Από τις ενδοσυριακές συνομιλίες στην Αστάνα

Χωρίς άμεσα χειροπιαστό αποτέλεσμα έγιναν οι νέες ενδοσυριακές συνομιλίες στις 4 - 5 του Ιούλη στην Αστάνα του Καζακστάν. Ηταν η 5η συνάντηση του είδους, μια πρωτοβουλία που προωθήθηκε από τις κυβερνήσεις της Ρωσίας, του Ιράν και της Τουρκίας, τις λεγόμενες «εγγυήτριες για την εκεχειρία δυνάμεις», ως συμπληρωματική σε αυτήν που υλοποιεί ο ΟΗΕ με τις συναντήσεις στη Γενεύη της Ελβετίας (έχει προγραμματιστεί νέα συνάντηση στις 10 του Ιούλη). Στην πραγματικότητα, αυτό που δείχνει και αυτή η συνάντηση είναι ότι το «κουβάρι» των ανταγωνισμών στη Συρία και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής περιπλέκεται ακόμα περισσότερο.

Ειδικά οι αντιπαραθέσεις του τελευταίου διαστήματος, όπου αμερικανικές δυνάμεις χτυπάνε συριακές καθώς εντείνεται ο «αγώνας δρόμου» για την εξουδετέρωση των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους», δείχνουν ότι η λεγόμενη «επόμενη μέρα» θα σημάνει έναν νέο κύκλο ανταγωνισμού ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις: Αυτές που έστησαν και αξιοποιούν το «εργαλείο» της «ισλαμικής τρομοκρατίας» όπως οι ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ, Τουρκία και πετρελαιομοναρχίες του Κόλπου, για να εξασφαλίσουν τα γεωστρατηγικά συμφέροντά τους και τον έλεγχο στις ενεργειακές πηγές και τους αγωγούς και αυτές που στηρίζουν την αστική κυβέρνηση του Μπασάρ Ασαντ για τα αντίστοιχα δικά τους γεωστρατηγικά συμφέροντα και σχέδια, όπως η Ρωσία και το Ιράν.

Μπορεί στο βασικό αντικείμενο της συνάντησης στην Αστάνα για τον καθορισμό των «ζωνών αποκλιμάκωσης των συγκρούσεων» να μην υπήρξε συμφωνία, καθώς η κάθε πλευρά διεκδικεί μέσω αυτού και πιθανή μελλοντική σφαίρα επιρροής - σε μια διαδικασία ουσιαστικά διαμελισμού της Συρίας - ωστόσο προωθήθηκε η σύσταση ομάδων εργασίας από εμπειρογνώμονες που θα δουλέψουν 7 κείμενα, τα οποία θα καθορίζουν το πώς θα «ελέγχονται», τι «μηχανισμοί» απαιτούνται για τη λειτουργία αυτών των ζωνών.

Ο υπουργός Εξωτερικών του Καζακστάν, Καϊράτ Αμπντραχμάνοφ σημείωσε ότι απαιτείται πολλή δουλειά ακόμα για την οριστικοποίηση των κειμένων, ενώ από την πλευρά της συριακής κυβέρνησης, ο επικεφαλής διαπραγματευτής Μπασάρ αλ Τζααφάρι, επέρριψε τις ευθύνες της μη οριστικοποίησης στην πλευρά της Τουρκίας. Πάντως, ο εκπρόσωπος της Ρωσίας, Αλεξάντρ Λαβρέντιεφ, θέλησε να δει το «ποτήρι μισογεμάτο παρά μισοάδειο» και είναι χαρακτηριστικά τα όσα σημείωσε. Είπε ότι «τα αποτελέσματα της "Αστάνα 5" δεν ήταν ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός, αλλά ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση για τη σταθεροποίηση της κατάστασης και προσπαθούν να βρουν μια ειρηνική λύση στην κρίση στη Συρία». Για τις «ζώνες αποκλιμάκωσης» σημείωσε ότι «επιβεβαιώνεται η αναγκαιότητά τους, αλλά ο καθορισμός των γραμμών έχει δυσκολίες».

Ο επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας δήλωσε ότι οι εργασίες στα έγγραφα που εκπονούνται την περίοδο αυτή θα περιλαμβάνουν την προετοιμασία μιας δέσμης μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής πίεσης για όσους παραβιάζουν την κατάπαυση του πυρός, προσθέτοντας ότι «το θέμα αυτό συζητείται σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων και με τις ΗΠΑ, διευκρινίζοντας ότι η Ρωσία αναμένει πιο ενεργή συμμετοχή από την αμερικανική πλευρά όσον αφορά την πίεση σε ένοπλες ομάδες». Πάντως, το θέμα αυτό φαίνεται να «δένει» με την πληροφορία αμερικανικών ΜΜΕ, που έβγαινε το βράδυ της Παρασκευής ότι στην πρώτη συνάντηση των Τραμπ και Πούτιν στο περιθώριο της Συνόδου G20 στο Αμβούργο, συμφωνήθηκε κατάπαυση πυρός στην Νοτιοδυτική Συρία με εφαρμογή από τα μεσάνυχτα της Κυριακής.

Ωστόσο, ο Ρώσος εκπρόσωπος ήταν ιδιαίτερα επικριτικός για την παράνομη όπως είπε παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή Αλ Τανφ στα σύνορα με το Ιράκ (που δεν έχει την άδεια της Συρίας), και ζήτησε να επιτραπεί στον συριακό στρατό να φτάσει στα ιρακινά σύνορα και να καταστρέψει τις βάσεις των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους».

Πάντως, ο επόμενος γύρος διαπραγματεύσεων στην Αστάνα ανακοινώθηκε ότι θα γίνει «την τελευταία βδομάδα του Αυγούστου» και θα προηγηθεί στις 1 και 2 Αυγούστου στην Τεχεράνη μια συνάντηση εργασίας μεταξύ εκπροσώπων των τριών «εγγυητριών» δυνάμεων.

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, που δείχνει τη συνθετότητα των εξελίξεων, η συριακή κυβέρνηση κατηγόρησε μέσα στη βδομάδα την κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για επιθέσεις μέσα στο συριακό έδαφος, στις βόρειες περιοχές του Χαλεπίου και έστειλε επιστολές διαμαρτυρίας στον γγ του ΟΗΕ και στον επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού. Μιλάει για «τουρκική επιθετικότητα», για «κατοχή συριακών εδαφών, διευκόλυνση στη δράση ένοπλων τρομοκρατικών οργανώσεων, που εκπαιδεύονται και εξοπλίζονται από την Τουρκία». Την ίδια ώρα, πάντως, ανακοινώθηκε ότι από το Σάββατο το βράδυ θα ξεκινούσε καθεστώς κατάπαυσης του πυρός από την πλευρά του συριακού στρατού στις επαρχίες Νταράα, Κουνέιτρα και Σέιντα.

Νέες κυρώσεις σε βάρος του Κατάρ είναι έτοιμες να επιβάλουν η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), στο φόντο ευρύτερων ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων που κρύβονται πίσω από τη διπλωματική κρίση στον Περσικό Κόλπο, με πρόσχημα ότι το Κατάρ ενισχύει την «ισλαμική τρομοκρατία» (λες και οι δυνάμεις αυτές μαζί με την Τουρκία, τις ΗΠΑ, την ΕΕ, δεν είναι αυτές που μαζί γιγάντωσαν το φαινόμενο «Ισλαμικό Κράτος» για τα δικά τους συμφέροντα). Με κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν οι τέσσερις χώρες, μετά από συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών (ΥΠΕΞ) που έγινε στο Κάιρο, διαμήνυσαν την ετοιμότητά τους για «να ληφθούν όλα τα πολιτικά, οικονομικά και νόμιμα μέσα με τον κατάλληλο τρόπο και την κατάλληλη στιγμή για να διατηρήσουμε τα δικαιώματα, την ασφάλεια και τη σταθερότητά μας».

Στις αρχές της βδομάδας, το Κατάρ είχε απαντήσει στη λίστα αιτημάτων (μεταξύ άλλων για κλείσιμο της στρατιωτικής βάσης της Τουρκίας στη χώρα, για υποβάθμιση των σχέσεών του με το Ιράν) που του είχαν υποβάλει η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της, ως όρους για την άρση του αποκλεισμού του που ξεκίνησε αρχές Ιούνη. Το ακριβές περιεχόμενο της απάντησης του Κατάρ δεν έγινε γνωστό, ωστόσο τον γύρο του κόσμου έκαναν δηλώσεις διάφορων Καταριανών αξιωματούχων για την αποφασιστικότητα, με την οποία η Ντόχα θα προστατέψει τα συμφέροντά της, με όλους τους τρόπους.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, το Κατάρ ανακοίνωσε ότι τα επόμενα χρόνια στοχεύει να αυξήσει την ετήσια παραγωγή αερίου κατά 30%. Να σημειωθεί ότι πριν από αυτήν την ανακοίνωση, είχαν προηγηθεί επαφές της καταριανής ηγεσίας με εκπροσώπους μονοπωλιακών κολοσσών όπως η αμερικανική «Exxon Mobil», η γαλλική «Total», η βρετανο-ολλανδική «Shell». Τα μεγαλοστελέχη τους εξέφρασαν το έντονο ενδιαφέρον των αφεντικών τους να συμβάλουν στην επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου του Κατάρ. Μάλιστα, διαμήνυαν σε αραβικά ΜΜΕ ότι «σε αυτές τις δουλειές πρέπει να σκέφτεσαι "οικονομικά", στο Κατάρ είσαι Καταριανός, στο Κουβέιτ γίνεσαι Κουβεϊτιανός κ.τ.λ.»

Στο μεταξύ, αύριο αναμένεται στην περιοχή ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Ρεξ Τίλερσον. Επίσημα, έχει ανακοινωθεί ότι θα επισκεφτεί το Κουβέιτ. Ωστόσο, η Ουάσιγκτον είχε, τις τελευταίες μέρες, επαφές με διάφορες κυβερνήσεις της περιοχής, με τον Πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, να εκφράζει «τις ανησυχίες του για τη συνεχιζόμενη διαμάχη μεταξύ του Κατάρ και μερικών αραβικών χωρών», μιλώντας με τους ηγέτες Σ. Αραβίας, Κατάρ, ΗΑΕ, Αιγύπτου.

Συνομιλίες για την κατάσταση στον Κόλπο, όμως, είχε και ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, που σε επαφή του με τον Καταριανό εμίρη επισήμανε τη σημασία για «υπέρβαση των διαφωνιών και την εξομάλυνση της τρέχουσας περίπλοκης κατάστασης», ανταλλάσσοντας μαζί του σκέψεις για τη «ρωσοκαταριανή συνεργασία», με έμφαση και στον τομέα της Ενέργειας.

Τέλος, τη δική της σημασία έχει και η περιοδεία που επέλεξε να κάνει στον Κόλπο ο ΥΠΕΞ της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, εκφράζοντας την ανησυχία του Βερολίνου για μια σειρά από γερμανικές επενδύσεις που ίσως καθυστερήσουν στην περιοχή, αν παραταθεί η κρίση...