Με αφορμή το νομοσχέδιο της κυβέρνησης της ΝΔ για την επέκταση του πολιτικού γάμου στα ομόφυλα ζευγάρια, έχει ανοίξει η συζήτηση για την τεκνοθεσία, ως αντικειμενικό επακόλουθο της συγκεκριμένης ρύθμισης, με την αυτόματη αναγνώριση της κοινής γονικής μέριμνας ενός ομόφυλου ζευγαριού.

Ολο αυτό το διάστημα, η κυβέρνηση της ΝΔ μαζί με τους πρόθυμους «λαγούς» της, τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, τη «Νέα Αριστερά» - σε διατεταγμένη υπηρεσία «ξεπλύματος» της αντιλαϊκής πολιτικής της ΝΔ και της ΕΕ - παρουσιάζονται ως «θεματοφύλακες» των συμφερόντων των παιδιών, αποκρύπτοντας τα φανερά και αθέατα «σκοτάδια» πάνω στο σοβαρό ζήτημα της παιδικής προστασίας, ειδικά των απροστάτευτων παιδιών.

Σκόπιμα, από το «κάδρο» της συζήτησης απουσιάζουν οι οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες που οδηγούν ένα παιδί να στερηθεί τους φυσικούς του γονείς. Αιτία είναι οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι, που σκορπίζουν κύματα προσφύγων και φτώχεια, στους οποίους συμμετέχει το ελληνικό κράτος με ευθύνη των κυβερνήσεων, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.

Είναι η ταξική εκμετάλλευση και η αντιλαϊκή πολιτική που ακολουθούν διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις, απογυμνώνοντας τις αναγκαίες κοινωνικές υπηρεσίες και υποδομές για τη δωρεάν κρατική προστασία του παιδιού, για τη στήριξη της μητρότητας και της πατρότητας.

Μαζί με την ένταση της επίθεσης στις λαϊκές οικογένειες, σε συνθήκες ακρίβειας, αύξησης της φτώχειας και των λαϊκών προβλημάτων, αφήνονται τα παιδιά στην απόλυτη εξάρτησή τους από τους γονείς. Αυξάνονται οι κοινωνικές παθογένειες και στην οικογένεια, από την ίδια την αντιδραστικοποίηση του εκμεταλλευτικού συστήματος. Οι «αξίες» του ανταγωνισμού, του εγωιστικού τρόπου σκέψης και στάσης ζωής, του ατομικισμού, διαπερνούν και τις ανθρώπινες σχέσεις και τις οικογενειακές. Αυτό είναι το σάπιο έδαφος πάνω στο οποίο ξεφυτρώνουν τα αγκάθια της παραμέλησης, της εγκατάλειψης παιδιών, ακόμα και της κακοποίησης από γονείς.

Απέναντι σε αυτήν την πραγματικότητα, η πολιτική της σημερινής και των υπόλοιπων κυβερνήσεων αντιμετωπίζει το ζήτημα της παιδικής προστασίας με το κριτήριο του κόστους για το κράτος και του οφέλους για τα κέρδη και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρηματικών ομίλων.

Είναι αποκαλυπτικά τα όσα γράφονται στο επίσημο εγχειρίδιο¹ για τους θετούς γονείς, από τον Χ. Πουλόπουλο, καθηγητή Κοινωνικής Εργασίας στο ΔΠΘ: «Ως θεσμός (σ.σ. η υιοθεσία) έχει μάλιστα χαμηλό κόστος για το κράτος, που σύμφωνα με ορισμένες μελέτες είναι το ήμισυ του κόστους της μακροχρόνιας παιδικής φροντίδας για παιδιά των οποίων η επιμέλεια έχει στερηθεί από τους βιολογικούς τους γονείς»².

Με αυτό το κριτήριο, η πολιτική της κυβέρνησης, υλοποιώντας τις κατευθύνσεις της ΕΕ, προτάσσει την «αποϊδρυματοποίηση», το κλείσιμο των δομών, ρίχνοντας τα βάρη της φροντίδας των παιδιών σχεδόν αποκλειστικά στους θετούς ή ανάδοχους γονείς.

Η τεκνοθεσία και η αναδοχή αποτελούν θεσμούς εξωιδρυματικής φροντίδας, με σκοπό την εξεύρεση κατάλληλου υποστηρικτικού περιβάλλοντος για ένα παιδί που έχει ανάγκη και όχι «παροχή ενός παιδιού».

Η τεκνοθεσία (υιοθεσία) αποσκοπεί στη μόνιμη οικογενειακή και κοινωνική αποκατάσταση του παιδιού που για διάφορους λόγους δεν μπορεί να ζήσει με τη φυσική του οικογένεια. Γίνεται ισότιμο μέλος στη θετή οικογένεια, παίρνει το επίθετο των θετών γονιών του και απολαμβάνει τα ίδια δικαιώματα με εκείνα ενός βιολογικού παιδιού.

Η έννοια της αναδοχής σε μια οικογένεια δεν υποκαθιστά αλλά αναπληρώνει την «αδύναμη» φυσική οικογένεια, που στερείται ένα παιδί λόγω έκτακτων ή χρόνιων προβλημάτων (π.χ. ατύχημα γονέων, διαπίστωση ακαταλληλότητάς τους κ.ά.), προσφέροντάς του τη δυνατότητα να μεγαλώσει σ' ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον. Ανάδοχοι γονείς μπορούν να γίνουν μεμονωμένα άτομα ή ζευγάρια, ετερόφυλα ή ομόφυλα, που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης.

Σε αντίθεση με την τεκνοθεσία, στην περίπτωση αναδοχής, οι έννομες σχέσεις μεταξύ ανηλίκου και φυσικής οικογένειας παραμένουν αμετάκλητες, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά. Είναι υποχρέωση των ανάδοχων γονέων να διευκολύνουν την επικοινωνία και τη διατήρηση των προσωπικών σχέσεων μεταξύ ανηλίκου και φυσικών γονέων από τη στιγμή που δεν υπάρχει δικαστική απόφαση και δεν βλάπτει τα συμφέροντα του ανηλίκου.

Η τεκνοθεσία και η αναδοχή, ως εναλλακτικού τύπου οικογενειακή φροντίδα, αποτελούν ένα μέρος του πλαισίου της παιδικής προστασίας, και δεν είναι «πανάκεια», όπως παρουσιάζονται. Αυτή η αποκατάσταση παιδιών που στερούνται τη φυσική τους οικογένεια, σε κατάλληλα περιβάλλοντα, σαφώς και είναι η καλύτερη επιλογή για τα περισσότερα. Ομως, ταυτόχρονα, είναι αναγκαία η ύπαρξη σύγχρονων δημόσιων δομών παιδικής προστασίας, μέχρι την ένταξη του παιδιού σε ποιοτικό και ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον με επιστημονικά, κοινωνικά κριτήρια.

Η διεπιστημονική στήριξη των απροστάτευτων παιδιών είναι προϋπόθεση ώστε να μπορέσουν να επουλώσουν τις τραυματικές τους εμπειρίες. Δεν μπορεί να αφήνεται αποκλειστικά στον αλτρουισμό, στη φροντίδα, στην ατομική ευθύνη και στάση των ανάδοχων ή θετών γονιών, που επίσης έχουν ανάγκη από κοινωνική στήριξη. Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου θετοί γονείς αδυνάτησαν να αντεπεξέλθουν στην ευθύνη ενός υιοθετημένου παιδιού, διέκοψαν τη διαδικασία και επέστρεψαν το παιδί στη δομή.

Είναι εγκληματικές οι κυβερνητικές ευθύνες που έχουν αφεθεί υποστελεχωμένες οι δημόσιες δομές, αποσύροντας την κρατική ευθύνη, αφήνοντας τον ευαίσθητο τομέα της παιδικής προστασίας σε ιδιώτες, ΜΚΟ και εκκλησιαστικά ιδρύματα, με τραγικές συνέπειες, όπως έχει αποκαλυφτεί (π.χ. οι αποκαλύψεις για την «Κιβωτό του Κόσμου»).

Στην ίδια αντιδραστική κατεύθυνση ενίσχυσης της ιδιωτικοποίησης αυτού του τομέα είναι η θέσπιση του απαράδεκτου θεσμού του επαγγελματία αναδόχου, που υλοποιεί η κυβέρνηση της ΝΔ πατώντας στον νόμο του ΣΥΡΙΖΑ του 2018. Στην ουσία, μετατρέπεται η αναδοχή από ύψιστη πράξη αλτρουισμού σε επάγγελμα, με σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, που μπορεί να αλλάζουν πολλαπλούς επαγγελματίες αναδόχους, όπως αναδεικνύει η πείρα από το εξωτερικό.

Είναι φανερό ότι ο δρόμος για την εμπορευματοποίηση της τεκνοθεσίας και της αναδοχής είναι ήδη ανοιχτός, από το υπάρχον νομικό πλαίσιο.

Ενισχύεται ακόμα περισσότερο με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο της ΝΔ, με την αναγνώριση της κοινής γονικής μέριμνας ομόφυλων ζευγαριών.

Οπως αποκαλύπτει η Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ, και με το άρθρο 11, το νομοσχέδιο «ουσιαστικά τροφοδοτεί παραπέρα την εμπορευματοποίηση της διαδικασίας απόκτησης παιδιών. Το ίδιο αφορά και την τεκνοθεσία (υιοθεσία) (...) με δεδομένο ότι οι αιτήσεις για υιοθεσία από ζευγάρια ή μεμονωμένα άτομα είναι πολλαπλάσιες των παιδιών που είναι προς υιοθεσία σε δομές παιδικής προστασίας, ανοίγει ο δρόμος ουσιαστικά για εμπορία παιδιών προσφύγων, αλλά και από χώρες που λιμοκτονούν, που δεν υπάρχουν ή δεν εφαρμόζονται μέτρα αντισύλληψης και γενικότερα η ανθρώπινη ζωή, ειδικότερα η βρεφική, παιδική, είναι ευτελισμένη».

Η ίδια η πραγματικότητα επιβεβαιώνει τη θέση του ΚΚΕ.

Εκτός από τις δημόσιες υιοθεσίες, στην Ελλάδα είναι νόμιμες οι ιδιωτικές και οι διακρατικές υιοθεσίες (βάσει της Σύμβασης της Χάγης).

Με δεδομένες την έλλειψη παιδιών προς τεκνοθεσία στις δομές, την υποστελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών για να «τρέξουν» τις αναγκαίες διαδικασίες (έλεγχος οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος του ζευγαριού, της κατοικίας, επιμορφωτικά σεμινάρια, ψυχολογικά τεστ των υποψήφιων γονιών κ.λπ.) ώστε να εξασφαλίζεται, με ορισμένα επιστημονικά κριτήρια, η καταλληλότητα του περιβάλλοντος με επίκεντρο το συμφέρον του παιδιού, ο μέσος όρος αναμονής για μια δημόσια τεκνοθεσία κυμαίνεται περίπου στα 7 μέχρι και 15 χρόνια. Φυσικά η ταξικότητα διαπερνά και αυτήν τη διαδικασία, αφού βασικό κριτήριο - όχι το μόνο - είναι η οικονομική και περιουσιακή κατάσταση των υποψήφιων θετών γονιών.

Μέσα σε αυτήν την κατάσταση παρεμβαίνουν επίσημα και ανεπίσημα κυκλώματα, εκμεταλλευόμενα την αγωνία ανθρώπων να αποκτήσουν παιδί και ανθίζουν οι ιδιωτικές υιοθεσίες. Εδώ παρακάμπτονται οι πολυετείς διαδικασίες και μαζί τους και κάθε αναγκαίος κοινωνικός έλεγχος. Η όλη διαδικασία μπορεί να κρατήσει ακόμα και κάποιες βδομάδες. Αρκεί μια συμβολαιογραφική πράξη με την οποία οι φυσικοί γονείς παραιτούνται της γονικής μέριμνας.

Οι υποψήφιοι γονείς έρχονται σε συμφωνία με τους φυσικούς, είτε μόνοι τους είτε μέσω «τρίτων», διαφόρων μεσαζόντων. Σε αυτό το έδαφος αναπτύσσονται τα παράνομα κυκλώματα, όπως αυτό που αποκαλύφθηκε λίγα χρόνια πριν στη Θεσσαλονίκη, με τον δικηγόρο του κυκλώματος να προσεγγίζει γυναίκες από Γεωργία, Ουκρανία, Βουλγαρία, Ρομά κ.λπ., και υποψήφιους θετούς γονείς με τη φράση: «Υπάρχει παιδί ηλικίας 8 μηνών. Με 18.000 ευρώ μπορεί να γίνει δικό σας απολύτως νόμιμα».

Αποκαλυπτικό είναι και το πλαίσιο των διακρατικών υιοθεσιών. Από το 1996 αναγνωρίζεται η δυνατότητα σε «κοινωνικές οργανώσεις» να εμπλακούν στη διαδικασία, ακόμα και ΜΚΟ. Τέτοια είναι ο Ελληνικός Κλάδος της Διεθνούς Κοινωνικής Υπηρεσίας (ΔΚΥ), που αναλαμβάνει τον ρόλο του μεσάζοντα για μια διακρατική υιοθεσία, ετοιμάζει τον αντίστοιχο φάκελο και το δικαστήριο απλά τον επικυρώνει.

Τέτοιες υιοθεσίες γίνονται ειδικά με χώρες εμπόλεμες, με φτώχεια, προσφυγιά, με πολλά παιδιά σε ορφανοτροφεία, όπως χώρες της Αφρικής. Η όλη διαδικασία διαρκεί σχεδόν έναν χρόνο και κοστίζει (επίσημα) χιλιάδες ευρώ, με τους υποψήφιους γονείς - που έχουν τη δυνατότητα - να πληρώνουν τα έξοδα (μεταφράσεις εγγράφων, ταξίδια από και προς τη χώρα κ.λπ.).

Αυτή είναι η κοινωνική πραγματικότητα και το έδαφος όπου η κυβέρνηση - με το νομοσχέδιο για τον γάμο στα ομόφυλα ζευγάρια - θεσμοθετεί την επέκταση της εμπορευματοποίησης της τεκνοθεσίας, διευρύνοντας την «πελατεία» για τα επίσημα και ανεπίσημα κυκλώματα αγοραπωλησίας παιδιών.

Αυτό είναι το κριτήριο της κυβέρνησης, όπως και των υπόλοιπων αστικών κομμάτων που στηρίζουν το νομοσχέδιο, εκμεταλλευόμενοι την πραγματική αγωνία ανθρώπων, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, να δώσουν στοργή σε ένα παιδί που το έχει ανάγκη.

Το ΚΚΕ καταγγέλλει την πραγματική στόχευση του νομοσχεδίου και τοποθετείται με κριτήριο τις κοινωνικές ανάγκες του παιδιού. Από αυτήν τη σκοπιά αντιμετωπίζει τις υποχρεώσεις των γονιών - φυσικών, αναδόχων, θετών.

Συνεχίζει να παλεύει ενάντια σε κάθε επιχειρηματική δράση και στον τομέα της παιδικής προστασίας. Διεκδικεί την αναγκαία κρατική, κοινωνική προστασία των παιδιών, με την ανάπτυξη ενός δικτύου κρατικών, δωρεάν κοινωνικών υπηρεσιών με επίκεντρο την πρόληψη. Ιδιαίτερα η προστασία των παιδιών που έχουν υποστεί οποιασδήποτε μορφής κακοποίηση, που έχουν στερηθεί τη φυσική τους οικογένεια, χρειάζεται να συνδυάζει τη φροντίδα σε δημόσιες κοινωνικές δομές σε συνδυασμό με τη ζωή στην οικογένεια με αναδοχή. Απαιτείται επιστημονική, κοινωνική ευθύνη για την καταλληλότητα της αναδοχής και της τεκνοθεσίας από διεπιστημονική ομάδα και όχι να γίνεται στενά με οικονομικά κριτήρια.

Παραπομπές

1. Είναι διαθέσιμο στη διαδικτυακή πύλη www.anynet.gr του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας

2. Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Αλληλεγγύης & Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. (2019) «Ενα σπίτι για κάθε παιδί». Εγχειρίδιο εκπαίδευσης υποψήφιων θετών γονέων. , σελ. 12.