκτεταμένα, δανεισμένα από την πραγματική ζωή, κερδίζουν το προνόμιο της μακροζωίας». Ονομάζοντας το έργο του Ανθρώπινη Κωμωδία, εξηγεί την πρόθεσή του, αλλά και την ουσία της σκέψης του με μια ιδιοφυή μεταφορά: «Η γαλλική κοινωνία θα είναι ο ιστορικός, όσο για μένα θα κρατήσω τη θέση του γραμματέα».

Το έργο του Μπαλζάκ, τεράστιο σε έκταση, πολύπλευρο και πολυσχιδές, κέρδισε το προνόμιο της μακροζωίας. Διαβάζεται μέχρι σήμερα με αμείωτο ενδιαφέρον και είναι πηγή έμπνευσης για τον κινηματογράφο και το θέατρο.

«Ο μπαρμπα-Γκοριό» (1835), μυθιστόρημα που εντάσσεται στο πλαίσιο της Ανθρώπινης Κωμωδίας, θεωρείται, και είναι, ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πρόκειται για την τραγική ιστορία ενός αστού της Γαλλικής Επανάστασης, ο οποίος, θύμα της ανεξέλεγκτης αγάπης για τις δυο του κόρες, πεθαίνει πάμφτωχος και εγκαταλελειμμένος. Με αυστηρή, επιστημονική θα λέγαμε, ακρίβεια, ο Μπαλζάκ ανατέμνει το πατρικό πάθος που οδήγησε τον μπαρμπα-Γκοριό στη σωματική και ψυχική εκμηδένιση. Ο μπαρμπα-Γκοριό είναι ένας συγκλονιστικός μυθιστορηματικός ήρωας, ο οποίος δίκαια χαρακτηρίστηκε ο «Βασιλιάς Ληρ» της νεότερης ευρωπαϊκής πεζογραφίας. Ωστόσο, το μυθιστόρημα δεν περιορίζεται στην ανάλυση του πατρικού πάθους, αλλά, ταυτόχρονα, απεικονίζει με μοναδική ενάργεια την παρισινή κοινωνία των χρόνων της Παλινόρθωσης. Πλήθος πρόσωπα κινούνται γύρω από τον μπαρμπα-Γκοριό, τοκογλύφοι, τυχοδιώκτες, δολοφόνοι, αστοί, μικροαστοί, ξεπεσμένοι αριστοκράτες, ματαιόδοξες κοκέτες, πρόσωπα που τη συμπεριφορά τους καθορίζουν η φιλοδοξία, η ματαιοδοξία, η ιδιοτέλεια. Ο Μπαλζάκ δεν χαρίζεται σε κανέναν. Αποκαλύπτοντας τη διαφθορά της παρισινής κοινωνίας των αρχών του 19ου αιώνα και φωτίζοντας τα αίτιά της, μας κληροδότησε ένα έργο το οποίο είναι διαχρονικό και επίκαιρο.

«Ο μπαρμπα-Γκοριό» είναι ένα μυθιστόρημα που αξίζει να διαβάσουμε ή να ξαναδιαβάσουμε, για πολλούς λόγους, κυρίως, όμως, γιατί, όπως είπε ο Βίκτωρ Ουγκώ στον επικήδειο λόγο του, ο Μπαλζάκ «χωρίς ίσως να το ξέρει, συνειδητά ή ασυνείδητα, με τη θέλησή του ή όχι, (...) ανήκει στη ρωμαλέα ράτσα των επαναστατών συγγραφέων».