Η Ευρωπαϊκή Ενωση προωθεί μια σειρά μέτρα, για να βαθύνουν οι αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση και να την αναπροσαρμόσει, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κεφαλαίου. Ενα απ' αυτά τα μέτρα είναι η ενίσχυση της λεγόμενης κινητικότητας στην εκπαίδευση. Σε αυτό το πλαίσιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στα μέσα του 2009, συνέταξε μια «Πράσινη Βίβλο» για την «Προώθηση της μαθησιακής κινητικότητας των νέων». Αξίζει να σημειώσουμε ότι κάθε φορά που η ΕΕ θέλει ν' ανοίξει ένα συγκεκριμένο θέμα, σε κάθε τομέα, δημοσιεύει ένα κείμενο με την ονομασία «Πράσινη Βίβλος». Καλεί τα κράτη - μέλη και τους «ενδιαφερόμενους» σε ...διαβούλευση και στη συνέχεια η «Πράσινη Βίβλος» μετατρέπεται σε «κοινοτική δράση» με συγκεκριμένα αντιλαϊκά μέτρα.

Η μαθησιακή κινητικότητα, με μια πρώτη ματιά, φαίνεται θετική, αφού παρουσιάζεται σαν μια δυνατότητα εκπαιδευτικής εμπειρίας σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτή η «δυνατότητα» δελεάζει τους νέους, όπως είναι λογικό, αφού συνδυάζεται και με μια ευκαιρία για ταξίδι και παραμονή στο εξωτερικό, με γνωριμία άλλων πολιτισμών κλπ. Τα πράγματα, όμως, είναι τελείως διαφορετικά. Η κινητικότητα έχει σχέση με την υποβάθμιση της ποιότητας της δημόσιας εκπαίδευσης, την εξομοίωσή της με την ιδιωτική, με στόχο τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής εκπαιδευτικής αγοράς που μοιράζει «πιστοποιητικά» και όχι πτυχία. Επιπλέον, η προώθηση της κινητικότητας έχει και πολιτικούς σκοπούς. Θέλει να διαμορφώσει μια ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης, με τους όρους της «ελεύθερης αγοράς», να δημιουργήσει τη συνείδηση του «πολίτη της ΕΕ».

Να επισημάνουμε ότι η κινητικότητα δεν είναι «καινούριο φρούτο». Εντάσσεται στη συνολική πολιτική της ΕΕ που αναφέρεται σε «διά βίου μάθηση» και όχι για ολοκληρωμένη μόρφωση, ενώ έχει σχεδιαστεί, ήδη, από τη διαδικασία της Μπολόνια. Στην «Πράσινη βίβλο» ζητείται η ένταση της κινητικότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση και η διεύρυνσή της στο χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Αυτό που επιδιώκεται είναι ένα άθροισμα πιστωτικών μονάδων να «συνθέτει» τα «πτυχία». Οι πιστωτικές μονάδες θα προέρχονται από τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο, από το κολέγιο, το κέντρο επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (δημόσιο ή ιδιωτικό), απ' τα αντίστοιχα «ιδρύματα» στο εξωτερικό, από σεμινάρια που διοργανώνουν διάφοροι φορείς (μεταξύ αυτών επιχειρήσεις), από ημερίδες, από εθελοντική εργασία σε επιχειρήσεις, από παντού! Χαρακτηριστικό της «ανάγκης» της ΕΕ να προωθήσει το θέμα της κινητικότητας είναι το κάλεσμα στα κράτη - μέλη για αξιοποίηση ακόμα και κοινωνικών επιδομάτων και δανείων στους φοιτητές και τους σπουδαστές!

Στην ουσία δε θα μιλάμε, πλέον, για πτυχία, αλλά για «πιστοποιητικά» από «φορείς» της εκπαιδευτικής «αγοράς». Η διαδικασία αυτή θα συνεχίζεται και όταν ο εργαζόμενος πιάνει δουλειά. Σύμφωνα με την πολιτική της «διά βίου μάθησης» θα καταρτίζεται και θα επανακαταρτίζεται, για να μπορεί να ανταποκριθεί στους στόχους της επιχείρησης και να μην απολυθεί.

Στην «Πράσινη βίβλο» τα παραπάνω διατυπώνονται με ...ευρωενωσιακή φρασεολογία: «Οι μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η μαθησιακή κινητικότητα προσθέτει στο ανθρώπινο κεφάλαιο, αφού οι σπουδαστές έχουν πρόσβαση σε νέες γνώσεις και αναπτύσσουν νέες γλωσσικές δεξιότητες και διαπολιτισμικές ικανότητες». Στη συνέχεια τονίζεται ότι «οι εργοδότες αναγνωρίζουν και εκτιμούν αυτά τα πλεονεκτήματα».

Εξηγείται ότι με την «Πράσινη βίβλο» επιδιώκεται η «προώθηση της οργανωμένης μαθησιακής κινητικότητας» και διατυπώνεται σαφώς ότι «πρέπει να συνδέεται με συγκεκριμένα αποτελέσματα μάθησης και να οδηγεί στην απόκτηση τυπικών προσόντων, ακαδημαϊκών μονάδων και επαγγελματικής εμπειρίας». Οπως συμπληρώνεται σε αυτά «περιλαμβάνεται η εθελοντική εργασία και η άτυπη μάθηση», ενώ καλύπτεται και η «κινητικότητα που οργανώνεται σε ιδιωτική βάση».

Η κινητικότητα δε θα ...περιορίζεται στην εκπαιδευτική αγορά, αλλά θα συνδέεται άμεσα με τις επιχειρήσεις. Στο κείμενο σημειώνεται ότι «αφορά επίσης τις διατομεακές μετακινήσεις, από το χώρο της εκπαίδευσης στο χώρο των επιχειρήσεων και αντίστροφα, από την εκπαίδευση σε εθελοντικές ενέργειες, από την επαγγελματική εκπαίδευση σε ακαδημαϊκούς κύκλους, από δημόσιους οργανισμούς έρευνας σε επιχειρήσεις».

Στην επαγγελματική εκπαίδευση δίνεται ιδιαίτερο βάρος. Εντοπίζεται ότι «οι νομικοί κανονισμοί σε ορισμένες χώρες μπορούν να παρεμποδίσουν την κινητικότητα, ειδικά σε επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης». Προτείνεται μάλιστα πως «η κατάρτιση ενός ευρωπαϊκού κανονισμού ασκουμένων μπορεί να συμβάλει στο ξεπέρασμα των συγκεκριμένων δυσκολιών».

Στην «Πράσινη βίβλο» υπενθυμίζονται τα «εργαλεία» που συνέβαλαν στη «διευκόλυνση της κινητικότητας»: Το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς ακαδημαϊκών μονάδων (ECTS) για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, το ευρωπαϊκό σύστημα ακαδημαϊκών μονάδων για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ECVET), το ευρωπαϊκό πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων κ.ά. Στο σχεδιασμό για την προβολή και παροχή κινήτρων για την κινητικότητα το θέμα της αναγνώρισης των πιστωτικών μονάδων είναι κυρίαρχο, ενώ υπογραμμίζεται ότι «αρμόδιες για την κατάλληλη εφαρμογή των περισσοτέρων από τα εργαλεία αυτά είναι οι εθνικές αρχές».

Στην ενότητα με τίτλο «Μια νέα σύμπραξη για την κινητικότητα» τα πράγματα γίνονται πιο σαφή: «Χρειάζεται μία νέα σύμπραξη, στην οποία οι δημόσιες αρχές θα συνεργάζονται με εταίρους από το χώρο της κοινωνίας των πολιτών και των επιχειρήσεων. Οι επαγγελματικές ενώσεις, οι ΜΚΟ και οι οργανώσεις της νεολαίας μπορούν να ενθαρρυνθούν για να συμμετέχουν ενεργά στην προώθηση της κινητικότητας των νέων». Ιδιαίτερο κάλεσμα για πιο «ενεργό συμμετοχή» γίνεται στον «επιχειρηματικό κόσμο». Μάλιστα, διασφαλίζεται ότι «η κινητικότητα των νέων επιχειρηματιών συμβάλλει στην αύξηση της διεθνοποίησης και της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων».

Η ΕΕ δημοσιεύει αυτή την «Πράσινη βίβλο» γιατί εκτιμά ότι οι επιδιώξεις της για την κινητικότητα δεν προχωρούν όπως θα ήθελε. Συγκεκριμένα, «το 2006, περίπου 310.000 νέοι μπόρεσαν να επωφεληθούν από την κινητικότητα στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραμμάτων, αριθμός που αντιστοιχεί μόνο στο 0,3% της πληθυσμιακής ομάδας 16-29 ετών στην ΕΕ. Είναι σαφές ότι πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά σε αυτόν τον τομέα». Εκτιμάται ότι «το 2009 σημειώθηκε ένα σημαντικό βήμα, με τον καθορισμό ενός στόχου κινητικότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, στο πλαίσιο της διαδικασίας της Μπολόνια. Ο στόχος αυτός ορίζει ότι, έως το 2020, τουλάχιστον το 20% των αποφοίτων στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να διαθέτει μια περίοδο σπουδών ή κατάρτισης στο εξωτερικό». Επίσης, όπως αναφέρεται, «το Μάιο του 2009, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα επέκτασης αυτού του στόχου ώστε να συμπεριληφθούν η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και η κινητικότητα των εκπαιδευτικών».

Η ΕΕ με όλα αυτά επιδιώκει να διαμορφώσει μια ευρωπαϊκή εκπαιδευτική αγορά όπου οι επιχειρήσεις πρώτα θα διαμορφώνουν και μετά θα επιλέγουν. Θα διαμορφώνουν την εκπαίδευση, σύμφωνα με τις ανάγκες τους και μετά θα επιλέγουν «ευέλικτους» εργαζόμενους. Να το πούμε κι αλλιώς: Η Ευρωπαϊκή Ενωση, ως ένωση που εξυπηρετεί και σχεδιάζει τα συμφέροντα του κεφαλαίου, φτιάχνει το κατάλληλο εκπαιδευτικό σύστημα, ώστε οι σημερινοί μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές να εντάσσονται «εύκολα» στις απαιτήσεις της «ελεύθερης αγοράς». Η κινητικότητα στην Παιδεία είναι κι ένας προθάλαμος στην αντίληψη της «ελεύθερης» κίνησης εργατικού δυναμικού που τη ζουν καθημερινά οι εργαζόμενοι, με τις συμβάσεις, τη μερική απασχόληση, την αλλαγή εργασίας κάθε τόσο. Με λίγα λόγια, ο «κινητικός» σπουδαστής που μαζεύει πιστωτικές μονάδες είναι ο αυριανός «ευέλικτος» εργαζόμενος. Αυτό διατυπώνεται ξεκάθαρα και στο κείμενο της «Πράσινης Βίβλου»: «Οι Ευρωπαίοι που μετακινούνται ως σπουδαστές είναι πιθανότερο να μετακινούνται και ως εργαζόμενοι, αργότερα στη ζωή τους».

Η ΕΕ σχεδιάζει για το κεφάλαιο, οι φοιτητές και σπουδαστές, όμως, βρίσκονται στην άλλη όχθη, έχουν άλλα συμφέροντα. Η πάλη για δωρεάν επαγγελματικές σχολές υψηλού επιπέδου, μετά τη βασική εκπαίδευση που θα δίνει το 12χρονο σχολείο, ο αγώνας για Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση, δημόσια και δωρεάν, είναι ο δρόμος που μπορεί να τους εξασφαλίσει την εκπαίδευση που τους αξίζει.