H ενδοαστική σύγκρουση στην Ουκρανία, σύγκρουση για τον προσανατολισμό των συμμαχιών της αστικής τάξης, αλλά και οι προσπάθειες να βρεθεί ένας συμβιβασμός μαζί με τις πιέσεις ιμπεριαλιστικών δυνάμεων κυριαρχούν στην πολιτική σκηνή της χώρας. Το μόνο σίγουρο είναι ότι από αυτήν την αντιπαράθεση ο μόνος χαμένος είναι ο ουκρανικός λαός. Και αυτό γιατί σήμερα φαίνεται να είναι εγκλωβισμένος σε μια διαμάχη ξένη προς τα πραγματικά του συμφέροντα. Γιατί το να βρίσκεται κάτω από ξένες σημαίες, είτε της μερίδας του κεφαλαίου που συνδέει την τύχη της με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, είτε της άλλης μερίδας που συνδέει τα συμφέροντά της με την καπιταλιστική Ρωσία, είτε με λογικές για συνδυασμό συμφερόντων με όλες τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (κάτι που φαντάζει και το πιο πιθανό σενάριο), δεν είναι τίποτε άλλο παρά χάσιμο χρόνου, για να οργανώσουν τα λαϊκά στρώματα τη σύγκρουσή τους με το κεφάλαιο ως τάξη.

Ομως, οι εξελίξεις στην Ουκρανία δίνουν τη δυνατότητα για βγουν χρήσιμα συμπεράσματα τόσο για το ίδιο το λαό της χώρας όσο και όλους τους λαούς. Αποκαλυπτικά δε των παρεμβάσεων που κάνουν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ακριβώς γιατί διεκδικούν την Ουκρανία, λόγω της τεράστιας σημασίας της γεωστρατηγικής της θέσης είναι και τα όσο συνέβησαν την περασμένη βδομάδα, όπου από την ουκρανική πρωτεύουσα παρέλασαν αξιωματούχοι της ΕΕ, ο επίτροπος διεύρυνσης της ΕΕ Στέφαν Φούλε και η επικεφαλής της ευρωενωσιακής διπλωματίας Κάθριν Αστον, επίσης η Βικτόρια Νούλαντ, βοηθός υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ με αρμοδιότητα στις ευρωπαϊκές και ευρασιατικές υποθέσεις, ενώ έντονη ήταν η παρέμβαση της Ρωσίας.

Η υποκλοπή της τηλεφωνικής επικοινωνίας, που αποδίδεται στη ρωσική κυβέρνηση, ανάμεσα στη βοηθό του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτόρια Νούλαντ και τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Ουκρανία Τζέφρι Πίατ, ήταν αυτή που ξεχώρισε.

Από τη συνομιλία καταγράφεται ανάγλυφα η ανοιχτή παρέμβαση των ΗΠΑ στις εξελίξεις στην Ουκρανία. Η Νούλαντ εμφανίζεται να λέει: «Δεν νομίζω ότι ο Κλιτς (σ.σ. ο Βιτάλι Κλίτσκο, ο ηγέτης, πρώην πυγμάχος, του κόμματος "Πανουκρανική Ενωση για τη Μεταρρύθμιση") πρέπει να μπει στην κυβέρνηση. Δεν νομίζω ότι είναι απαραίτητο, δεν νομίζω ότι είναι καλή ιδέα» και ο πρέσβης απαντάει: «Ναι πρέπει να μείνει έξω από την κυβέρνηση, για να κάνει τα μαθήματά του στην πολιτική» και συνεχίζει «θέλουμε να κρατήσουμε τους μετριοπαθείς δημοκράτες μαζί. Το πρόβλημα θα είναι ο Τανιμπόκ (σ.σ. πρόεδρος του εθνικιστικού κόμματος «Ελευθερία») και οι δικοί του». Στη συνέχεια, η Νούλαντ εκφράζει την προτίμησή της στο πρόσωπο του Αρσένι Γιάτσενιουκ (του κόμματος «Πατρίδα» της φυλακισμένης για διαφθορά πρώην πρωθυπουργού Γιούλια Τιμοσένκο) και λέει χαρακτηριστικά: «Νομίζω ο Γιατς (ο Γιάτσενιουκ) είναι αυτός που έχει την οικονομική εμπειρία, την πολιτική εμπειρία. Αυτό που χρειάζεται είναι να είναι ο Κλιτς και ο Τανιμπόκ έξω (από την κυβέρνηση) και να μιλάει (ο Γιάτσενιουκ) μαζί τους τέσσερις φορές τη βδομάδα».

Η ηχογραφημένη συνομιλία αναρτήθηκε στο YouTube επενδεδυμένη με εικόνες και υποτιτλισμένη στα ρωσικά. Ο εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Τζέι Κάρνι, δήλωσε ότι «το γεγονός ότι το διακινεί η ρωσική κυβέρνηση λέει κάτι για το ρόλο της Ρωσίας». Με βάση το περιεχόμενό της, η συνομιλία πρέπει να έγινε λίγο μετά την προσφορά του Ουκρανού Προέδρου Γιανουκόβιτς στους ηγέτες της αντιπολίτευσης Γιάτσενιουκ και Κλίτσκο να αναλάβουν τα αξιώματα του πρωθυπουργού και του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, αντίστοιχα. Οι δύο πολιτικοί αρνήθηκαν.

Αλλο επίμαχο σημείο της υποκλοπής, που έφερε και αμηχανία ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΕ είναι το σημείο που η Νούλαντ μιλάει απαξιωτικά για την ΕΕ. Εκεί, καθώς σχολιάζει το ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Γκι Μουν, θα στείλει ως εκπρόσωπό του στην Ουκρανία τον πρώην Ολλανδό πρέσβη στο Κίεβο, Ρόμπερτ Σέρι, λέει χαρακτηριστικά:

«Αυτό θα ήταν πολύ καλό για να δέσει το όλο πράγμα, να μπει ο ΟΗΕ και να το δέσει», αναφέρει η Νούλαντ. «Και, ξέρεις γ... την ΕΕ». «Ακριβώς», απαντάει ο Πίατ. «Πρέπει να κάνουμε κάτι για να κολλήσει όλο μαζί, γιατί μπορείς να είσαι σίγουρος ότι αν πάρει ύψος, οι Ρώσοι θα δουλέψουν παρασκηνιακά για να το τορπιλίσουν», προσθέτει ο πρέσβης. «Αφησέ με να δουλέψω τον Κλίτσκο και νομίζω ότι πρέπει να φέρουμε και μία δυτική προσωπικότητα εδώ για να βοηθήσει στη γέννα».

Η Ρωσία, επίσης, δεν έμεινε έξω από το παιχνίδι. Ο Πρόεδρος, Βλ. Πούτιν, συνέδεσε το ζήτημα του ρωσικού δανείου ύψους 15 δισ. δολαρίων με τη στάση της νέας ουκρανικής κυβέρνησης. Ο Σεργκέι Γκλάζιεφ, σύμβουλος του Πρόεδρου Πούτιν, σε συνέντευξη στην ουκρανική εφημερίδα «Κομερσάντ» και με αφορμή και την επίσκεψη Νούλαντ, κάλεσε τις ΗΠΑ να σταματήσουν τον εκβιασμό και τον εκφοβισμό. Αναφέρθηκε και σε προηγούμενη συνάντηση της Αμερικανίδας αξιωματούχου τον περασμένο Δεκέμβρη με τους λεγόμενους «ολιγάρχες» δηλαδή μεγαλοκαπιταλιστές της Ουκρανίας, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Καθ' όσο γνωρίζουμε, απείλησε τους ολιγάρχες να τους βάλει σε μια αμερικανική μαύρη λίστα, αν ο Πρόεδρος Γιανουκόβιτς δεν παραχωρήσει την εξουσία στην αντιπολίτευση. Αυτό δεν έχει καμιά σχέση με το διεθνές δίκαιο» και συνέχισε «φαίνεται πως οι ΗΠΑ ποντάρουν σ' ένα πραξικόπημα και δαπανούν 20 εκατομμύρια δολάρια τη βδομάδα για να χρηματοδοτούν την αντιπολίτευση και τους αντάρτες, περιλαμβανομένου του εξοπλισμού τους». Και προχώρησε παραπέρα, κάνοντας αναφορά και στα πυρηνικά όπλα. Είπε με νόημα «η Ρωσία, με τον ίδιο τρόπο όπως και οι ΗΠΑ, είναι εγγυήτρια της κυριαρχίας της Ουκρανίας μετά την παραίτησή της το 1994, από τα πυρηνικά όπλα. Και θα μπορούσε έτσι να επέμβει σε συγκρούσεις αυτού του τύπου. Αυτό που κάνουν σήμερα οι Αμερικανοί με τρόπο μονομερή αποτελεί χονδροειδή παραβίαση αυτής της συμφωνίας».

Είναι έτσι φανερό ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία, που από πίσω της βρίσκεται και η συνολική διεκδίκηση χωρών που προέκυψαν μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού και τη διάλυση της ΕΣΣΔ, θα συνεχιστεί μέχρι να βρεθεί νέος συμβιβασμός που δεν είναι σίγουρο με τι τρόπο θα επιτευχθεί.

Τη νέα «δυσπιστία» που εξέφρασε η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ για την «πλήρη ένταξη» της Τουρκίας στην ΕΕ έσπευσαν να αναδείξουν τα αστικά ΜΜΕ για να καταγράψουν αυξημένες δυσκολίες στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Αγκυρα.

Σε μια περίοδο που - όπως πολλοί σχολιάζουν - ο Ερντογάν αναζητά ενεργότερη στήριξη για την ενταξιακή πορεία της Αγκυρας (όπως έκανε στο πρόσφατο ταξίδι του στις Βρυξέλλες, αλλά και στις επαφές του με τον Γάλλο Πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ στην Τουρκία), το Βερολίνο επέλεξε υψηλότερους - σε σχέση με άλλες φορές - τόνους για να εκδηλώσει τις σχετικές επιφυλάξεις του. Αυτό συμβαίνει σε μία περίοδο που η τουρκική οικονομία παρουσιάζει σημαντικά σημάδια ύφεσης, με το σκάνδαλο διαφθοράς που ξέσπασε στις 17 Δεκέμβρη να συνδέεται και με την πτώση της τουρκικής λίρας και με τη φυγή ξένων κεφαλαίων από τη χώρα.

Είναι σίγουρο ότι η έντονη κριτική που δέχεται ο Ερντογάν για τους ρυθμούς της καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλά και η απόσταση που φαίνεται πλέον να τον χωρίζει με (παλιούς;) συμμάχους του όπως οι ΗΠΑ (που θεωρείται ότι βρίσκονται πίσω από τις αποκαλύψεις οι οποίες «πλήττουν» πολιτικά τον Ερντογάν και το AKP), αναγκάζουν τον Τούρκο πρωθυπουργό να αναζητά τρόπους να αποδείξει στην τουρκική πλουτοκρατία πως είναι ο ικανότερος υπερασπιστής των συμφερόντων της. Εξίσου σίγουρο είναι πως η νέα κατάσταση της τουρκικής οικονομίας προσθέτει νέα δεδομένα για όσους ίσως μέχρι πρότινος ανυπομονούσαν να εντάξουν στην ευρωενωσιακή οικογένεια τη μεγάλη τουρκική αγορά, στην οποία ήδη δραστηριοποιούνται μεγάλα ευρωπαϊκά μονοπώλια.

Επιπλέον, η κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας μαρτυρά ανακατατάξεις και διεργασίες στο αστικό πολιτικό σκηνικό. Ενόψει των τοπικών εκλογών του Μάρτη και των προεδρικών εκλογών του καλοκαιριού (στις οποίες η υποψηφιότητα Ερντογάν δεν είναι πλέον σίγουρη) η αντιπαράθεση θα δυναμώσει. Σε περίπτωση μεγάλης πτώσης της δύναμης του AKP, αναλυτές και διπλωμάτες δεν έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο να συνεργαστεί το «κεμαλικό» κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP με ένα τμήμα στελεχών του AKP (στο οποίο οι παραιτήσεις των βουλευτών συνεχίζονται ασταμάτητα), όπως και το ενδεχόμενο ο Ερντογάν να αποσυρθεί εντελώς. Σ' αυτή τη διαμάχη η πλευρά Ερντογάν δε θα μείνει φυσικά θεατής. Αντίθετα. Ηδη επιδιώκει να εμφανιστεί ως ικανότερος διαχειριστής των αστικών συμφερόντων, με το σημερινό Τούρκο πρωθυπουργό να διαμηνύει προς την Ευρώπη ότι οι εξελίξεις στη Συρία και την Αίγυπτο έδειξαν ότι «είναι η ΕΕ που χρειάζεται την Τουρκία και όχι η Τουρκία που χρειάζεται την ΕΕ».

Με βάση και το μείγμα οικονομικής πολιτικής που κάθε φορά ασκείται, τα μονοπώλια εξετάζουν πώς καλύτερα προωθούνται τα δικά τους συμφέροντα, εντός της χώρας στην οποία εδρεύουν, αλλά και περιφερειακά. Μελετώντας φυσικά και τα νέα δεδομένα που γεννά π.χ. το άνοιγμα - όπως όλα δείχνουν - της αγοράς του Ιράν, στην οποία οι Τούρκοι επενδυτές βιάζονται να μπουκάρουν, έχοντας προκαλέσει γι' αυτό την ενόχληση των Αμερικανών.

Σε συνθήκες βαθιάς και παρατεταμένης καπιταλιστικής κρίσης και ενώ διαψεύδονται οι ελπίδες για «ώθηση» στην παγκόσμια ανάκαμψη από τις αναδυόμενες οικονομίες, τα αστικά επιτελεία σε κάθε χώρα επιταχύνουν οποιαδήποτε «παζάρια» κρίνουν απαραίτητα για να αποκτήσουν προβάδισμα στους διεθνείς ανταγωνισμούς. Αυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο κάθε μερίδα του κεφαλαίου, μέσα, αλλά και έξω από τα σύνορα και της Τουρκίας και όλης της Ευρώπης, αξιολογεί κάθε φορά πόσο ωφέλιμη ή όχι είναι για τα συμφέροντά της η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ.