Πολύ κοντά μας οι ευρωεκλογές και, ήδη, έχει αρχίσει έντονη προεκλογική κινητικότητα. Οι γυναίκες, πλειοψηφώντας στο εκλογικό σώμα - και σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο - θα κληθούν να καταθέσουν την ψήφο τους που θα είναι καθοριστική: Σε μια προεκλογική ατμόσφαιρα, όπου κυριαρχούν οι παραινέσεις για το «μονόδρομο» της Ευρωπαϊκής Ενωσης που εμφανίζεται σαν σωτήρια δύναμη - κάτι σαν πεπρωμένο - οι γυναίκες χρειάζεται να πάνε ενημερωμένες στην κάλπη. Τι τους πρόσφερε πραγματικά όλα αυτά τα χρόνια που πέρασαν η εισδοχή μας στην ΕΕ; Τι έχουν να περιμένουν;

Οι γυναίκες, που ίσως ξεγελάστηκαν πιστεύοντας ότι η ΕΕ θα τους εξασφαλίσει καλύτερη ζωή, αρχίζουν να συνειδητοποιούν τώρα ότι αυτό που ενδιαφέρει τους κρατούντες είναι πώς θα συνδυάσουν οι ίδιες αποτελεσματικότερα τις εργασιακές με τις οικογενειακές υποχρεώσεις τους, ώστε να υποκαταστήσουν το «κοινωνικό κράτος».

Μπορούν να παίξουν οι γυναίκες κάποιοι ξεχωριστό ρόλο στην αντίσταση ενάντια στο μονόδρομο όπου μας σπρώχνουν;

Η άποψη της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας, μιας οργάνωσης που χρόνια αντιστέκεται και αγωνίζεται για την πρόοδο των Ελληνίδων, είναι και χρήσιμη και αποκαλυπτική για το παιχνίδι που παίζεται στις πλάτες μας: «Ε, όχι! Υπάρχουν κινήματα, υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις, που θα αντισταθούν στις προτροπές για αποδοχή και συναίνεση στο μονόδρομο», υποστηρίζει η Καλλιόπη Μπουντούρογλου, πρόεδρος της ΟΓΕ. «Οι γυναίκες έχουν να παίξουν σημαντικό και πρωτεύοντα ρόλο. Ας θυμηθούμε τις Δανές: Ηταν εκείνες που "έγειραν το όχι" στο παρελθόν, σε δημοψήφισμα, για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Κι αυτό γιατί είχαν κατακτήσει κοινωνικές παροχές, διάβασαν, ενημερώθηκαν και είδαν τι πρόκειται να τους συμβεί: Γι' αυτό απάντησαν αρνητικά. Οι γυναίκες θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή που πρόκειται να γίνει στο συσχετισμό δυνάμεων σε όλα τα κράτη - μέλη».

Αλλά ποιος είναι ο απολογισμός για τις γυναίκες μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση;

«Ας κάνουμε "ταμείο", έναν απολογισμό, απαντά η συνομιλήτριά μας. Η ΕΕ μεθοδευμένα, εδώ και χρόνια, μέσα από κάθε συνθήκη - Λευκή ή Πράσινη Βίβλο κ.ά. χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί τις γυναίκες σαν αιχμή του δόρατος για όλες τις αναδιαρθρώσεις που αυγατίζουν τα κέρδη του μεγάλου κεφαλαίου.

»Αυτό εμάς δε μας ξενίζει: Μετά τις ανατροπές του 1990, η νεοταξίτικη βαρβαρότητα δείχνει τα δόντια της πρώτα στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, που αριθμητικά η μεγαλύτερη είναι οι γυναίκες.

Η ΟΓΕ από το 1992 "ακτινογράφησε" τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, έβγαλε ειδική έκδοση και προειδοποίησε τις γυναίκες για όλα όσα ακολούθησαν. Εκτοτε, κάθε σύνοδος, κάθε ντιρεκτίβα, κάθε απόφαση, δικαίωνε αυτές τις προβλέψεις. Για μας, δυο είναι τα βασικά κριτήρια για τη θέση των γυναικών σε μια κοινωνία, δυο οι προϋποθέσεις - το οξυγόνο για να προχωρήσει η ισοτιμία, η χειραφέτηση και η απελευθέρωσή τους (που γι' αυτήν εμείς παλεύουμε επί είκοσι οχτώ χρόνια). Το ένα είναι η σταθερή δουλιά με όλα τα εργασιακά, τα ασφαλιστικά και τα προνοιακά δικαιώματα, δηλαδή η εξάλειψη της οικονομικής εξάρτησης. Εξάλειψη, που εξασφαλίζει πρώτα πρώτα την αξιοπρεπή διαβίωση ενός ατόμου. Και το δεύτερο είναι η κοινωνική πολιτική, οι κοινωνικές παροχές, που πρώτα και κύρια θα αναγνωρίζουν την κοινωνική αξία του αναπαραγωγικού ρόλου των γυναικών».

-- Τι από αυτά τα δυο έχει εξασφαλίσει η ΕΕ;

-- Οχι μόνο δεν τα έχει εξασφαλίσει, αλλά οι γυναίκες, αντίθετα, έγιναν και παραμένουν το «καύσιμο» για το τρένο της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης και τη σταθερότητά της: Η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων πέρασε και περνάει πρώτα από τις γυναίκες, ιδιαίτερα τις νέες γυναίκες, στο όνομα και του συγκερασμού των εργασιακών και οικογενειακών υποχρεώσεων - έτσι το ...λένε. Ελαστικές μορφές εργασίας, μερική απασχόληση - δηλαδή μερική ζωή. Μορφές εργασίας χωρίς επιδόματα, χωρίς άδειες και άλλες κατακτήσεις και τελικά χωρίς σύνταξη... Μιλάμε, βέβαια, όχι για τις προνομιούχες, αλλά για τις γυναίκες του μόχθου, της πόλης και του χωριού.

Σπέρνουν την τρομοκρατία στους χώρους δουλιάς, λόγω αυτής της εργασιακής σχέσης και ακόμα: Αποκλείουν τη γυναίκα αυτές οι μορφές εργασιακής σχέσης από τη συνδικαλιστική δράση. Κατεδάφιση της Κοινωνικής Ασφάλισης, αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, κατάργηση της πενταετίας που την είχαμε κατακτήσει λόγω των ανισότιμων κοινωνικών συνθηκών, αυτά είναι ο απολογισμός.

-- Αυτό έγινε σύμφωνα με τις επιταγές της ΕΕ...

-- Βέβαια. Η ΕΕ δίνει γενικές επιταγές - αν διαβάσει κανείς τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, τη Λευκή και την Πράσινη Βίβλο, αν διαβάσει τις αποφάσεις όλων των συνόδων, όπως και την τελευταία που έγινε, ζητάνε με πιο γρήγορους ρυθμούς να πραγματοποιηθούν αυτές οι αναδιαρθρώσεις στην Ασφάλιση.

-- Η εξίσωση προς τα κάτω, δηλαδή...

-- Ακριβώς. Θέλουν περισσότερη δουλιά μέχρι τα βαθιά γηρατειά, με λιγότερη και μικρή σύνταξη να μείνουν στη δουλιά οι άνθρωποι όσο γίνεται περισσότερο!

Ενα άλλο κριτήριο είναι η συρρίκνωση της κοινωνικής πολιτικής. Η ιδιωτικοποίηση της Υγείας, της Παιδείας, της Πρόνοιας. Θέλουν, δηλαδή, τη γυναίκα μερικά απασχολούμενη στον εργασιακό τομέα και με πλήρη και αποκλειστική απασχόληση, να υποκαταστήσει τις υποχρεώσεις της πολιτείας, στα παιδιά, στους ηλικιωμένους, στους αρρώστους, στα άτομα με ειδικές ανάγκες.

-- Και η μητρότητα;

-- Η μητρότητα είναι ...υπό αίρεση. Κατ' αρχήν σε κανένα ευρωπαϊκό κείμενο της ΕΕ δεν αναφέρεται η λέξη «μητρότητα». Αυτή έχει εξοβελιστεί, έχει πεταχτεί από το λεξιλόγιο. Μπαίνει η ατομική ευθύνη, που μέσα σ' αυτήν εμείς συνυπολογίζουμε και την απόκτηση του ενός μόνο παιδιού. Υπογράφουν οι γυναίκες ότι δε θα τεκνοποιήσουν, για να μπορέσουν να προσληφθούν στον ιδιωτικό τομέα. Αυγατίζουν τα κέρδη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας από τη σύλληψη ενός εμβρύου μέχρι την ενηλικίωση ενός παιδιού. Πληρώνουν από την τσέπη τους οι γονείς για όλα τα έξοδα που θα έπρεπε η πολιτεία να τα παρέχει αφειδώς. Πληρώνουν εκατομμύρια. Κατ' αρχήν, όλο το πακέτο - που είναι «φιλέτο» - της αναπαραγωγικής διαδικασίας από την άμβλωση ή τη σύλληψη, τον τοκετό, την εξωσωματική γονιμοποίηση, όλα αυτά έχουν χαριστεί στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Καταντάει, δηλαδή, η τεκνοποίηση ατομική ευθύνη!

Ποιο είναι, λοιπόν, το μοντέλο που μας σερβίρουν όλα αυτά τα χρόνια; Αντικατέστησαν τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις - λένε - με τις ίσες ευκαιρίες! Και στο όνομα αυτών των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης, καταργούνται όλες οι θετικές υπέρ των γυναικών διατάξεις - όπως τα πέντε χρόνια νωρίτερα για τη σύνταξη, η απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας κ.ά. Πλασάρεται η κοινωνική αλληλεγγύη, η φιλανθρωπία και ο εθελοντισμός. Και, μάλιστα, αυτό θεσμοθετείται - η ατομική ή συλλογική «προσφορά», π.χ. η βοήθεια στο σπίτι στους ηλικιωμένους. Ποιο είναι το συμπέρασμα; Γυναίκες - φθηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό!

-- Προβάλλονται, ωστόσο, σαν θετικά τα πολυδιαφημισμένα προγράμματα επαγγελματικής ειδίκευσης και κατάρτισης...

-- Τι θα πει «προγράμματα ειδίκευσης και επαγγελματικής κατάρτισης»; Αυτό σημαίνει διά βίου εκπαίδευση, μισοεκπαίδευση, διά βίου μισή δουλιά και καταλήγουμε στη φτηνή εργατική δύναμη. Και όμως... Ολα αυτά τα προγράμματα, αντί να την ελαττώσουν, την αυξάνουν την ανεργία. Παρ' όλη την πλασματική ελάττωση που κάνουν - γιατί όταν παρακολουθείς ένα πρόγραμμα, «σβήνεσαι» από τον ΟΑΕΔ. Η ανεργία αυξάνεται και είναι διπλάσια από εκείνη των ανδρών. Η μακράς διάρκειας είναι υπερδιπλάσια και στις νέες ακόμα πιο πολύ!

-- Λένε ότι η ΕΕ ενισχύει τη γυναικεία επιχειρηματικότητα...

-- Εμείς θεωρούμε ότι ο εμπαιγμός σ' αυτό το κεφάλαιο φθάνει στο αποκορύφωμά του. Μέσα στη ζούγκλα της ελεύθερης αγοράς και της ανταγωνιστικότητας, οι μαρμελάδες και οι χυλοπίτες γίνονται ...ανέκδοτο τελικά. Εχουν καταλήξει να κλείσουν οι αγροτοτουριστικοί ...συνεταιρισμοί οι γυναικείοι και δε φθάνει ότι κλείνουν, αλλά μένουν καταχρεωμένες οι γυναίκες στις τράπεζες. Οσο για τις αγρότισσες, αποξεχασμένες, έχουν γίνει τελείως περιθωριακές γυναίκες για την ΕΕ. Αυτή η συρρίκνωση της αγροτικής παραγωγής έχει σαν συνέπεια να αποχαιρετάνε οι μεγάλες γυναίκες τα παιδιά τους που πάνε στα αστικά κέντρα για να στοιβαχτούν στις λίστες του ΟΑΕΔ - και εκεί μέσα είναι και οι θυγατέρες τους!

Η πολιτική της ΕΕ είναι εχθρική απέναντι σ' αυτά που εμείς παλεύουμε. Γύρω μας φτώχεια, βία, ναρκωτικά, πορνεία - και να μην ξεχάσουμε ότι την πορνεία την αναγνώρισαν σαν επάγγελμα, δηλαδή την ενέταξαν στον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων γυναικών. Εμείς θεωρούμε ότι αυτό το χρησιμοποιούν σαν αντίβαρο στην ανεργία των νέων γυναικών.

-- Στην ΕΕ ανθεί και η εκμετάλλευση των αλλοδαπών γυναικών, που φροντίζουν κυρίως ηλικιωμένους...

-- Είναι αναμενόμενο, μέσα σ' αυτήν τη ζούγκλα της ελεύθερης αγοράς... Αφού συρρικνώνεται η κοινωνική πολιτική και δεν υπάρχει τίποτα δωρεάν από το κράτος και τα 'χουν μεταφέρει όλα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση που πληρώνεται - από τον παιδικό σταθμό μέχρι οτιδήποτε άλλο...

Οι γονείς τα πληρώνουν όλα, αλλά και οι ξένες εργαζόμενες είναι διπλά εκμεταλλευόμενες. Δεν υπάρχει μεταναστευτική πολιτική στην Ελλάδα. Αν εκμεταλλεύονται το γηγενή πληθυσμό σε Α` βαθμό, τους μετανάστες τους εκμεταλλεύονται πολλαπλάσια. Πώς αλλιώς θα κερδοφορήσει το μεγάλο κεφάλαιο; Πώς αλλιώς, βασισμένο στην εκμετάλλευση των μεταναστών, θα κατεβάζει τα μεροκάματα ακόμα παρακάτω;

-- Βρισκόμαστε άλλη μια φορά μπροστά σε εκλογές και κάθε φορά το σύνθημα που προβάλλεται είναι «περισσότερες γυναίκες στα κέντρα αποφάσεων...».

-- Αυτός είναι ο πρώτος αποπροσανατολιστικός στόχος. Δηλαδή, σου αφαιρώ όλα τ' άλλα και σου δίνω την ...καραμέλα ότι πρέπει οι γυναίκες να αυξηθούν στα κέντρα λήψης απόφασης. Εμείς λέμε: Οσο υποβαθμίζεται η ζωή των γυναικών και τους αφαιρούν κατακτήσεις, δικαιώματα, όσο υποβαθμίζονται όλα τα επίπεδα ζωής τους, τόσο θα ελαττώνεται ο αριθμός των γυναικών που θα δρουν στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Η ζωή μάς δικαιώνει. Και στα συνδικάτα και σε άλλους κοινωνικούς φορείς και στην πολιτική...

-- Για τις νέες γυναίκες οι επιπτώσεις σε βάθος χρόνου θα είναι πιο έντονες. Μια από αυτές είναι ότι οι νέες εργαζόμενες, με τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, συχνά δεν έχουν καθόλου ελεύθερο χρόνο για ψυχαγωγία, ανάπαυση, συμμετοχή στα κοινά και στην πολιτιστική ζωή...

-- Αυτό είναι φυσικό, αφού το ωράριο εργασίας καταργείται.

-- Και υποκουλτούρα...

-- Υπάρχουν πολλές κατηγορίες: Η μια είναι να μη βρίσκει δουλιά, να είναι η γυναίκα άνεργη μακράς διάρκειας. Αυτή έχει χρόνο να παρακολουθεί όλα τα τηλεσκουπίδια. Αυτός είναι ο πολιτισμός που μας προσφέρουν. Για το ότι οι γυναίκες δε δραστηριοποιούνται στα κοινά υπάρχει και ένας άλλος λόγος: Θέλουν να τις κρατήσουν μακριά απ' αυτές τις δραστηριότητες κι ας υποστηρίζουν το αντίθετο. Οι γυναίκες δεν πρέπει να ενημερωθούν, γιατί, αν ενημερωθούν, θα συσπειρωθούν σε ριζοσπαστικούς πόλους, που θα είναι αντίθετοι μ' αυτήν την πολιτική. Οι γυναίκες πρέπει να μείνουν με τον «Μπιγκ Μπράδερ», με αυτήν την απαράδεκτη πλέον «σειρά», όπου οι γυναίκες αλλάζουν σπίτια, το ριάλιτι «Η γυναίκες εν δράσει», με μια κατάπτυστη διαφήμιση που αρχίζει από το ...πότε ψήφισαν οι γυναίκες. Τρεις σταθμούς δείχνουν για την απελευθέρωση των γυναικών: Την ψήφο, το μίνι και τώρα αυτή τη ...δράση! Η διαφήμιση προβάλλει το συγκεκριμένο ριάλιτι, αισχρή διαφήμιση!

Ο δρόμος που δείχνει αυτή η βάρβαρη κατάσταση είναι ο ατομισμός, το βόλεμα, η κατανάλωση. Καμία αξία, κανένα όραμα, κανένας άλλος δρόμος, κι αυτό ισχύει και για τις εργαζόμενες που «τρέχουν και δε φτάνουν»: Τους δείχνουν το μονόδρομο τον ευρωπαϊκό, αυτόν που περιγράψαμε παραπάνω.

-- Γίνεται μια ομογενοποίηση των πολιτιστικών προτύπων και χάνουμε και τις ρίζες μας. Αυτό ίσως το βρει μπροστά της η νέα γενιά, που δε μαθαίνει στο σχολείο την πραγματική ιστορία του λαού μας...

-- Εμείς πιστεύουμε ότι όσο υπάρχει η Ελληνίδα, αυτές τις ρίζες δε θα τις χάσουμε. Εκείνη κρατάει τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας, τουλάχιστον στην επαρχία. Τα μεγάλα αστικά κέντρα πάντα αλλοτριώνονται πρώτα. Η ΟΓΕ δίνει μεγάλη έμφαση στην πολιτιστική ερασιτεχνική δημιουργία. Οσο για την ιστορία του λαού μας, που δε διδάσκεται στα σχολεία, δε θα πρέπει να διδάσκεται - γιατί είναι γεμάτη απελευθερωτικούς αγώνες και αξίες, από ιδεολογίες, από οράματα! Αυτά πρέπει να μπουν στην μπάντα! Ο μονόδρομος λέει:

«Θα γεννιέσαι, θα σε καναλιζάρω εγώ πού θα δουλέψεις, μέσα από το σχολείο» με τις αλλαγές στην Παιδεία που επιδιώκουν και στόχος θα είναι «πώς θα γίνεις φτηνό εργατικό δυναμικό, ευέλικτο, χωρίς άλλες δραστηριότητες».

Ειδικότερα σ' ό,τι αφορά στα μέτρα που αφαιρούν δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες στο όνομα της ...πάταξης της τρομοκρατίας, οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο από το κλίμα που δημιουργείται.

Ας σκεφτούν οι Ελληνίδες: Η Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν στο Κόσσοβο, στο Αφγανιστάν, στους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας και του Ιράκ, σε όλες τις εισβολές και κατοχές συμμετείχε. Εκτός των άλλων, οι γυναίκες έχουν και παιδιά έξω από τα σύνορα της πατρίδας να συμμετέχουν σε τάχα ειρηνευτικές δυνάμεις για ξένα συμφέροντα. Δεν είναι μια επίπτωση αυτό από την εξάρτησή μας; Μπορεί αύριο να έχουμε νεκρούς, όπως άλλες ευρωπαϊκές χώρες...

Οι γυναίκες, καταλήγει η Κ. Μπουντούρογλου, έχουν τελικά κάθε λόγο να καταδικάσουν αυτές τις πολιτικές, που τις χρησιμοποιούν, τις μεταχειρίζονται για το πέρασμα κάθε αντιλαϊκού μέτρου. Εχουν κάθε λόγο να πουν ένα ηχηρό «όχι» σ' αυτές τις πολιτικές, παίρνοντας τη σκυτάλη από το «όχι» των Ελληνοκυπρίων γυναικών στο πρόσφατο δημοψήφισμα.

Οι γυναίκες στη χώρα μας, μαζί με τις γυναίκες των άλλων κρατών - μελών της ΕΕ, μπορούν με την ψήφο τους στις ευρωεκλογές να αλλοιώσουν τους υπάρχοντες συσχετισμούς και να ανοίξουν δρόμο για την Ευρώπη της Ειρήνης, της Δημοκρατίας, της Κοινωνικής Δικαιοσύνης.