Με την υπογραφή, την περασμένη Τετάρτη, της απόφασης του υπουργείου Υγείας για τους κανόνες λειτουργίας των Χώρων Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ), ανοίγει οριστικά ο δρόμος για τη δημιουργία τέτοιων χώρων καταρχάς στην Αθήνα. Αποκαλύπτεται ταυτόχρονα σε όλο του το μεγαλείο ο επικίνδυνος και αντιδραστικός χαρακτήρας του εγχειρήματος, που εντάσσεται στην πολιτική «μείωσης της βλάβης», της διαχείρισης δηλαδή και αναπαραγωγής του προβλήματος.

Την απάνθρωπη και εγκληματική αυτή πολιτική, όπως απορρέει από τη στρατηγική της ΕΕ, έχουν στηρίξει στη Βουλή ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΝΔ, το ΚΙΝΑΛ και η ναζιστική Χρυσή Αυγή. Μάλιστα, ο εκπρόσωπος της ΝΔ, που είναι «κυβέρνηση εν αναμονή», ήταν αυτός που ξεστόμισε ως «λαγός» το επόμενο βήμα, για χορήγηση της ηρωίνης από το κράτος, «προκειμένου οι χρήστες να μην παίρνουν νοθευμένη και πεθαίνουν»...

Οι ΧΕΧ, μαζί με τη διά βίου υποκατάσταση, αποτελούν τους «πυλώνες» της πολιτικής «μείωσης της βλάβης» από την τοξικοεξάρτηση, που υπονομεύει κάθε δυνατότητα για απεξάρτηση. Πρακτικά, το πρόγραμμα «μείωσης της βλάβης» έχει αποτύχει, αφού οι χρήστες συμπληρώνουν τα υποκατάστατα με άλλα ναρκωτικά και συνωστίζονται στις πιάτσες, καθώς κανένα πρόγραμμα ουσιαστικής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης δεν λειτουργεί, ενώ τα υποκατάστατα απλώς μοιράζονται στους εξαρτημένους, χωρίς καμία παρακολούθηση για την εξέλιξη της κατάστασής τους.

Οι ΧΕΧ λοιπόν έρχονται να συμπληρώσουν τα υπάρχοντα προγράμματα, στέλνοντας το μήνυμα ότι «δεν χρειάζεται καν να πάρετε υποκατάστατα, μείνετε με την ηρωίνη σας και θα σας διευκολύνουμε να μην πεθάνετε...».

Πίσω από την προσχηματική «ευαισθησία» για τους χρήστες που πεθαίνουν στα πεζοδρόμια, επιχειρούνται ο εγκλωβισμός τους σ' ένα νομιμοποιημένο περιθώριο και η άλωση των λαϊκών συνειδήσεων, προκειμένου το πρόβλημα και η χρήση ναρκωτικών να γίνουν κοινωνικά αποδεκτά, αρκεί να μην προκαλούν «όχληση». Καθόλου τυχαία, μάλιστα, η εφαρμογή των ΧΕΧ έρχεται σε μια περίοδο που επενδύονται τεράστια κεφάλαια στο κέντρο της Αθήνας για την ανάπτυξη του τουρισμού και οι χρήστες ναρκωτικών όχι απλά δεν οδηγούνται σε θεραπεία, αλλά κρύβονται κάτω από το χαλί.

Η Υπουργική Απόφαση, που αναμένεται να δημοσιευτεί στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» πριν από τις εκλογές, δικαιώνει πλήρως τον χαρακτηρισμό «χώροι εποπτευόμενου θανάτου» για τους ΧΕΧ, ενώ σ' αυτήν αποτυπώνεται το σύνολο της αντιλαϊκής πολιτικής στο ζήτημα των ναρκωτικών, όπου γίνεται προσπάθεια από το κράτος να απεμπολήσει την όποια ευθύνη και χρηματοδότηση, ενισχύοντας το ρόλο των ΜΚΟ και των ιδιωτών, κόντρα σε οποιονδήποτε σχεδιασμό που είναι αναγκαίος, για ουσιαστική στήριξη και ενίσχυση των «στεγνών» προγραμμάτων απεξάρτησης.

Ορισμένα απ' όσα προβλέπονται στην Υπουργική Απόφαση είναι τα εξής:

• Οι εγκεκριμένοι φορείς του άρθρου 51 του ν. 4139/2013 (ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ, ΨΝΘ, «18 ΑΝΩ», «ΔΙΑΠΛΟΥΣ», Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων «Χατζηκώστα») ύστερα από άδεια που δίνεται από τον υπουργό Υγείας, δύνανται να λειτουργούν ΧΕΧ «με στόχο τη μείωση της βλάβης και των αρνητικών συνεπειών που συνδέονται με τη χρήση ναρκωτικών, καθώς και την ασφαλέστερη χρήση ναρκωτικών ουσιών σε ένα μη επικριτικό περιβάλλον»...
• Η κατοχή και η χρήση ναρκωτικών ουσιών από τα άτομα που λαμβάνουν τις υπηρεσίες των ΧΕΧ και εντός των παραπάνω Χώρων Εποπτευόμενης Χρήσης, με την προϋπόθεση ότι αυτοί εγγράφονται στο Μητρώο Καταγραφής Ληπτών Υπηρεσιών των ΧΕΧ, δεν αποτελούν άδικη πράξη (άρθρο 1).
• Οσοι θα επισκέπτονται τους ΧΕΧ θα συμπληρώνουν τα στοιχεία τους στο Μητρώο Καταγραφής Ληπτών Υπηρεσιών και θα πρέπει να είναι άνω των ...18 ετών! Να μην παρακολουθούν πρόγραμμα σωματικής αποτοξίνωσης ή απεξάρτησης ή θεραπείας με υποκατάστατα και να μη συνοδεύονται από ανηλίκους κατά την επίσκεψή τους.
• Οι ΧΕΧ θα διαθέτουν έως δώδεκα (12) θέσεις εποπτευόμενης χρήσης ναρκωτικών, θα λειτουργούν κατ' ελάχιστο οκτώ ώρες καθημερινά και θα διαθέτουν ευδιάκριτα σημεία εισόδου, στα οποία τοποθετείται ειδική σήμανση.
• «Θα στεγαστούν στο κέντρο αστικών περιοχών και σημεία των πόλεων όπου πραγματοποιείται αγοραπωλησία και δημόσια χρήση ναρκωτικών ουσιών, καθώς και συνάθροιση πληθυσμών που κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών» (άρθρο 3).
• Οι ΧΕΧ θα πρέπει να είναι άνω των 60 τ.μ. και σε κάθε χρήστη θα του αναλογούν 3 τ.μ. είτε στο χώρο παραμονής είτε στο χώρο χρήσης!
• «Η ομάδα προσωπικού του ΧΕΧ περιλαμβάνει κατ' ελάχιστο έναν/μία επαγγελματία Ψυχικής Υγείας (ψυχίατρο ή ψυχολόγο), έναν γενικό ιατρό (και ελλείψει αυτού ιατρού άλλης ειδικότητας και ελλείψει αυτού ανειδίκευτου ιατρού), έναν/μία νοσηλευτή/τρια και έναν/μία κοινωνικό/ή λειτουργό, των οποίων την επιμόρφωση αναλαμβάνει ο φορέας που λειτουργεί τον ΧΕΧ» (άρθρο 4).
• Στο Μητρώο Καταγραφής Ληπτών Υπηρεσιών των ΧΕΧ (το οποίο θα περιλαμβάνει προσωπικά στοιχεία κάθε χρήστη) πρόσβαση θα έχουν κατόπιν αίτησης προς τον φορέα που λειτουργεί τον ΧΕΧ ερευνητικοί φορείς, ινστιτούτα τεκμηρίωσης, ανεξάρτητοι ερευνητές, δημόσιες αρχές. «Η δημιουργία, τήρηση και λειτουργία του παραπάνω μητρώου διενεργείται σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και ιδίως τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης» (άρθρο 5).
• Με απόφαση του υπουργού Υγείας εκδίδεται άδεια λειτουργίας ΧΕΧ του άρθρου 91 του ν. 4600/2019. «Σε περίπτωση που η λειτουργία του ΧΕΧ χρηματοδοτείται και από το υπουργείο Υγείας (...) η οικονομική διαχείριση κάθε μονάδας (...) στοχεύει στην εξοικονόμηση πόρων και μεγιστοποίηση του οφέλους»... Απαγορεύεται η διακοπή λειτουργίας του ΧΕΧ χωρίς προηγούμενη απόφαση του υπουργείου Υγείας (άρθρο 7).

Ολα τα παραπάνω γίνονται με επιστημονικοφανή προσχήματα, όπως της... «προαγωγής της υγείας των ενεργών χρηστών ναρκωτικών ουσιών», της «προστασίας της δημόσιας υγείας», της «δημιουργίας επαφής με πληθυσμούς χρηστών, οι οποίοι είναι δύσκολο να προσεγγιστούν από άλλες υπηρεσίες αντιμετώπισης της εξάρτησης», επαναλαμβάνοντας ακριβώς τα ίδια που είχαν ειπωθεί και για το άνοιγμα μονάδων χορήγησης υποκατάστατων και, αργότερα, για τη μεταφορά μονάδων του ΟΚΑΝΑ στα δημόσια νοσοκομεία.

Ουσιαστικά, το κράτος θα παρέχει τον χώρο στον χρήστη, ώστε να κάνει νόμιμα χρήση οποιασδήποτε ναρκωτικής ουσίας που θα φέρνει ο ίδιος. Το επιστημονικό προσωπικό θα παραβρίσκεται ως θεατής στη χρήση, θα δίνει συμβουλές ώστε αυτή να είναι «ασφαλής», θα παρεμβαίνει άμεσα σε περίπτωση ανάγκης, ώστε να περιοριστούν οι θάνατοι και δη αυτοί σε «δημόσια θέα».

Στην πραγματικότητα, αυτοί οι χώροι θα φιλοξενούν τους τοξικοεξαρτημένους μόνο για μισή ώρα - τρία τέταρτα (όσο δηλαδή χρειάζεται για να κάνουν ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών και να διαπιστωθεί ότι δεν κινδυνεύουν να πεθάνουν από υπερδοσολογία). Στη συνέχεια, οι χρήστες θα είναι υποχρεωμένοι να επιστρέψουν στα πεζοδρόμια, στις εισόδους των πολυκατοικιών ή οπουδήποτε αλλού. Εννοείται πως δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη για στέγαση των εξαρτημένων, για την παροχή δυνατότητας ύπνου ή καθαριότητας.

Οι 17.000 χρήστες υψηλού κινδύνου, που επικαλείται η απόφαση, δεν είναι ένας στατικός πληθυσμός. Τροφοδοτείται συνέχεια από νέους ανθρώπους, όσο παραμένουν οι πραγματικές αιτίες που οδηγούν στη χρήση. Οσο δεν εφαρμόζεται αντιναρκωτική πολιτική με ενιαία φιλοσοφία σε πρόληψη, θεραπεία και κοινωνική επανένταξη.

Οσο για το επιχείρημα ότι θα περιοριστούν οι «πιάτσες», μπορεί μέσα στους χώρους αυτούς να απαγορεύονται η συναλλαγή και διακίνηση ναρκωτικών, έξω όμως και με δεδομένη την πολιτική ανοχής από την αστυνομία, είναι αναπόφευκτο να συγκεντρώνονται έμποροι και διακινητές ναρκωτικών, αλλά και οι ίδιοι οι εξαρτημένοι, αφού δεν υπάρχει καμία δομή φιλοξενίας των τοξικοεξαρτημένων που θα μπορούσε να τους «τραβήξει» από τις πιάτσες.

Ηδη από τη δεκαετία του '90 έχουν λειτουργήσει τέτοιοι χώροι σε πολλές χώρες της Ευρώπης, στις ΗΠΑ, στον Καναδά και την Αυστραλία. Είναι συχνές οι παρεμβάσεις του Διεθνούς Συμβουλίου Ελέγχου των Ναρκωτικών (INCB), που επισημαίνουν ότι η λειτουργία τους δεν συνάδει ούτε με τις διεθνείς συμβάσεις για την καταπολέμηση των ναρκωτικών!

Από τα ίδια τα στοιχεία που δίνουν η κυβέρνηση της Ολλανδίας και το υπουργείο Υγείας προς το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών, δεν προκύπτει από πουθενά η αποτελεσματικότητα αυτού του μέτρου ως προς τη μείωση της χρήσης ή ως προς τη μείωση των θανάτων από ηρωίνη.

Σήμερα στην Ολλανδία διαγράφεται σταθερά αύξηση της χρήσης ηρωίνης, μια τάση που είναι ανοδική εδώ και δεκαετίες και συμβαδίζει με την «αντιαπαγορευτική» πολιτική στην κάνναβη. Επιπλέον, τα στοιχεία δείχνουν ότι από τα «shooting rooms» στην Ολλανδία δεν υπάρχει τάση ένταξης χρηστών σε πρόγραμμα θεραπείας.

Είναι δε τέτοια η επιστημονική αναξιοπιστία του εγχειρήματος, ώστε μόλις σε 7 από τις 29 χώρες της Ευρώπης λειτουργούν τέτοιοι χώροι, παρά την ευρωενωσιακή κατεύθυνση για την υιοθέτησή τους από τις κυβερνήσεις, ενώ και παγκόσμια, μόλις σε 9 χώρες από το σύνολο των κρατών - μελών του ΟΗΕ λειτουργούν ΧΕΧ.

Σε άλλες περιπτώσεις, όπως σε Ισπανία και Ελβετία, όπου λειτουργούσαν τέτοιοι χώροι, σιγά σιγά κλείνουν, επειδή δεν υπάρχουν «ενδιαφερόμενοι» να τους χρησιμοποιήσουν, καθώς οι συνδυασμοί ουσιών που χρησιμοποιούν πλέον οι τοξικοεξαρτημένοι δεν απαιτούν τη χρήση σύριγγας.

Οι ΧΕΧ και συνολικά τα προγράμματα «μείωσης της βλάβης» όχι μόνο δεν αποτελούν απάντηση στο πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης, αλλά μακροπρόθεσμα δημιουργούν προϋποθέσεις για επιδείνωση της κατάστασης, αφού κάνουν αποδεκτή τη χρήση ναρκωτικών, περνούν δηλαδή το μήνυμα ότι η τοξικοεξάρτηση είναι μία «επιλογή ζωής», που μπορεί μάλιστα να είναι ακίνδυνη, εάν γίνεται στους συγκεκριμένους χώρους.

Η πολιτική αυτή, όπως και η γενικότερη ανοχή στις ουσίες, με πρώτη την κάνναβη, που καλλιεργείται έντονα και στη χώρα μας από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, έρχεται στην ουσία να «συμφιλιώσει» τους χρήστες με την εξάρτησή τους.

Καθόλου τυχαία, μάλιστα, όλα τα αστικά κόμματα, όπως έγινε και με τους υποψηφίους τους στις δημοτικές εκλογές στην Αθήνα, συμφωνούν και συμπράττουν σ' αυτήν την εγκληματική πολιτική, για την οποία δεν υπάρχει κανένα επίσημο και επιστημονικά αποδεκτό στοιχείο που να αποδεικνύει ότι μπορεί να οδηγήσει τους εξαρτημένους στην απεξάρτηση.

Αυτοί που τελικά ωφελούνται και από τους ΧΕΧ είναι όσοι κερδίζουν ασύλληπτα ποσά από τη διακίνηση και εμπορία των ναρκωτικών, αλλά και μια παράπλευρη «βιομηχανία» που δραστηριοποιείται γύρω από τα προγράμματα μείωσης της βλάβης και χρηματοδοτείται με κρατικά και ευρωπαϊκά κονδύλια. Ετσι, αντί το κράτος να αντιμετωπίζει τις αιτίες και να βοηθάει τα νέα παιδιά να ξεφύγουν από τη χρήση, «φυλακίζει» τους τοξικοεξαρτημένους σ' ένα νομιμοποιημένο περιθώριο, που δεν πρέπει να γίνει ανεκτό από τη νεολαία και συνολικά το λαό.