Στις 12 Απριλίου, με μια γενική στάση εργασίας μιας ώρας, ο λαός της Χώρας των Βάσκων - που αποτελείται από τρεις επαρχίες στη Βόρεια Ισπανία - απαίτησε από την κεντρική κυβέρνηση στη Μαδρίτη να εγκαταλείψει την αδιαλλαξία της απέναντι στο αίτημα των Βάσκων για δικαίωμα στην αυτοδιάθεση.

"Αδιανόητη, ανεύθυνη και απαράδεκτη", χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, συντηρητικός Χοσέ Μαρία Αθνάρ, τη στάση της τοπικής κυβέρνησης να συμμετάσχει, μαζί με το λαό, σε γενική απεργία.

Πράγματι, η τοπική κυβέρνηση της Χώρας των Βάσκων, ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα για στάση εργασίας μιας ώρας. Το Υπουργικό Συμβούλιο στη Βιτόρια, διέκοψε τις εργασίες του, αν και μόνο για ένα τέταρτο της ώρας, συμμετέχοντας στην απεργία με αίτημα την έναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών.

Διοργανωτές της κινητοποίησης ήταν οι υπογράφοντες το ειρηνευτικό σχέδιο της Λιθάρα, που το φθινόπωρο του περασμένου χρόνου είχε δημιουργήσει πολλές ελπίδες για την ειρηνική επίλυση της μακρόχρονης διένεξης μέσα και γύρω από τη Χώρα των Βάσκων. Ολα τα σημαντικά κόμματα, συνδικάτα και κοινωνικές οργανώσεις της περιοχής κατηγόρησαν την κεντρική κυβέρνηση στη Μαδρίτη, ότι δεν αξιοποίησε την επτάμηνη εκεχειρία που κήρυξε η οργάνωση ΕΤΑ ώστε να εκπληρωθούν οι ελπίδες για ειρηνική επίλυση του ζητήματος.

Ετσι, στις 12 Απριλίου και για μία ώρα, παρέλυσε η χώρα. Σε πολλές πόλεις και κοινότητες συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες εργάτες και φοιτητές, υπάλληλοι και μαθητές μπροστά από τα εργοστάσια, τα γραφεία και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και επανέλαβαν, για πολλοστή φορά, το αίτημά τους για ειρήνη και δικαίωμα για αυτοδιάθεση.

Στην απεργία συμμετείχαν και μέλη μεγάλων συνδικάτων, που δεν ανήκαν στους διοργανωτές. Στο Σαν Σεμπάστιαν, πέντε εκπρόσωποι των Εργατικών Επιτροπών (CC OO), δικαιολόγησαν τη συμμετοχή τους με τα παρακάτω λόγια: "Ηρθε η ώρα όπου όλες οι δυνάμεις θα πρέπει να ενωθούν ενάντια σε εκείνους που φοβούνται την ειρήνη". Ακόμα εξέφρασαν τη λύπη τους για το γεγονός ότι η συνδικαλιστική οργάνωσή τους δε συμμετείχε επίσημα στην απεργία. "Αυτό σημαίνει να συμπαρατάσσεσαι με εκείνους που ζουν μια χαρά με τη σύγκρουση και δεν επιθυμούν να αλλάξει τίποτε".

Δύο μέρες πριν την απεργία, στις 10 Απριλίου, είχε προηγηθεί μία μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο Μπιλμπάο στην οποία συμμετείχαν, σύμφωνα με την αστυνομία, περίπου 80.000 πολίτες.

Ας σημειωθεί, ότι στο "Σύμφωνο της Λιθάρα" μετέχουν το κυβερνών - στη Χώρα των Βάσκων - Εθνικιστικό Βασκικό Κόμμα (PNV) καθώς και τα περισσότερα τοπικά κόμματα μέχρι και το κόμμα της εθνικιστικής Αριστεράς Ερι Μπατασούνα (HB), που μετονομάστηκε σε Εουσκάλ Εριταρόκ (Βάσκοι Πολίτες), ενώ η Ενωμένη Αριστερά (ΙU) είναι το μοναδικό κόμμα σε πανισπανικό επίπεδο που μετέχει στο σύμφωνο. Τα παραπάνω κόμματα εξήγησαν στους συγκεντρωμένους γιατί κήρυξαν την απεργία και κάλεσαν το βασκικό λαό στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας. "Ενώ η βασκική κοινωνία εκφράζεται υπέρ μιας δημοκρατικής λύσης στη σύγκρουση, η ισπανική και η γαλλική κυβέρνηση εξακολουθούν να εφαρμόζουν την πολιτική της καταπίεσης. Και οι δύο παραπάνω κυβερνήσεις προσπάθησαν να εμποδίσουν μία διαδικασία, που στόχο έχει την ειρήνη και την πραγματική δημοκρατία".

Εντονη κριτική για τις κινητοποιήσεις στο βασκικό Βορρά, δεν άσκησε μόνο το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα του Χοσέ Μαρία Αθνάρ. Και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (PSOE), που βρίσκεται στην αντιπολίτευση, επιτέθηκε κατά των κομμάτων του "Συμφώνου της Λιθάρα", με σκληρά λόγια. Ο γραμματέας της οργάνωσης του PSOE στη Χώρα των Βάσκων, Νικολάς Ρεδόνδο, χαρακτήρισε τους ηγέτες, που κάλεσαν το βασκικό λαό στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας και στη στάση εργασίας, ως "φασιστικά ανθρωπάκια". Ο Ρεδόνδο ξεπέρασε τον εαυτό του όταν εκτόξευσε την εξής φοβερή κορόνα: Παρομοίασε την κατάσταση των Ισπανών στη Χώρα των Βάσκων, με εκείνη των Αλβανών στο Κοσσυφοπέδιο (!)

Εδώ και ένα μήνα και παρά την εκεχειρία της ETA, στη Γαλλία και στην Ισπανία συλλαμβάνονται πιθανά μέλη ή υποτιθέμενοι υποστηρικτές της ένοπλης οργάνωσης. Ενα μέλος της ΕΤΑ βρέθηκε νεκρός, ενώ πολλοί είναι αυτοί που κατηγορούν την ισπανική κυβέρνηση για το θάνατό του. Επιθέσεις της δικαιοσύνης κατευθύνονται επίσης ενάντια σε μέλη του νόμιμου Εουσκάλ Εριταρόκ (καθώς θεωρείται ως το πολιτικό σκέλος της ΕΤΑ) όπως επίσης και της νεολαιίστικης οργάνωσής του, Χαράι.

Τις τελευταίες βδομάδες πολλές δεκάδες άτομα έχουν συλληφθεί και σε πολλά γραφεία και διαμερίσματα έχουν γίνει έρευνες. Η έρευνα στα γραφεία του Εουσκάλ Εριταρόκ, στο Σαν Σεμπάστιαν, στο τέλος του Μάρτη, θεωρήθηκε τελικά παράνομη από τους ανακριτές. Μερικοί από τους συλληφθέντες, μεταξύ των οποίων και δύο δημοσιογράφοι, έχουν ήδη αφεθεί ελεύθεροι.

Παρ' όλα αυτά οι Βάσκοι συνεχίζουν να ελπίζουν σε μία διαπραγματευτική ειρηνική λύση, που θα αντικαταστήσει το ανεπαρκές, κατά την άποψή τους, στάτους της αυτονομίας - που ισχύει σήμερα - με το ουσιαστικό δικαίωμα για αυτοδιάθεση.

"Από τη μεταπολίτευση και κατά τη διάρκειά της, πολλοί τομείς της επαναστατικής, αλλά και της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς, μέχρι και κάποιοι τομείς της σοσιαλδημοκρατίας, πιστεύαμε πως "ο καφές για όλους", δηλαδή οι αυτονομίες που παραχώρησε ο τότε πρωθυπουργός Αδόλφο Σουάρεθ, σε μερικές επαρχίες της χώρας, δε θα μπορούσαν να είναι η οριστική λύση - ούτε μεσοπρόθεσμα - των παλιών και συσσωρευμένων εθνικών προβλημάτων "των Ισπανιών"", αναφέρει σε άρθρο του στο μηνιαίο περιοδικό του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ισπανίας "Μούντο Ομπρέρο", ο Βαλεντίν Σαλαγκεστούα, μέλος της ΚΕ του ΚΚ της Χώρας των Βάσκων.

"Πέρασαν πάνω από 20 χρόνια από εκείνον τον "καφέ για όλους", συνεχίζει ο Σαλαγκεστούα, και όλοι γνωρίζουν τις σοβαρές αντιδράσεις των περιφερειακών εθνικισμών σ' αυτόν. Αυτό το σύνολο του εθνικισμού προσπαθεί να πετύχει περισσότερες εξουσίες, μέσω μιας συνομοσπονδίας, και δε θα αξίωνε ποτέ μία επαναστατική, ούτε καν προοδευτική, αλλαγή του συστήματος, γιατί έτσι θα έθετε σε κίνδυνο ακριβώς αυτές τις εξουσίες".

Στη Χώρα των Βάσκων, αντίθετα, υπάρχουν ακόμα τομείς που εξακολουθούν να απαιτούν έναν διαφορετικό συσχετισμό κοινωνικοπολιτικών δυνάμεων και μία αλλαγή των δομών του κράτους. Το αίτημα π. χ. για δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, είναι ένα από τα σημεία του πολιτικού τους σχεδίου. Και λογικά, έρχεται σε κάθετη αντίθεση με τα συμφέροντα της ίδιας τους της αστικής τάξης.

Ηταν δεδομένο ότι η οργάνωση ΕΤΑ και ένα σημαντικό κομμάτι του βασκικού εθνικισμού καθώς επίσης τομείς της προοδευτικής Αριστεράς δε θα συμμορφώνονταν, αλλά ούτε και θα σιωπούσαν μπροστά στον "καφέ για όλους". Ωστόσο, η ΕΤΑ και η κυβέρνηση, είναι οι μοναδικοί πόλοι αναφοράς. Η βία και η τρομοκρατία από τη μία, και ο βρώμικος πόλεμος των ιθυνόντων απέναντί τους, από την άλλη, είναι οι μοναδικές πραγματικές εκφράσεις της πολιτικής ζωής. Ο κοινοβουλευτισμός παραμένει απλή αντιπροσωπευτική σκηνή.

"Εμείς στην Αριστερά", τονίζει στη συνέχεια ο Σαλαγκεστούα, "έχουμε, επανειλημμένα, τονίσει ότι τόσο η τρομοκρατία όσο και ο βρώμικος πόλεμος βλάπτουν τα συμφέροντα των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων και ωφελούν τη συντηρητική Δεξιά. Τώρα, το "Σύμφωνο της Λιθάρα" είναι ένα στοιχείο "κλειδί" για τη στήριξη αυτών των θέσεων. Ομως, ας μην κοροϊδευόμαστε, το "Σύμφωνο της Λιθάρα" δεν είναι πανάκεια για τα προβλήματά μας, ούτε και η λύση στην εθνικοκοινωνική πραγματικότητα "στις Ισπανίες". Ηταν απλά ένα σημαντικό βήμα ώστε να διασαφηνιστούν μερικά ζητήματα:

1. Ταυτότητα: Το βασκικό ζήτημα είναι μία ιστορική διένεξη πολιτικής φύσης και προέλευσης. Και η επίλυσή του πρέπει να είναι "αναγκαστικά πολιτική".

2. Η φάση των διαπραγματεύσεων: Η διαδικασία των διαπραγματεύσεων, που θα πρέπει να περιλαμβάνει τη βούληση και τη δέσμευση για προσέγγιση των αιτιών της διένεξης, να πραγματοποιηθεί σε συνθήκες μόνιμης απουσίας όλων των"εκφράσεων βίας της σύγκρουσης".

3. Χαρακτήρας των διαπραγματεύσεων: Για να καταστεί δυνατό να προσεγγίσουμε και να δώσουμε απαντήσεις σε όλα τα ζητήματα της διένεξης, δε θα πρέπει να υπάρχει περιορισμένη ατζέντα. Η λύση μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας διαδικασίας διαλόγου και ανοιχτής διαπραγμάτευσης, χωρίς αποκλεισμούς και με την παρέμβαση της βασκικής κοινωνίας".

Τι απέγινε, όμως, το "Σύμφωνο της Λιθάρα";

Κατ' αρχήν στόχος ήταν η συμμετοχή όλων, δηλαδή όλων των κομμάτων, των συνδικαλιστικών, κοινωνικών και ειρηνευτικών οργανώσεων. Ομως, το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα (PP), καθώς και το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (PSOE), αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους στο Σύμφωνο. Από την άλλη πλευρά ο βασκικός εθνικισμός υπέπεσε σε σοβαρότατο λάθος δημιουργώντας τη "Συνέλευση των Δήμων της Εουσκάλ Ερία" - Χώρας των Βάσκων - με στόχο να "σπάσει τον κρατικό κορσέ"! Γεγονός που προκάλεσε, από τη μία πλευρά, εύλογα, την έντονη ανησυχία της πολιτικής τάξης της Γαλλίας, ενώ στους κόλπους των εθνικιστών δημιουργήθηκαν εντάσεις και ανταγωνισμοί για τυχόν απώλειες των σημερινών αυτονομιστικών εξουσιών.

Από εκεί και πέρα, και μπροστά στην εντατικοποίηση της "τρομοκρατίας χαμηλής έντασης" - αν και πρέπει να σημειωθεί ότι εδώ και δέκα περίπου μήνες δεν υπάρχει ούτε ένας νεκρός - το "Σύμφωνο της Λιθάρα" έχει σχεδόν παραλύσει.

"Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, η Αριστερά θα πρέπει να προσφέρει διεξόδους που να υπερβαίνουν το "Σύμφωνο της Λιθάρα"", καταλήγει ο Σαλαγκεστούα. "Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, είναι ανάγκη να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι, το Λαϊκό Κόμμα, το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα και το Ερι Μπατασούνα, μαζί με τα υπόλοιπα κόμματα καθώς και συνδικαλιστικές και κοινωνικές οργανώσεις. Ο διάλογος και η ανοιχτή συζήτηση, που δε θα αποκλείει κανένα θέμα, είναι η μόνη πιθανή επίλυση της σύγκρουσης. Σε αυτήν τη θέση, η Αριστερά, κυρίως το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ισπανίας (PCE) και η Ενωμένη Αριστερά (IU), που έχουν λιγότερες δεσμεύσεις από οποιονδήποτε άλλον και μία πλούσια πείρα, θα πρέπει να πρωτοστατήσει, ώστε να προχωρήσουμε σε νέες διαπραγματεύσεις".

Γ. ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΗ

Ολο και περισσότερο, το πολιτικό σκηνικό της Ινδίας θυμίζει Ιταλία. Η πτώση της κυβέρνησης στην οποία προεξήρχε ένα κόμμα "περίεργο" - με αναφορές εθνικιστικές, λαϊκίστικες, δεξιές και το θρησκευτικό φανατισμό για σημαία -, το Μπαρατίγια Τζανάτα (BJP) του Αταλ Μπιχάρι Βάτζπαϊ, και συμμετείχαν άλλα 13, δεν ήταν "έκπληξη". Με πολλούς από τους συμμετέχοντες σχηματισμούς να σπαράσσονται από έριδες, τη διαφθορά να οργιάζει απ' άκρου εις άκρο της ιεραρχίας και τα παζάρια για την άσκηση πολιτικής να έχουν ενταχθεί στην ημερήσια διάταξη, ήταν μάλλον μοιραία. "Εκπληξη" δεν ήταν ούτε η αποτυχία του Κόμματος του Κογκρέσου να παρουσιάσει ικανή εναλλακτική κυβερνητική λύση. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της συζύγου του μακαρίτη Ρατζίβ Γκάντι, της (Ιταλίδας, κατά ειρωνική σύμπτωση) Σόνια, να σχηματίσει ένα συνασπισμό με "κεντρώο" χαρακτήρα και - ίσως - στήριξη από την Αριστερά, κατέστη σαφές ότι τα "ανταλλάγματα" που ζήτησαν οι συνομιλητές της, πάνω και κάτω από το τραπέζι, ήταν τέτοια που δεν μπορούσε να τα ικανοποιήσει. Αύριο Δευτέρα, λοιπόν, οι αξιωματούχοι της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής συζητούν με τους ηγέτες των κομμάτων τις λεπτομέρειες της διαδικασίας των πρόωρων εκλογών - για τρίτη φορά σε τρία χρόνια, η χώρα καταφεύγει στις κάλπες.

Ωστόσο, συμφωνία δεν υφίσταται ούτε καν για το σε ποια ημερομηνία θα διεξαχθούν οι εκλογές: ήδη πριν ανακοινωθεί η διεξαγωγή τους, αναφέρει η εφημερίδα "Hindustan Times" (29/4), ασκούνταν πιέσεις στην Κεντρική Επιτροπή, κι ακόμη και σήμερα υπάρχουν δύο "σενάρια". Το πρώτο προβλέπει ότι θα γίνουν τέλη Ιούνη/αρχές Ιούλη, και το δεύτερο Σεπτέμβρη. Τα στελέχη της επιτροπής επισημαίνουν πως "προτιμούν" το δεύτερο, για λόγους τεχνικούς, που όμως έχουν μεγάλη δόση ουσίας: για να καταρτιστούν οι κατάλογοι που θα περιλαμβάνουν τους νέους ψηφοφόρους, θα χρειαστεί μια απογραφή που δεν μπορεί να ολοκληρωθεί σε οκτώ βδομάδες. Το γεγονός, ούτως ή άλλως, δίνει στο BJP "παράταση" αρκετών μηνών όσον αφορά την παραμονή του στην, έστω "υπηρεσιακή", κυβέρνηση. Ο πρωθυπουργός Βάτζπαϊ θα κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να αποκομίσει οφέλη. Στην ομιλία του στη Συνομοσπονδία Βιομηχανιών της χώρας, κατά το ρεπορτάζ της εφημερίδας "Times of India" (29/4), εμφανίστηκε επιθετικός προς την αντιπολίτευση, χάιδεψε τα ώτα του ακροατηρίου του ισχυριζόμενος πως δε θα επιτρέψει "να πληγούν", και υποσχέθηκε ότι το κόμμα του "θα επιστρέψει στην εξουσία για να ολοκληρώσει την αποστολή του". Η εφημερίδα "Indian Express", πάντως, αντέτεινε (28/4) ότι "και μόνο το ότι μια υπηρεσιακή κυβέρνηση θα διαχειριστεί την τύχη της χώρας για τόσο μακρό διάστημα είναι κάτι με δυνάμει ολέθριες συνέπειες".

Η αμερικανική "Washington Post" επισήμανε (27/4) ότι οι εκλογές "παρότι κοστίζουν χρήματα και σταθερότητα για την οικονομικά εξαθλιωμένη" αυτή χώρα, κατ' ουσίαν "αποτελούσαν τη μόνη λύση στο πολιτικό αδιέξοδο". Τέτοιου είδους ευφημισμοί απέχουν παρασάγγας της πραγματικότητας. Οπως το έθεσε (29/4) η βρετανική εφημερίδα "Financial Times", είναι "ελάχιστοι" εκείνοι "που πιστεύουν ότι το επόμενο Κοινοβούλιο δεν έχει, όπως και το σημερινό, κατακερματισμένη ισχύ". Οτι θα χρειαστεί, δηλαδή, μια νέα επώδυνη περίοδος διαπραγματεύσεων για να σχηματιστεί συνασπισμός από όποιο από τα δύο μεγάλα κόμματα, το BJP ή το Κογκρέσο, νικήσει.

Με την οικονομία να παραπαίει και φήμες "υποτίμησης" της ρουπίας να κυκλοφορούν, όπως σημείωσε το ινδικό περιοδικό "Outlook", κάθε τόσο, τις σχέσεις με το Πακιστάν τεταμένες και το "διάλογο" μετά την περσινή πυρηνική υστερία στον αέρα, συζητήσεις για δάνεια από την Παγκόσμια Τράπεζα να συνεχίζονται και τη διοικητική παράλυση ήδη ορατή πριν την πτώση της κυβέρνησης, οι εκλογές δε μοιάζουν το κατάλληλο όχημα για να βγει η χώρα από τα αδιέξοδά της. Ενώ παρέχουν στο BJP μια "ευκαιρία" να περάσει δύσκολες αποφάσεις και δαπανηρές πολιτικές.

Πολιτικές έως και διαλυτικές για την ίδια τη συνοχή της Ινδίας, όπως σημείωσε ο Σιτάραμ Γιετσούρι, μέλος του Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ινδίας (Μαρξιστικού). Η υπόθαλψη του φυλετικού μίσους, το ξεπούλημα των πόρων της χώρας στις πολυεθνικές, η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των χαμηλότερων τάξεων, η προσπάθεια φίμωσης των ΜΜΕ, η ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας, η διγλωσσία των πυρηνικών δοκιμών και των συμβιβασμών υπό όρους μυστικής διπλωματίας με τις ΗΠΑ, και ακόμη η καταστροφή του εκπαιδευτικού συστήματος και η παραχάραξη της ιστορίας για να ταιριάζει στα μέτρα του BJP, έγραψε (25/4), είναι επαρκή δείγματα. Το BJP είναι "επικίνδυνο" για τη χώρα, και κάθε μέρα που παραμένει στην εξουσία είναι ζημιά.

Μπάμπης ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ

***

***

***

Αντώνης ΔΑΜΙΓΟΣ

Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της συζύγου του μακαρίτη Ρατζίβ Γκάντι, της (Ιταλίδας, κατά ειρωνική σύμπτωση) Σόνια, να σχηματίσει ένα συνασπισμό με "κεντρώο" χαρακτήρα και - ίσως - στήριξη από την Αριστερά, κατέστη σαφές ότι τα "ανταλλάγματα" που ζήτησαν οι συνομιλητές της, πάνω και κάτω από το τραπέζι, ήταν τέτοια που δεν μπορούσε να τα ικανοποιήσει