Ωράρια που γίνονται λάστιχο, «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας, ρεπό που δίνονται με το σταγονόμετρο, εντατικοί ρυθμοί δουλειάς που μοιράζουν έναν εργαζόμενο σε δύο και τρία πόστα....

Στο εργασιακό τοπίο της εντεινόμενης εκμετάλλευσης που αντιμετωπίζουν οι εμποροϋπάλληλοι, δίπλα στα παραπάνω έχει προστεθεί η δουλειά τις Κυριακές. Από τις αρχές του Μάη εφαρμόζεται, για δεύτερη χρονιά φέτος, ο νόμος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ που προβλέπει το άνοιγμα των καταστημάτων από το μήνα που διανύουμε μέχρι τον Οκτώβρη, σε μια σειρά περιοχές (δήμος Αθήνας, Νότιος Τομέας Αττικής, περιοχή αεροδρομίου, δήμος Πειραιά, κέντρο Θεσσαλονίκης).

Οπως εξηγούν οι πρόεδροι των κλαδικών σωματείων σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο, η δουλειά τις Κυριακές είναι η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι για χιλιάδες εμποροϋπαλλήλους.

«Δίκαιο και υγιές για την εργοδοσία και την κυβέρνηση είναι εμείς οι χιλιάδες εμποροϋπάλληλοι να δουλεύουμε 7 μέρες τη βδομάδα, χωρίς σταθερό ωράριο, να μην παίρνουμε ρεπό, οι υπερωρίες μας να μην πληρώνονται και να αξιοποιούνται για να μας "διευθετούν" ακόμα περισσότερο το ωράριο εργασίας». Τα παραπάνω τονίζει στην ανακοίνωσή του, με την οποία καλεί τους εργαζόμενους στην απεργία στις 30 Μάη, ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας. Για την κατάσταση, που κάνει όλο και περισσότερους εργαζόμενους να λένε «φτάνει πια», καθώς και για τη δράση του σωματείου, μιλά στον «Ριζοσπάστη» η πρόεδρος του Συλλόγου, Ντίνα Γκογκάκη.

Η δεύτερη χρονιά εφαρμογής του νόμου για τις Κυριακές έχει σηματοδοτήσει την αξιοποίησή του από περισσότερους εργοδότες. Μια σειρά επιχειρήσεις ανοίγουν τα καταστήματα, με κριτήριο τις περιοχές που τους αποφέρουν το μεγαλύτερο τζίρο, αλλά και τις συνθήκες που διαμορφώνει ο μεταξύ τους ανταγωνισμός. Η εργοδοσία συνοδεύει την επίθεση στην αργία της Κυριακής με παρέμβαση στους εργαζόμενους για να αποφύγει τις αντιδράσεις. Στα σούπερ μάρκετ «Market In», που ανοίγουν τις Κυριακές σε μια σειρά περιοχές του δήμου Αθήνας, υπόσχεται... προσλήψεις προσωπικού, ενώ έχει επιβάλει 6ήμερη εργασία. Στην επιχείρηση «Η&Μ» χρυσώνει το χάπι με «διαβεβαιώσεις. πως δεν θα ανοίξει τα καταστήματα σε όλες τις περιοχές και όλες τις Κυριακές. Στην αλυσίδα «Κωτσόβολος» προσφέρει στους εργαζόμενους την «επιλογή» να δουλέψουν Κυριακή για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους.

«Το ζήτημα της λειτουργίας των καταστημάτων τις Κυριακές δεν είναι ξεκομμένο από το σμπαράλιασμα των εργασιακών σχέσεων, του ωραρίου εργασίας και γενικότερα των συνθηκών εργασίας που επικρατούν μέσα στα καταστήματα», υπογραμμίζει η Ντ. Γκογκάκη. Σκιαγραφώντας το τοπίο στον κλάδο φέρνει ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα: Στα μεγάλα εμπορικά κέντρα («Smart Park», «McArthurGlen» και στα διάφορα Mall) οι εργαζόμενοι πιάνουν δουλειά στις 9.30 το πρωί και σχολούν στις 9.30 το βράδυ. Ακόμα κι αν έχουν ένα τρίωρο κενό, είναι αναγκασμένοι να το περνούν μέσα στο κατάστημα ή γύρω από αυτό. Στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ («Σκλαβενίτης», «Market In», «Βασιλόπουλος», «Lidl», «Κρητικός», «My Market», «Mασούτης») η εντατικοποίηση «σπάει κόκαλα», με τους εργαζόμενους να τρέχουν από πόστο σε πόστο. Σε μια σειρά μεγάλες επιχειρήσεις («Public», «Media Markt», «Πλαίσιο») είναι συχνές οι απολύσεις και μόνιμη η απειλή τους, με «εργαλείο» τις «αξιολογήσεις», τους «στόχους» και τις «επιπλήξεις».

«Οι συνάδελφοι δεν ξέρουν τι ώρα θα δουλέψουν την επόμενη μέρα, πάνε για δουλειά και δεν ξέρουν τι ώρα θα σχολάσουν, το ωράριο μπορεί να είναι "σπαστό" επιβάλλοντας στον εργαζόμενο να δουλέψει μέχρι το μεσημέρι και να επιστρέψει για άλλες τόσες ώρες το απόγευμα», υπογραμμίζει η πρόεδρος του σωματείου. Οπως εξηγεί, οι υπερωρίες δεν πληρώνονται, δεν δίνονται ούτε καν σε ρεπό, αλλά η εργοδοσία τις «πατσίζει» με ώρες όποτε τη βολεύει, λέγοντας στον εργαζόμενο «έλα μια ώρα αργότερα σήμερα» ή «φύγε μια ώρα νωρίτερα» αν δεν έχει δουλειά.

Στο φόντο αυτό, ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων αναπτύσσει πρωτοβουλίες, συζητά με τους εργαζόμενους για την ανάγκη να παλέψουν για νομοθετική κατοχύρωση της κυριακάτικης αργίας, υπογραφή κλαδικής Σύμβασης με αυξήσεις, κατάργηση των «ευέλικτων» εργασιακών σχέσεων.

«Υπάρχει προβληματισμός και αγανάκτηση στους εργαζόμενους», σημειώνει η Ντ. Γκογκάκη. Η πείρα του σωματείου δείχνει ότι υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν αρκούνται να κάνουν μια καταγγελία στον Σύλλογο, αλλά αναγνωρίζουν την ανάγκη να πάρουν μέρος στη δράση. «Την περασμένη Κυριακή εργαζόμενοι από αλυσίδα σούπερ μάρκετ έκαναν σύσκεψη στα γραφεία του Συλλόγου, συζητώντας και προτείνοντας τι πρωτοβουλίες να πάρουν, πώς να τις οργανώσουν, τι αιτήματα να προβάλουν», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η πρόεδρος του Συλλόγου αναφέρεται επίσης στην ανάγκη οι εργαζόμενοι να απομονώσουν τους συνδικαλιστές της πλειοψηφίας στη διοίκηση της Ομοσπονδίας (ΟΙΥΕ), να καταδικάσουν το ρόλο υπονόμευσης των κινητοποιήσεων που έχουν αναλάβει, λειτουργώντας σαν μακρύ χέρι της κυβέρνησης και των εργοδοτών. Οπως υπενθυμίζει, συνδικαλιστές που δεν έκαναν το παραμικρό για την πραγματική οργάνωση κινητοποιήσεων, ακόμα και για κινητοποιήσεις που εξαγγέλλουν, σε μια και μόνη συνεδρίαση προκήρυξαν καμιά... τριανταριά απεργίες, για όλες τις Κυριακές από Μάη μέχρι Οκτώβρη! Χωρίς τους εργαζόμενους, μακριά από οποιαδήποτε συλλογική διαδικασία και προσπάθεια οργάνωσης, στην πραγματικότητα ρίχνουν με τη στάση τους νερό στο μύλο της υπονόμευσης των αγώνων.

«Δεν κάνουμε πίσω από την οργάνωση της πάλης, ούτε θα χαρίσουμε την κορυφαία μορφή πάλης στους εχθρούς των εργαζομένων», τονίζει η Ντ. Γκογκάκη και ξεκαθαρίζει ότι το σωματείο με τη δράση και το πλαίσιο αιτημάτων του προετοιμάζει απεργία που θα οργανωθεί από τους εργαζόμενους και θα έχει τη σφραγίδα της συμμετοχής τους. Τονίζει ακόμα την ανάγκη απέναντι στη λεγόμενη «κοινωνική συμμαχία» που στήνει ο κυβερνητικός και εργοδοτικός συνδικαλισμός με τους μεγαλεμπόρους «να δυναμώσει η δική μας συμμαχία με τους αυτοαπασχολούμενους και τους φορείς του λαϊκού κινήματος».

Στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, το άνοιγμα τις Κυριακές αφορά τα καταστήματα του ιστορικού κέντρου, όπου δραστηριοποιούνται μεγάλοι όμιλοι. Στόχος τους είναι η μετατροπή της περιοχής σε ένα είδος «open mall».

«Συναντάμε αγανάκτηση από την πλευρά των εργαζομένων», επισημαίνει ο Πέτρος Σημάδης, πρόεδρος της Ενωσης Εμποροϋπαλλήλων νομού Θεσσαλονίκης, τονίζοντας πως η δουλειά τις Κυριακές προστίθεται στον μακρύ κατάλογο των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι του κλάδου. Υπογραμμίζει ακόμα πως η εργοδοσία λαμβάνει τα μέτρα της ώστε η αγανάκτηση να μην μετατραπεί σε δράση. Για παράδειγμα, σε κατάστημα μεγάλης πολυεθνικής, όπου εκφράστηκε από εργαζόμενους διάθεση για κινητοποιήσεις, η εργοδοσία απάντησε με «μαθήματα» συμμόρφωσης στους στόχους της. Ετοίμασε κείμενο με ερωτήσεις για τα «οφέλη» που προκύπτουν για τους εργαζόμενους και τους καταναλωτές από την κυριακάτικη λειτουργία των καταστημάτων και απαντήσεις που κινούνταν στη λογική της «ανάπτυξης» και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, προσπαθώντας να στοιχίσει τους εργαζόμενους πίσω από τα «επιχειρήματα» αυτά. Εκτός από τα «μαθήματα», υπάρχει και η προσπάθεια εφησυχασμού των εργαζομένων, με διαβεβαιώσεις πως «κανένας δεν θα δουλέψει όλες τις Κυριακές», αλλά ...λίγες παραπάνω. Κι όταν αυτά δεν φτάνουν, επιστρατεύονται η τρομοκρατία και η απειλή της απόλυσης. Μόλις τις προηγούμενες μέρες, μέλος του σωματείου που απήργησε την Κυριακή 6 Μάη βρέθηκε στο στόχαστρο της απόλυσης. Ομως το σωματείο απάντησε, οργανώνοντας άμεσα παρέμβαση, αποκαλύπτοντας τον πραγματικό λόγο της απόλυσης και ματαιώνοντας τα σχέδια της εργοδοσίας.

Εκτός από τις Κυριακές, λάστιχο γίνονται και τα ωράρια των εργαζομένων, όπως περιγράφει ο Νάσος Γεροπαναγιώτης, πρόεδρος του Συνδέσμου Υπαλλήλων Εμπορικών Καταστημάτων και Ιδιωτικών Επιχειρήσεων Πειραιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το κατάστημα της επιχείρησης «Lidl» στο λιμάνι του Πειραιά, που ανοίγει από τις 7 το πρωί. Μέσα και έξω από τη «ζώνη» για την οποία προβλέπεται η κυριακάτικη λειτουργία των καταστημάτων τα προβλήματα είναι τα ίδια. «Οι επιχειρήσεις αξιοποιούν όλο το αντεργατικό οπλοστάσιο με το οποίο τις έχουν εξοπλίσει οι κυβερνήσεις», τονίζει. Μεταφέροντας την πείρα των εργαζομένων στο κατάστημα της «Leroy Merlin», περιγράφει πώς η επιχείρηση αναπτύσσεται και ανοίγει νέα καταστήματα και την ίδια ώρα συμπιέζει τα δικαιώματά τους: Αξιοποιεί εργαζόμενους μέσα από «δουλεμπορικά», μειώνοντας μισθούς και δικαιώματα, αξιοποιεί τη μερική απασχόληση με 4ωρα και 6ωρα, τις μηνιαίες συμβάσεις, επιβάλλει «σπαστό» ωράριο στους εργαζόμενους, διατηρεί το διαχωρισμό στους μισθούς - που είναι έτσι κι αλλιώς χαμηλοί - ανάλογα με την ηλικία. «Η κατάσταση αποτυπώνει τι σημαίνει η "ανάπτυξη" που υπόσχονται κυβέρνηση και εργοδότες για τους εργαζόμενους», τονίζει και προσθέτει πως ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του σωματείου οι εργαζόμενοι έκαναν την περασμένη Κυριακή σύσκεψη με θέμα την οργάνωση και τη διεκδίκηση μιας σειράς αιτημάτων.

Στο «παιχνίδι» της διεύρυνσης των ωρών και ημερών λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων έχουν μπει και οι μεγαλέμποροι της Κρήτης. Και επειδή ο νόμος για τις 32 Κυριακές δεν περιλαμβάνει το νησί, μεθοδεύουν την επέκταση της λειτουργίας των καταστημάτων μέσα από την Περιφέρεια.

Οπως εξηγεί η Εύη Χατζημηνά, πρόεδρος της Ενωσης Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ηρακλείου, η πλειοψηφία της Ομοσπονδίας Εμπορικών Συλλόγων Κρήτης (ΟΕΣΚ), μαζί με την Περιφέρεια, με «διαβουλεύσεις» και μεθοδεύσεις πίσω από την πλάτη των εργαζομένων, σχεδιάζουν τη διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων μέχρι τις 11 το βράδυ, καθώς και το άνοιγμά τους όλες τις Κυριακές από τις αρχές Απρίλη έως τα τέλη Νοέμβρη!

«Το σωματείο μας δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια, οργάνωσε και συνεχίζει να οργανώνει την αντίσταση των εργαζομένων», τονίζει η Εύη Χατζημηνά. Με δεκάδες περιοδείες σε εμπορικά καταστήματα, σούπερ μάρκετ και αποθήκες, ενημέρωσε τους εργαζόμενους, ενώ συντόνισε τις πρωτοβουλίες του με τα σωματεία εμποροϋπαλλήλων σε Χανιά και Ρέθυμνο και απευθύνθηκε στους μικρούς έμπορους και τους αυτοαπασχολούμενους. Ενα πρώτο αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής ήταν η παρέμβαση που έγινε από σωματεία, φορείς και εργαζόμενους πριν από λίγες μέρες, στη συνεδρίαση της Επιτροπής Εμπορίου της Περιφέρειας, «παγώνοντας» τα σχέδια για ξεζούμισμα των εμποροϋπαλλήλων. Η Ενωση καλεί τους εργαζόμενους να βρίσκονται σε ετοιμότητα, καθώς το θέμα θα επανέλθει στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Παράλληλα, ετοιμάζεται να δώσει απάντηση με τη συμμετοχή του στην απεργία στις 30 Μάη και στη συγκέντρωση του ΠΑΜΕ, διεκδικώντας τα δικαιώματα των εμποροϋπαλλήλων, σε αντιπαράθεση με το Εργατικό Κέντρο, το οποίο στήνει «συμμαχία» για την «ανάπτυξη» με φορείς όπως η ΟΕΣΚ, που πρωτοστατούν στην επίθεση.