Πριν ένα χρόνο, είχαν το άγχος για την έκβαση της εκπομπής. Μετά από 60 εκπομπές τώρα, κάθε Κυριακή, στις 12 το μεσημέρι με 2 μμ, παίρνουν θέση με άνεση στα στούντιο του "902 Αριστερά στα FM".

Η ραδιοφωνική ομάδα δουλεύει σαν ρολόι, δηλαδή όλα τα παιδιά της θεραπευτικής κοινότητας περνούν απ' την εκπομπή, ακολουθώντας κυκλική τροχιά. Σ' αυτήν ακριβώς τη λειτουργία, βρίσκεται και η δυσκολία της προετοιμασίας της εκπομπής.

Ομως, εδώ βρίσκεται και η θεραπευτική συνεισφορά αυτής της εκπομπής. Δηλαδή, όλα αυτά τα παιδιά έχουν ερεθίσματα και αποκτούν εφόδια για τη θωράκισή τους, απέναντι στα κοινωνικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν στη ζωή τους.

Βασικό χαρακτηριστικό της ομάδας είναι η συλλογικότητα. Γι' αυτό - αλλά και για άλλους λόγους - τα παιδιά εμφανίζονται μόνο με τα μικρά τους ονόματα."Το όνομά μας είναι "18" και το επώνυμό μας είναι "Ναι στη ζωή και θέλουμε να ζήσουμε"", είπε ο Νίκος.

Δεν υπάρχουν αρχηγοί, ούτε "δοτοί", όπως εξηγούν οι ίδιοι. Ο Κώστας, ο συντονιστής της εκπομπής, εξηγεί: "Η προετοιμασία γίνεται κάθε Τετάρτη και Παρασκευή. Γίνονται δύο ομάδες, οι οποίες είναι, όπως και η δραστηριότητα, ψυχοθεραπευτικές, αλλά και ψυχοεκπαιδευτικές. Ολη η ομάδα μαθαίνει το ραδιόφωνο. Σε αυτές τις δυο συνεδριάσεις, αποφασίζεται ποιο θα είναι το θέμα και ποια η δομή της εκπομπής. Υπάρχουν υποομάδες, που ασχολούνται με το ρεπορτάζ, τα αθλητικά, τα κοινωνικά θέματα, τον πολιτισμό και την τέχνη".

Ο "Ριζοσπάστης" παρακολούθησε την εκπομπή της 11.7.1999 και αμέσως μετά μίλησε με τα παιδιά, που απάντησαν ως ομάδα:

- Ηρθατε σε επαφή με παιδιά που κάνουν χρήση και ποιο ήταν το αποτέλεσμα;

Κώστας Α.: "Είχαμε μεγάλη επαφή με παιδιά που είναι μέσα στο πρόβλημα. Πάρα πολλά παιδιά ήρθαν στο συμβουλευτικό σταθμό στην οδό Ασκληπιού. Η προσέλευση ήταν τέτοια, που δε φτάνει πια ο χώρος. Ετσι, το "18 Ανω" οδηγήθηκε στη συγκρότηση λίστας προτεραιότητας, πράγμα που δε θα το ήθελε για ανθρώπους που θέλουν να μπουν σε στεγνό πρόγραμμα".

- Οι εκπομπές σας είναι θεραπεία, έκφραση ή κάτι άλλο;

Γιώργος: Είναι θεραπεία. Ομως, θέλω να το πω διαφορετικά: Γίνομαι καλύτερος άνθρωπος. Μαθαίνω να εκφράζομαι, ασχολούμαι με πράγματα που δεν τα είχα κάνει ποτέ μέχρι τώρα. Σχετίζομαι με τα παιδιά. Κουβεντιάζουμε μαζί συνέχεια και μέσα από αυτό δυναμώνει και η σχέση μας.

Νίκος: "Φάγαμε μια φάπα στη ζωή μας και πέσαμε χαμηλά. Τώρα μπορώ να πω ότι κάποιος - πρώτα μέσω της δικιάς του βοήθειας και μετά των θεραπευτών και των συνθεραπευομένων - μπορεί μέσα σ' αυτό το στεγνό πρόγραμμα να αντεπεξέλθει πάνω σε αυτά τα πράγματα που προβλέπει το πρόγραμμα αυτό".

Αντρέας: "Η εκπομπή μας είναι θεραπευτική για μας, αλλά και γι' αυτούς που μας ακούνε".

- Γιατί;

Αντρέας: "Γιατί αυτά που μαθαίνουμε εμείς τα εκφράζουμε και θεραπεύονται και αυτοί που μας ακούνε".

Γιώργος: "Είναι θεραπεία, επικοινωνία, έκφραση και σχέση. Είναι όλα αυτά μαζί, όχι μόνο για μας, αλλά και γι' αυτούς που μας ακούνε".

Ο Νίκος είναι γονιός και ζητά να μιλήσει και αυτός: "Κάποτε, είπε, ήμουνα απελπισμένος. Διαλύθηκαν τα πάντα. Διαλύθηκε το σπίτι μου και η δουλιά μου. Είχα διαλυθεί σωματικά και ψυχικά, λόγω της στεναχώριας με το παιδί μου".

- Είναι εδώ ο γιος σου τώρα;

Νίκος: "Βέβαια, ένας από όλους".

- Ποιος είναι;

Νίκος: "Εγώ δε θέλω να πω. Ας το πει ο ίδιος αν θέλει. Ηρθα εδώ για πρώτη φορά και βλέπω κάτι το καταπληκτικό. Μια ροή, μια εκπομπή, που δεν την είχα δει ποτέ στη ζωή μου. Μπορώ, και αυτή η λέξη τα λέει όλα, και χαμογελάω ξανά".

Πλησιάζει ο Κώστας,22 χρονών: "Είμαι ο γιος του Νίκου", συστήνεται και προσθέτει: "Μπορώ να πω ότι τελικά, άμα δε θέλει κάποιος να κάνει μια προσπάθεια, δε γίνεται τίποτα. Ολα είναι στο χέρι μας".

Η Ραδιοφωνική Ομάδα της Κοινωνικής Επανένταξης αποκαθιστά τους χαμένους δεσμούς με τον εαυτό της και τον κόσμο. Πραγματώνει την ελπίδα του μέλλοντος μέσα στο παρόν.

Η θεραπεία απεξάρτησης είναι μια διαδικασία επανακοινωνικοποίησης, αναδόμησης της ήδη ελλειμματικής και με βαθιές εσωτερικές ρωγμές προσωπικότητας του εξαρτημένου ατόμου. Πρόκειται για μια διαδικασία επανοργάνωσής της σε νέες βάσεις, ώστε να γίνει λειτουργική για τον εαυτό της και τους άλλους, να καλύψει τα εσωτερικά κενά, να συνάψει σχέσεις αληθινής επικοινωνίας με τον Αλλο, να αντλήσει ικανοποίηση από αυτές, να λειτουργήσει συλλογικά, να πραγματώσει δυνατότητες, να δημιουργήσει.

Αυτή η επανοργάνωση γίνεται δυνατή μέσα από την εγκαθίδρυση ενός δικτύου σχέσεων, με λογική συνοχή και ιεράρχηση κατά σειρά σπουδαιότητας. Εχουν σαν θεμέλιο ένα δίκτυο, επίσης, ιεραρχημένων δραστηριοτήτων, που αναπτύσσεται στα πλαίσια της ομάδας. Μέσα από την ένταξη του θεραπευόμενου στις διάφορες ομάδες, ψυχοθεραπευτικού και ψυχοεκπαιδευτικού χαρακτήρα, θεμελιώνεται η καινούρια προσωπικότητα και διαμορφώνεται το πλαίσιο της καινούριας ζωής.

Αυτές οι ομάδες, που λειτουργούν στο "18 Ανω", αναπτύσσουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων. Ιδιαίτερα στο Τμήμα Κοινωνικής Επανένταξης αυτό το φάσμα καλύπτει τη φωτογραφία, την κούκλα και τη μαριονέτα, το περιοδικό, το θέατρο, τη μουσική, το ραδιόφωνο, την έκφραση και άλλα.

Μέσα από την ένταξή του σ' αυτές τις ομάδες ο θεραπευόμενος κατακτά τις έννοιες του χώρου και του χρόνου, δίνοντάς τους ένα καινούριο νόημα στη ζωή του, εντάσσεται σ' ένα σύστημα αξιών, εγγράφεται στον πολιτισμό, διαμορφώνεικοινωνικούς, επαγγελματικούς και άλλους ρόλους, εγκαθιδρύει ένα σύνολο νέων, συναισθηματικών, κοινωνικών και άλλων δεσμών, που έρχονται ν' αποκαταστήσουν τους χαμένους δεσμούς του με τον εαυτό του και τον κόσμο. Ετσι πολεμά τις τάσεις της παραίτησης, της παθητικότητας, της αναβλητικότητας.

Κορυφαίο ρόλο ανάμεσα σ' αυτές τις ομάδες παίζει η ραδιοφωνική ομάδα του "18 Ανω". Μέσα από τη συνεργασία μεταξύ τους για την προετοιμασία κάθε επιθυμίας, κατακτούν τη συλλογικότητα, τη δυνατότητα έκφρασης συναισθημάτων,την κριτική σκέψη, τον ανεξάρτητο λόγο, το διάλογο, την εγγραφή στο χώρο της κουλτούρας, την παρέμβαση στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Μέσα από ένα τέτοιο δίκτυο δραστηριοτήτων διαμορφώνονται οι όροι για έναν νέο τρόπο ζωής όπου ο απεξαρτημένος θα μπορεί όχι μόνο να ζει χωρίς ναρκωτικά αλλά και να μην τα έχει ανάγκη. Δε θα ψάχνει πια για τρόπους φυγής. Θα έχει απαντήσει με εμπιστοσύνη στον εαυτό του και τις δυνάμεις του και δε θα χρειάζεται "τα δεκανίκια" της ουσίας για να αντέξει τις πιέσεις και ν' αντιμετωπίσει τις λειτουργίες. Θα έχει γίνει ένας καινούριος άνθρωπος που λειτουργεί πολύ διαφορετικά από πριν, ικανός να αναζητά και να ψάχνεται για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη, την κοινωνική προσφορά και δράση σε αντιπαράθεση με όλες τις παθογόνους δομές και λειτουργίες μιας κοινωνίας σε βαθιά κρίση και παρακμή.

Μέσα από τη Ραδιοφωνική Ομάδα τα μέλη της Κοινωνικής Επανένταξης του "18 Ανω" παίρνουν πολύ σημαντικά κοινωνικά μηνύματα για τα ναρκωτικά, το ρατσισμόκαι τα κοινωνικά δεινά. Προσπαθούν συστηματικά ν'αποκαθιστούν την επιστημονική αλήθεια που απελευθερώνει και έτσι να συμβάλλουν αποφασιστικά στην πρόληψη της τοξικομανίας.

Πρόκειται λοιπόν για μια σοβαρού επιπέδου θεραπευτική δραστηριότητα - ψηλά στη θεραπευτική ιεραρχία - που κινείται και αναπτύσσεται στα πλαίσια της φιλοσοφίας του Προγράμματος Απεξάρτησης "18 Ανω".

Ταυτόχρονα πρόκειται για μια εκπομπή διαφορετική από τις τρέχουσες της αγοράς που λειτουργεί ενάντια στη χυδαιότητα της εμπορευματοποίησης με μόνο γνώμονα την ποιότητα, την κοινωνική προσφορά και την αισθητική απόλαυση.

Ακριβώς γι' αυτό συγκεντρώνει τόσο μεγάλο αριθμό μελών που δίνουν και κερδίζουν τη μάχη της κοινωνικής επανένταξης, σε σύγκρουση με την κουλτούρα του κοινωνικού περιθωρίου, του αγοραίου, της παρακμής και της χυδαιότητας.

Μέσα απ' την εκπομπή παρουσιάστηκαν υπέροχα κείμενα με σοβαρό προβληματισμό, όχι μόνο για τα ναρκωτικά και την απεξάρτηση, αλλά για ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα.

Στη συνέχεια δημοσιεύουμε του κείμενο του Κώστα Α. που διαβάστηκε στην εκπομπή της 11.6.1999. "Εξάρτηση δεν είναι μόνο η ουσία. Εξαρτημένα άτομα δεν είναι μόνο οι χρήστες. Οπως ξέρουμε όλοι, η πολιτικοποίηση των ανθρώπων είναι αναπόφευκτη. Ο,τι κάνουμε, ό,τι λέμε έχει κάποια πολιτική χροιά.

Η ζωή του καθενός, πώς ζει δηλαδή, τι άποψη έχει για τη ζωή και την κοινωνία μας και, τέλος, η εξάσκηση του εκλογικού μας δικαιώματος καθορίζουν για τον καθένα μας την πολιτική του ταυτότητα. Πιστεύω ότι είναι μικρό το ποσοστό των ανθρώπων που συνειδητά ζουν και ψηφίζουν. Δηλαδή, τα λόγια και οι πράξεις τους έχουν μια ακολουθία. Ζώντας βέβαια όλοι μας σε ένα πολιτικό καθεστώς που το καθορίζει η πελατεία και μια καθοδήγηση κοινωνική, η οποία μεγαλύτερή της βάση έχει το ρουσφέτι, πολλοί από εμάς δυστυχώς αποθέτουμε τα ιδανικά και τις αξίες μας, μέσα σε ένα συρτάρι, μαζί με μια άδεια καντίνας σε ένα δημοτικό σχολείο ή σε μια πρόσληψη του παιδιού μας ως μόνιμου φύλακα δημοσίου ουρητηρίου.

Χάνοντας λοιπόν, σιγά σιγά και το δικαίωμα του λόγου που έχει ο κάθε εργαζόμενος σε οποιοδήποτε πολιτικό καθεστώς, καλός πολίτης θεωρείται ο "κύριος ΝΑΙ, ΜΑΛΙΣΤΑ".Αν κάποιος ρωτήσει γιατί, ή αντιδράσει ή αρνηθεί να ακολουθήσει τη ματαιοδοξία και κόντρα στα ανθρώπινα δικαιώματα, τότε βρίσκεται είτε στο περιθώριο, είτε σε κάποιο κελί φυλακισμένος, να αναρωτιέται "γιατί;" και από ποιους φυλακίζεται.

Και εδώ έρχονται οι άλλοι "εξαρτημένοι" - από τη γραβάτα, την καρέκλα, το πεντοχίλιαρο - άνθρωποι, οι οποίοι μονίμως ξεχνούν την ουσία, δρουν και ζουν στην επιφάνεια, που έχουν ψυχή για να κοιτάξουν μόνο ό,τι φαίνεται απ' έξω. Το παραμέσα έχει τίμημα και η ουσία εδώ, στην προκειμένη περίπτωση, είναι ένα κουφάρι φυλακισμένο, γιατί οι ψυχές κύριοι - και μάλιστα οι αβόλευτες ψυχές - δε φυλακίζονται. Πότε, επιτέλους, θα το καταλάβετε αυτό; Πότε έχετε σκοπό τουλάχιστον ν' αρχίσετε να σέβεστε την ιστορία αυτού του τόπου, αυτής της όμορφης και παράξενης πατρίδας; Πότε θα σταματήσετε να τρώτε τα παιδιά της στο όνομα του "αποφάσισα και διέταξα;".

Ελευθερία και Δημοκρατία είναι λέξεις και έννοιες Ελληνικές. Σταματήστε να τις ξεφτιλίζετε σε μικροσυμφέροντα σε ψηφοθηρικά "πάρε - δώσε", σε παρκέ και λεζάντες, σε ένα "φρου φρου" και σ' ένα άρωμα, ξεχνώντας τελείως ότι ο άνθρωπος είναι ντυμένος από αισθήσεις, συναισθήματα, λόγια".

Το "18 Ανω" είχε προγραμματίσει μια εκδήλωση στις 8.7.1999 για να γιορτάσει τα γενέθλιά του.

Ομως τελικά η εκδήλωση - αναπαράσταση της μιας ζωντανής ραδιοφωνικής εκπομπής - μετατράπηκε σε διαμαρτυρία για τον προφυλακισμένο Χρήστο Λεμπέση που είναι μέλος της ραδιοφωνικής ομάδας του "18 Ανω".

Οι προφυλακίσεις μελών των θεραπευτικών κοινοτήτων παρουσίασαν έξαρση τις τελευταίες μέρες, καθώς φυλακίστηκαν και δυο μέλη του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι κινήθηκε και η διαδικασία για τη σύλληψη και άλλου μέλους της ραδιοφωνικής ομάδας, για ληστεία που έγινε στον Κολωνό, όταν την ίδια μέρα ο θεραπευόμενος ήταν στην Κέρκυρα και έδινε παράσταση με τη θεατρική ομάδα του "18 Ανω".

Ο Χρ. Λεμπέσης, που άρχισε τα ναρκωτικά απ' τα 15 του χρόνια μπήκε πριν δυο χρόνια στο "18 Ανω" και ήταν στην τρίτη φάση του θεραπευτικού προγράμματος. Προφυλακίστηκε στις 16.6.1199, επειδή το 1997 - όταν ήταν χρήστης δηλαδή - έκλεψε ένα μπουφάν, το οποίο και επέστρεψε τελικά στον κάτοχό του. Στις 17.6.1999 ο Χρ. Λεμπέσης κατέθεσε αίτηση για την άρση ή αντικατάσταση της κράτησής του με περιοριστικούς όρους. Ομως το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών απέρριψε την αίτησή του, με το σκεπτικό "ότι αν αφεθεί ελεύθερος είναι πολύ πιθανόν να διαπράξει και άλλες όμοιες ή παρεμφερείς αξιόποινες πράξεις, αφού, επίσης έχει κατηγορηθεί και προηγουμένως για κλοπές και ναρκωτικά, καθ' ομολογίαν του".

Στις 12.7.1999 ο Χρ. Λεμπέσης κατέθεσε νέα αίτηση για την άρση της προσωρινής κράτησής του και αναμένεται να συζητηθεί την επόμενη βδομάδα.

Η εκπομπή της 11.7.1999 ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά με την προφυλάκιση του Χρήστου Λεμπέση, που έστειλε (με ημερομηνία) προς την εκπομπή το παρακάτω μήνυμα: "Ενας χρόνος "Χαμογελώντας στο Φόβο" και αντί να μας αφήσουν να χαρούμε τα γενέθλια, σκόπιμα κλείνουν κάποιο μέλος της Ραδιοφωνικής Ομάδας στη φυλακή. Μπορεί να λέγεται Χρήστος, αλλά θα μπορούσε να λέγεται Κωστής, Παύλος, Κώστας ή Γιώργος ή όπως αλλιώς. Πρέπει να καταλάβουν ότι όσο προσπαθούν να μας χωρίσουν, η φωνή μας δυναμώνει και θα μας βρίσκουν στα πόδια τους. Το μήνυμα που θέλω να στείλω είναι ότι ο αγώνας για κάτι διαφορετικό ποτέ δεν πάει χαμένος και όσο μας καταπιέζουν τόσο δυνατότεροι γινόμαστε. Οσο η καταστολή γίνεται νόμος, η αντίσταση γίνεται καθήκον. Ζητώ την άμεση απελευθέρωσή μου, καθώς και μια τροπολογία που θα δικαιώνει τους αγώνες μας και όχι θα τους καταδικάζει".

Τελικά το μήνυμα αυτό δε διαβάστηκε διότι ο Χρήστος Λεμπέσης "βγήκε ζωντανά στον αέρα" στη διάρκεια της εκπομπής, τονίζοντας ότι με τη δική του προφυλάκιση κόβονται τα φτερά και εκείνων των τοξικομανών που είναι φυλακισμένοι και άρχισαν να σκέφτονται την απεξάρτηση.

Την Κυριακή, 31 Μάη του 1998, βγήκε στον αέρα μια καινούρια εκπομπή από τις συχνότητες του "902 Αριστερά στα FM". Τίτλος της εκπομπής ήταν το "Χαμογελώντας στο Φόβο". Παραγωγοί τα παιδιά της ραδιοφωνικής ομάδας του "18 Ανω".

Σε ένα αναγγελτικό τους τα παιδιά έλεγαν ότι μέσα από την εκπομπή τους ελπίζουν στην ανάπτυξη του διαλόγου μέσα στην κοινωνία, γιατί "η ανθρώπινη ελευθερία δεν μπορεί να κατακτηθεί παρά μόνο στα πλαίσια της συλλογικότητας, της ανταγωνιστικότητας, του κριτικού πνεύματος, της πίστης στον άνθρωπο, της προσδοκίας ενός καλύτερου κόσμου".

Τα παιδιά του "18 Ανω" περνούν όλα από την εκπομπή ("σύστημα ρολόι"). Στον ένα χρόνο η εκπομπή - πέρα από τη θεραπευτική της διάσταση - αποτέλεσε και έναν πόλο έλξης για εκείνους που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των ναρκωτικών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί λίστα στο "18 Ανω", που αδυνατεί να ανταποκριθεί για όλες αυτές τις περιπτώσεις λόγω μη κάλυψης των αναγκών του από την κυβέρνηση.

Αυτό το πεδίο έκφρασης των παιδιών και της δημιουργίας ενός πόλου αντίστασης σε κάθε μορφής παραίτησης, ήταν και ο λόγος που το ΚΚΕ παραχώρησε εντελώς δωρεάν τη δίωρη εκπομπή στα παιδιά του "18 Ανω". Η απόφαση αυτή -πέρα από το ότι αποτελεί συνέπεια προς την πολιτική του ΚΚΕ που δε δέχεται κανένα συμβιβασμό με τα ναρκωτικά - αποκτά μια ιδιαίτερη αξία σε μια εποχή που και τα δευτερόλεπτα στα ερτζιανά κοστίζουν ολόκληρες περιουσίες. Ακόμα η απόφαση αυτή - δε θα μπορούσε ποτέ βέβαια να παρθεί με εμπορικά κριτήρια - έχει μεγάλη δύναμη όταν τα οικονομικά του ΚΚΕ στηρίζονται, πρωτίστως, στις συνδρομές των μελών και των οπαδών του.

Σήμερα αποτιμούν τα αποτελέσματα της εκπομπής ο Στάθης Βαμβέτσος, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και διευθυντής του "902", η Κατερίνα Μάτσα, επιστημονική υπεύθυνη του "18 Ανω" και τα ίδια τα παιδιά - μέσα από την εκπομπή τους φυσικά...

Γιώργος ΜΟΥΣΓΑΣ

Η ομάδα στο στούντιο

Αναπαράσταση της εκπομπής στην εκδήλωση για τα γενέθλια (αριστερά). Πάνω, το μήνυμα που έστειλε ο Χρ. Λεμπέσης στην εκπομπή

Ο Στ. Βαμβέτσος, ενώ απευθύνει χαιρετισμό στην εκδήλωση για την επέτειο

Η ραδιοφωνική εκπομπή της Κοινωνικής Επανένταξης του "18 Ανω" έχει θεραπευτικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Ο απολογισμός στο χρόνο που πέρασε είναι θετικός. Μέσα από την εκπομπή στάλθηκε μήνυμα αγώνα ενάντια στις θεωρίες του συμβιβασμού, του "δε γίνεται τίποτε". Στάλθηκε μήνυμα συστράτευσης της νεολαίας, των γονιών και όλων των εργαζομένων ενάντια στις πολιτικές των μέχρι τώρα κυβερνήσεων που παράγουν και αναπαράγουν το πρόβλημα.

Ο "902" στα πλαίσια της πάλης που κάνει ενάντια στα ναρκωτικά στήριξε αυτή τη συλλογική προσπάθεια των παιδιών του "18 Ανω", παραχωρώντας τη δίωρη εκπομπή μέσα από τη συχνότητα του "902 Αριστερά στα FM".