Ηταν ένας από τους χιλιάδες των συντρόφων και συντροφισσών που έπεσαν στην ανειρήνευτη μάχη με την πλουτοκρατία, τους πολιτικούς και στρατιωτικούς εκφραστές της, ντόπιους και ξένους. Ενας από τους χιλιάδες κομμουνιστές και κομμουνίστριες που κράτησαν και εξακολουθούν να κρατούν ψηλά τη σημαία των ιδανικών του ΚΚΕ και με τεράστιο προσωπικό κόστος κάνοντας το καθήκον τους στον αγώνα για το μεροκάματο, για τις συνθήκες δουλειάς, για ένα καλύτερο αύριο.

Ο ηρωισμός και οι θυσίες των κομμουνιστών αγκαλιάζουν το χτες και το σήμερα, αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη για τις ερχόμενες γενιές.

Ετσι και στην περίπτωση της Νάουσας. Από τις αρχές του 1900 μέχρι και σήμερα, δεν υπάρχει δικαίωμα του λαού, που να μη βρήκε στο πρόσωπο και τη δράση του ΚΚΕ τον πιο αποφασιστικό υπερασπιστή, τον ακούραστο οργανωτή της εργατικής - λαϊκής πάλης.

Ο Γιώργος Βουτυράς, πρόσφυγας από την Υοζγάτη του Δυτικού Πόντου, γεννήθηκε το 1899, και ήρθε το 1924 στην Ελλάδα (Κοζάνη) μαζί με τη γυναίκα του. Το 1930 μετακόμισε στη Νάουσα, το «Μικρό Μάντζεστερ», όπως αποκαλούνταν λόγω των πολλών βιομηχανιών της και εργαζόταν στο κλωστοϋφαντουργείο «Λαναρά - Κύρτση και ΣΙΑ ΑΕ».

Από το 8ο συνέδριο της ΓΣΕΕ

Γι' αυτό ο Αριστείδης Δημητράτος, υπουργός Εργασίας της βασιλομεταξικής κυβέρνησης της 4ης Αυγούστου, φρόντισε αμέσως να δημιουργήσει μια καινούργια συνδικαλιστική κίνηση από πρόσωπα της απόλυτης εμπιστοσύνης του καθεστώτος, τα οποία, στις 17 Νοέμβρη 1937, προέβησαν στην άτυπη ίδρυση Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου στην πόλη με τον τίτλο «ΕΘΝΙΚΟΝ ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΝ ΚΕΝΤΡΟΝ ΝΑΟΥΣΗΣ» το οποίο συνέχισε να υφίσταται μ' αυτήν τη μορφή μέχρι τον Σεπτέμβρη 1943.

Αξίζει να αναφερθεί σ' αυτό το σημείο πως σε σύσκεψη την επομένη της επιβολής του δικτατορικού καθεστώτος, που πραγματοποίησε ο διοικητής του τοπικού αστυνομικού τμήματος μοίραρχος Μαντούβαλος, όλοι οι διευθυντές των εργοστασίων της Νάουσας του παρέδωσαν καταστάσεις με ονόματα εργατών και υπαλλήλων οι οποίοι ήταν μέλη ή φιλικά προσκείμενοι προς την τοπική κομματική οργάνωση του ΚΚΕ. Εθεσαν επίσης στη διάθεσή του όλους εκείνους τους εργαζόμενους που χρησιμοποιούσαν σαν χαφιέδες στους χώρους εργασίας, προκειμένου να τους εντάξει στο δίκτυο των χαφιέδων και πρακτόρων της Ασφάλειας.

Το εργατικό κίνημα της Νάουσας και κάτω από τη γερμανική κατοχή δεν παραμένει αδρανές. Κατά τους τελευταίους μήνες του 1943 η ΕΑΜική αντίσταση, με πρωτοπόρο αιμοδότη και καθοδηγητή το ΚΚΕ, είχε εξαπλωθεί, σχεδόν, στο σύνολο του ελλαδικού χώρου δημιουργώντας ισχυρές πολιτικές και στρατιωτικές οργανώσεις. Ενας από τους στόχους του ΕΑΜ, παράλληλα με όλα τα άλλα, ήταν και η ανασύνταξη-αναδιοργάνωση του ταξικού εργατικού κινήματος στη χώρα.

Τα εργοστάσια Λαναρά - Κύρτση και ΣΙΑ

Ολοι οι παραπάνω, εξουσιοδοτημένοι από τα κλαδικά τους σωματεία, προχώρησαν στην επίσημη αναγνώριση του ήδη υφιστάμενου από το Νοέμβρη του 1937 άτυπου «ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΑΟΥΣΗΣ».Κατά τη Γενική αυτή Συνέλευση εκλέχτηκε προσωρινή Διοίκηση αποτελούμενη από τα μέλη: Αλέξανδρος (Χατζή) Μαλούσης, πρόεδρος, Θεόδωρος Τσάτσας, αντιπρόεδρος, Γεώργιος Βουτυράς, γενικός γραμματέας, Ιωάννης Μάνος (Ζησημάνος) ταμίας, Μιχαήλ Κατσιώκαλης, σύμβουλος.

Οι συμμετέχοντες στην ιδρυτική Γενική Συνέλευση του «ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΑΟΥΣΗΣ»Γεώργιος Βουτυράς, Θεόδωρος Τσάτσας, Χαράλαμπος Μωυσίδης και Ιωάννης Μάνος (Ζησημάνος)ήταν μέλη του ΕΑΜ Νάουσας.

Τα εργοστάσια Λαναρά - Γκούτα και Σία

Ηδη, από την προηγούμενη ημέρα, οι τοπικές οργανώσεις του ΕΑΜ και του ΚΚΕ ενημέρωσαν τους κατοίκους για την αναγκαιότητα πραγματοποίησης αυτής της απεργίας, με σκοπό τη διεκδίκηση βασικών αιτημάτων της εργατικής τάξης και του πληθυσμού της πόλης γενικότερα. Παράλληλα με τα οικονομικά αιτήματα για αύξηση μισθών και ημερομισθίων, υπήρχαν και αιτήματα για διανομή στους εργάτες και τους λοιπούς κατοίκους της πόλης, ειδών ρουχισμού, υπόδησης, καθαριότητας - υγιεινής και κυρίως, ελαιόλαδου, και σίτου. Πέραν αυτών, υπήρχαν και αιτήματα για τη βελτίωση των υφιστάμενων συσσιτίων, ο βαθμός λειτουργίας των οποίων είχε καταστεί απαράδεκτος, καθώς και αιτήματα για την άνοδο του πολιτιστικού επιπέδου της πόλης με την ίδρυση βιβλιοθήκης, λέσχης κλπ.

Οι προσπάθειες των εργοδοτικών κύκλων να αποτρέψουν αυτή την απεργία με τους απεργοσπαστικούς μηχανισμούς που διέθεταν, κυρίως από μέρους της εταιρείας «ΛΑΝΑΡΑ - ΚΥΡΤΣΗ & ΣΙΑ», απέβησαν άκαρπες.

Ο Γ. Βουτυράς

Μέσα στο 1944, δύο ή τρεις μήνες πριν αποχωρήσουν οι Γερμανοί από τη Νάουσα τον Σεπτέμβρη του ιδίου έτους, συγκαλείται Γενική Συνέλευση των σωματείων του «ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΑΟΥΣΗΣ» και διενεργούνται αρχαιρεσίες για την ανάδειξη νέου Διοικητικού Συμβουλίου.

Στο νέο ΔΣ πρόεδρος ανέλαβε ο Γεώργιος Βουτυράς, γενικός γραμματέας ο Στέργιος Μπέσιος, ειδικός γραμματέας ο Κώστας Παγιάντζας, ενώ οι λοιπές θέσεις ευθύνης κατανεμήθηκαν στους συμβούλους - μέλη του ΔΣ Μωυσίδη Χαράλαμπο, Παλαμά Δημήτριο, Τέσσα Θωμά, Ζαχαράκη Θωμά, Αδαμίδη Νικόλαο, Σαββατόπουλο Χρυσόστομο και Ρούσο Αντώνιο. Με τροποποίηση του καταστατικού, η οποία ακολούθησε, διεγράφη από τον τίτλο η λέξη «ΕΘΝΙΚΟΝ» και παρέμεινε έκτοτε ως «ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟΝ ΚΕΝΤΡΟΝ ΝΑΟΥΣΗΣ».

Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα η νέα Διοίκηση πέτυχε να εξυγιάνει το εργατικό κίνημα της πόλης και να απομονώσει όλους τους εγκάθετους εργατοπατέρες, οι οποίοι είχαν παρεισφρήσει σ' αυτό κατά την περίοδο της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου και της κατοχής. Βέβαια, οι κύκλοι της εργοδοσίας οι οποίοι έπαυσαν να ελέγχουν το εργατικό κίνημα της πόλης ανασύνταξαν τις δυνάμεις τους και καραδοκούσαν την κατάλληλη ευκαιρία, για να επανακτήσουν τον έλεγχό του.

Στο διάστημα αυτό, στη Νάουσα προέκυψε θέμα δυσλειτουργίας των εργοστασίων της πόλης οφειλόμενο στην έλλειψη πρώτων υλών για την κατασκευή υφασμάτων και νημάτων, καθώς και στη μη ύπαρξη καυσίμων (Μαζούτ) και λιθανθράκων (Πετροκάρβουνου) για τη λειτουργία των λεβητοστασίων. Παράλληλα και από πλευράς εργοδοσίας παρεμβάλλονταν διάφορα προσκόμματα, προκειμένου να υπάρχει και να διαιωνίζεται αυτή η δυσλειτουργία. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι από τους κύριους μετόχους των εργοστασίων είχαν ήδη απομακρυνθεί από τη Νάουσα, πριν ακόμη αποχωρήσουν οι Γερμανοί από την πόλη και είχαν εγκατασταθεί κυρίως στην Αθήνα και δευτερευόντως στη Θεσσαλονίκη. Τα εργοστάσια ανέλαβε να τα λειτουργήσει η Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ). Ετσι σε ειδική σύσκεψη που συγκάλεσε το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο της πόλης, με πρόεδρο τον Γιώργο Βουτυρά, παραβρέθηκαν, εκτός από τους συνδικαλιστές των εργατικών σωματείων, ο δήμαρχος Στέργιος Φετλής με το Δημοτικό Συμβούλιο και εκπρόσωποι από την αγροτική και επαγγελματική τάξη, καθώς και από άλλους φορείς της πόλης. Εκεί αποφασίστηκε η προμήθεια πρώτων υλών (Ερια και βαμβάκια) να καλυφθεί από την εγχώρια ζωική και αγροτική παραγωγή. Για τη λειτουργία των λεβητοστασίων, επειδή δεν υπήρχαν μαζούτ και επαρκείς ποσότητες λιθάνθρακα, αποφασίστηκε να γίνει χρήση ξυλανθράκων και καυσόξυλων, για να αναπληρωθεί η έλλειψή τους. Η απόφαση αυτή άρχισε να υλοποιείται αμέσως και η εφαρμογή της άρχισε πειραματικά από την εριοβιομηχανία «ΛΑΝΑΡΑΣ - ΚΥΡΤΣΗΣ & ΣΙΑ». Μετά και την υπογραφή της Συνθήκης της Βάρκιζας, τα εργοστάσια της Νάουσας θα επανέλθουν στο προηγούμενο «καθεστώς» της λειτουργίας τους.

Ακόμη και μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και παρά το γεγονός ότι τα αστικά κόμματα εναλλάσσονταν στην κυβέρνηση, σταθερότητα αστικού καθεστώτος δεν μπορούσε να υπάρξει. Ο λαός, στη μεγάλη του πλειοψηφία, ήταν συσπειρωμένος στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ. Το καθεστώς της άρχουσας τάξης πάσχιζε να βάλει θεμέλια, αποκτώντας όχι λαϊκά ερείσματα, αλλά με την τακτική του τσακίσματος της ηγεσίας του και κυρίως των κομμουνιστών, που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα τότε για μια λαϊκοδημοκρατική Ελλάδα. Το κεφάλαιο στην Ελλάδα δεν είχε άλλο δρόμο. Ενα από τα πλέον σοβαρά εμπόδια για την εγκαθίδρυση και εδραίωση αστικού καθεστώτος στην Ελλάδα ήταν ότι η Διοίκηση της ΓΣΕΕ, μετά την απελευθέρωση, αποτελούνταν από την Κεντρική Επιτροπή του Εργατικού ΕΑΜ, στο οποίο ήταν συσπειρωμένα όλα τα εργατικά συνδικάτα, που βρίσκονταν επικεφαλής των εργατικών συνδικαλιστικών αγώνων στη διάρκεια της Κατοχής, και συσπείρωνε τη συντριπτική πλειοψηφία της εργατικής τάξης.

Ετσι μπήκε μπρος το σχέδιο από το μεταβαρκιζιανό καθεστώς και τους Αγγλους για την «άλωση της ΓΣΕΕ», προκειμένου να ποδηγετήσουν το συνδικαλιστικό κίνημα και να υποτάξουν την εργατική τάξη, με την τακτική των διορισμών Διοικήσεων στη Συνομοσπονδία.

Σ' αυτό το κλίμα της τρομοκρατίας, της ασυδοσίας και της αναρχίας, ξέσπασε τέλη 1945 νέο κύμα λαϊκών εκδηλώσεων με κεντρικό σύνθημα την πολιτική αμνηστία σ' όλη τη χώρα.

Την ίδια περίοδο, με την καθοδήγηση του Κόμματος, αναπτύσσονταν και στη Νάουσα οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων για τα οικονομικά τους αιτήματα και τις δημοκρατικές ελευθερίες.

Ενδεικτική του κλίματος ήταν η απεργία των κλωστοϋφαντουργών στη Νάουσα για τη ματαίωση της απόφασης του Λαναρά να μεταφέρει τα μηχανήματα των εργοστασίων του στην Αθήνα. Μια απεργία που πήρε παλλαϊκό χαρακτήρα. Η κινητοποίηση χτυπήθηκε από την αστυνομία η οποία προχώρησε σε συλλήψεις 200 εργατών.

Δυστυχώς, οι λαϊκές κινητοποιήσεις για τη δημοκρατία δεν μπόρεσαν να ανακόψουν το τρομοκρατικό όργιο των φασιστικών δυνάμεων του μεταδεκεμβριανού κράτους και παρακράτους, που οργανώθηκε και υποστηρίχτηκε από τους Αγγλους ιμπεριαλιστές.

Στις αρχές του 1946 πέρασαν σε πολύ μεγαλύτερης έκτασης και αγριότητας επιθέσεις. Οι δυνάμεις της χωροφυλακής και της εθνοφυλακής, στις 15 Γενάρη, αφού κύκλωσαν τη Νάουσα, που ήταν γεμάτη από ινδικό στρατό, από τις αποικίες των Αγγλων, συνέλαβαν 400 δημοκράτες.

Εκείνη την περίοδο, με απόφαση του ΚΚΕ, ιδρύθηκε ο ΕΡΓΑΣ (Εργατικός Αντιφασιστικός Σύνδεσμος, Απρίλης 1945), προκειμένου να συσπειρωθούν συνδικάτα και συνδικαλιστές σε ταξική βάση, αποκρούοντας τις επιθέσεις και επεμβάσεις του κεφαλαίου και των Αγγλων στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα και με στόχο την ενότητά του σε μια ΓΣΕΕ ταξική. Ο ΕΡΓΑΣ, που στην αρχή συγκέντρωσε όλα τα μέλη του Κόμματος που δρούσαν στα Συνδικάτα και λίγους φιλοκομματικούς, δεν ήταν μια συνδικαλιστική παράταξη. Συσπείρωνε συνδικάτα, Εργατικά Κέντρα, οργάνωνε απεργίες, διαδηλώσεις, άλλες κινητοποιήσεις της εργατικής τάξης, με βάση τους ταξικούς στόχους του κινήματός της εκείνη την εποχή: Εθνικοποιήσεις, γνήσιο συνέδριο της ΓΣΕΕ, εξασφάλιση της νομιμότητας στο συνδικαλιστικό κίνημα κόντρα στους εγκάθετους του καθεστώτος, ελεύθερες αρχαιρεσίες κλπ.

Ετσι, ένα χρόνο αργότερα (1-8 Μάρτη 1946), παρά το όργιο της τρομοκρατίας, τις επιθέσεις κράτους και παρακράτους, συνήλθε το 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ στο οποίο συμμετέχει και ο Γιώργος Βουτυράς μαζί με άλλους 5 Ναουσαίους εργάτες εκπροσωπώντας 2.500 εργαζόμενους. Το αποτέλεσμα του 8ου Συνεδρίου της ΓΣΕΕ, όπου ο ΕΡΓΑΣ πήρε το 71% των εκλεγμένων αντιπροσώπων, απέδειξε ότι το αντιδραστικό καθεστώς της Ελλάδας και οι Αγγλοι σύμμαχοί του δεν κατάφεραν να απαλλαγούν από το εμπόδιο που ήθελαν να ξεπεράσουν: Να απαλλαγούν, δηλαδή, από μια ταξική συνδικαλιστική ηγεσία της εργατικής τάξης. Γι' αυτό η πλουτοκρατία και οι Αγγλοαμερικάνοι, με τον ενεργό ρόλο των πρεσβειών τους στην Αθήνα, άρχισαν τα σχέδια ανατροπής της «κομμουνιστοκρατούμενης» Διοίκησης της ΓΣΕΕ.

Μετά τις γενικές βουλευτικές εκλογές της 31 Μάρτη του 1946, η συντηρητική παράταξη της εποχής, σχημάτισε κυβέρνηση. Στην προσπάθειά της για τρομοκράτηση και ανατροπή των εκλεγμένων διοικήσεων στις συνδικαλιστικές οργανώσεις ρίχνεται με την καθοδήγηση της Αστυνομίας όλος ο εσμός των φασιστικών και παρακρατικών οργανώσεων. Στο διάστημα αυτό δεκάδες είναι τα δολοφονηθέντα συνδικαλιστικά στελέχη και εργάτες μέλη των σωματείων απ' τις φασιστικές συμμορίες και τα επίσημα κρατικά όργανα. Ανάμεσά τους χαρακτηριστική περίπτωση: Ο κομμουνιστής Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Νάουσας και στέλεχος του ΕΡΓΑΣ Γιώργος Βουτυράς που δολοφονείται στις 17 Απρίλη 1946.

Ο δολοφόνος του, Αχιλλέας Αντωνίου, εργάτης στην «ΕΡΙΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΝΑΟΥΣΗΣ ΛΑΝΑΡΑ -ΚΥΡΤΣΗ & ΣΙΑ», συνελήφθη τυπικά και στη συνέχεια αφέθηκε ελεύθερος μετά την παρέλευση ορισμένων ημερών. Μετά το έγκλημά του, από απλός εργάτης προήχθη σε φύλακα και μεταφέρθηκε από την εργοδοσία στην Αθήνα. Τον επόμενο χρόνο έγινε η δίκη του στη Θεσσαλονίκη και όπως ήταν αναμενόμενο, αθωώθηκε με το αιτιολογικό ότι ...δεν αποδείχτηκε η ενοχή του!

Μετά τη δολοφονία του Γ. Βουτυρά, ξεσηκώθηκαν αντιδράσεις σε όλη την Ελλάδα και απεργιακές κινητοποιήσεις στη Νάουσα. Η ΓΣΕΕ, Ομοσπονδίες, Εργατικά Κέντρα, Σωματεία, κατήγγειλαν ότι η δολοφονία του Γ. Βουτυρά, -συνέχεια πολλών άλλων -, είναι προμελετημένο σχέδιο της κυβέρνησης, των Αγγλων και των βιομηχάνων με στόχο να εξοντώσουν τα συνδικαλιστικά στελέχη ώστε να εφαρμοστεί ευκολότερα η πολιτική τους που αποβλέπει στην ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης. Απέναντι σ' αυτή την κατάσταση καλούσαν την εργατική τάξη να προστατεύσει η ίδια τα συνδικάτα και τη ζωή των στελεχών της, να υπερασπιστεί την ελευθερία της.

Η πλουτοκρατία και το κράτος της απάντησαν με νέο πογκρόμ διώξεων κομμουνιστών και συνδικαλιστικών στελεχών στη Νάουσα, - όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα -, με αποτέλεσμα να επιφέρουν ισχυρότατο χτύπημα στο εργατικό κίνημα της πόλης που έπαυσε προσωρινά να υπάρχει μέχρι το 1953.

Για να έρθει στη συνέχεια νέα εποχή αγώνων και διώξεων, στην ανειρήνευτη πάλη ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργατική τάξη. Ενας αγώνας που συνεχίζεται σήμερα με διαφορετικές μορφές, αλλά πάντα με πρωταγωνιστές την εργατική τάξη και το Κόμμα της, το ΚΚΕ, για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για το σοσιαλισμό.

Βιβλιογραφία:

-- Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ. Α΄ τόμος. Αρχείο «Ριζοσπάστη».

-- «Το Εργατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα 1918 - 1948» Γιώργου Μαυρίκου.

-- «Η Κομματική Οργάνωση Νάουσας του ΚΚΕ (1918 - 1937)» Στέργιου Αποστόλου.

-- «Η Συμβολή της Νάουσας στην Εθνική Αντίσταση (1941 - 1944)» Στέργιου Αποστόλου.