ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (του ανταποκριτή μαςΒΗΣ. ΓΚΙΝΙΑ).-

Η Τουρκία επιμένει στις αντιρρήσεις της, όσον αφορά τις σχέσεις του ΝΑΤΟ με την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) σχετικά με την «κοινή» ασφάλεια, και στο χτεσινό Συμβούλιο Υπουργών Αμυνας (NAC) της Ατλαντικής Συμμαχίας στις Βρυξέλλες αντέδρασε, εμποδίζοντας τη λήψη οριστικής απόφασης.

Ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας Γ. Κόεν δήλωσε ότι «το ΝΑΤΟ μπορεί να καταστεί απομεινάρι του παρελθόντος», αν μέχρι το τέλος του χρόνου δεν υπάρξει μια συμφωνία για τις μόνιμες αμοιβαίες σχέσεις ΝΑΤΟ και ΕΕ. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές διαφορετικές απόψεις, εκτός από την Τουρκία, εξέφρασε και η Νορβηγία επίσης κράτος - μέλος του ΝΑΤΟ αλλά όχι και της ΕΕ, ενώ ιδιαίτερη στάση στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ κρατά η Βρετανία, η οποία είναι και ο αρχιτέκτοντας της ευρωπαϊκής «κοινής πολιτικής ασφαλείας και άμυνας» (ΚΕΠΑΑ).

Πληροφορίες που έφεραν τις ΗΠΑ, μαζί με το Βέλγιο, να παίζουν διαμεσολαβητικό ρόλο καθ' όλη τη διάρκεια της χτεσινής ημέρας δεν είχαν ευοδωθεί μέχρι αργά χτες το βράδυ, ενώ «εμπλοκή» υπήρχε και στις διμερείς ΗΠΑ - Τουρκίας αργά το απόγευμα, σύμφωνα με δήλωση του υπουργού Αμυνας Α. Τσοχατζόπουλου. Οι δηλώσεις Κοέν, πάντως, αφήνουν να διαφανεί ότι οι ΗΠΑ κάθε άλλο παρά σθεναρά αντίθετες παρουσιάζονται στις «ανησυχίες» της Τουρκίας και της Νορβηγίας.

Σύμφωνα, πάντα, με τον Α. Τσοχατζόπουλο η «εμπλοκή» αφορούσε στο ζήτημα «μιας ευρύτερης, διασταλτικής ερμηνείας των σχετικών αποφάσεων της ΝΑΤΟικής συνόδου κορυφής» (Απρίλης 1999). Ολα δείχνουν ότι οι «αντιρρήσεις» της Τουρκίας υποθάλπονται από σημαντικούς ΝΑΤΟικούς παράγοντες που επιθυμούν μια σαφή, ξεκάθαρη και μόνιμη σχέση ΝΑΤΟ - ΕΕ, που δε θα θίγει τα κεκτημένα. Το ζήτημα έχει ως εξής: κανείς δε διανοείται να θίξει την «ευρω-ατλαντική συνεργασία», δηλαδή της ηγεμονίας των ΗΠΑ σε παγκόσμιο, άρα και ευρωπαϊκό, επίπεδο, όπως και όλοι αναγνωρίζουν ότι «η αυτονομία λήψης αποφάσεων του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είναι πλήρως σεβαστές».

Οι τουρκικές αντιρρήσεις εγείρονται ξεκινώντας από το γεγονός ότι σύμφωνα και με τις αποφάσεις του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Φέιρα (Ιούνης 2000) οποιαδήποτε «διαχείριση κρίσεων» με στρατιωτικά ή μη μέσα από την υπό κατασκευή ευρωπαϊκή Δύναμη Ταχείας Επέμβασης, θα πρέπει να διεξαχθεί «σύμφωνα με τις αρχές της στρατιωτικής αποτελεσματικότητας», που σημαίνει χρήση της στρατιωτικής και πληροφορικής δομής του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία απαιτεί, εδώ και καιρό, να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων για «διαχείριση κρίσεων» της ΕΕ, παρ' όλο που δεν είναι πλήρες κράτος - μέλος, και ως εκβιασμό χρησιμοποιεί το επιχείρημα ότι σε αντίθετη περίπτωση, δε θα επιτρέψει ποτέ τη χρήση των ΝΑΤΟικών υποδομών σε «κοινές» ή μη επιχειρήσεις ΝΑΤΟ και ΕΕ.

Στην πραγματικότητα ο έλεγχος των ΗΠΑ/ΝΑΤΟ επί της ευρωπαϊκής ΚΕΠΑΑ είναι πλήρης και ασφυκτικός, όπως θα αποδειχθεί και από τις σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Νίκαιας (7/9 Δεκέμβρη). Ομως για την Τουρκία αποτελεί «χρυσή ευκαιρία» αύξησης της διαπραγματευτικής της ισχύος και όπως δήλωσε χτες ο Τούρκος υπουργός Αμυνας Σ. Τσακμάκογλου «δεν μπορεί να κάνει συμβιβασμούς στις σχέσεις ΝΑΤΟ και ΕΕ». Για τον Α. Τσοχατζόπουλο «δεν πρόκειται να εμποδιστεί η πρόσβαση της ΕΕ στο ΝΑΤΟ».

Τεράστιες προσπάθειες καταβάλλονται από τις κυβερνήσεις των ηγετικών χωρών - μελών της ΕΕ για να μην καταλήξει σε αποτυχία η Διάσκεψη Κορυφής στη Νίκαια. Τα τηλέφωνα των πρωθυπουργικών γραφείων - όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε δημοσιογραφικούς κύκλους - έχουν υπερθερμανθεί, για να εξευρεθεί μια φόρμουλα ανακοινωθέντος, που δε θα παρουσιάζει τις πραγματικές διαστάσεις της διαφοράς των πολιτικών και οικονομικών επιδιώξεων των μεγάλων χωρών από τη μια - και ιδιαίτερα αυτών των ηγετικών κύκλων των Γαλλίας και Γερμανίας σε βάρος των μικρότερων χωρών - και τις διαφορές που αναζωπυρώθηκαν ανάμεσα στη Γερμανία και τη Γαλλία. Γι' αυτό το τελευταίο γίνεται λόγος ότι μετά τη συνάντηση του Γάλλου προέδρου Ζακ Σιράκ με τον Γερμανό καγκελάριο Γκέρχαρτ Σρέντερ, στις 2/12 στο Ανόβερο, «έγιναν, περισσότερο από κάθε προηγούμενη φορά, φανερές οι ρωγμές στο γερμανογαλλικό άξονα».

Οι διαφορές μεταξύ τους στο ζήτημα του περιορισμού ή όχι του βέτο και στο ζήτημα του μεγαλύτερου αριθμού Γερμανών επιτρόπων στην Κομισιόν από αυτόν των Γάλλων επιτρόπων και στην επιδιωκόμενη μεγαλύτερη σημασία των γερμανικών ψήφων - λόγω μεγαλύτερου πληθυσμού - δεν έχουν καθόλου τυπική διαδικαστική μορφή, αλλά είναι ουσιαστικά ζητήματα επικυριαρχίας μέσα στην ΕΕ.

Σε μερίδα του γερμανικού, αλλά και του διεθνούς Τύπου επισημαίνεται το βάθος της διαφοράς και ο χαρακτήρας αυτής της διαφοράς συμφερόντων.

Η «Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ» (4/12) π.χ. γράφει ότι πρόκειται για «βαθιές διαφορές γνωμών και αντιθέσεων συμφερόντων μεταξύ των δύο εθνών». Μετά την επανένωση της Γερμανίας - τονίζει - δεν άλλαξε μόνο η πολιτική βάση της ΕΕ, αλλά και η γεωγραφία της Ευρώπης. «Στη νέα Ευρώπη το κέντρο και μαζί μ' αυτό το κέντρο εξουσίας μετατοπίζεται από το Παρίσι στο Βερολίνο». Πρόκειται, υπογραμμίζει η ίδια εφημερίδα, για το «πού πάει το ταξίδι» (της ΕΕ). «Πάει για μια τελωνειακή ένωση που θα συνίσταται σε μια απαλή συμμαχία εθνικών κρατών ή για μια ένωση κρατών που, με την παραίτησή τους και από άλλα κυριαρχικά δικαιώματα, θα ενισχύσει την πολιτική και οικονομική εξουσία της Ευρώπης στον κόσμο;».

Η γαλλική «Figaro» επισείει τον κίνδυνο του «υπερ-βάρους της Γερμανίας». Οι «Τάιμς» του Λονδίνου λένε καθαρά γιατί η Αγγλία είναι υπέρ της διεύρυνσης της ΕΕ: «Θέλουμε μια μεγαλύτερη αγορά και μια μεγαλύτερη ΕΕ για να ισοφαρίσουμε το γερμανογαλλικό άξονα». Χαρακτηριστικό και το σχόλιο της ιταλικής «Coriere della Sera»: «Ο Μιτεράν απέσπασε από τον Κολ μια νέα επιβεβαίωση της υπόσχεσης του Αντενάουερ ότι η Γερμανία ποτέ δε θα επιδιώξει έναν τυπικά ισχυρότερο ρόλο από τη Γαλλία. Σήμερα, δέκα χρόνια αργότερα, άλλαξε το σκηνικό. Για τη Γαλλία και την Αγγλία αυτή η εξέλιξη είναι πικρό φάρμακο».

Ολα αυτά σημαίνουν ότι διεξάγεται κατά βάθος σκληρός αγώνας για την επικυριαρχία στην ΕΕ. Οσο ταιριάζουν τα συμφέροντά τους συμβαδίζουν αρμονικά, όταν υπάρχει διάσταση συμφερόντων βγαίνουν καθαρότερα στην επιφάνεια οι αντιθέσεις. Πάντως το βέτο, η επιδίωξη αύξησης της σημασίας των ψήφων και του αριθμού των επιτρόπων (για τη Γερμανία) θα αποβεί ακόμη περισσότερο σε βάρος των μικρών χωρών, γιατί τότε ο «σκληρός πυρήνας» των μεγάλων θα προχωράει πιο ανεμπόδιστα στην εκπλήρωση των στόχων του. Είναι χαρακτηριστικό σχετικά ότι ο Ολλανδός πρωθυπουργός Βιμ Κοκ, μετά τη συνάντησή του με τον περιοδεύοντα Σιράκ δήλωσε ότι στη Νίκαια «θα υπερασπιστεί τα δικαιώματα των μικρών και μεσαίων κρατών - μελών της ΕΕ. Θα υπερασπιστεί μια σειρά βασικών σημείων ως το τέλος». Η κάθε χώρα είπε, πρέπει να έχει έναν επίτροπο και υπογράμμισε ότι η Ολλανδία έχει συμφέρον η ψήφος της στο Συμβούλιο της ΕΕ να αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία.