Ολόκληρη η ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα, με θέμα: "Για την "παγκοσμιοποίηση", την κρίση του καπιταλισμού και την απάντηση του εργατικού κινήματος", στην έναρξη των εργασιών της Διεθνούς Συνάντησης
Με το νέο δόγμα δράσης του ΝΑΤΟ και την εφαρμογή του στην πράξη, στη Γιουγκοσλαβία, έχει μπει σε κρίση όλο το σύστημα διεθνούς ασφάλειας,που δημιουργήθηκε μετά τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Ανοίγει πια ένα καινούριο κεφάλαιο, όχι μόνο για τα Βαλκάνια, αλλά για όλο τον κόσμο. Πρέπει να είμαστε και εμείς έτοιμοι αλλά και οι λαοί για να αντιμετωπίσουν τις πολυεθνικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ, τις στρατιωτικές και τρομοκρατικές επιχειρήσεις. Καμία επανάπαυση, γιατί η κρίση και οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις θα φέρουν και νέες τέτοιες επιχειρήσεις σε πολλά σημεία της Γης. Το ΚΚΕ θεωρεί, ότι το άμεσο και πιο βασικό ζήτημα είναι να διεκδικηθεί η παύση του πολέμου, η έξοδος των κυβερνήσεων από τον πόλεμο και η απαίτηση να μην υπάρξουν ΝΑΤΟικά στρατεύματα στο Κόσσοβο, και στη Γιουγκοσλαβία γενικότερα, με πρόσχημα τη διαιτησία και την επιτήρηση της ειρήνης.
Θέλουμε και από αυτό το βήμα να χαιρετίσουμε τις αποφάσεις καταδίκης αυτής της νέας βαρβαρότητας του ιμπεριαλισμού από Κομμουνιστικά, Εργατικά, Αριστερά και άλλα Προοδευτικά Κόμματα. Τις κοινές ανακοινώσεις ΚΚ των βαλκανικών χωρών, Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων χωρών - μελών του ΝΑΤΟ, την κοινή ανακοίνωση των αραβικών ΚΚ, την πρωτοβουλία του ΑΚΕΛ στη Λευκωσία ενάντια στους βομβαρδισμούς και την κοινή ανακοίνωση των κομμάτων από όλη την Ευρώπη που συμμετείχαν σ' αυτήν, τις συνεχείς διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες και εκδηλώσεις αλληλεγγύης προς τους δοκιμαζόμενους λαούς της Γιουγκοσλαβίας.
Κατά την προπαρασκευαστική συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε το Γενάρη στην Αθήνα για την καλύτερη προετοιμασία των θεμάτων της σημερινής μας συνάντησης, έγινε μια γόνιμη και πλούσια συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων για τα θέματα της κρίσης και της αποκαλούμενης παγκοσμιοποίησης. Εχουμε υπόψη μας τις συζητήσεις γι' αυτά τα θέματα μεταξύ των Κομμάτων της GUE/NGL, πολλά ντοκουμέντα συνεδρίων όπως του ΚΚ Ινδίας (Μ), του ΚΚ Ινδίας, του Νοτιοαφρικανικού ΚΚ, του Πορτογαλικού ΚΚ, του ΚΚ Ισπανίας, του ΚΕΚΡ, του ΚΚΡΟ, της Ενωσης ΚΚ - ΚΚΣΕ, την έκκληση για την Πολυμερή Συμφωνία των Επενδύσεων (ΠΣΕ/ΜΑΙ) των ΚΚ ΗΠΑ, ΚΚ Καναδά, ΚΚ Αυστραλίας, καθώς και την ενδιαφέρουσα αρθρογραφία στις εφημερίδες και τα περιοδικά των κομμάτων, τις συναντήσεις οικονομολόγων που διοργανώνονται στην Κούβα και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Επιτρέψτε μου τώρα να περάσω σε ορισμένα ζητήματα που απασχολούν το Κόμμα μας γύρω από τα θέματα της συνάντησης και να διατυπώσω μερικούς προβληματισμούς μας.
Οι αντιλήψεις περί παγκοσμιοποίησης, που εκφράζονται από αστούς πολιτικούς, διανοητές και επιστήμονες, έχουν το χαρακτήρα της αποσπασματικής αναφοράς, καθώς τα φαινόμενα παρουσιάζονται μεμονωμένα και ξεκομμένα, δεν αντιμετωπίζονται στη σχέση τους με τον τρόπο παραγωγής αυτής της κοινωνίας. Αποκρύπτονται οι νόμοι κίνησης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής αλλά και οι όροι κατάργησής του που υπάρχουν μέσα του.
Οι σύγχρονες τάσεις της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας επιβεβαιώνουν με έμφαση την εκμεταλλευτική και βάρβαρη φύση του καπιταλιστικού συστήματος στο ιμπεριαλιστικό στάδιο, με πολύ χαρακτηριστικά τα παρακάτω γνωρίσματα:
Μπορεί η εργατική τάξη να ελέγξει αποτελεσματικά τις τεχνολογικές αλλαγές, να τις θέσει στην υπηρεσία της, παλεύοντας μόνο από τα κάτω, ενάντια σε μια εξουσία που εξυπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου;
Τελικά, μπορεί να υπάρξει μια διέξοδος από τον οικονομικό αγώνα της εργατικής τάξης ενάντια στα αποτελέσματα της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης, τέτοια που να μην αναπαράγει τις αιτίες της κρίσης, τέτοια που να μην οδηγεί σε εντονότερες κρίσεις;
Δε χωρά αμφιβολία ότι οι αγώνες που διεξάγουν οι εργαζόμενοι για μια βελτίωση της κατάστασής τους ενάντια στους καπιταλιστές αποτελούν μια σημαντική πλευρά της ταξικής πάλης. Παρ' όλα αυτά, στους αγώνες αυτούς οι εργαζόμενοι εξακολουθούν να παλεύουν ενάντια στα αποτελέσματα κι όχι ενάντια στις αιτίες αυτών των αποτελεσμάτων.
Αυτό, κατά τη γνώμη μας, υπογραμμίζει την ανάγκη για πολιτική πάλη της εργατικής τάξης και των άλλων εργαζομένων, που δημιουργεί δυνατότητες για την αμφισβήτηση του ίδιου του συστήματος. Επισημαίνουμε, δηλαδή, την ανάγκη άμεσης σύνδεσης του οικονομικού αγώνα με τον πολιτικό αγώνα και, τελικά, της υποταγής του πρώτου στον δεύτερο.Αυτό το τόσο παλιό για το κομμουνιστικό κίνημα πρόβλημα, μπαίνει ξανά σήμερα με νέους όρους.
Επομένως, η προσπάθεια πρέπει να είναι, να προσεγγίζεται όσο γίνεται βαθύτερα από την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα η γνώση για την ουσία του ιμπεριαλισμού, το χαρακτήρα και τη φύση των ιμπεριαλιστικών ενώσεων, τις αιτίες του ιμπεριαλιστικού πολέμου.
3. Ενα άλλο σοβαρό, κατά τη γνώμη μας, στοιχείο της ιδεολογικής, αλλά και πολιτικής παρέμβασης του εργατικού κινήματος πρέπει να είναι η συστηματική κριτική των διάφορων μορφών διαχείρισης που προβάλλονται ως εναλλακτικές προτάσεις και γιατροσόφια της κρίσης, της ανεργίας, της φτώχειας, ακόμα και του πολέμου, π.χ., απόψεις - "δάνειο" της περιόδου των Κεϋνσιανών ρυθμίσεων, που κλείνουν τα μάτια στις εξελίξεις ή άλλες προτάσεις, που έχουν εντελώς ουτοπικό χαρακτήρα, καθώς φαντάζονται ότι μπορεί να γυρίσει η εποχή μας στον προμονοπωλιακό καπιταλισμό.
Η προβολή της ρεαλιστικότητας και αναγκαιότητας του σοσιαλισμού είναι επίσης από τα πιο σημαντικά καθήκοντα, κατά τη γνώμη μας, όχι απλά σαν μια νοσταλγική διάθεση προς το παρελθόν, αλλά σαν στρατηγικός σκοπός που επηρεάζει και τα καθημερινά επί μέρους μέτωπα πάλης και τις συμμαχίες που σήμερα είναι ρεαλιστικό και αναγκαίο να κινούνται σε αντιμονοπωλιακή και αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση.
4. Αναπόσπαστο στοιχείο του αγώνα για τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα των εργαζομένων, κατά της ανεργίας, της φτώχειας και της λιτότητας πρέπει να είναι και η πάλη κατά του νέου δόγματος του ΝΑΤΟ. Η εργατική τάξη με τους συμμάχους της πρέπει να ορθώσει ανάστημα στη στρατιωτικοποίηση, η οποία διεισδύει πλέον σ' όλη την κοινωνική ζωή των χωρών. Απαιτείται κατάλληλη προετοιμασία, αλλά και διαπαιδαγώγηση για να αντιμετωπίζονται τα φαινόμενα βίας και αυταρχισμού, κρατικής και παρακρατικής τρομοκρατίας σε βάρος των λαϊκών κινημάτων.
Σήμερα απαιτείται τα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, με τις συντονισμένες και κοινές δράσεις μας, να συμβάλουμε να δημιουργηθεί ένα νέο ΑΝΤΙΠΑΛΟ ΔΕΟΣ. ΤΟ ΑΝΤΙΠΑΛΟ ΔΕΟΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ, ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΠΟΥ ΑΝΤΙΠΑΡΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΩΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟ, ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΩΝ ΜΟΝΟΔΡΟΜΩΝ.
5. Στην ίδια κατεύθυνση πρέπει να αντιμετωπίσουμε την προσπάθεια που γίνεται να εμφανιστεί ως εναλλακτική και, μάλιστα, ως ρεαλιστική λύση η διαμόρφωση μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης που θα βάλει δήθεν τάξη στην καπιταλιστική αναρχία, στις ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις και ανταγωνισμούς και θα προωθήσει την ισοτιμία. Τα σχέδια αυτά θα παρουσιαστούν κατά την 55η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το Σεπτέμβρη του 2000, στη "Συνέλευση της χιλιετίας" όπως την ονομάζουν. Από την πίσω πόρτα, επίσης, ετοιμάζουν να περάσουν την Πολυεθνική Συμφωνία για τις Επενδύσεις (ΜΑΙ) στο νέο γύρο διαπραγματεύσεων του ΠΟΕ.
6. Ενα άλλο πρόβλημα, πολύ επείγον σήμερα, είναι η αντιμετώπιση των προβλημάτων που συνδέονται με την κακή κατάσταση, που γενικά βρίσκεται το συνδικαλιστικό κίνημα της εργατικής τάξης, παρά το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται σημάδια ανάκαμψης σε ορισμένες χώρες. Η κατάκτηση του ταξικού χαρακτήρα του συνδικαλιστικού κινήματος στις σύγχρονες συνθήκες είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας για το εργατικό κίνημα, για τις συμμαχίες του με τα άλλα λαϊκά στρώματα.
7. Στα πλαίσια των προσπαθειών μας για το συντονισμό και την κοινή δράση κατά της ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων, προτείνουμε να πραγματοποιηθεί μια νέα συνάντηση με θέμα την Παγκόσμια Ασφάλεια και την αντιμετώπιση της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας που θέτει σε κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη.
Ας αναπτύξουμε τους άμεσους σκοπούς μας και ας υπερασπιστούμε, σύντροφοι, το μέλλον του κινήματος.
Στην κορυφή της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας εμφανίζεται ένα διαμορφωμένο σύστημα μιας χούφτας χωρών - η Ομάδα των 7 ισχυρότερων ιμπεριαλιστικών χωρών που ασκούν την κυριαρχία τους και δυναμώνουν την καταπίεση στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, μέσα από ένα πυκνό δίχτυ διεθνών οργανισμών, συμφωνιών, απειλών και εκβιασμών. Οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και οι 4 ευρωπαϊκές χώρες ηγούνται στα τρία ιμπεριαλιστικά κέντρα που έχουν σχηματιστεί. Τελευταία, κάτω από ένα ειδικό καθεστώς συμμετέχει και η Ρωσική Ομοσπονδία. Γύρω όμως από τις ηγετικές δυνάμεις και τα κέντρα τους εμφανίζεται ένας ορισμένος αριθμός χωρών που διαδραματίζουν το ρόλο του περιφερειάρχη της ιμπεριαλιστικής πολιτικής, άλλες διεκδικούν αυτόν τον ρόλο, άλλες βρίσκονται σε λίγο - πολύ μόνιμη θέση εξάρτησης, είναι υποδεέστερες, άλλες λειτουργούν σαν απλά πιόνια. Υπάρχουν χώρες και εδώ θα αναφέρουμε τη δική μας χώρα, που βρίσκονται μέσα σε ένα πεδίο οξυμένων ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων ανάμεσα στις ηγετικές χώρες, παίζουν διπλό και διπρόσωπο ρόλο του θύτη σε βάρος λαών και του θύματος.
Γενική εκτίμηση είναι, ότι οι ΗΠΑ κατέχουν σήμερα ηγετική θέση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Βεβαίως τα στοιχεία που όλοι γνωρίζουμε πιστοποιούν μια τέτοια εκτίμηση. Αν και δεν πρέπει να υποτιμούμε εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών και παραγόντων που θεωρούν ότι ο ανταγωνισμός π. χ. της ΕΕ και των ΗΠΑ δεν έχει κριθεί ακόμα, βρίσκεται σε εξέλιξη. Αλλοι θεωρούν ότι το παιχνίδι είναι κερδισμένο σήμερα από τις ΗΠΑ, ενώ άλλοι προβλέπουν ότι η βαθιά κρίση των ΗΠΑ είναι μπροστά μας.
Το πρόβλημα είναι ότι πολλές φορές η διαπίστωση για τον ηγεμονικό ρόλο των ΗΠΑ χρησιμεύει ως άλλοθι για την άμβλυνση της ευθύνης των άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων σε κρίσιμα ζητήματα όπως ο πόλεμος κατά της Γιουγκοσλαβίας. Στη χώρα μας, και όχι μόνο, γίνεται προσπάθεια να εμφανιστεί η συμμετοχή της ΕΕ στον πόλεμο σαν δείγμα αδυναμίας και όχι σαν συνειδητή ταξική επιλογή. Ολα τα στοιχεία δείχνουν ότι η επιδρομή κατά των εργατικών κατακτήσεων έχει γενικότερο ταξικό χαρακτήρα, δεν προκύπτει αποκλειστικά από την ηγεμονία των ΗΠΑ αλλά από τις ανάγκες του καπιταλιστικού συστήματος. Δεν πρέπει επίσης να λησμονείται ότι η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ξεκίνησε από ευρωπαϊκή πρωτοβουλία με τη σφραγίδα της Γερμανίας, ότι η ΕΕ προκάλεσε την παρέμβαση των ΗΠΑ πέρα και ανεξάρτητα από τη διάθεση των ΗΠΑ να μην αφήσουν την υπόθεση σε ευρωπαϊκό και μόνο επίπεδο.
1. Στο επίκεντρο της προσοχής μας πρέπει να είναι κατά τη γνώμη μας οι αυξανόμενες κοινωνικές επιπτώσεις που προκύπτουν από τις αλλαγές στη διάρθρωση της απασχόλησης και της οικονομίας (αύξηση κερδών και ραγδαία αύξηση της ανεργίας, καθήλωση και πτώση μισθών ενώ αυξάνεται η παραγωγικότητα των εργαζομένων). Πρόκειται βεβαίως και για επιπτώσεις στην πολιτική συνείδηση και συμπεριφορά των εργαζομένων, των νέων, των γυναικών και άλλων τμημάτων της κοινωνίας. Δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο ότι σε ορισμένες χώρες αναπτύσσονται θετικές τάσεις που πρέπει να στηριχτούν: όλο και πιο συχνά ξεσπούν απεργιακές και άλλες κινητοποιήσεις των εργαζομένων που δεν έχουν την έγκριση αυτών των συνδικαλιστικών ηγεσιών ή και είναι σε ευθεία αντίθεση και αμφισβήτηση της πολιτικής της ταξικής συνεργασίας που ακολουθούν. Αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο εκδήλωσης υγείας από την πλευρά των εργαζομένων και της θέλησής τους να παλέψουν για να εμποδίσουν τους καπιταλιστές να κάνουν τις συνθήκες ζωής και δουλιάς τους συνεχώς χειρότερες.
Αυτή η πάλη της εργατικής τάξης εκφράζει μόνο μια πλευρά της σύγκρουσής της με το κεφάλαιο, την πλευρά της αντίστασης στην τάση προς μια αυξανόμενη επιδείνωση της κατάστασής της στην αστική κοινωνία. Η σύγκριση των αποτελεσμάτων αυτής της πάλης, δείχνει κατά τη γνώμη μας, ότι όσα κι αν αποσπάστηκαν από την τάξη των καπιταλιστών α) το χάσμα ανάμεσα στην κοινωνική θέση των εργαζομένων και σ' εκείνη των καπιταλιστών συνεχώς διευρύνεται και μεγαλώνει και β) ότι πολλές σημαντικές κατακτήσεις της εργατικής τάξης στο διάστημα αυτό, όπως το 8ωρο, το πενθήμερο, η κοινωνική ασφάλιση, ο χρόνος συνταξιοδότησης και άλλα, τώρα παίρνονται πίσω.
2. Μπορούμε να αναπτύξουμε συντονισμένα μια μεγάλη και επίμονη καμπάνια ενημέρωσης και αποκάλυψης για τον χαρακτήρα των μέτρων που παίρνονται, για το πού οδηγούν τους εργαζόμενους τα μέτρα που προτείνονται κάτω από το γενικό τίτλο "ευελιξία στην αγορά εργασίας". Πού οδηγεί η "ευελιξία στον χρόνο απασχόλησης" και η κατάργηση του 8ωρου, η γενίκευση της μερικής απασχόλησης, του ωρομίσθιου κλπ.
Αναμφισβήτητα μια από τις πιο σημαντικές μορφές του οικονομικού αγώνα της εργατικής τάξης στέκεται η πάλη για μικρότερη εργάσιμη μέρα. Το ερώτημα όμως, που μπαίνει είναι το εξής: έστω η μείωση του εργάσιμου χρόνου περιορίζει κάπως το πρόβλημα της ανεργίας, μπορεί όμως από μόνη της αυτή η μείωση, να απαλλάξει την καπιταλιστική κοινωνία από την ανεργία;
Επισημαίνουμε ότι στο θεμελιακό αυτό θέμα έχει ήδη προχωρήσει η διαδικασία συναίνεσης ανάμεσα στη φιλελεύθερη ιδεολογία και οπτική και τη σοσιαλδημοκρατική αντίληψη. Το φαινόμενο αυτό είναι πια ολοφάνερο στη Δυτική Ευρώπη. Η συναίνεση διευρύνεται σε πολλές χώρες ή περιοχές και με δυνάμεις που τοποθετούνται αριστερά της σοσιαλδημοκρατίας, στοχεύοντας σε μια συνεργασία μαζί της, κάτω από το γνωστό πια τίτλο της κεντροαριστεράς. Η κεντροαριστερά σήμερα, ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο κατά της Γιουγκοσλαβίας, έχει ανοίξει για τα καλά τα χαρτιά της, τελικά οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στον εγκλωβισμό δυνάμεων και στην ενσωμάτωσή τους στην πολιτική στήριξης των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, του επιθετικού δόγματος του ΝΑΤΟ.
Η μυθοποίηση και μυστικοποίηση του όρου "παγκοσμιοποίηση" συνοδεύεται από την προβολή ενός συστήματος αντιλήψεων, σύμφωνα με τις οποίες οι διάφορες ενώσεις, οργανισμοί και συνασπισμοί του ιμπεριαλισμού φέρουν τα χαρακτηριστικά ενός μονόδρομου. Με τον τρόπο αυτό γίνεται προσπάθεια όχι μόνο να περιοριστεί ή να εκφυλιστεί η αντίσταση στις επιλογές τους, αλλά και να θεωρείται περίπου αδιανόητο να αναζητήσουν λαοί και κινήματα, χώρες και περιοχές, άλλες εναλλακτικές μορφές συνεργασίες στη βάση του αμοιβαίου συμφέροντος. Επιχειρείται να εξοβελιστεί από τους προσανατολισμούς του εργατικού κινήματος και η απλή σκέψη για την προοπτική του σοσιαλισμού σε εθνικό επίπεδο ή σε έναν κύκλο χωρών.
Θεωρούμε ότι είναι χρέος μας να δείξουμε στους λαούς ότι ο σχηματισμός των ιμπεριαλιστικών ενώσεων, διεθνών και περιφερειακών, χαλαρής ή πιο αυστηρής οργάνωσης, είναι μορφές της καπιταλιστικής ενοποίησης, υπηρετεί τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου, συνεπώς υπόκειται στους νόμους της ταξικής πάλης. Με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζουμε εμείς την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, πράγμα που όχι μόνο δε μας δυσκολεύει, αλλά μας διευκολύνει να έχουμε άμεση παρέμβαση σε όλα τα μέτωπα πάλης.
Θεωρούμε πολύ σημαντικό ζήτημα τη συνεχή μελέτη της εξέλιξης της καπιταλιστικής κρίσης και την παρακολούθηση του κύκλου της κρίσης που οπωσδήποτε δεν εμφανίζεται με συγχρονισμένο τρόπο σε όλα τα σημεία της γης, αλλά και εντός των ιμπεριαλιστικών οργανισμών, ανάμεσα στις χώρες - μέλη. Χαρακτηριστικό για την Ελλάδα λόγου χάρη είναι ότι ο κύκλος της κρίσης εκδηλώνεται πιο συχνά από άλλες χώρες - μέλη της ΕΕ, πράγμα που οφείλεται και στην υποδεέστερη εξαρτημένη θέση της.
Η κρίση του 1997-98 έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κλασικής κρίσης υπερπαραγωγής. Πρωτοφανής πτώση στις τιμές πρώτων υλών - ο δείκτης τιμών των 22 κυριότερων εμπορευμάτων έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα των 26 ετών, εμφανίζεται στασιμότητα στις τιμές των βιομηχανικών προϊόντων.
Η κρίση θα γίνει πιο βαθιά στην πορεία, θα οξύνονται όλες οι αντιθέσεις, η επιθετικότητα του κεφαλαίου θα είναι ακόμη πιο έντονη και βάρβαρη. Οφείλουμε όλοι να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, ώστε να προετοιμάζεται και να διαπαιδαγωγείται ανάλογα ο υποκειμενικός παράγοντας. Η κρίση περικλείει μια δυναμική ριζοσπαστικοποίησης ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων, που όμως, για να εκφραστεί πολιτικά και να στραφεί σε μια κατεύθυνση αμφισβήτησης και ρήξης με την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων, απαιτεί εύστοχο και σαφή προσανατολισμό, σωστή στρατηγική και μελετημένη τακτική σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο. Δεν αρκεί σήμερα να μιλάμε για την οργάνωση της πάλης γύρω από τα διάφορα προβλήματα, αλλά και για την αναζήτηση των πιο αποτελεσματικών τρόπων για την ανάπτυξη αυτής της πολιτικής συνείδησης. Το ζήτημα αυτό πρέπει κατά τη γνώμη μας να αποτελεί κεντρικό πρόβλημα για το κομμουνιστικό κίνημα.
Γιατί, δίπλα σ' αυτή τη ριζοσπαστικοποίηση αναπτύσσεται και η τάση της παθητικότητας, της απογοήτευσης, της αποστροφής γενικά από την πολιτική, της παραίτησης από τους αγώνες. Η τάση αυτή ενισχύεται από την πολιτική του κεφαλαίου και των αστικών κομμάτων, γίνεται ή θα γίνεται πιο ισχυρή στο βαθμό που διατηρούνται οι καθυστερήσεις ή οι ελλείψεις που σημειώνουν οι κομμουνιστές σ' αυτόν τον τομέα. Ο κίνδυνος λαθεμένων ή άστοχων επιλογών είναι πάντα παρών και αυξημένος, άρα είναι ζωτική ανάγκη η διαρκής επαγρύπνηση, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες νίκης της αντεπανάστασης.
Εχει μεγάλη σημασία να μελετηθεί βαθύτερα η σύγχρονη ιμπεριαλιστική πυραμίδα.
Κατά τη γνώμη μας χρειάζεται κοινή προσπάθεια από όλους μας και ανταλλαγή εμπειριών και στοιχείων, προκειμένου να μελετήσουμε βαθύτερα τη σύγχρονη ιμπεριαλιστική πυραμίδα, τις σύνθετες, πολύμορφες, πολύπλοκες σχέσεις που αναπτύσσονται στην ιεραρχία της πυραμίδας αυτής, τις αντιθέσεις που εμφανίζονται.