Σε προηγούμενο φύλλο (30/11 - 1/12) επιχειρήσαμε μια πρώτη εισαγωγή στο καλλιτεχνικό σκάκι, το οποίο όπως δείξαμε χωρίζεται ουσιαστικά σε δύο σκέλη, την καλλιτεχνική σπουδή και το σκακιστικό πρόβλημα. Ετσι, μετά το αφιέρωμα στον σπουδαιότερο εκπρόσωπο του πρώτου είδους, τον Σοβιετικό συνθέτη και πρωταθλητή Γκένριχ Κασπαριάν (21-22/9) συνεχίζουμε στο φύλλο αυτό παρουσιάζοντας τον Αμερικανό Σαμ Λόιντ, τον μεγαλύτερο συνθέτη σκακιστικών προβλημάτων που γνώρισε μέχρι τώρα ο σκακιστικός κόσμος.

Ο Σαμ Λόιντ (1841 - 1911) θεωρείται κατά γενική ομολογία η μεγαλύτερη ιδιοφυία στο χώρο του σκακιστικού προβλήματος. Γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ το Γενάρη του 1841 και σε ηλικία μόλις 15 ετών άρχισε να δημοσιεύει σπουδαία σκακιστικά προβλήματα, κερδίζοντας τα πρώτα του διεθνή βραβεία, ενώ πέντε χρόνια αργότερα θεωρείτο ήδη ο σπουδαιότερος συνθέτης σε όλο τον κόσμο.

Ο Λόιντ δημοσίευσε πάνω από 800 σκακιστικά προβλήματα - το ένα πιο ευφάνταστο από το άλλο - αλλά ασχολήθηκε και με κάθε λογής σπαζοκεφαλιές, κυρίως μαθηματικού περιεχομένου, που άφησαν εποχή στις ΗΠΑ. Οι περισσότερες δημιουργίες του δημοσιεύονταν στο περιοδικό που εξέδιδε ο ίδιος, το «Sam Loyd's Puzzle Magazine», ενώ το 1914, μετά το θάνατό του, ο γιος του εξέδωσε έναν συγκεντρωτικό τόμο της δουλειάς του υπό τον τίτλο «Cyclopedia of 5.000 Puzzles».

O Λόιντ υπήρξε και πολύ αξιόλογος σκακιστής - μάλιστα έλαβε μέρος στο ισχυρό τουρνουά του Παρισιού το 1867 - αν και η αχαλίνωτη φαντασία του συχνά τον παρέσυρε από τους άμεσους πρακτικούς στόχους του αγωνιστικού σκακιού.

Παρακάτω παρουσιάζουμε δύο από τα ωραιότερα προβλήματα του Λόιντ, καθώς και μια σπουδαία παρτίδα του εναντίον του κορυφαίου σκακιστή της εποχής, Σάμιουελ Ρόζενταλ, χαρακτηριστική για το συνδυαστικό δαιμόνιο του Αμερικανού συνθέτη...

Παίζουν τα λευκά και κάνουν ματ σε τρεις κινήσεις

(Προσοχή πριν την απάντηση! Το πρόβλημα αυτό ξεκινά με την πιο αναπάντεχη, την πιο παράξενη κίνηση που μπορεί να φανταστεί κανείς!)

Παίζουν τα λευκά και κάνουν ματ σε πέντε κινήσεις

Το πρόβλημα αυτό συνοδεύεται και από μια πικάντικη ιστορία. Ο Λόιντ το συνέθεσε για κάποιον φίλο του, ονόματι Ντένις, ο οποίος ισχυριζόταν ότι σε κάθε πρόβλημα μπορεί αμέσως να εντοπίσει ποιο κομμάτι δεν δίνει το ματ. Ενα βράδυ, λοιπόν, ο Λόιντ τού παρουσίασε το πρόβλημα αυτό, καλώντας τον να υποδείξει το κομμάτι που δεν επρόκειτο να δώσει το ματ. Ο φίλος του κοίταξε για λίγο τη σκακιέρα, επεσήμανε ένα απομακρυσμένο λευκό πιόνι και το έδειξε στον δαιμόνιο δημιουργό. Ωστόσο δοκίμασε πικρή έκπληξη όταν ο Λόιντ του είπε πως έκανε λάθος...

Τέλος, ακολουθεί η παρτίδα του Λόιντ εναντίον του Ρόζενταλ από το τουρνουά του Παρισιού το 1867:

1.ε4 ε5

2.Ιζ3 Ιγ6

3.Αγ4 Αγ5

4.δ3 Ιζ6

5.Αε3 Αβ6

6.Ιγ3 δ6

7.θ3 Ια5

8.Αβ3 Ιβ3

9.αβ3 Αε6

10.Ιβ5 Αε3

11.ζε3 γ6

12.Ιγ3 Βγ7

13.η4 α6

14.δ4 O-O-O

15.δ5 Αδ7

16.η5 Ιε8

17.Ιδ2 γ5

18.Ιγ4 θ6

19.Βθ5 Πζ8

20.η6 Πθ8

21.θη7! Πθ5

22.η8=Β Πθ3

23.Πθ3 Αθ3

24.Ιβ5 Βε7

25.Βθ7 Αη4

26.Ια7+ Ρβ8

27.Πα6! Ιγ7

Αν 27. ...βα6 τότε 28. Ιγ6+ κερδίζοντας τη βασίλισσα

28.Πα5 Βζ6

29.Βθ1 Πθ8

30.Βζ1 Αζ3

31.Ιβ6 Βθ4+

32.Ρδ2 Βη4

33.Βζ3!!

Η μαύρη βασίλισσα πρέπει να απομακρυνθεί από την επιτήρηση του τετραγώνου δ7 με κάθε κόστος!

33. ...Βζ3

34. Ιδ7+ Ρα8

35. Ιγ6+ Ια6

36. Ιβ6 ματ! Ενα πολύ εντυπωσιακό τέλος...

Λύσεις

1. Ρε2!! ζ1=Β++ 2.Ρε3! Πρόκειται για το περίφημο πρόβλημα «The Steinitz gambit».

2. 1. β4!! Πγ5 2. βγ5 α2 3.γ6 Αγ7 4.γβ7! και 5. βα8 ματ! Το πρόβλημα αυτό είναι γνωστό με την ονομασία «Excelsior».