Η εμμονή της κυβέρνησης να προχωρήσει σταθερά και αδιάλειπτα στην εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της, αλλά και η εμμονή των άλλων κομμάτων στο είδος της "αντιπολίτευσης" που παρουσίασαν από τη δεύτερη μέρα των προγραμματικών δηλώσεων, ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά των δευτερολογιών των πολιτικών αρχηγών κατά τη συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, το περασμένο Σάββατο.

Ο αρχηγός της ΝΔ, Μ. Εβερτ,επανέλαβε στη δευτερολογία του τα περί ασάφειας και αντιφατικότητας όσων εξήγγειλε ο πρωθυπουργός και για να... ξεκαθαρίσει τα πράγματα, του απηύθυνε 15 ερωτήματα τα οποία αφορούσαν: Το αν η κυβέρνηση δέχεται τη σύγκληση του συμβουλίου των αρχηγών, υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, για τον καθορισμό εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής και αν δέχεται τη σύσταση Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής πολιτικής. Ακόμη τα υπόλοιπα ερωτήματα αφορούσαν: Το εξοπλιστικό πρόγραμμα, την προσφυγή της Τουρκίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το πρόγραμμα MEDA και αν θα μπλοκαριστεί για την Τουρκία από την Ελλάδα, τις δαπάνες για την παιδεία, μέτρα για τους αγρότες (εισόδημα, συντάξεις, χρέη), το πρόβλημα των συντάξεων και το ασφαλιστικό, κίνητρα για τις παραμεθόριες περιοχές, τους φόρους που θα επιβληθούν και τέλος, το ρυθμό των αυξήσεων.

Ο πρόεδρος του ΔΗΚΚΙ, Δ. Τσοβόλας,επανέλαβε την εκτίμησή του ότι οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης ήταν αόριστες και σημείωσε ότι αυτή η αοριστολογία ήταν σκόπιμη γιατί η κυβέρνηση στοχεύει, μέσω της δραματοποίησης της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας, να προετοιμάσει ψυχολογικά τον ελληνικό λαό, ώστε να δεχτεί τα σκληρά μέτρα που έρχονται. Τέλος, ο Δ. Τσοβόλας υποστήριξε ότι η αντιλαϊκή οικονομική πολιτική που ακολουθείται δεν είναι μονόδρομος που έχει επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά, αν και είναι υπάρχει η αδιέξοδη - όπως είπε - κοινωνικά και οικονομικά, Συνθήκη του Μάαστριχτ, εντούτοις υπάρχουν περιθώρια να ακολουθηθεί μια άλλη πολιτική στα πλαίσια της ΕΕ.

Ο πρόεδρος του ΣΥΝ, Ν. Κωνσταντόπουλος,ισχυρίστηκε ότι έγινε πιο έντονη η αοριστία και η σύγχυση που διέκρινε τις προγραμματικές δηλώσεις από τις ομιλίες των υπουργών. "Οι προγραμματικές αυτές δηλώσεις - είπε - είναι δηλώσεις στο κενό και δεν είναι πρόγραμμα δεσμευτικό για την εφαρμογή λύσεων που χρειάζονται τα μεγάλα προβλήματα". Ακόμη κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν έχει ενιαία πολιτική γραμμή σε κρίσιμους τομείς και ότι δεν έχει εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις να εφαρμόσει όσα επαγγέλλεται. Καταλήγοντας, επέμεινε στην πρόταση του κόμματός του για σύσταση Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής, ισχυριζόμενος ότι αυτό είναι αριστερή πολιτική πρόταση γιατί ενδυναμώνει τους ισχύοντες θεσμούς και τους διευρύνει!!!

Τη συζήτηση επί των προγραμματικών έκλεισε ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, ο οποίος στην ομιλία του επανέλαβε τους άξονες πολιτικής της κυβέρνησης, τους οποίους είχε παρουσιάσει κατά την αρχική του ομιλία. Υπογράμμισε για μια ακόμη φορά ότι η πορεία της χώρας στα πλαίσια της ΕΕ, όπως προδιαγράφεται από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και το πρόγραμμα "σύγκλισης", είναι οριστική και αμετάκλητη. Απευθυνόμενος δε σε Συνασπισμό και ΔΗΚΚΙ, που ισχυρίζονται ότι είναι δυνατόν μέσα στην ΕΕ η Ελλάδα να ακολουθήσει διαφορετική πολιτική, υπογράμμισε ότι αυτό είναι αδύνατο και ότι τέτοιες απόψεις "μας οδηγούν πίσω". Σχετικά με τους στόχους της "σύγκλισης" ο πρωθυπουργός είπε πως μέχρι το 2000 πρέπει να έχουν επιτευχθεί. Ετσι, στη βάση των παραπάνω ζήτησε από την αντιπολίτευση - προφανώς από τα κόμματα που συμφωνούν με την ΕΕ και το Μάαστριχτ - να ασκούν ρεαλιστική πολιτική, να προτείνουν ρεαλιστικές λύσεις στα πλαίσια των δεδομένων που κινείται η χώρα. Ακόμη, ο Κ. Σημίτης επανέλαβε τα περί "εχόντων και κατεχόντων" και ισχυρίστηκε πως η κυβέρνησή του θα ασκήσει κοινωνικά δίκαιη πολιτική, με την κατάργηση των φοροαπαλλαγών, την περιστολή των δαπανών και τη σύλληψη της φοροδιαφυγής. Αναφερόμενος στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής δεν πρόσθεσε τίποτα περισσότερο στα όσα είχε πει, ενώ για το Σκοπιανό ζήτησε από τους πολιτικούς αρχηγούς, αν θέλουν να ζητήσουν να ενημερωθούν κατ' ιδίαν, γιατί το θέμα δεν μπορεί να συζητηθεί δημόσια. Τέλος, για τη θεσμική κριτική που του άσκησε ο Συνασπισμός σημείωσε ότι αυτή η κριτική κρούει ανοιχτές θύρες.

Ακόμα σκληρότερα οικονομικά μέτρα ζήτησε ο επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ Κ. Μητσοτάκης, δίνοντας έτσι απλόχερα τη δική του συμβολή, για να αποκρουστούν οι όποιες αντιδράσεις του λαϊκού κινήματος και να εφαρμοστούν απρόσκοπτα οι πολιτικές που υπηρετούν τα συμφέροντα της ολιγαρχίας. Αναφερόμενος από την άλλη στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας συμφώνησε με τις γενικές κατευθύνσεις της πολιτικής που εξάγγειλε ο πρωθυπουργός.

Ο Κ. Μητσοτάκης σχολιάζοντας την πορεία του προγράμματος "σύγκλισης", αφού το χαρακτήρισε εξαρχής ανεπαρκές, εξέφρασε την πεποίθηση ότι δεν έχει "ούτε μία στο εκατομμύριο πιθανότητα να υλοποιηθεί". Ακολούθως, πρότεινε μεγαλύτερο περιορισμό των δημοσίων δαπανών, τονίζοντας: "Η μόνη λύση είναι η μείωση του ευρύτερου δημόσιου τομέα με την υιοθέτηση μιας πολιτικής μαζικών αποκρατικοποιήσεων". Στη συνέχεια κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι "όχι μόνο δεν είναι έτοιμη να προχωρήσει σε διαρθρωτικά μέτρα, αλλά επανέρχεται σε μερικούς τομείς στις πρακτικές της δεκαετίας του '80. Ενδεικτικά αναφέρω την επαναφορά της ΑΤΑ από το παράθυρο"!

Αναφερόμενος στο θέμα των Σκοπίων υπογράμμισε ότι πρέπει να τελειώσει. Για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είπε ότι δεν πρέπει να κάνει η χώρα μας διάλογο με την Τουρκία όσο αυτή δεν ξεκαθαρίζει τη θέση της σχετικά με τις λεγόμενες "γκρίζες ζώνες".

Για το Κυπριακό είπε ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να το συζητεί, ταυτόχρονα, με τα θέματα που αφορούν το Αιγαίο. Για το "ενιαίο αμυντικό δόγμα" παρατήρησε ότι ενώ δεν προσθέτει τίποτα ουσιαστικά στην πάγια θέση της Ελλάδας ότι η προώθηση των Τούρκων στην Κύπρο αποτελεί αιτία πολέμου, η υπερβολική διεθνής δημοσιότητα που προκλήθηκε με τη διαφήμισή του έχει αρχίσει να έχει αρνητικές παρενέργειες που μπορεί να γίνουν και επικίνδυνες.

Ο Κ. Μητσοτάκης ζήτησε, τέλος, να ξεκαθαριστεί άμεσα το θέμα του εκλογικού νόμου με προφανή επιδίωξη, να γίνουν καθαροί οι όροι του παιχνιδιού και αναλόγως να καθορίσει τις δικές του μελλοντικές κινήσεις. Καταλήγοντας, υπογράμμισε: "Είναι βαθιά νυχτωμένοι όσοι πιστεύουν ότι η σημερινή Βουλή έχει μπροστά της σίγουρη προοπτική τετραετίας. Ο κ. Σημίτης, έστω και τα λίγα, που έχει πρόθεση να κάνει, ας φροντίσει τουλάχιστον να τα κάνει γρήγορα. Γιατί ως πρωθυπουργό δεν τον βλέπω να μακροημερεύει".

"Δημοκρατία είναι ό,τι συμφέρει το μεγάλο κεφάλαιο και τις πολυεθνικές". Αυτή ήταν η ουσία όσων είπε, μιλώντας επί των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, ο υπουργός Εξωτερικών Θ. Πάγκαλος, ο οποίος θέλησε να αναφερθεί και στα ζητήματα της οικονομίας ένεκα της συμμετοχής της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. "Η Ελλάδα, είπε, δεν υποχρεώνεται σε καμία οικονομική πολιτική, λόγω πιέσεως ή λόγω συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Ελλάδα υποχρεώνεται σε μια οικονομική πολιτική από τα πράγματα". Και πρόσθεσε με έμφαση: "Γνωρίζω πλήθος δικτατοριών, που στηρίχτηκαν στην έλλειψη ανταγωνισμού. Δε γνωρίζω όμως ούτε μία δημοκρατία που να δημιουργήθηκε χωρίς να υπάρχει οικονομία της αγοράς και ανταγωνισμός, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα". Στη συνέχεια ο υπουργός Εξωτερικών προσπάθησε με αστεία επιχειρήματα να προσδώσει προοδευτικό χαρακτήρα στη νεοφιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης, ισχυριζόμενος ότι αυτή η πολιτική ασκείται προς όφελος των φτωχών στρωμάτων της κοινωνίας και σε βάρος των πλουσίων. "Είναι δυνατόν - αναρωτήθηκε - να είναι προοδευτική άποψη ότι πρέπει το κράτος να συνεχίσει να είναι χρεωμένο, δηλαδή να πληρώνουν οι φτωχοί φόρους για να πληρώνονται τοκομερίδια στους πλούσιους και εισοδηματίες; Αυτό σημαίνει δημόσιος δανεισμός, αυτή είναι η ταξική και κοινωνική σημασία του δημόσιου δανεισμού". Ετσι από τη μια μεριά ο υπουργός απέκρυψε να πει ποιοι ήταν αυτοί που κέρδισαν από την υπερχρέωση του δημοσίου και από την άλλη παραδέχτηκε ότι ούτως ή άλλως, όπως και να 'ρθουν τα πράγματα, εκείνοι που θα πληρώσουν το κόστος της υπερχρέωσης του κράτους θα είναι οι φτωχοί, οι οποίοι μέσω της φορολογίας θα γεμίζουν τις τσέπες των πλουσίων και των εισοδηματιών. Ούτε καν διανοήθηκε ο Θ. Πάγκαλος ότι είναι δυνατόν να πληρώσουν τη νύφη όσοι θησαύρισαν μέσω της υπερχρέωσης του δημοσίου. Κι ούτε καν του πέρασε από το μυαλό ότι είναι δυνατόν να πληρώσει και το μεγάλο κεφάλαιο για να εξοφληθεί αυτό το χρέος. Μάλιστα για να μη δημιουργηθεί η παραμικρή παρεξήγηση για το πού στοχεύει η κυβέρνηση, υπογράμμισε πως "χωρίς απόλυτη σταθεροποίηση της οικονομίας δεν είναι δυνατό να υπάρξει ανάπτυξη", που σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι ο λαός οφείλει να σφίξει το ζωνάρι μέχρι εκεί που δεν παίρνει άλλο κι ακόμη παραπέρα.

Την υποταγή των εργαζομένων στα συμφέροντα και τις επιδιώξεις του μεγάλου κεφαλαίου, ζήτησε ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Μ. Παπαϊωάννου,μιλώντας επί των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης και ταυτόχρονα υπερηφανεύτηκε για τη δυνατότητα του ΠΑΣΟΚ να φέρνει πολύ καλύτερα αποτελέσματα από τη ΝΔ σ' αυτόν τον τομέα, προφανώς λόγω των δυνάμεων που διαθέτει στο συνδικαλιστικό κίνημα. "Η εργασιακή ειρήνη - είπε ο υπουργός - συνδέεται άρρηκτα με την αύξηση της παραγωγής, της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας.Ο μέσος αριθμός χαμένων ωρών εργασίας κατά τα έτη 1994-1995, ανήλθε μόλις σε 558.000 ανά έτος, ενώ την τριετία του 1990-1993 ανήλθε σε 8 εκατομμύρια 428 χιλιάδες ώρες ανά έτος.... Ο κοινωνικός διάλογος οδήγησε επιπλέον και στη βελτίωση των σχέσεων της εργοδοσίας και των συνδικάτων μετά το 1993".Στη συνέχεια ο Μ. Παπαϊωάννου προδιέγραψε με σαφήνεια τις προθέσεις της κυβέρνησης να τελειώνει οριστικά και αμετάκλητα με τους εργατικούς, μαζικούς, συνδικαλιστικούς αγώνες, ανατρέποντας πλήρως τα δικαιώματα των εργαζομένων, ιδιαίτερα σε ότι σχετίζεται με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις. "Είμαι, είπε, από εκείνους που πιστεύουν ότι πρέπει να ενώσουμε τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου, να αυξήσουμε την παραγωγή και την παραγωγικότητα και να βρούμε δρόμους συνεννόησης και γιατί όχι και ελευθερίας στη διανομή".Δηλαδή εξήγγειλε ενότητα εργαζομένων και κεφαλαίου, που σε απλά ελληνικά σημαίνει υποταγή των εργαζομένων στο κεφάλαιο και ελευθερία στη διανομή του παραγόμενου πλούτου, δηλαδή ελευθερία των πλουσίων να γίνονται πλουσιότεροι και των φτωχών φτωχότεροι. Κατά τ' άλλα ο υπουργός Εργασίας εξήγγειλε μέτρα για τη δήθεν αντιμετώπιση της ανεργίας, που, αν μη τι άλλο, όλα προβλέπουν ρυθμίσεις υπέρ των εργοδοτών, δηλαδή κίνητρα, παροχές κ. ο. κ. Ανάμεσα σ' αυτά και το μέτρο της μείωσης για δύο χρόνια των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών κατά 2%, για προσλήψεις νέων κάτω των 23 ετών ή πτυχιούχων ΑΕΙ, ΤΕΙ κάτω των 27 ετών.

Την εξακολούθηση της πρόσδεσης της χώρας και των Ενόπλων Δυνάμεων στο άρμα του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, έστω και αν αυτό αντίκειται στα συμφέροντα του λαού, επανέλαβε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, Ακης Τσοχατζόπουλος.

Αφού χαρακτήρισε "ειρηνευτικές αποστολές" τη συμμετοχή Ελλήνων στρατιωτών στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στη Βοσνία, ο Α. Τσοχατζόπουλος προανήγγειλε ότι και στο μέλλον θα ακολουθηθεί η ίδια πολιτική. Προανήγγειλε μάλιστα ότι για το σκοπό αυτό στα πλαίσια των "ειρηνευτικών αποστολών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των Ηνωμένων Εθνών", θα δημιουργηθούν δύο Ελληνικές Μονάδες (υποτιθέμενων) Ειρηνευτικών Αποστολών των 100 και 250 ανδρών αντίστοιχα. "Δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στις μονάδες αυτές", είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εθνικής Αμυνας.

Επίσης σημείωσε ότι η κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη προσοχή στο να πραγματοποιηθεί η εγκατάσταση στρατηγείων του ΝΑΤΟ στην ελληνική επικράτεια, ενώ υπεραμύνθηκε της "ευρωπαϊκής πορείας" της χώρας "στα πλαίσια της ενοποίησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης".

Ο Α. Τσοχατζόπουλος επανέλαβε τα περί Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας - Κύπρου, προσθέτοντας ότι στα πλαίσια του αμυντικού σχεδιασμού της χώρας περιλαμβάνεται η ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος.

Τέλος, είπε (όπως είχαν πει και οι προηγούμενοι υπουργοί Εθνικής Αμυνας) ότι σύντομα θα κατατεθούν στη Βουλή νομοσχέδια για: Το μισθολόγιο στρατιωτικών και Σωμάτων Ασφαλείας. Τη Στρατολογία. Την Παλλαϊκή Αμυνα. Το νέο Οργανισμό του υπουργείου Εθνικής Αμυνας. Θα εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα για την αναδιάρθρωση της ΕΜΥ. Ακόμα θα αναθεωρηθεί η ισχύουσα νομοθεσία για την επιστράτευση.

Χωρίς καμία έκπληξη, όπως εξάλλου αναμενόταν, ήταν το αποτέλεσμα της ονομαστικής ψηφοφορίας για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Υπέρ ψήφισαν όλοι οι παρόντες βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και κατά οι βουλευτές των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Για την ιστορία, υπέρ τάχθηκαν 161 και κατά 134. Απουσίαζαν από τη συμπολίτευση για λόγους υγείας ο Φ. Παπαδέλης και από την αντιπολίτευση ο βουλευτής της ΝΔ Α. Καραγκούνης και του ΣΥΝ Ν. Λουλέ. Επίσης απουσίαζαν στο εξωτερικό οι βουλευτές της ΝΔ Β. Κορκολόπουλος και Π. Καμμένος.