2025 The Associated Press. All

Ο Αμερικανός Πρόεδρος υποδέχεται τον Τούρκο ομόλογό του στον Λευκό Οίκο

Υποδεχόμενος τον Ρ. Τ. Ερντογάν στην έδρα της αμερικανικής προεδρίας 6 χρόνια μετά τον αποκλεισμό της Τουρκίας (επί πρώτης θητείας Τραμπ) από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των αεροσκαφών F-35, στο πλαίσιο των κυρώσεων που της επιβλήθηκαν για την αγορά του ρωσικού συστήματος S-400, ο Αμερικανός ηγέτης συμπύκνωσε σε διατυπώσεις όπως οι παραπάνω ότι ειδικά την παρούσα περίοδο εξαπλώνεται το αλισβερίσι για τη συμβολή της Τουρκίας στην επιτάχυνση του αμερικανοΝΑΤΟικού σχεδιασμού, αλλά και στην υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων που προτάσσει αυτοτελώς το αμερικανικό κεφάλαιο, στο πλαίσιο της μάχης του για την πρωτοκαθεδρία στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Μάχης που δυναμώνει διαρκώς, όπως καταγράφουν και οι συνεχείς εξελίξεις με τη δασμολογική πολιτική ΗΠΑ, Κίνας, ΕΕ και μιας σειράς άλλων ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Αναμφίβολα ξεχωρίζουν τα στοχευμένα σχέδια που «τρέχουν» ανάμεσα στις δύο πλευρές ώστε να αναδειχθεί η Τουρκία σε στρατηγικό κόμβο για τον ενεργειακό ανεφοδιασμό της Ευρώπης (και όχι μόνο), με «απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες» αλλά και ειδικότερα, κατακλύζοντας τις αγορές με αμερικανικό Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LNG) - στις πωλήσεις του οποίου η Ουάσιγκτον επενδύει πολλά και για τη μείωση του εμπορικού της ισοζυγίου με διάφορους εταίρους.

Στα όσα είχαν γίνει γνωστά μέχρι την Παρασκευή το απόγευμα συνολικά για τις αμερικανοτουρκικές επαφές στο περιθώριο της ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ξεχωρίζουν μεταξύ άλλων:

Η ανακοίνωση που έκανε ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, ότι οι δύο πλευρές υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας στον στρατηγικό τομέα της πυρηνικής ενέργειας, «βαθαίνοντας περαιτέρω τη βαθιά ριζωμένη και πολυδιάστατη εταιρική τους σχέση», όπως είπε, ενώ εξέφρασε και την ευχή η συνεργασία «να παράξει αμοιβαία οφέλη και για τις δύο χώρες».

Τουρκικά ΜΜΕ θύμιζαν διμερείς συνομιλίες προηγούμενης περιόδου με στόχο την κατασκευή μονάδων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας μεγάλης κλίμακας, αλλά και μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων.

Επίσης, παλιότερες δηλώσεις του Γιουσούφ Τσεϊλάν, στελέχους στο τουρκικό υπουργείο Ενέργειας, στο «Reuters», αναφορικά με το «σοβαρό ενδιαφέρον που δείχνουν οι ΗΠΑ για τον στόχο της Τουρκίας να αυξήσει την ικανότητα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας».

Σημειωτέον, μέχρι σήμερα ο τομέας της πυρηνικής ενέργειας αποτελεί έναν από αυτούς όπου η Αγκυρα ιεραρχούσε και τη συνεργασία της με τη Ρωσία. Θυμίζουμε την ανέγερση μονάδας στην περιοχή Ακουγιού της νότιας Τουρκίας με κεφάλαια της ρωσικής «Rosatom».

Από τις αρχές της βδομάδας έκλεισαν σειρά διμερών συμφωνιών, εκτοξεύοντας τους όγκους του αμερικανικού LNG που θα εισάγεται στην Τουρκία, με άξονες περαιτέρω προώθησής του - καταρχάς αλλά όχι μόνο - σε δυτικές αγορές.

Ετσι, η τουρκική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία BOTAS υπέγραψε με την αμερικανική «Mercuria» συμφωνία 20 ετών (!) που προβλέπει την ετήσια προμήθεια της πρώτης με περίπου 4 δισ. κυβικά μέτρα LNG. Η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ το 2026, ενώ μετά την άφιξη του LNG από τις ΗΠΑ προβλέπει την αποθήκευση ή την επαναεριοποίησή του σε ειδικές εγκαταστάσεις σε Τουρκία, Ευρώπη και Βόρεια Αφρική.

Θυμίζουμε ότι η Τουρκία τα τελευταία 7 - 8 χρόνια έχει πενταπλασιάσει (!) τις επενδύσεις της σε μονάδες επαναεριοποίησης LNG, ενώ πλέον εκτιμάται ότι διαθέτει τη 2η μεγαλύτερη ικανότητα επαναεριοποίησης LNG σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Εξίσου ενδεικτική είναι και η συμφωνία που έκλεισε η BOTAS με την αυστραλιανή «Woodside Energy» (τον μεγαλύτερο παραγωγό φυσικού αερίου της Αυστραλίας) για προμήθεια LNG, κυρίως από αυτό που παράγεται σε δομές του ομίλου στη Λουιζιάνα των ΗΠΑ.

Οπως υπολόγιζε το «Atlantic Council» την Παρασκευή, μόνο από τις δύο συμφωνίες με «Woodside» και «Mercuria» οι ΗΠΑ διασφαλίζουν την εξαγωγή σχεδόν 70 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου μέσα στην επόμενη 20ετία.

Τα παραπάνω ασφαλώς παρακολουθεί στενά και η ρωσική πλευρά, καθώς η Ενέργεια αποτελεί πεδίο στο οποίο η Τουρκία μέχρι σήμερα διατηρούσε σταθερή συνεργασία μαζί της. Εκπρόσωπος του Κρεμλίνου έκρινε σκόπιμο να διευκρινίσει την Παρασκευή ότι οι αγωγοί αερίου «TurkStream» και «Blue Stream» λειτουργούν στο μάξιμουμ των δυνατοτήτων τους για να προμηθεύουν την Τουρκία, αλλά και ότι η συνεργασία ανάμεσα σε Μόσχα και Αγκυρα συνεχίζεται.

Η ανακοίνωση εκδόθηκε λίγο αφού έγιναν γνωστές οι «παροτρύνσεις» του Τραμπ προς τον Ερντογάν να σταματήσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και αερίου.

Από τη δική του πλευρά, στον δρόμο της επιστροφής από τις ΗΠΑ, δήλωσε «πολύ ικανοποιημένος» για τη συνάντηση με τον Αμερικανό ομόλογό του, υποστηρίζοντας ότι οι διμερείς σχέσεις θα αναπτυχθούν σε «πολύ διαφορετικό επίπεδο» πλέον.

Η δε Διεύθυνση Επικοινωνιών της τουρκικής προεδρίας περιέγραψε τη συνάντηση των δύο Προέδρων ως «εγκάρδια» και «ιδιαίτερα έντονη και παραγωγική», αναφέροντας ότι «ασχολήθηκε με ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων της αμυντικής βιομηχανίας, του Εμπορίου, της Ενέργειας και διεθνών θεμάτων».

Πίσω από τη γενικόλογη αυτή ενημέρωση, μια σειρά διαρροές επιβεβαίωναν ένα σκληρό διμερές παζάρι για πλευρές συνεργασίας που αφορούν και σχέδια μεγάλων αεροναυπηγικών ομίλων, όπως επίσης τον εξοπλισμό της Τουρκίας και κατ' επέκταση τη «θωράκιση» όλης της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ.

Αν και δεν υπήρξαν διασαφηνίσεις για το πότε θα αρθούν οριστικά οι περιορισμοί που είχαν επιβληθεί αφενός στη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα παραγωγής των F-35, αφετέρου στη προμήθειά της με νέα F-16, πληροφορίες επιβεβαιώνουν ότι πλέον βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση κι άλλα ενδεχόμενα.

Π.χ. η προμήθεια της Τουρκίας με κινητήρες αεροσκαφών αμερικανικής κατασκευής, που η ίδια θα εντάξει στο εγχώριας κατασκευής μαχητικό αεροσκάφος KAAN.

Αλλά και το ενδεχόμενο αμερικανικοί κολοσσοί, όπως «Boeing» και «Lockheed», να μεταφέρουν μέρος της παραγωγής εξαρτημάτων των αεροσκαφών τους στην τουρκική επικράτεια.

Επιπλέον, η αεροπορική «Turkish Airlines» ανακοίνωσε ότι ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις για την αγορά 150 αεροσκαφών από την «Boeing», με τις παραδόσεις να προγραμματίζονται για το χρονικό διάστημα 2029 - 2034. Ακόμα, σε εξέλιξη είναι διαπραγματεύσεις με τις «Rolls-Royce» και «GE Aerospace» σχετικά με κινητήρες, ανταλλακτικούς κινητήρες και υπηρεσίες συντήρησης κινητήρων για τα αεροσκάφη.

«Η επίλυση κάθε ζητήματος σε μία μόνο συνάντηση είναι, φυσικά, αδύνατη», δήλωσε ο Ερντογάν αποτιμώντας τη συνάντηση. «Ωστόσο, αυτή η συνάντηση οδήγησε σε ουσιαστική πρόοδο σε πολλά θέματα», πρόσθεσε, και συνέχισε: «Τόσο ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών όσο και οι δυνατότητες των δύο χωρών μας είναι εμφανείς. Εχουμε έναν διμερή εμπορικό στόχο ύψους 100 δισ. δολαρίων. Ως ηγέτες διαθέτουμε την πολιτική βούληση να τον υλοποιήσουμε».

Η συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν εστίασε φυσικά και στις εξελίξεις γύρω από την Ουκρανία αλλά και τη Μέση Ανατολή, με τον πρώτο να επιδοκιμάζει την «προσφορά» του δεύτερου, τόσο στη διαπραγμάτευση μεταξύ Μόσχας - Κιέβου όσο και στη διευθέτηση άλλων «κρίσεων», με ειδική αναφορά στη Συρία (ανατροπή κυβέρνησης Ασαντ), στη Λιβύη κ.λπ.

Ο δε Ερντογάν βγαίνοντας από τη συνάντηση επεσήμανε ότι «στηρίζω το παγκόσμιο όραμα του κ. Τραμπ για ειρήνη», ενώ ξεχωρίζοντας τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο - ενεργειακές και γενικότερες - δήλωσε ότι «η Τουρκία δεν έχει βλέψεις στα δίκαια και την κυριαρχία κανενός» αλλά «είναι αποφασισμένη να προστατεύσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της. Η στάση μας όσον αφορά τους πόρους της Μεσογείου είναι σαφής. Παίρνουμε το μερίδιο που μας αναλογεί από αυτούς τους πόρους και συνεργαζόμαστε με τους γείτονές μας με βάση την αρχή του αμοιβαίου οφέλους».

Με φόντο δε πυρετώδεις διεργασίες και αναδιατάξεις στον ενεργειακό και γεωπολιτικό χάρτη όλης της περιφέρειας, διαμήνυσε προς συμμάχους και αντιπάλους: «Η αποφασιστική στάση της Τουρκίας οδηγεί σε αναθεώρηση των υπολογισμών στην περιοχή. Η Τουρκία είναι πλέον μια δύναμη με λόγο, αποφασιστική και καθοριστική στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Σε αυτήν τη βάση, επανήλθε στις προκλητικές θέσεις για τη διχοτόμηση της Κύπρου, λέγοντας ότι «το θέμα της ομοσπονδίας έχει πλέον κλείσει για εμάς. Κανείς δεν μπορεί να μας παρασύρει ξανά σε συζητήσεις για ομοσπονδία με λογοπαίγνια. Οι Τουρκοκύπριοι δεν θα δεχτούν ποτέ να είναι μειονότητα στο νησί. Η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η αποδοχή της ύπαρξης δύο ξεχωριστών κρατών στο νησί».

Την ίδια στιγμή, τα σχέδια αναβάθμισης του ρόλου του τουρκικού κεφαλαίου στην περιφέρεια αναδεικνύουν:

- Η γοργή αναθέρμανση των σχέσεων Τουρκίας - Αιγύπτου, όπως φάνηκε και με τη διενέργεια ναυτικών ασκήσεων «Θάλασσα Φιλίας» που έκαναν οι δύο χώρες το διάστημα 22 - 26 Σεπτέμβρη, μετά από 13 χρόνια.

- Εξίσου ενδεικτική είναι και η όλο και μεγαλύτερη «ευθύνη» που η Αγκυρα αναλαμβάνει για τη «συμφιλίωση» των δύο αντιμαχόμενων πλευρών στη Λιβύη. Στις δηλώσεις του μάλιστα ο Ερντογάν αναφέρθηκε στην «ειρήνη που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση της Τουρκίας μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών στη Λιβύη», χαρακτηρίζοντας τη χώρα του ...«πηγή ελπίδας για ολόκληρη την περιοχή». Και ενώ προχωρούν επαφές για ενεργειακές και άλλες συνεργασίες τουρκικών μονοπωλίων και με τις δύο πλευρές στη Λιβύη, στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ ο Ερντογάν συνάντησε τον επικεφαλής του λεγόμενου «προεδρικού συμβουλίου» από την Τρίπολη, Μ. Μένφι. Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση, αντάλλαξαν απόψεις «για τρόπους ενίσχυσης της διμερούς συνεργασίας και συζήτησαν μηχανισμούς για την ανάπτυξη στρατηγικών σχέσεων που θα υπηρετούν τα αμοιβαία συμφέροντα, και θα προωθούν τη σταθερότητα και την ανάπτυξη στη Λιβύη και στην ευρύτερη περιοχή».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, κάθε άλλο παρά τυπική ήταν η αναβολή της συνάντησης Ερντογάν - Μητσοτάκη που είχε προγραμματιστεί να γίνει την περασμένη Τρίτη, αλλά «κατόπιν αιτήματος της τουρκικής πλευράς» ακυρώθηκε στο «παρά πέντε».

Σε σχετική του ανακοίνωση το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ μίλησε για «διπλωματική επίδειξη δύναμης», που «προφανώς και δεν είναι άσχετη με τα παζάρια Τραμπ - Ερντογάν που είναι σε εξέλιξη».

Υπογράμμιζε δε ότι «το ΚΚΕ ούτως ή άλλως δεν έτρεφε προσδοκίες για τη συγκεκριμένη συνάντηση, έχοντας επανειλημμένα επισημάνει τους κινδύνους από την ατζέντα των συζητήσεων μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδας - Τουρκίας, πίσω από την οποία κρύβονται οι διευθετήσεις με ΝΑΤΟική σφραγίδα. Ωστόσο, για μια ακόμη φορά εκτίθενται όσοι καλλιεργούν τον εφησυχασμό των "ήρεμων νερών"».