Συνεχίζουμε τη δημοσίευση των ιδιαίτερα σημαντικών παρεμβάσεων που έγιναν από φίλους και προσκεκλημένους στην Ημερίδα που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ την Τετάρτη, 12 του Γενάρη, με θέμα: «Η τρομοκρατία και οι πολιτικές διαστάσεις του προβλήματος». Στο σημερινό μας φύλλο παραθέτουμε τις ομιλίες του Δήμου Κουμπούρη, μέλους της Γραμματείας του ΠΑΜΕ, του Θόδωρου Κατριβάνου, υπερνομάρχη Αθήνας - Πειραιά και του Τίτου Βανδή, ηθοποιού.
Παίρνοντας το λόγο ο Δήμος Κουμπούρης, μέλος της Γραμματείας του ΠΑΜΕ, σημείωσε τα παρακάτω:
«Αγαπητοί φίλοι και φίλες, το τελευταίο διάστημα επανήλθε από πολλές μεριές και με πολλούς τρόπους το ζήτημα των ορίων της νομιμότητας του συνδικαλιστικού και γενικότερα του λαϊκού κινήματος.
Το ζήτημα δεν είναι καινούριο, ωστόσο έτσι όπως επανέρχεται, και με αφορμή ορισμένα γεγονότα, είναι φυσικό να δημιουργείται μια πρόσθετη ανησυχία στο λαό και τους εργαζόμενους για τα μέτρα που πρόκειται να ακολουθήσουν.
Θυμίζουμε τις κυβερνητικές τοποθετήσεις στη δράση του κινήματος ενάντια στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, τις απαγορεύσεις και τις τρομοκρατικές επιθέσεις ενάντια στις κινητοποιήσεις των εργαζομένων, στις απεργίες, ενάντια στους συνταξιούχους, στους αγρότες, στους μαθητές.
Ακούσαμε το τελευταίο διάστημα τις θεωρίες για τον κοινωνικό αυτοματισμό, τις πρόσφατες δηλώσεις που δεν είναι βέβαια καινούριες -και όχι μόνο απ' αυτόν- για την απαγόρευση των συγκεντρώσεων και των πορειών, από τον υπουργό Δημόσιας Τάξης.
Η ιστορία του εργατικού κινήματος στη χώρα μας και στον κόσμο δείχνει ότι κάθε φορά που η επίθεση του κεφαλαίου δυνάμωνε σε βάρος των δικαιωμάτων και των κατακτήσεων των εργαζομένων, αυτή η επίθεση γενικευόταν με περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών των εργαζομένων και του λαού.
Σήμερα οι δυνάμεις του κεφαλαίου και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι επισείουν τον μπαμπούλα των ορίων της νομιμότητας και της δράσης του συνδικαλιστικού και ευρύτερα του λαϊκού κινήματος».
«Ομως είναι γνωστό και κανείς δεν πρέπει να ξεχνάει, ότι οι αγώνες των εργαζομένων για κατακτήσεις στα εργασιακά και στα κοινωνικά δημοκρατικά δικαιώματα βάφτηκαν στο αίμα με εκατομμύρια θύματα σε όλο τον κόσμο στο όνομα και την επίκληση ή με την επίκληση της αστικής νομιμότητας.
Παραδείγματος χάριν: τους εργαζόμενους στο Σικάγο, που απαίτησαν μειωμένο ωράριο, οι αστοί, με βάση τη νομιμότητά τους, τους έστειλαν στην κρεμάλα ως τρομοκράτες, γιατί το ωράριο που ήθελαν εκείνοι να δουλεύουν ήταν από ήλιο ως ήλιο και ίσως και περισσότερο.
Αυτοί που δημιούργησαν τις πρώτες εργατικές συντεχνίες και ενώσεις στη χώρα μας κατηγορήθηκαν σαν παράνομοι και διώχτηκαν. Με βάση την αστική νομιμότητα μετά τον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα μας βγήκαν παράνομες οργανώσεις, κόμματα. Χιλιάδες αγωνιστές στάλθηκαν στις φυλακές, στις εξορίες, εκτελέστηκαν στα αποσπάσματα, είναι γνωστά, μόνο και μόνο επειδή μπορεί να είχαν πάρει μέρος ακόμα και σε μια λαϊκή κινητοποίηση.
Χιλιάδες απεργίες - κινητοποιήσεις όλα αυτά τα χρόνια από τη μετεμφυλιακή περίοδο, αλλά και σήμερα δεν αλλάζουν τα πράγματα, των εργαζομένων και του λαού, που έφτασαν στα δικαστήρια, βγήκαν παράνομες. Ελάχιστες πραγματικά βγήκαν νόμιμες».
«Το συμπέρασμα που βγαίνει απ' αυτές τις εξελίξεις είναι το εξής: ότι η τρομοκρατία είναι βία και βία ασκεί αυτός που έχει την πολιτική και την οικονομική εξουσία. Αυτή είναι η πραγματικότητα και όσο η επίθεση του κεφαλαίου και των πολιτικών του εκφραστών θα δυναμώνει, τόσο το ζήτημα της νομιμότητας των ορίων δράσης του κινήματος θα επανέρχεται από πολλές μορφές, από πολλές μεριές, με πολλούς τρόπους για τον περιορισμό του.
Από τη μια θα αμφισβητούνται και θα περιορίζονται τα όρια της δράσης του λαϊκού κινήματος και ταυτόχρονα από την άλλη θα νομιμοποιείται η ασυδοσία, το έγκλημα σαν αυτό που γνωρίσαμε από την επίθεση των ιμπεριαλιστών ενάντια στη Γιουγκοσλαβία, θα νομιμοποιούνται οι βρώμικοι μηχανισμοί χειραγώγησης, όπως η νομιμοποίηση της μαστούρας.
Θα νομιμοποιούνται και θα βαθαίνει περισσότερο η εργοδοτική τρομοκρατία, γιατί ο εργάτης σήμερα έτσι όπως εξελίσσεται η κατάσταση όχι μόνο δεν μπορεί να ζητήσει δικαίωμα, αλλά ούτε το όνομά του δεν μπορεί να πει μέσα στο εργοστάσιο. Θα φτάσουμε ξανά στην εποχή που θα μιλάνε με νούμερα στους εργαζόμενους και όχι με το όνομά μας.
Οι θεωρίες που λένε ότι υπάρχουν όρια στις μορφές δράσης, καθώς και στις διάφορες παρεμβάσεις του αστικού κράτους για τον περιορισμό αυτών των μορφών, δεν είναι καινούρια ζητήματα. Η ουσία είναι ότι οι αστοί, οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι δε θέλουν καμιά μορφή κινητοποίησης, αυτή είναι η πραγματικότητα.
Μας λένε σήμερα διαδηλώστε, χωρίς να κλείνετε τους δρόμους. Απεργήστε, χωρίς να κλείνετε την είσοδο των εργοστασίων. Μα είναι νόμιμο το δικαίωμα της εργασίας την ημέρα της απεργίας και, με βάση αυτή τη νομιμότητα, οι εργοδότες και τα τσιράκια τους έχουν διαλύσει απεργιακές κινητοποιήσεις, έχουν δικαστεί και καταδικαστεί οι εργαζόμενοι, έχουν συρθεί στα δικαστήρια.
Πολλά παραδείγματα θα μπορούσε να πει κανείς από τη γέννηση του εργατικού κινήματος. Ο στόχος τους είναι ένας. Πώς θα υποτάξουν, πότε με το μαστίγιο και πότε με την καραμέλα, σήμερα έχουμε το μαστίγιο, την εργατική τάξη -και η καραμέλα χρησιμοποιείται- στη λογική τους για τη διαιώνιση του εκμεταλλευτικού συστήματος, που σήμερα μετά την ανατροπή των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού και με την αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων σε βάρος της εργατικής τάξης γίνεται πιο βάρβαρο, πιο επιθετικό.
Θέλουν τον εργαζόμενο χωρίς γνώμη, συλλογική δράση, δικαιώματα και κατακτήσεις, ένα άβολο χειραγωγήσιμο, παραγωγικό εργαλείο, υποταγμένο στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.
Από κοντά σ' αυτή τη λογική και οι συμβιβασμένες πλειοψηφίες στην ηγεσία του συνδικαλιστικού κινήματος, που από τη θέση τους κάνουν ό,τι μπορούν να περάσουν αυτές οι πολιτικές. Αυτό το βλέπουμε καθημερινά.
Αν η κυρίαρχη κάθε φορά αντίληψη για τα όρια της νομιμότητας γινόταν αποδεκτή από τους εργαζόμενους, από το λαό, από το λαϊκό κίνημα, ο κόσμος θα πρέπει να είχε μείνει στην εποχή του δουλοκτητισμού, ίσως και πιο πίσω, γιατί ο δουλοκτήτης έβλεπε τον άνθρωπο σαν αντικείμενο, που θα μπορούσε να τον πουλάει και τον αγοράζει, αυτή ήταν η νομιμότητά του.
Από την ιστορία, από την ιστορική πείρα, αποδεικνύεται ότι στοιχείο για την πρόοδο της ανθρωπότητας προς τα εμπρός ήταν η σύγκρουση των εκμεταλλευόμενων τάσεων με την εξουσία και τη νομιμότητα των εκμεταλλευτών.
Σήμερα ο κουρνιαχτός, που σηκώνεται γύρω από το ζήτημα της τρομοκρατίας από τις δυνάμεις του κεφαλαίου, σηκώνεται για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος, γιατί τα μέτρα που παίρνει το κεφάλαιο σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό, αλλά και σε εθνικό επίπεδο θα γίνουν πιο επώδυνα για την εργατική τάξη, θα μεγαλώσει η επίθεση στα δικαιώματα, τις κατακτήσεις, καθώς επίσης και στα άλλα λαϊκά στρώματα. Η αντιλαϊκή αυτή επίθεση ξέρουν πολύ καλά ότι θα γεννήσει αντίδραση και θωρακίζουν νομοθετικά και κατασταλτικά αυτή τους την πολιτική.
Ο δεύτερος είναι ο ρόλος που το ελληνικό κεφάλαιο και η κυβέρνηση αναλαμβάνουν να παίξουν στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, μέσα στα πλαίσια της νέας δομής του ΝΑΤΟ, στα πλαίσια της "νέας τάξης πραγμάτων" για την πτώση του Μιλόσεβιτς, για τη διείσδυση των πολυεθνικών στα Βαλκάνια και γνωρίζουν πολύ καλά ότι το κίνημα στη χώρα μας τους αμφισβητεί αυτό το ρόλο που επιδιώκουν οι ιμπεριαλιστές να παίξει η χώρα μας στα Βαλκάνια».
«Αγαπητοί φίλοι και φίλες, ανεξάρτητα από το πού ο καθένας πολιτικά ανήκει, και ιδιαίτερα αυτοί που δεν ανήκουν στο ΚΚΕ, θα πρέπει ιδιαίτερα να προσέξουν τον αντικομμουνιστικό χαρακτήρα αυτής της επίθεσης. Και αυτό δεν είναι τυχαίο και ούτε βέβαια έχει σαν στόχο τους κομμουνιστές. Οι κομμουνιστές είναι έμπειροι, είναι μπαρουτοκαπνισμένοι, δεν έχει στόχο μόνο τους κομμουνιστές.
Η ιστορία δείχνει ότι πίσω από τον αντικομμουνισμό της δεκαετίας του '20 ετοίμασαν το μακελειό της Μικράς Ασίας. Τον αντικομμουνισμό του '30-'40, με την προβοκάτσια του Γερμανικού Κοινοβουλίου, προετοίμασαν την άνοδο του φασισμού και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Με τον αντικομμουνισμό του '60, στην πατρίδα μας, προετοίμασαν τη δικτατορία και το πραξικόπημα στην Κύπρο. Φυσικά, τις συνέπειες από τα παραπάνω δεν τις πλήρωσαν μονάχα οι Κομμουνιστές, αλλά όλος ο δημοκρατικός κόσμος, ανεξάρτητα πολιτικής τοποθέτησης.
Μπροστά σ' αυτή την επίθεση, στον περιορισμό των δημοκρατικών, συλλογικών δικαιωμάτων που επιχειρείται και αναδεικνύεται σε μέγα θέμα δημοκρατίας, το ερώτημα είναι: Τι στάση πρέπει να κρατήσουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, τι στάση πρέπει να κρατήσει το λαϊκό κίνημα;
Μισές κουβέντες, μισές αλήθειες δε χωράνε. Η απάντηση πρέπει να είναι μία. Το συνδικαλιστικό και το λαϊκό κίνημα πρέπει να εντείνει τη δράση του και τους αγώνες του για την υπεράσπιση των εργασιακών, κοινωνικών, δημοκρατικών κατακτήσεων για την ανατροπή αυτών των πολιτικών που γεννούν τη βία και την τρομοκρατία.
Το δημοκρατικό δικαίωμα των εργαζομένων και του λαού να διαδηλώνει, να απεργεί, που έχει κατακτηθεί με σκληρούς και αιματηρούς αγώνες κόντρα στη νομιμότητα των εκμεταλλευτών και των πολιτικών τους εκπροσώπων είναι απεριόριστο και αδιαπραγμάτευτο. Η απάντηση του συνδικαλιστικού κινήματος πρέπει να είναι άμεση, αποφασιστική και κυρίως ταξική. Σας ευχαριστώ».
Ανεβαίνοντας στο βήμα της ημερίδας ο Θόδωρος Κατριβάνος, υπερνομάρχης Αθήνας - Πειραιά, τόνισε τα παρακάτω:
«Αξίζουν τα συγχαρητήρια που όλοι δίδουμε σήμερα στο Κομμουνιστικό Κόμμα για την πρωτοβουλία αυτή και θα ήθελα να πω ότι δε θα πρέπει η πρωτοβουλία αυτή να μείνει στη σημερινή συζήτηση, αλλά θα πρέπει να συνεχιστεί.
Θα πρέπει η πρωτοβουλία αυτή να μη σταθεί στις σημερινές μόνο διαπιστώσεις, οι οποίες ήταν πολύ ενδιαφέρουσες και αξιόλογες και πολλές από αυτές όλοι μας τις αποδεχόμεθα, αλλά πρέπει να βρεθεί τρόπος να δοθεί συνέχεια και να γίνει αφετηρία η σημερινή ημερίδα για παραπέρα οργανωμένη αντιμετώπιση όλων αυτών των θεμάτων πάνω στα οποία υπάρχουν συμπτώσεις. Διότι πράγματι σήμερα διεπιστώθη ότι υπάρχουν πολλές συμπτώσεις από πολλούς χώρους.
Και οι συμπτώσεις αυτές δεν είναι τυχαίες. Οφείλονται στο γεγονός ότι το κράτος - η Πολιτεία η ελληνική - είναι μικρό κράτος. Και τα μικρά κράτη είναι εκείνα τα οποία δέχονται την πίεση των μεγάλων και ιδιαίτερα πληρώνουν τα σπασμένα και θα τα πληρώνουν και συνεχώς, λόγω της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης, που πανταχόθεν επεσημάνθη ότι είναι ένας βασικός κίνδυνος, διότι οδηγούμεθα μέσω της παγκοσμιοποιήσεως αυτής να δεχτούμε τελικά ότι θα κυριαρχεί ο νόμος της ζούγκλας».
«Ηθελα να προσθέσω ακόμα και κάτι άλλο. Οτι ο ελληνικός λαός στο σύνολό του έχει και μια πικρή εμπειρία τι θα πει θεσμική τρομοκρατία, τι θα πει κρατική πρακτική, τι εφαρμογές εγνωρίσαμε κατά διάφορα χρονικά διαστήματα.
Και εδώ δεν μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό ότι υπάρχει ακόμα ένα περιθώριο - και το λέω στην κυρία Μπενάκη - για να προστεθεί και κάτι τι παραπάνω στη νομοθεσία.
Είναι η περίφημη φιλοσοφία του άρθρου 10 του Ν.375 περί κατασκοπίας, που καταδίωκε και στη σκέψη. Μην το νομίζουμε ότι παρήλθε ο κίνδυνος. Ολα μπορούν να συμβούν. Ανακύκλωση της ιστορίας. Και μάλιστα σε πολλά θέματα η ιστορία ανακυκλώνεται. Και η υπόθεση αρχίζει από πολύ παλιά και συνεχίζεται και σήμερα.
Εγώ θα ήθελα να επισημάνω ότι η τρομοκρατία πέραν από την τρομοκρατία των ιδιωτών ή των οργανώσεων, είναι και η τρομοκρατία των θεσμών που δεν πρέπει να υποτιμάται. Η τρομοκρατία επίσης της κρατικής πρακτικής. Αλλά ακόμα αναρωτιέμαι και για ποιο λόγο θα πρέπει να πούμε ότι το άτομο το παθογενές, όπως επεσημάνθη, αντιδρά τρομοκρατικά και δε δικαιολογείται η αντίδρασή του αυτή όταν έχουμε την κρατική τρομοκρατία εναντίον αθώων ανθρώπων με τους βομβαρδισμούς χωρίς διακρίσεις;
Γιατί δηλαδή θα επιτρέπατε στα μεγάλα κράτη να βομβαρδίζουν και να σκοτώνουν και δε θα επιτρέπεται και σ' εκείνον τον άλλον που νομίζει ότι αδικείται; `Η νομίζει ότι πρέπει να εφαρμόσει μια δική του πλευρά δικαίου; Το λέω αυτό διότι πιστεύω ότι στην εποχή μας θα έχουμε αύξηση της τρομοκρατίας. Και θα είναι αποτέλεσμα πολλών συντελεστών.
Κυρίως όμως θα είναι αποτέλεσμα αφ' ενός μεν της κατάρρευσης των κρατών του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, αφ' ετέρου της κρίσης της ιδεολογίας. Ιδιαίτερα οι νέοι σήμερα δεν έχουν οράματα, δεν έχουν ιδεολογία. Και αυτό το πράγμα τούς οδηγεί στο να αντιμετωπίζουν τα ζητήματα με το δικό τους τρόπο, που είναι και μια μορφή η τρομοκρατία.
Ακόμα αυτή η διεθνοποίηση, είδατε πώς άλλαξε; Από τη διεθνοποίηση της οικονομίας, μιλάμε παγκοσμιοποίηση της οικονομίας. Δεν είναι τυχαία η αλλαγή του παγκόσμιου από το διεθνές. Ακόμα υπάρχει και ένα άλλο θέμα, κάτι τι άλλο, το οποίο θα πρέπει να επισημανθεί.
Εκτός από την τρομοκρατία, τη θεσμική ή την κρατική ή την ατομική ή οτιδήποτε άλλο, υπάρχει και κάτι το οποίο πρέπει να το δούμε. Η συνεργασία της κρατικής μηχανής σε ορισμένες περιπτώσεις με το οργανωμένο έγκλημα και ιδιαίτερα με τα ναρκωτικά και με τη μαφία. Εχουμε τέτοιες εκδηλώσεις, οι οποίες αυτές εκδηλώσεις οδηγούν σε κατάρρευση αξιών, σε αποδοχή ότι τίποτα δεν υπάρχει πλέον το οποίο δεν μπορεί κανείς να κάνει και που αυξάνει τον κίνδυνο των τρομοκρατικών ενεργειών.
Επίσης το γεγονός ότι δεν υπάρχει Αριστερά που να είναι οργανωμένη και ζωντανή, διότι περνάει κρίση και η Αριστερά. Οπως επίσης δεν υπάρχουν και κινήματα οργανωμένα λαϊκά. Οδηγεί πάλι και αυτό στην αύξηση της τρομοκρατίας, η οποία ως φαινόμενο δεν πρέπει να το βλέπουμε μόνο ως παθογενές φαινόμενο ατομικών διαταραχών, αλλά να το βλέπουμε σαν ένα γενικότερο φαινόμενο γενικότερης παθογένειας των κοινωνιών μας».
«Δε θέλω να πω τίποτε παραπάνω. Απλώς ήθελα να επισημάνω ότι υπάρχει ίσως ο μοναδικός τρόπος αυτή τη στιγμή για να αντιδράσουμε. Είναι η δραστηριοποίηση της κοινής γνώμης. Η δραστηριοποίηση όλων των κομμάτων τα οποία πιστεύουν ότι αυτά τα φαινόμενα, όπως εκδηλώνονται, με την παντοκρατορία ενός κράτους ή ενός χώρου κρατών, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Αυτά όλα εάν οδηγήσουν σε μια κινητοποίηση της κοινής γνώμης, όχι μόνο μέσω των κομμάτων, αλλά και μέσω και των πολιτών, μέσω και των οργανώσεων που δεν είναι κομματικές, των κινημάτων, θα υπάρξει μια δυνατότητα να αντιμετωπιστεί κατά τον καλύτερο τρόπο αυτό το φαινόμενο, όχι της αντιμετώπισης τόσο της τρομοκρατίας όσο της χρησιμοποίησης της τρομοκρατίας για να επιβληθεί μεγαλύτερη καταδυνάστευση στα μικρά κράτη και στους λαούς. Αυτά ήθελα να πω και ευχαριστώ πολύ».
Στο βήμα της Ημερίδας, ο ηθοποιός Τ. Βανδής. Παραθέτουμε τις επισημάνσεις του:
«Φίλοι και φίλες, σύντροφοι και συντρόφισσες, θα καταθέσω όσο γίνεται πιο σύντομα λίγο από την εμπειρία μου και τη γνώμη μου για την αμερικάνικη τρομοκρατία. Δεν έτυχε να ξέρω και άλλη και φυσικά δεν εννοώ τις τρομοκρατικές πράξεις που ξεκίνησαν από τότε που γεννήθηκαν οι ΗΠΑ, όπως την εξολόθρευση των Ινδιάνων, τη δολοφονία των απεργών του Σικάγο, την τρομοκρατική εφτάχρονη δίκη των εργατών Σάκο και Βαντσέτι, για να καταλήξουν τελικά να τους καταδικάσουν σε θάνατο για φόνο που δεν είχαν κάνει.
Ούτε τον μακρόχρονο αποκλεισμό της Κούβας, τον καταστροφικό βομβαρδισμό του Ιράκ και σε συνέχεια τον αποκλεισμό του, που οδηγεί άντρες γυναίκες και παιδιά σε θάνατο. Και βρέφη, που δε βγήκαν ποτέ από την κούνια τους».
«Τα εγκλήματα που όλοι τα ξέρουμε δεν έχουν τέλος, με πιο πρόσφατο τη σφαγή του σερβικού άμαχου πληθυσμού. Ποιος είναι ο εκτελεστής αυτής της απάνθρωπης πολιτικής; Ο Κλίντον; Ναι, αλλά θα ήταν πιο σωστό να πούμε, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα μπορούσε να μην είναι ο Κλίντον, κάποιος άλλος, οποιοσδήποτε με αρκετή εγκληματική κλίση, για να αντέχει να είναι Πρόεδρος των ΗΠΑ.
Ο Κλίντον δε ζούσε το 1776, όμως τα εγκλήματα γίνονται από τότε, το σύστημα είναι που σκοτώνει, η Wall Street σήμερα, οι πολυεθνικές, το κεφάλαιο γενικά και αυτή η Αμερική θέλει να συνεργαστούμε για την πάταξη της τρομοκρατίας. Θέλει να συνεργαστούμε αυτή η Αμερική, που, όταν ήθελε να μας πιέσει, μας χτυπούσε οικονομικά, κηρύσσοντας την Ελλάδα επικίνδυνη χώρα και πείθοντας τους τουρίστες να μη μας επισκέπτονται.
Οι αρχιτρομοκράτες μάς ζητούν να συνεργαστούμε για την πάταξη της τρομοκρατίας. Οι επιστήμονες στην τρομοκράτηση των λαών, με βόμβες ή με χρήμα. Η σκιά του Μακάρθι πλανιέται πάνω από την Αμερική, πάνω από την Καλιφόρνια ιδιαίτερα. Φυσικά, είναι φυσικό, μια που η τρομοκρατία Μακάρθι χτύπησε τον κλάδο του Κινηματογράφου, ηθοποιοί και σκηνοθέτες αποκλείστηκαν από τις δουλιές, συγγραφείς έγραφαν με ψευδώνυμο για ψίχουλα, πολλοί άλλαζαν επάγγελμα, υπήρξαν και αυτοκτονίες.
Πρωτοπήγα στην Αμερική λίγα χρόνια μετά την κατάργηση της Επιτροπής αντιαμερικανικών ενεργειών του Μακάρθι. Ο φόβος του αποκλεισμού από τις δουλιές ήταν τέτοιος, που αυτοί που έδειξαν μετάνοια και εδήλωσαν αντικομμουνιστές, προδίδοντας συναδέλφους τους, έπεισαν σιγά σιγά τον εαυτό τους, ότι οι κομμουνιστές είναι πράγματι κατάσκοποι και εχθροί της Αμερικής. Σ' αυτό, βέβαια, βοήθησε και ο ψυχρός πόλεμος, ο Μακάρθι έφυγε, αλλά ο Μακαρθισμός παρέμεινε.
Σε ένα μεγάλο πάρτι που δόθηκε σε ένα εξοχικό σπίτι το 1967, ο Σαββάλας, που είχε μόλις γυρίσει από σύντομη επίσκεψη στην Ελλάδα, είχε δημιουργήσει έναν κύκλο και μιλούσε για το μεγαλείο της χούντας. Σε μια στιγμή είπε "μόλις γύρισα από την Ελλάδα και διαπίστωσα προσωπικά, ότι η Ελλάδα είναι καλύτερα από κάθε άλλη φορά". Τον ρώτησα πολύ ευγενικά "σε άκουσα να λες, ότι ήταν η πρώτη φορά που πήγες στην Ελλάδα. Πώς ξέρεις πώς ήταν πριν;". Αυτόματα, έγινα λεπρός, το πηγαδάκι που είχε σχηματίσει ο Σαββάλας διαλύθηκε και έμεινα μόνος, δε μου ξαναμίλησε κανείς.
Εμεινα τελευταίος, γιατί θα κοιμόμουν εκεί, εκείνο το βράδυ. Από τους 150 του πάρτι, μόνο 5 βρήκαν τρόπο να με χαιρετήσουν με ένα συνωμοτισμό, που θα τον ζήλευαν οι παράνομοι της Κατοχής. Βέβαια, από τη μέρα που πήγα στην Αμερική ως την ημέρα που έφυγα, τα πράγματα άλλαξαν πολύ».
«Τώρα μπορείς να βρεις ανθρώπους, να συμφωνήσουν μαζί σου, πάνω σε κοινωνικά ζητήματα, όμως αυτή η εικόνα του πηγαδιού και της λέπρας έρχεται ξανά μπροστά στα μάτια μου. Από την ημέρα της Συμφωνία του Σένγκεν, έτσι θα γίνουμε και εμείς, θα μας χωρίζουν στα δυο. Θα το επιτρέψουμε; Θα είναι τρομοκράτες οι γυναίκες που θα κατέβουν να διαμαρτυρηθούν στους δρόμους με άδειες κατσαρόλες και άδεια καλάθια; Θα είναι τρομοκράτες συνδικαλιστές που οργανώνουν τις απεργίες που ψηφίζει ο κλάδος τους; Θα είναι τρομοκράτες οι αγρότες που ξεκληρίζονται; Θα είναι τρομοκράτες οι μαθητές που θα κατέβουν στους δρόμους να αγωνιστούν για μόρφωση; Θα το επιτρέψουμε;
Δε θα πρέπει να βρούμε λύσεις; Και πρώτα - πρώτα να βρούμε τρόπους να επικοινωνήσουμε με τον λαό, μια και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δουλεύουν για τα αφεντικά.
Και, τελειώνοντας, θα πω ότι όλοι οι δημοσιογράφοι δεν είναι το ίδιο, άλλο οι ιδιοκτήτες και τα κοπέλια τους και άλλοι οι τίμιοι επαγγελματίες. Ευχαριστώ».