Από την απόφαση του υπουργείου Παιδείας να μειώσει τα ενδοσχολικώς εξεταζόμενα μαθήματα στο Λύκειο (μετά από τις αντίστοιχες ρυθμίσεις που είχαν προωθηθεί στο Γυμνάσιο) και τις αντιδράσεις που ακολούθησαν, γεννιούνται κάποιες πρώτες σκέψεις. Θυμίζουμε ότι τα ενδοσχολικώς εξεταζόμενα μαθήματα είχαν μειωθεί από πέρσι στη Γ' Λυκείου, ενώ τώρα αντίστοιχες μειώσεις γίνονται και στην Α' και Β' τάξη. Ετσι, στην Α' τάξη οι μαθητές θα εξεταστούν στο τέλος της χρονιάς σε 8, αντί για 13 μαθήματα που εξετάζονταν μέχρι τώρα, στη Β' τάξη σε 6 αντί για 16 και στη Γ' τάξη σε 6 μαθήματα Γενικής Παιδείας. Θα μπορούσε να πει κάποιος με μια πρώτη ματιά ότι με τόσο φόρτο εργασίας που έχουν έτσι κι αλλιώς οι μαθητές, η όποια ελάφρυνση γίνεται δεκτή από αυτούς θετικά, ανακουφίζει κάπως από τα πολλαπλά βάρη που καλούνται να σηκώσουν. Είναι όμως μόνο αυτό; Πριν μπούμε σε πιο ουσιαστικές παρατηρήσεις, να σημειώσουμε ότι υπάρχουν στις ρυθμίσεις ασάφειες (π.χ. αναφορικά με τον τρόπο εξέτασης των φυσικών επιστημών) καθώς και το στοιχείο του αιφνιδιασμού, σε ηλικίες μάλιστα που οι περισσότεροι μαθητές ήδη έχουν αρχίσει ή θα αρχίσουν την προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις, με όλα τα βάρη που συνεπάγεται αυτή για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.

Αξίζει να σταθούμε στο γεγονός ότι και στις τρεις τάξεις του Λυκείου, δυο διαφορετικά μαθήματα, η Γλώσσα και η Λογοτεχνία, θα συνεξετάζονται πλέον μαζί μέσα σε ένα τρίωρο, με δυο ομάδες θεμάτων και διαφορετική βαθμολόγηση για κάθε μάθημα, που στο τέλος θα συμψηφίζεται. Το σύστημα αυτό, που πρωτοεφαρμόστηκε πρόπερσι στα Γυμνάσια και πέρσι στη Γ' Λυκείου, δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στους μαθητές αναφορικά με τη διαχείριση του χρόνου τους στις εξετάσεις, πρόσθετες πιέσεις και άγχος. Από εκπαιδευτικούς και μαθητές το σύστημα αυτό αντιμετωπίστηκε αρνητικά, ωστόσο τώρα γενικεύεται. Και αυτή η γενίκευση δεν έχει να κάνει μόνο με την εξέταση που γίνεται πιο αγχωτική, αλλά συνολικότερα με τον χαρακτήρα των αλλαγών. Η Λογοτεχνία είναι μια από τις καλές τέχνες και μάλιστα είναι ίσως το μοναδικό μάθημα που παραμένει στο Λύκειο και παίζει ουσιαστικό ρόλο στην καλλιέργεια της αισθητικής αγωγής των νέων, αφού τα όποια καλλιτεχνικά μαθήματα έχουν σχεδόν εξοβελιστεί από το Λύκειο. Η συνεξέτασή της με το μάθημα της Γλώσσας, που είναι ένα διαφορετικό γνωστικό αντικείμενο, αντανακλά ακριβώς την υποβάθμιση του στοιχείου της αισθητικής αγωγής, είναι ένα ακόμα βήμα που αποστεώνει το Λύκειο.

Σε συνέχεια των παραπάνω, θα μπορούσε κανείς να σχολιάσει ακόμα ότι οι ρυθμίσεις αυτές είναι ένας προάγγελος του αντιδραστικού σχεδίου της κυβέρνησης για το Νέο Λύκειο, δείχνουν τον δρόμο της ακόμα μεγαλύτερης υποχώρησης της Γενικής Παιδείας που θέλουν να φέρουν. Είναι μακριά από μας η αντίληψη ότι η αξία ενός μαθήματος μετριέται από το αν αυτό εξετάζεται ή όχι στο τέλος της χρονιάς. Ομως, αντικειμενικά στο σημερινό σχολείο οι μαθητές τείνουν να αντιμετωπίζουν τη γνώση όλο και περισσότερο με χρησιμοθηρικά κριτήρια. Σε αυτό το πλαίσιο, ο διαχωρισμός που κάνει πλέον το υπουργείο σε δυο ομάδες μαθημάτων, αυτές που εξετάζονται στο τέλος της χρονιάς κι αυτές που δεν εξετάζονται, δημιουργεί τελικά μια αίσθηση «κύριων και δευτερευόντων» μαθημάτων και οδηγεί και τους μαθητές να τα αντιμετωπίζουν ως τέτοια, σε μεγαλύτερο βαθμό μάλιστα από ό,τι γινόταν μέχρι τώρα στη Γ' Λυκείου με τα μαθήματα των πανελλαδικών και όλα τα υπόλοιπα.

Και η αλήθεια είναι ότι αν ο στόχος είναι η ανακούφιση των μαθητών, υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί τρόποι εξέτασης, επαναλήψεων και κατανομής της ύλης, ώστε να συμβάλουν στην ουσιαστική εμπέδωσή της, αλλά και στο ξαλάφρωμα των μαθητών από το εξεταστικό άγχος, πέρα από την περικοπή μαθημάτων, που υπακούει στη λογική «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι»...