Η ζωή του νέου εκπαιδευτικού: Κυνήγι μορίων, προϋπηρεσία, ωρομισθία για 7 ευρώ, εξετάσεις στο ΑΣΕΠ μια, δύο και τρεις φορές, πληρωμή μετά από μήνες και ένας ατελείωτος λαβύρινθος που ίσως κάποια στιγμή να οδηγήσει στη μονιμοποίηση! Την ίδια ώρα, πρέπει να ζήσεις και γι' αυτό η δουλειά σε φροντιστήρια είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Εκεί έρχεται αντιμέτωπος με την εκμετάλλευση και πάλι της ωρομισθίας, των συμβάσεων στον ιδιωτικό τομέα, τις καθυστερήσεις μισθών και όλα τα «καλά» που έχουν οι εκπαιδευτικοί στα φροντιστήρια. Σε όλο αυτό το λαβύρινθο εκμετάλλευσης, ο νέος εκπαιδευτικός έχει τόσο περιορισμένο χρόνο και τόσο μεγάλη αγωνία, που η σκέψη για τη διεκδίκηση των στοιχειωδών δικαιωμάτων μετατρέπεται σε ...πολυτέλεια.

Παράλληλα, το υπουργείο Παιδείας έχει ανακοινώσει ένα σχέδιο πρόσληψης εκπαιδευτικών που εντείνει τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις, δεν καταργεί την ωρομισθία, ενώ ενεργοποιεί το θεσμό του δόκιμου εκπαιδευτικού ετοιμάζοντας το σχολείο της αγοράς.

Για όλα αυτά, μιλούν στον «Ριζοσπάστη» τρεις νέοι εκπαιδευτικοί, που είτε δουλεύουν σε φροντιστήριο, είτε μαζεύουν προϋπηρεσία δουλεύοντας ωρομίσθιοι για 7 ευρώ την ώρα, είτε δίνουν για τρίτη φορά ΑΣΕΠ ή όλα αυτά μαζί! Η περιγραφή της πραγματικότητας είναι αποκαλυπτική από κάθε τους φράση. Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ και οι συμβιβασμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες, χρόνια τώρα, θέλουν να τους πείσουν ότι η λύση βρίσκεται στη διαχείριση της εκμετάλλευσής τους. Οι υποσχέσεις και οι «ευκαιρίες» δεν έχουν τελειωμό...

Ο αγώνας για μόνιμη και σταθερή δουλειά χωρίς όρους και προϋποθέσεις, που προτείνει το ΠΑΜΕ, φαντάζει σαν μακρινό αίτημα «εκτός εποχής». Κι όμως, είναι μονόδρομος και η μόνη λύση απέναντι στο παζάρι των δικαιωμάτων, της ίδιας της ζωής των εκπαιδευτικών.

Ξεκινώντας την κουβέντα η Εύα μάς λέει: «Ξεκίνησα να δουλεύω σε φροντιστήρια, με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα μπορέσω να διοριστώ. Ακόμα δουλεύω σε φροντιστήρια, κι έχω αλλάξει πάρα πολλά». Σήμερα, για να τα βγάλει πέρα, εργάζεται σε έξι φροντιστήρια, κάνει εκατοντάδες χιλιόμετρα τη βδομάδα κι, όπως λέει, έχει βρει το «φθηνότερο βενζινάδικο της Αττικής»... Η πραγματικότητα είναι πως «δεν ξέρεις κάθε χρονιά τι σου ξημερώνει. Σε όλα πληρώνομαι ωρομίσθια. Οι ώρες οι δικές μου είναι πολύ λίγες σε κάθε φροντιστήριο και γι' αυτό αναγκάζομαι να δουλεύω σε τόσα πολλά».

H Εύα έχει δώσει εξετάσεις του «ΑΣΕΠ με επιτυχία. Αυτό δεν ήταν αρκετό. Στον κλάδο μας παίρνουν πάρα πολύ λίγα άτομα και όσο πάνε και μειώνονται». Αφού πέρασε στις εξετάσεις του ΑΣΕΠ, έκανε τα χαρτιά της για ωρομίσθια ή αναπληρώτρια καθηγήτρια. Την κάλεσαν σε δύο σχολεία στην Πελοπόννησο. Το ένα ήταν πάρα πολύ μακριά και αρνήθηκε να πάει. Το δεύτερο ήταν πιο ...κοντά (200 - 250 χιλιόμετρα απ' την Αθήνα) και ζήτησε απ' τη διεύθυνση να μπουν τα μαθήματά της σε δύο μέρες, για να μπορεί να πηγαινοέρχεται, αλλά το αίτημα δεν έγινε δεκτό.

Μόνη λύση ενάντια στο σημερινό απάνθρωπο καθεστώς, αλλά και στην κυβερνητική πολιτική που διαιωνίζει τις ελαστικές μορφές απασχόλησης, είναι η απαίτηση για μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους

«Πρέπει να γράψεις 50% και πάνω σε όλα τα μαθήματα και ο μέσος όρος σου να είναι πάνω από 55%. Αν το καταφέρεις αυτό είσαι στους λεγόμενους επιτυχόντες του ΑΣΕΠ. Υπάρχουν δύο τρόποι να διοριστείς από εκεί και πέρα. Ο ένας τρόπος είναι να είσαι απευθείας στους πρώτους πρώτους, όπου σε κάθε ειδικότητα είναι πολύ λίγοι. Για παράδειγμα, στους χημικούς είναι 78, στους φυσικούς 150. Ολοι οι υπόλοιποι επιτυχόντες του ΑΣΕΠ μπαίνουν στις λίστες αναπληρωτών - ωρομισθίων με προϋπηρεσία.

Υπάρχουν δύο ειδών προϋπηρεσίες, η πραγματική και η φαινομενική. Η φαινομενική είναι του ΑΣΕΠ και η πραγματική είναι που έχεις δουλέψει. Πραγματική μαζεύεις ως ωρομίσθιος ή ως αναπληρωτής. Αυτή είναι η πραγματική προϋπηρεσία που τη μαζεύεις σε μόρια και μένει».

Ποια είναι η φαινομενική προϋπηρεσία; Τα μόρια που παίρνεις απ' τη βαθμολογία στις εξετάσεις του ΑΣΕΠ (εάν έχεις πετύχει). Τα μόρια αυτά μετατρέπονται σε μήνες προϋπηρεσίας, αλλά με την προκήρυξη νέου διαγωνισμού διαιρούνται διά δύο ή χάνονται. Για παράδειγμα, ένας εκπαιδευτικός έχει πετύχει στις δύο τελευταίες εξετάσεις του ΑΣΕΠ, άρα έχει τα αντίστοιχα μόρια, συνεπώς τους μήνες φαινομενικής προϋπηρεσίας. Οταν γίνει καινούριος διαγωνισμός, στον οποίο δε θα συμμετάσχει, χάνει τα μόρια απ' τον πρώτο διαγωνισμό (χρονικά) και τα μόρια απ' το δεύτερο διαιρούνται διά δύο, άρα μένουν τα μισά. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι υποχρεώνεται να δώσει πάλι εξετάσεις, για να ξανακερδίσει μόρια φαινομενικής προϋπηρεσίας! Οπως τονίζει ο Ανδρέας, «στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση το 80- 85% αυτών που είναι στις λίστες έχουν περάσει, τουλάχιστον, μια φορά το ΑΣΕΠ. Σκέψου ότι εγώ έχω περάσει δύο φορές το ΑΣΕΠ και δε με έχουν πάρει καν αναπληρωτή»!

Πέρα, όμως, από όλο αυτό το «Γολγοθά» των διαγωνισμών η ακόμα μεγαλύτερη εκμετάλλευση είναι αυτή των ελαστικών εργασιακών σχέσεων. Ο Ανδρέας πέρσι ήταν ωρομίσθιος στην Καισαριανή, τώρα πηγαίνει στον Γαλατά, απέναντι απ' τον Πόρο, για 8 ώρες μάθημα τη βδομάδα. Πόσο πληρώνεται γι' αυτές; Το τεράστιο ποσό των 7 ευρώ την ώρα, τα οποία, μάλιστα, τα παίρνεις μήνες και μήνες μετά! Ο Ανδρέας τώρα πληρώθηκε τα χρήματα για την περσινή χρονιά, μέχρι τον Απρίλη! Οπως λέει, «αυτά που θα πάρω, όταν τα πάρω, απ' τις ωρομισθίες στον Γαλατά, θα είναι περίπου οι βενζίνες και τα διόδια για το πηγαινέλα. Για όλο το χρόνο ένας ωρομίσθιος μπορεί να πάρει από 1.000 μέχρι 2.500 χιλιάδες (εάν είναι φουλ "ωράριο" μαζί με τα δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα)»!

Ο Ανδρέας απαντάει στην επόμενη απορία μας για τη διαδικασία: Μπορείς να δηλώσεις για ωρομίσθιος σε συγκεκριμένες περιφέρειες και για αναπληρωτής σε όλη την Ελλάδα. Κάνεις τον Ιούνη αίτηση για αναπληρωτής - ωρομίσθιος και περιμένεις τηλέφωνο. Ξεκινάνε οι φάσεις διορισμών των αναπληρωτών τέλη Αυγούστου που κρατάνε μέχρι και τον Απρίλη. Μόλις περάσουν οι τρεις - τέσσερις πρώτες φάσεις διορισμών, έρχεται η σειρά των ωρομισθίων, το Νοέμβρη. Σε παίρνουν τηλέφωνο και σου λένε έχουμε 10 ώρες εκεί, θα πας;

Ο Ανδρέας, παρόλο που έχει δύο επιτυχίες στο ΑΣΕΠ, πτυχίο και μεταπτυχιακό, δήλωσε αναπληρωτής, σε όλη την Ελλάδα, αλλά δεν τον πήραν παρά μόνο για ωρομίσθιο. Εξηγεί ότι «αυτό που κάνουν είναι να σπάνε μια θέση αναπληρωτή σε δύο και καλύπτουν τη θέση με δύο ωρομίσθιους, που είναι πιο φθηνοί. Σου δίνουν πάντα μια προοπτική διορισμού. Τι έχουν καταφέρει; Παλιότερα ο ωρομίσθιος και ο αναπληρωτής ήταν η εξαίρεση στην εκπαίδευση. Τώρα δουλεύουμε 24 με 25 χιλιάδες ωρομίσθιοι και αναπληρωτές και 40 χιλιάδες που έχουμε δουλέψει τα τελευταία δύο, τρία χρόνια. Σε βάζουν σε μια διαδικασία να δουλεύεις χρόνια ωρομίσθιος - αναπληρωτής, που είσαι πολύ πιο φθηνός για το κράτος, και κάποια στιγμή σου δίνουν την προοπτική να διοριστείς, στα 40 - 45».

Ο Κώστας, όπως σημειώσαμε στην αρχή, είναι ωρομίσθιος καθηγητής αγγλικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Δουλεύει σε σχολεία στα Πετράλωνα και στα Κάτω Πατήσια: «Προφανώς αν είσαι ωρομίσθιος το πρωί, μετά πρέπει να δουλέψεις για να ζήσεις, η μέρα σου γίνεται λάστιχο. Εγώ είμαι σχετικά "καλή περίπτωση", μένω στο κέντρο, δουλεύω στα Πετράλωνα και στα Κάτω Πατήσια, μετά δουλεύω στο Βύρωνα σε φροντιστήριο. Είσαι όλη τη μέρα στο πόδι. Τι ζωή έχεις; Αν είσαι έξω όλη τη μέρα τα λεφτά φεύγουν, δεν μπορείς να προγραμματίσεις τίποτα, να κάνεις απλά πράγματα που γίνονται όταν έχεις σταθερό ωράριο. Δε γίνεται», σημειώνει. Να θυμίσουμε ότι ο Κώστας τα χρήματα απ' τις ωρομισθίες θα τα πάρει μετά από καιρό και τώρα ζει απ' τη δουλειά του στο φροντιστήριο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι αφού πέρασε στις εξετάσεις του ΑΣΕΠ και έκανε τα χαρτιά του, τον πήραν τηλέφωνο να πάει στην Αμοργό για 6 ώρες τη βδομάδα. Οταν μένουν θέσεις ακάλυπτες σε παίρνουν τηλέφωνο και από περιοχές που δεν έχεις δηλώσει. Ο Κώστας δεν πήγε, αλλά υπάρχουν πολλοί που δέχονται, παρά το κόστος, προκειμένου να μαζέψουν μόρια. Οπως εξηγεί ο Ανδρέας, «πολλοί παίρνουν δάνειο για να πάνε, κάνουν τέσσερα, πέντε χρόνια ωρομισθίες και αναπληρώσεις, για να το ξεπληρώσουν μετά, αν μονιμοποιηθούν. Υπάρχουν συνάδελφοι που κατεβαίνουν για δύο ώρες τη βδομάδα στην Κρήτη, και κάνουν παράλληλα κι άλλες δουλειές, τους βοηθάει η οικογένεια, κτλ.».

Ο Κώστας θέτει ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα: «Ολη αυτή η κατάσταση έχει επίπτωση και στη συμμετοχή των συναδέλφων στο κίνημα. Είσαι λιώμα, το πρωί στο σχολείο, το απόγευμα στο φροντιστήριο, αν δεν κάνεις κι άλλες δουλειές. Δεν έχεις, καν, χρόνο να σκεφτείς». Ο Ανδρέας συμπληρώνει για το βαθμό συνδικαλιστικής οργάνωσης σ' αυτή την κατηγορία εργαζομένων, ότι μέχρι πέρσι χρειαζόταν ολόκληρη διαδικασία και κινητοποίηση για να μπορέσουν να γραφτούν στις ΕΛΜΕ και να συμμετάσχουν στις εκλογές. Φέτος, μετά από τόσο καιρό, έχουν το δικαίωμα να είναι στις ΕΛΜΕ ή στους συλλόγους τους. Επίσης, υπογραμμίζει ο Κώστας, έχουμε φτάσει στο σημείο το πρόβλημα του ωρομίσθιου σε μια απεργία να μην είναι το ότι θα χάσει το μεροκάματο (αυτά τα έχει ξεγράψει, θα τα πάρει μετά από καιρό), αλλά τα μόρια που θα χάσει απ' τις ώρες που δε θα κάνει μάθημα.

Και δεν είναι μόνο αυτό, προσθέτει ο Ανδρέας, θέτοντας το ζήτημα της αξιολόγησης που βάζει το υπουργείο: «Με την απεργία στις 17 Δεκέμβρη, απεργήσαμε είτε υπήρχε η συμπληρωματική απόφαση της ΕΛΜΕ, είτε όχι. Μέχρι στιγμής, σε όλη την Αθήνα, οι κρούσεις για πειθαρχικό που έχουν γίνει από τις Δευτεροβάθμιες Διευθύνσεις είναι είτε σε αναπληρωτές, είτε σε ωρομίσθιους, είτε σε αυτούς που δεν έχουν κλείσει τη διετία. Από αυτό φαίνεται τι "αξιολογούν", τη στάση του αξιολογούν και όχι αν είναι καλός εκπαιδευτικός ή όχι. Στοχεύουν στην τρομοκράτηση για να είσαι γρανάζι του συστήματος».

Ολο αυτό που βιώνουν οι νέοι εκπαιδευτικοί έχει άμεση σχέση και με το δικαίωμά τους να κάνουν οικογένεια, να προγραμματίσουν, στοιχειωδώς, τη ζωή τους. «Αν μπεις ωρομίσθιος και είσαι μια εδώ, μια αλλού, πού να κάνεις παιδιά... Στην καλύτερη περίπτωση αν με πάρουν αναπληρωτή, θα πάω σε ένα μακρινό μέρος για τρία χρόνια, μετά πιο κοντά. Μόλις μονιμοποιηθώ θα ξαναπάω επαρχία, πάλι, ως μόνιμος», περιγράφει ο Ανδρέας.

Το θέμα για τις γυναίκες, ειδικά αυτές που δουλεύουν σε φροντιστήρια, αποκτά και μια άλλη διάσταση που μας περιγράφει η Εύα: «Στα φροντιστήρια οι γυναίκες συνάδελφοι, με την εγκυμοσύνη, έχουν πολύ μεγάλο πρόβλημα, γιατί αν λείψουν μια χρονιά κάποιος άλλος θα τις αντικαταστήσει και μετά δεν πρόκειται να τις ξαναπάρουν στο ίδιο φροντιστήριο. Δεν τους δεσμεύει κάτι. Πολλές φορές, μάλιστα, ενώ δικαιούνται ένα τετράμηνο άδεια, δουλεύουν με την κοιλιά στο στόμα, λίγο μέχρι πριν γεννήσουν και μετά από λίγες βδομάδες ξαναπιάνουν δουλειά. Τα περισσότερα παιδιά συναδέλφων, πάντως, γεννιούνται καλοκαίρι! Υπάρχει αυστηρό πρόγραμμα»...

Και να 'ταν μόνο αυτό... Οπως σημειώνει η Εύα, «ενώ υπάρχει συλλογική σύμβαση, στη συντριπτική πλειοψηφία των φροντιστηρίων δεν τηρείται», ενώ, «σε αρκετές περιπτώσεις, δε δηλώνονται όλες οι ώρες στο ΙΚΑ, με αποτέλεσμα τους μήνες τους θερινούς που δικαιούμαστε το επίδομα, είτε να μην μπορούμε να συμπληρώσουμε τα ένσημα για να το πάρουμε, είτε να μην μπορούμε να το πάρουμε ολόκληρο. Ακόμα κι αν βρεις ένα φροντιστήριο που τηρούνται τα νόμιμα, είσαι μια ζωή με οχτάμηνες, εννιάμηνες συμβάσεις, χωρίς καμία υποχρέωση να σε ξαναπροσλάβουν, χωρίς να είναι εύκολο να αναγνωρίζεται η προϋπηρεσία σου, ούτε να ανεβαίνεις μισθολογικά κλιμάκια, στην πράξη».

Και οι τρεις εκπαιδευτικοί τονίζουν πως όλη αυτή η κατάσταση έχει αρνητικό αποτέλεσμα και στην εκπαιδευτική διαδικασία, στο μάθημα, στον παιδαγωγικό ρόλο τους. Ο Ανδρέας σημειώνει: «Ο ωρομίσθιος στο σχολείο είναι περαστικός. Είναι πρόβλημα στη δουλειά σου το να κάνεις σε διαφορετικά τμήματα, σε διαφορετικά σχολεία. Δεν μπορείς να γνωριστείς καλά καλά με τους συναδέλφους, δε θυμάσαι τα παιδιά. Ενα πολύ βασικό στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι ο δεσμός του καθηγητή με το παιδί. Στη λειτουργία του σχολείου είναι σα να είσαι εξωτερικός συνεργάτης, δεν είσαι οργανικό κομμάτι. Οσο μεράκι και να έχεις είναι δύσκολο. Σε βλέπουν και τα παιδιά διαφορετικά, σαν κάτι ξένο. Πρέπει να δώσεις πολύ μεγάλη μάχη για να τα κερδίσεις».

Ο Κώστας συμπληρώνει: «Πηγαίνεις σ' ένα σχολείο το Νοέμβρη, έχει γίνει το πρόγραμμα. Οταν πήγα εκεί δεν είχαν βιβλίο, περίμενα δύο βδομάδες να μου δώσουν το βιβλίο! Φαντάσου να πηγαίνεις σε μια τάξη να κάνεις μάθημα χωρίς βιβλίο. Τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι όλη η διαδικασία είναι εκφυλισμένη και συμπεριφέρονται αναλόγως. Βλέπουν ότι το σχολείο δεν εκτιμά τον εκπαιδευτικό που είναι μπροστά τους.

Επιπλέον, ο καθηγητής χρειάζεται χρόνο για να ετοιμάσει το μάθημά του. Οταν είσαι ωρομίσθιος και τρέχεις όλο το απόγευμα σε άλλες δουλειές, για να ζήσεις, δεν έχεις το χρόνο να προετοιμάσεις το μάθημα. Επίσης, πρέπει να είσαι ξεκούραστος, να μην μπαίνεις στην τάξη κουρασμένος. Δε γίνεται ουσιαστικό έργο σε αυτές τις συνθήκες».

Στα φροντιστήρια, λέει η Εύα, «το παιδαγωγικό κομμάτι δεν υπάρχει. Ολη η δουλειά είναι μια διαδικασία να κάνεις το παιδί να περάσει στις πανελλήνιες. Αυτό μπορεί να σημαίνει να μάθει ένα βιβλίο παπαγαλία. Να βρεις διάφορους τρόπους για να μάθει ό,τι λέει το βιβλίο κατά λέξη, το οποίο είναι αντιπαιδαγωγικό από μόνο του. Βέβαια, ορισμένες φορές δεν έχεις ούτε καν την πολυτέλεια του χρόνου να του εξηγήσεις ότι δεν πρέπει να γίνεται έτσι ή να κάνεις κάποια σχόλια. Σε κάποια μαθήματα, ίσως, σου δίνεται το βήμα να προσεγγίσεις τα παιδιά και να αναπτύξεις μια σχέση μαζί τους που μπορεί να τους οδηγήσει να γίνουν πιο δημιουργικά, να σκέφτονται. Αυτό όμως είναι πολύ περιορισμένο, αφού είναι κύριο μέλημά σου να κάνεις το παιδί να περάσει στις πανελλήνιες»...