Το μόνο σαφές συμπέρασμα που προκύπτει από την οριστικοποίηση της εταιρικής σχέσης Τουρκίας - Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οποία αποφασίστηκε προχθές στις Βρυξέλλες από το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών, είναι το ότι τίθενται υπό την κηδεμονία του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό και, κατά συνέπεια, η ελληνική εξωτερική πολιτική μπαίνει υπό συνεχή ομηρία. Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται και από τις χθεσινές δηλώσεις του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη, μετά την επίσκεψή του στο προεδρικό μέγαρο, όπου πήγε για να ενημερώσει επί του θέματος τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλο.

Ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε το κείμενο της εταιρικής σχέσης ως «πολύ θετικό» και επισήμανε ότι αυτό «επαναλαμβάνει αυτολεξεί τα συμπεράσματα του Ελσίνκι», ενώ, όπως είπε, είναι ένα βήμα πιο μπροστά από το Ελσίνκι. Ειδικότερα ανέφερε: «Τώρα, λοιπόν, μετά το Ελσίνκι, που ήταν ένα πολιτικό κείμενο γενικώνκατευθύνσεων, υπάρχει ένα επιχειρησιακό κείμενο, το οποίο καθορίζει ορισμένοδρόμο, ο οποίος θα πρέπει να ακολουθηθεί στις σχέσεις της Τουρκίας με τηνΕυρωπαϊκή Ενωση και τις άλλες χώρες. Εμείς πιστεύουμε ότι έτσι έχει δημιουργηθεί ένα πλαίσιο, το οποίο υποχρεώνει, στη συγκεκριμένη περίπτωση, την Τουρκία να προσαρμοστεί στα διεθνή δεδομένα, στο Διεθνές Δίκαιο, να αναπτύξει σχέσεις καλής γειτονίας με όλους τους γείτονές της. Υπάρχει τώρα ένα πλαίσιο για ειρήνη και συνεργασία και αυτό είναι μια επιτυχία, γιατί πάνω σε αυτό το κείμενο μπορούμε να χτίσουμε αποτελεσματικά μια άλλη πολιτική. Μια πολιτική, η οποία βασίζεται ακριβώς στην προσπάθεια για ειρήνη και συνεργασία».

Ωστόσο, εμφανίστηκε και συγκρατημένος. Απαντώντας σε ερώτηση, αν τώρα μπορούμε να μιλάμε για μια νέα εποχή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ο Κ. Σημίτης απάντησε: «Είναι ένα βήμα ακόμη πιο μπροστά από το Ελσίνκι. Δε θα έλεγα μιανέα εποχή, γιατί έχουμε ξεκινήσει, εδώ και πολύ καιρό, αυτήν την προσπάθεια να διαμορφώσουμε μια άλλη σχέση. Αυτή, όμως, η εξέλιξη ωθεί τα πράγματα προς την κατεύθυνση που θέλουμε».

Ο υπουργός Τύπου Δ. Ρέππας, σε χθεσινές δηλώσεις του, επισήμανε ότι το κείμενο, που είχε αποφασιστεί στο Ελσίνκι, ήταν πολιτικό, ένα κείμενο - «πλαίσιο», ενώ η προχθεσινή απόφαση που έλαβε η ΕΕ αποτελεί «ένα επιχειρησιακό σχέδιο για μια πολιτική, η οποία, εφαρμοζόμενη, μπορεί να οικοδομήσει νέες σχέσεις στην περιοχή, να δημιουργήσει ένα νέο κλίμα, ένα νέο περιβάλλον στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας, αφού σε αυτό το κείμενο οριοθετούνται με σαφήνεια, με όρους, με κανόνες, με προτεραιότητες τα βήματα που πρέπει να κάνει η Τουρκία για να προσεγγίσει την ΕΕ».

Και συνέχισε: «Ανάμεσα σε αυτά, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς, έχουν εκείνα τα σημεία που αναφέρονται: Αφ' ενός, στις σχέσεις καλής γειτονίας και την υποχρέωση της Τουρκίας να συμβάλει στην αντιμετώπιση των όποιων θεμάτων υπάρχουν και αποτελούν εστίες τριβής και έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις σήμερα. Και, αφ' ετέρου, υπάρχει το σημείο που αναφέρεται στην προώθηση και λύση του Κυπριακού, όπου η Τουρκία καλείται να συμβάλει με θετικό τρόπο στην ευόδωση των προσπαθειών που καταβάλλει ο ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού. Στους βραχυπρόθεσμους στόχους αναφέρεται το σημείο που αφορά το Κυπριακό, με χρονικό ορίζοντα το τέλος του 2001. Στους μεσοπρόθεσμους στόχους με χρονικό ορίζοντα το 2004, όπως άλλωστε προβλεπόταν στο κείμενο του Ελσίνκι, περιλαμβάνεται η υποχρέωση της Τουρκίας να συμβάλει στην εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Γνωρίζετε πολύ καλά ποιο είναι το κείμενο που είχε αποφασιστεί στο Ελσίνκι».

Οσον αφορά την προσφυγή στη Χάγη, ο υπουργός Τύπου είπε: «Εως το 2004 θα πρέπει η Τουρκία, εφόσον δεν έχει συμβάλει με άλλον τρόπο στην εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών, να αξιοποιήσει και τις διαδικασίες του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Δηλαδή, να ανταποκριθεί σε μια πολιτική πρόταση που έχει κάνει η Ελλάδα, εδώ και αρκετά χρόνια, για την αντιμετώπιση των όποιων θεμάτων θεωρεί ότι υπάρχουν σήμερα στην περιοχή».

«Η ελληνική πλευρά δεν πρέπει καν να σκεφτεί ότι το Κυπριακό μπορεί να λυθεί με μονομερή υποχώρηση της Τουρκίας». Αυτό υπογράμμισε ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μεσούτ Γιλμάζ, αναφερόμενος, κατά τη χθεσινή συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματός του, στο ζήτημα της εταιρικής σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας. Ο Μ. Γιλμάζ αναφέρθηκε στους κύκλους που «υπάρχουν και στην Τουρκία, αλλά και στην Ευρώπη και δεν επιθυμούν την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ» και τόνισε ότι «είναι λάθος να αξιολογούνται με ύφος εσωτερικής πολιτικής τα προβλήματα που πρέπει να λυθούν με διπλωματικά μέσα». Επισήμανε ακόμα ότι «σε περίπτωση που για την ενταξιακή διαδικασία επιστρατευτούν οι συναισθηματικές αντιδράσεις ως μέσο εσωτερικής πολιτικής, αυτό θα οδηγήσει τη διαδικασία σε αδιέξοδο». Ο Μ. Γιλμάζ είπε πως «δεν προσφέρει κανένα όφελος η συζήτηση επί των θεμάτων που αφορούν την εσωτερική δομή της Τουρκίας και αναφέρονται στο κείμενο Εταιρικής Σχέσης» και πρόσθεσε «κάθε χώρα που πρόκειται να ενταχθεί στην ΕΕ, είναι υποχρεωμένη να εναρμονιστεί με τις νόρμες της Ενωσης». Αναφερόμενος δε στο Κυπριακό, είπε πως «η Ελλάδα και η ελληνοκυπριακή διοίκηση πρέπει να εγκαταλείψουν το όνειρο περί ένταξης της ελληνοκυπριακής πλευράς στην ΕΕ» και υποστήριξε πως «προτού λυθεί το Κυπριακό, δεν είναι δυνατόν να ενταχθεί το Νησί με τρόπο ενιαίο ή η ελληνοκυπριακή πλευρά στην ΕΕ».

Από την Κύπρο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Μ. Παπαπέτρου επισήμανε ότι το κείμενο δεν είναι το καλύτερο που θα μπορούσε να υπάρξει και κανείς δεν ισχυρίζεται ότι η Τουρκία έχει «γονατίσει», όμως «διαμορφώνει ένα πολύ θετικό πλαίσιο, ώστε η όλη διαδικασία που άρχισε με το Ελσίνκι, να αποβεί καταλύτης και να αναγκάσει την τουρκική πλευρά να συνεργαστεί για λύση του Κυπριακού». Επισήμανε ακόμα ότι είναι η πρώτη φορά που επισημοποιείται, κατά τρόπο πρακτικό και μάλιστα με τη συγκατάθεση της Τουρκίας, η διαδικασία ένταξής της, στην οποία περιλαμβάνεται με σαφείς αναφορές και το Κυπριακό.