«Εξορθολογισμό των ορίων της Ζώνης Α`», χαρακτήρισε η γγ του ΥΠΠΟ Λίνα Μενδώνη τη συνεχιζόμενη συρρίκνωση της αδόμητης ζώνης στον αρχαιολογικό χώρο των Μαλλίων Κρήτης, στην προχθεσινή συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, με θέμα τον αναπροσδιορισμό των ζωνών αυτού του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου.

Πέρα των λεκτικών «παιχνιδιών», γεγονός είναι ότι η Α` Ζώνη του αρχαιολογικού χώρου Μαλλίων έχει δομηθεί παρανόμως και η τοπική Εφορεία - κατ' επέκταση, το κράτος - δεν έκαναν τίποτα για να σταματήσουν την «επέλαση» και να προστατευτούν οι αρχαιότητες.

Ως συνήθως, το ΚΑΣ βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να γνωμοδοτεί επί τετελεσμένων γεγονότων. Εννιά αυθαίρετα οικοδομήματα βρίσκονται εντός της Ζώνης Α`, ενώ οι αιτήσεις μεγαλοϊδιοκτητών για νέες οικοδομές και τουριστική εκμετάλλευση γίνονται όλο και πιο επίμονες, παρό,τι στο παρελθόν το ΚΑΣ, πολλές φορές, γνωμοδότησε αρνητικά γι' αυτές.

Το ΚΑΣ έστειλε στην περιοχή για αυτοψία μια επιτροπή του, η έκθεση της οποίας ήταν άκρως αποκαρδιωτική για την κατάσταση του αρχαιολογικού χώρου. Χαρακτηριστικό ήταν το σχόλιο μέλους της επιτροπής: «Κάποιοι κάνουν ό,τι θέλουν εκεί», εννοώντας τη δραστηριότητα των ιδιοκτητών στην Α` Ζώνη. Τα περί «εξορθολογισμού» στηρίχτηκαν στη διαπίστωση της επιτροπής ότι ένα όριο της υπάρχουσας Α` Ζώνης... τέμνει την ταράτσα ενός ξενοδοχείου. Δε διευκρινίστηκε, ωστόσο, αν το ξενοδοχείο ήταν αυτό που «έκοψε» το όριο.

Με τη συζήτηση διαμορφώθηκαν τρεις προτάσεις: Η πρόταση της επιτροπής για μετατροπή της ζώνης Α` σε Β` (με δόμηση υπό όρους) και το χαρακτηρισμό - μέσω της σμίκρυνσης - αυτού που απέμεινε από την Α` Ζώνη σε φυσικό όριο. Η επιτροπή θεωρεί την πρότασή της ως τη μόνη λύση για να σωθεί ό,τι μπορεί να σωθεί, από δω και πέρα. Αποψη της αρμόδιας υπηρεσίας είναι ναπαραμείνουντα πράγματα ως έχουν, θεωρώντας ότι η πρόταση της επιτροπής θαευνοήσειτους ιδιώτες. Η τρίτη πρόταση, παρόμοια της πρώτης, ήθελε αναβολή του θέματος μέχρι να οριστούν επακριβώς οι όροι δόμησης στη Β` Ζώνη. Τελικά, πλειοψήφησε η πρόταση της επιτροπής... προς δόξαν του «ορθολογισμού»...

Σε ό,τι αφορά την τροποποιημένη μελέτη της εταιρίας που έχει αναλάβει την πεζοδρόμηση της Δ. Αρεοπαγίτου, το ΚΑΣ την αποδέχτηκε με παρατηρήσεις, ενώ εντός των ημερών θα γίνει επίδειξη στο ΚΑΣ πεζοδρομημένου τμήματος, έκτασης 250 τ.μ.

(Του απεσταλμένου μας ΑΓΗ ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗ).-

Η κούραση των αλλεπάλληλων προβολών, οι ίδιες οι προχτεσινές ταινίες στο ελληνικό διαγωνιστικό τμήμα, το ηθικοπλαστικό μήνυμα της μιας, το «λαμπερό» διαφημιστικό ύφος της άλλης, το βαρύ στιλιζάρισμα της τρίτης, ό,τι έλειπε ή φαινόταν παραπανίσιο για να βρουν οι υπόλοιπες την ολοκλήρωσή τους, άφηνε στον γράφοντα μια αίσθηση ανικανοποίητου έως και αδιαφορίας. Εξαίρεση η τελευταία προχτεσινή ταινία «Εψιλον» του Γιάννη Ρούσση, που προβλήθηκε στον κύκλο της «ειδικής κατηγορίας ταινιών χωρίς ελληνικότητα», η οποία θεσπίστηκε με ανεξάρτητο βραβείο, ώστε να ξεπεραστεί ο σκόπελος που δημιούργησε ο «κώδικας ελληνικότητας» του ΥΠΠΟ.

Ο σκηνοθέτης, γεννημένος στην Ελλάδα, μετανάστευσε στον Καναδά (1968) και το «Εψιλον» φέρει όλο το πάθος του μετανάστη για την πατρίδα που του καίει τα σωθικά σαν δαιμονική παρουσία. Την πατρίδα, που καθορίζει το ματωμένο της ιστορικό «είναι», την προσωπική μνήμη, την απουσία αγαπημένων προσώπων. Πάθος, που καταγράφει την απόσταση που το χωρίζει από τον αντίστροφο πόλο: την αγωνιώδη αναζήτηση της λήθης, την απέκδυση του παρελθόντος, την τάση της ολικής προσαρμογής στο ξένο περιβάλλον, μέσα από μια διαδικασία αποβολής του προσωπικού στοιχείου από το άτομο. Ομως τι είναι «ελληνικότητα» στην προκειμένη περίπτωση; Πώς μπορεί να θεωρηθεί «ελληνική» μια ταινία που εκπληρεί όλες τις τυπικές προϋποθέσεις του «πιστοποιητικού» (γλώσσα, ιθαγένεια σκηνοθέτη, παραγωγού, τεχνικών, εργασιακούς όρους) όταν, ίσως, η ίδια η ταινία απαρνείται κάθε έννοια ιστορικότητας μες στο ανούσιο του περιεχομένου της; Αλλά, τα «μόρια» της «ελληνικότητας» δεν επαρκούν για ένα στοιχείο που πάλλεται σε κάθε καρέ; Μήπως τέτοιου είδους η «πιστοποίηση» λειτουργεί σαν αντικίνητρο ψυχικής κατάθεσης καλλιτεχνικής δημιουργίας, καλλιτεχνικής αυτογνωσίας για τον «απόδημο» Ελληνα δημιουργό; Μήπως καλλιεργεί το τυπικό, το επίπλαστο, το γραφειοκρατικό; Σίγουρα, η ξένη γλώσσα σε μια ελληνική ταινία μπορεί να υπηρετεί φτηνές εμπορικές σκοπιμότητες ή την «εξαγωγική προσπάθεια του ελληνικού κινηματογράφου», όπως άστοχα λένε οι «101 κινηματογραφιστές» στο κείμενο διαμαρτυρίας τους για τις υπουργικές ρυθμίσεις; Ο ελληνικός κινηματογράφος χρειάζεται τον ήχο και την εικόνα του. Αν εκχωρήσει τον ήχο του στις απαιτήσεις μιας κενής εμπορευματικότητας, σίγουρα μαζί με αυτόν θα εκχωρήσει και την εικόνα του. Ποιος θα ήθελε να δει στα αγγλικά το «Γιολ» του Γκιουνέι ή τις ταινίες του Καουρισμάκι; Τι γίνεται, όμως, όταν ο ήρωας της ταινίας είναι ξένος, μετανάστης στην Ελλάδα και μιλά τη γλώσσα του ή μετανάστες β΄ γενιάς στην Αμερική και μιλά αγγλικά; Δεν αποτελεί αντικίνητρο η ρύθμιση του ΥΠΠΟ για μια τέτοια θεματολογία; Με τους όρους της «ελληνικότητας», οι ταινίες που έκανε ο Πατρίς Βιβάνκος στην Ελλάδα είναι «ξένες», όσο ο ίδιος. Η ταινία του Παντελή Βούλγαρη, με παραγωγό τον Μάρτιν Σκορτσέζε, θα είναι «ξένη», λόγω της ιθαγένειας του παραγωγού. Κι αν τα κριτήρια του ΥΠΠΟ εφαρμόζονταν στις ΗΠΑ, η ταινία θα ήταν «ξένη» και εκεί, λόγω του Ελληνα σκηνοθέτη. Η ταινία «δεν έχει πατρίδα»...

Εν τέλει η «ελληνικότητα» μιας ταινίας, πέρα από κάποια τυπικά χαρακτηριστικά που την καθιστούν «αυτονόητη», μήπως είναι θέμα κριτικής αποτίμησης; Βέβαια, γι' αυτό είναι αρμοδιότερο κάθε αρμόδιας επιτροπής το κοινό, που θέλει να δει στην οθόνη την κατάθεση του ξενιτεμένου δημιουργού, να αναγνωρίσει είτε τον καημό του, την αποστασιοποίησή του, την αφομοίωσή του από το περιβάλλον που ζει.

Διαφορετικά, το ζήτημα περιορίζεται ως εξής: Αν ο Κοσμάτος «είναι Ελληνας», μπορεί να θεωρηθεί ελληνική ταινία και ο «Ράμπο» του; Σε ερωτήματα του τύπου: Είναι ο Λοσάντα Ελληνας; Αλήθεια, ο Χουάν Ραμόν Ρότσα λέγεται Μπουμπλής;

Με ειδικά αφιερώματα για τον 6.000 χρόνων «Πολιτισμό του Αιγαίου διαμέσου των αιώνων», ανοίγει τις πύλες του, σήμερα, το 29ο Φεστιβάλ Βιβλίου, στο Πεδίον του Αρεως. Το Φεστιβάλ θα εγκαινιάσει τη Δευτέρα (8μμ), ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος.

Τριακόσια, περίπου, περίπτερα εκδοτών θα εκθέτουν την καινούρια παραγωγή, μια πλειάδα πρωτοεμφανιζόμενων βιβλίων, για κάθε ηλικία και πνευματικό ενδιαφέρον. Παράλληλα το φεστιβάλ πλαισιώνεται από εκδηλώσεις μεταξύ των οποίων «Κόμικς και Κινηματογράφος», με επιλεγμένες ταινίες που επηρέασαν με την αισθητική τους γνωστούς κομικογράφους. Το συγκεκριμένο αφιέρωμα συμπληρώνεται με σειρά ελληνικών και ξένων ταινιών μικρού μήκους.

Οι προβολές ολοκληρώνονται με τη συνδρομή του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, που παρουσιάζει ταινίες σχετικές με την τέχνη και τη λογοτεχνία για το Αρχιπέλαγος, με κυρίαρχες μορφές τους Παπαδιαμάντη, Βενέζη, Θεόφιλο, Χατζημιχαήλ. Επίσης θα πραγματοποιηθούν: Εκθεση βιβλίων από την πνευματική ζωή του Αιγαίου (από το υπουργείο Αιγαίου), έκθεση φωτογραφίας «Αιγαίο, Ανθρωποι και Τόποι», μουσικοχορευτική βραδιά (20/9), αφιερώματα σε έργα Ελλήνων συνθετών, θεατρικές παραστάσεις, διαλέξεις, συζητήσεις κ.ά.

Το δικό του, μουσικό «Ερωτόκριτο», θα παρουσιάσει ο Γιάννης Μαρκόπουλος (19, 20/9), στο Ηρώδειο. Την παράσταση, στην οποία το μουσικό μέρος εξελίσσεται παράλληλα με τη θεατρική δράση, σκηνοθέτησε ο Νίκος Κούνδουρος. Στο έργο του, ο συνθέτης «παντρεύει» το λόγιο με το δημώδες μουσικό στοιχείο, τη συμφωνική ορχήστρα με το λαούτο και την κρητική λύρα.

Το λυρικό μέρος ερμηνεύουν οι Μ. Φραγκούλης, Τζ. Δριβάλα, Σπ. Σακκάς, Σ. Μιχαηλίδη, Β. Λέκκας, Χ. Γαργανουράκης, Β. Λαβίνα κ.ά., ενώ το θεατρικό οι Χρ. Τσάγκας, Κ. Αποστολάκης, Αγ. Μανουρά κ.α. Συμμετέχουν: Συμφωνική Ορχήστρα, η Χορωδία «Φονς Μουζικάλις», λυράρηδες, ανδρικός και γυναικείος Χορός.

Το σημαντικότερο αρχαίο ναό της Αχαΐας αποκάλυψε δοκιμαστική ανασκαφή της ΣΤ' ΕΠΚΑ στη θέση Τραπεζά, στον Κούμαρη Αιγίου. Ο ναός, μήκους 31,5 μ. πλάτους 16,70, διατηρεί και τις τέσσερις πλευρές του.

Ο στυλοβάτης του ναού, το κατώτερο τμήμα των τοίχων του πρόναου και του σηκού και το εσωτερικό δάπεδο από ισχυρό ασβεστοκονίαμα, σώζονται σε άριστη κατάσταση. Από τα κινητά ευρήματα, τα σημαντικότερα είναι θραύσματα αρχαϊκών γλυπτών από το αέτωμα και ενσφράγιστες κεραμίδες, που βοηθούν στο να αποδοθεί ο ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος σε συγκεκριμένη αρχαία πόλη της Αιγιάλειας. Φέτος, ολοκληρώθηκε η απαλλοτρίωση του αρχαιολογικού χώρου, ώστε να γίνει συστηματική ανασκαφή.

Εκατόν τριάντα χρόνια συνεπούς παρουσίας στη μουσική παιδεία του τόπου μας συμπληρώνει το Ωδείο Αθηνών, που διαρκώς προσπαθεί με πολλούς κόπους ν' αντεπεξέρχεται στις πιεστικές, ολοένα οξυνόμενες οικονομικές ανάγκες του. Η κρατική επιχορήγηση του ωδείου, που προβλέπεται βάσει σύμβασης, μονίμως καθυστερεί (και συρρικνώνεται), ενώ το κράτος ευθύνεται και για την κτιριακή κατάσταση του κτιρίου όπου στεγάζεται και το οποίο, στο μεγαλύτερο μέρος του, παραμένει γιαπί. Αίθουσες εκατοντάδων τετραγωνικών μέτρων είναι αναξιοποίητες, ενώ το υλικό μιας σπουδαίας μουσικής βιβλιοθήκης (Μητρόπουλου, Οικονομίδη κ.ά.) βρίσκεται σε μπαούλα.

Μια ανάσα μέσα στα προβλήματα, αποτελεί η νέα δωρεά προς το ωδείο, για τη δημιουργία δύο ταμείων υποτροφιών στο όνομα «Γεωργίου και Μαρίας Βεργωτή» (800 εκατ. δρχ.), που ανακοινώθηκε χτες, από τον διευθυντή του Ωδείου, Αρη Γαρουφαλή, και τον πρόεδρο του ΔΣ, ακαδημαϊκό Μενέλαο Παλλάντιο. Το ένα ταμείο θα χρηματοδοτεί σπουδές μαθητών του Ωδείου Αθηνών και το άλλο θα ενισχύσει την τελειοποίηση με σπουδές στο εξωτερικό ταλαντούχων μουσικών, αποφοίτων όλων των ωδείων της Ελλάδας.