Η Δέσποινα Βενετσανοπούλου - συνταξιούχος πια και πρόεδρος του σωματείου συνταξιούχων Ν. Ιωνίας - έχει δουλέψει περισσότερα από 25 χρόνια στην κλωστοϋφαντουργία. Εζησε και αυτή, μαζί με χιλιάδες άλλους συναδέλφους της, τη Ν. Ιωνία των μεγάλων εργοστασίων και των εκατοντάδων βιοτεχνιών. Τη Ν. Ιωνία των μεγάλων αγώνων, αλλά και των φτωχικών αυλών με την περισσευούμενη αγάπη και φιλία. Σήμερα μιλάει στον "Ρ" για αυτές τις στιγμές και"ζωγραφίζει" μια πόλη διαφορετική από τη σημερινή.

"Η Ν. Ιωνία είναι προσφυγική συνοικία, μας λέει η Δ. Βενετσανοπούλου.Οι Μικρασιάτες που έφτασαν εδώ, εγκαταστάθηκαν σε προσφυγικά σπίτια και ολόκληρες οικογένειες απορροφήθηκαν στα εργοστάσια. Το μεγαλύτερο συγκρότημα ήταν του Μποδοσάκη,του Κιρκίνη το λέγαμε τότε. Αυτός είχε την Εριουργία, τη Βαμβακουργία (τα σημερινά ΚΛΩΣΤΗΡΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ) και τη Μεταξουργία. Εκεί δούλευαν χιλιάδες εργάτες και έβγαζαν υφάσματα πρώτης ποιότητας. Επειτα είχαμε τα εργοστάσια στην Ελευθερούπολη. Του "Μουταλάσκι"(σημερινή ΠΕΙΡΑ+ΔΚΙΚΗ - ΠΑΤΡΑ+ΔΚΙΚΗ) - ο εργοδότης ήταν από τη Μικρά Ασία και του έδωσε το όνομα της πατρίδας του - ήταν μεγάλο εργοστάσιο και δούλευαν σ' αυτό 800 άτομα. Ηταν επίσης και το "Τρία Αλφα" που έβγαζε κασμίρια, η "ΕΛΛΗΝΙΔΑ", ο "ΣΥΝΑΝΟΓΛΟΥ". Ολα αυτά ήταν μεγάλα εργοστάσια και δούλευαν στο καθένα περισσότεροι από 300 εργάτες. Δούλευαν δυο βάρδιες όλα και πολλά από αυτά δούλευαν και τρίτη βάρδια. Είχαν πάρα πολλή δουλιά. Οι περισσότεροι ηλικιωμένοι στη Ν. Ιωνία είναι κλωστοϋφαντουργοί".

"Μπορεί να δουλεύαμε σκληρά μέσα σ' αυτά τα εργοστάσια - συνεχίζει η Δ. Βενετσανοπούλου - και να τρώγαμε όσπρια, ψωμί κι ελιά, όμως δουλέψαμε χρόνια και φτιάξαμε τα σπίτια μας, κάναμε προίκες, παντρέψαμε παιδιά. Ζήσαμε από αυτά τα εργοστάσια. Η ζωή, εδώ στην Ιωνία, ήταν όμορφη. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, το πρωί που χτύπαγε η μπουρού - έτσι λέγαμε τη σειρήνα των εργοστασίων - και έβλεπες μια ατέλειωτη αλυσίδα από εργάτες που πηγαίναμε στη δουλιά. Οταν σχολάγαμε περίμεναν οι μανάβηδες έξω από την πόρτα του εργοστασίου, περίμεναν τα υφάσματα, διάφοροι μικροπωλητές και παίρναμε για τα παιδιά μας και για το σπίτι μας διάφορα πράγματα. Ηταν καλή και δύσκολη ζωή και δεν είχαμε το άγχος τι θα γίνει αύριο, πού θα βρούμε μεροκάματο".

Οι κλωστοϋφαντουργοί της Ν. Ιωνίας δε σταμάτησαν να αγωνίζονται για μια καλύτερη ζωή. Ετσι κατάφεραν να αλλάξουν και το ωράριο από δεκάωρο σε οκτάωρο. Η Δ. Βενετσανοπούλου θυμάται: "Αργότερα και στην Κατοχή ήταν πολύ σημαντική η συμβολή των κλωστοϋφαντουργών στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Ηρθαμε αντιμέτωποι με τους Ιταλούς, κυρίως, και δημιουργήσαμε τα συσσίτια για την επιβίωσή μας, μέσα στα εργοστάσια, από τα οποία παίρναμε τρόφιμα, σαπούνι, λάδι. Καταφέραμε πολλά πράγματα και ζήσαμε πολύ καλύτερα από άλλες περιοχές χάρη στους αγώνες, που είχαμε κάνει οι κλωστοϋφαντουργοί μέσα στα εργοστάσια. Σήμερα πονάμε μ' αυτό το θέαμα που παρουσιάζει η Ν. Ιωνία, είναι ένα νεκροταφείο".

"Δημιουργήσαμε - συνεχίζει - τον Σύνδεσμο των Κλωστοϋφαντουργών, που λειτούργησε σε δύσκολες εποχές. Υπήρχε τρομοκρατία τότε, έξω από την πόρτα του σωματείου καθόταν μόνιμα ένας χαφιές να βλέπει ποιοι μπαινοβγαίνουν. Ηταν, όμως τέτοια η κατάσταση στην Ν. Ιωνία που τηλεφωνούσαν στο σωματείο να στείλουμε εργάτες, τόση ήταν η ζήτηση εργασίας! Είναι μεγάλο πράγμα να ζητάς από ένα συνδικάτο, που ξέρεις ότι αγωνίζεται για τα δικαιώματα των εργατών, να σου φέρει εργάτες. Εμείς είχαμε εργάτες και στέλναμε στα εργοστάσια. Τέτοιο ρόλο έπαιξαν τα σωματεία εκείνη την εποχή".

"Τα τελευταία χρόνια οι εργαζόμενοι έκαναν αγώνες να μην κλείσουν τα εργοστάσια, αλλά δεν τα κατάφεραν. Οταν άρχισαν και έκλειναν αυτά δημιουργήθηκαν κάποιες μικροβιοτεχνίες. Οι ειδικευμένοι εργάτες και οι μηχανικοί πήραν δυο τρία αργαλειά τα έβαλαν σε ένα χώρο και δούλευε όλη η οικογένεια. Ηταν ένα καινούριο φαινόμενο για την οικονομία της περιοχής, αλλά ούτε και αυτά μπόρεσαν να σταθούν στον ανταγωνισμό"...

Νέα Ιωνία.Εδώ μέχρι και πριν λίγα χρόνια χτύπαγε η καρδιά της κλωστοϋφαντουργίας.Τώρα πια αυτό το θυμίζουν τα κουφάρια των κλειστών εργοστασίων, η καλπάζουσα ανεργία των κατοίκων της πόλης και της ευρύτερης περιοχής, καθώς και οι παλιές και πρόσφατες μνήμες, μερικές από τις οποίες φιλοξενούμε σήμερα. Είναι και η Νέα Ιωνία σήμερα ένα σύμβολο της αποβιομηχάνισης, ένα σύμβολο, ειδικότερα του άγριου χτυπήματος που δέχτηκε και συνεχίζει να δέχεται ο παραδοσιακός κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας, ιδιαίτερα μετά την Οδηγία της ΕΟΚ που ρητά διέτασσε τη δραστική μείωση του κλωστικού δυναμικού της Ελλάδας. Τη βδομάδα που πέρασε η Ν. Ιωνία δέχτηκε ένα ακόμα ισχυρό χαστούκι. Ο πρώην πρόεδρος του ΣΕΒ, Στ. Αργυρός ανακοίνωσε ότι κλείνει τα ΚΛΩΣΤΗΡΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ!

Αυτή τη στιγμή η κλωστοϋφαντουργία αντιπροσωπεύει περίπου το 20% της βιομηχανικής απασχόλησης και παραγωγής της χώρας, το 36% των εξαγωγών βιομηχανικών προϊόντων και το 20% των συνολικών εξαγωγών. Οι δείκτες αυτοί ήταν μεγαλύτεροι κατά 8% τουλάχιστον, μέχρι πριν επτά χρόνια.

Οι εργαζόμενοι του κλάδου είναι περίπου 60 χιλιάδες, ενώ έχουν χαθεί περίπου 25 χιλ. θέσεις εργασίας από το 1978 και μετά. Οι συνθήκες εργασίας χειροτερεύουν όλο και περισσότερο και οι αυθαιρεσίες των εργοδοτών αυξάνονται. Η επιδίωξη της μείωσης του "εργασιακού κόστους", στην πράξη γίνεται ένας οδοστρωτήρας που παρασύρει τις εργατικές κατακτήσεις, επιβάλλει δραστική μείωση αποδοχών, κατάργηση του 8ωρου και της πλήρους απασχόλησης, τριήμερα και τετραήμερα κλπ.

Οπως μας είπε ο Ηρακλής Γκότσης,δημοτικός σύμβουλος και πρώην δήμαρχος, η πόλη δεν είχε χαρακτηριστεί τυχαία το "Μάντσεστερ" της Ελλάδας.Οι χιλιάδες κλωστοϋφαντουργοί ήταν η ψυχή και το σώμα της Ν. Ιωνίας,βρέθηκαν κοντά της σε κάθε σημαντική στιγμή της ιστορίας της, στήριξαν την ανάπτυξη της κλωστοϋφαντουργίας και αγωνίστηκαν για να μη μαραζώσει. Παρ' όλα αυτά δεν κατάφεραν να αποφύγουν τις συνέπειες της συρρίκνωσης - η οποία βοηθήθηκε δεόντως από την Ευρωπαϊκή Ενωση - και η "φυγή" των εργοδοτών τούς βρήκε χωρίς δουλιά, αλλά και χωρίς αποζημιώσεις και δίχως επιλογές άλλης απασχόλησης ιδίως για πολλούς ηλικιωμένους. Σύμφωνα με μελέτη του Δήμου Ν. Ιωνίας τα τελευταία χρόνια χάθηκαν περίπου 5 χιλ. θέσεις εργασίας στην περιοχή. Οι άνεργοι του κλάδου Κλωστοϋφαντουργίας - Ιματισμού αντιπροσωπεύουν το 24,4% του τοπικού συνολικού αριθμού ανέργων και το 49,2% των ανέργων της βιομηχανίας!

"Είχαμε δώδεκα μεγάλες βιομηχανίες, ανάμεσά τους την ΠΕΙΡΑ+ΔΚΙΚΗ - ΠΑΤΡΑ+ΔΚΙΚΗ, την ΑΘΗΝΑ, την ΤΡΙΑ ΑΛΦΑ, την ΕΛΛΗΝΙΔΑ, τον ΓΕΠΑ, μας λέει ο Ηρ. Γκότσης.Από αυτές υπολειτουργούν τώρα μόνο τα ΚΛΩΣΤΗΡΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ και η ΑΘΗΝΑ με πολύ λίγους εργάτες. Εχουν κλείσει και εκατοντάδες, μην πω περισσότερες από χίλιες, μικρότερες βιοτεχνίες κλωστοϋφαντουργίας.Ηταν οικογενειακές επιχειρήσεις, αλλά και άλλες που απασχολούσαν από 4 μέχρι και 20 άτομα".

Η κρίση αυτή δημιούργησε πολλά προβλήματα στην πόλη. Δημιουργήθηκε μια αλυσιδωτή αντίδραση και οι επιχειρήσεις έκλειναν η μία μετά την άλλη. Η ανεργία αυξήθηκε θεαματικά χωρίς να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μέχρι σήμερα, αν και η Ν. Ιωνία έχει μεγάλη αγορά ιδίως στα είδη ένδυσης. Ο συνομιλητής μας περιγράφει την κατάσταση: "Οταν έκλεισαν τα εργοστάσια και οι μεγαλύτερες βιοτεχνίες, δημιούργησανέντονο πρόβλημα της ανεργίας. Αυτό είχε συνέπειες και στη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα της περιοχής, γιατί χτυπήθηκε πολύ το εμπόριο, έπεσε η εμπορική κίνηση, δημιουργήθηκαν μεγάλα προβλήματα από την κρίση αυτού του κλάδου σε τοπική κλίμακα.

Σαν δήμος είχαμε υιοθετήσει την πρόταση του συνδικάτου Κλωστοϋφαντουργών για Ενιαίο Φορέα Κλωστοϋφαντουργίας,που όμως δεν έγινε αποδεκτός. Υπήρχε και μια άλλη πρόταση για τη δημιουργία ενός βιοτεχνικού πάρκου σε κάποιο χώρο στη λεγόμενη "κόκκινη ζώνη", που θα βοήθαγε τη συντήρηση και την ανάπτυξη κάποιων βιοτεχνιών, σαν εναλλακτική λύση, αλλά δεν προχώρησε".

Η απουσία του κράτους ήταν ένα ακόμα χαρακτηριστικό αυτής της κρίσης. Οχι μόνο δε βοήθησε ώστε να στηριχτεί η κλωστοϋφαντουργία (αντιθέτως υποτάχθηκε πλήρως σε όλες τις "άνωθεν" εντολές διάλυσης) αλλά επέτρεψε στους βιομηχάνους να κερδοσκοπήσουν σε βάρος των εργαζομένων: "Τα περισσότερα εργοστάσια αντιμετώπισαν αυτό το πρόβλημα. Στην ΑΝΑΤΟΛΙΑ πετάχτηκαν τελείως στο δρόμο χωρίς αποζημιώσεις. Πήραν κάποια χαλιά και έφυγαν.Το ίδιο έγινε με την ΕΛΛΗΝΙΔΑ,οι εργάτες απολύθηκαν χωρίς αποζημίωση, χωρίς καταβολή των δεδουλευμένων τους. Υπήρξε, όμως και ένα άλλο εξίσου άσχημο φαινόμενο. Επειδή ήταν παραδοσιακός κλάδος οι εργαζόμενοι δούλευαν πολλές δεκαετίες εκεί. Υπήρχαν άνθρωποι που απολύθηκαν μετά από 25 και 30 χρόνια δουλιάς αντιμετωπίζοντας μεγάλο πρόβλημα, επειδή κανείς δεν τους έδινε δουλιά. Ξαφνικά έμειναν χωρίς δουλιά και χωρίς σύνταξη".

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας έχει αντισταθεί με κάθε μέσο στη διάλυση της κλωστοϋφαντουργίας και στην εξαθλίωση των εργαζομένων του κλάδου. Εχει συγκεκριμένες θέσεις για τη στήριξη του κλάδου και προσπαθεί να αντιπαλέψει την πολιτική συρρίκνωσης με κάθε μέσο. Πριν ενάμιση περίπου χρόνο η Βορειοδυτική Αχτίδα του ΚΚΕ είχε οργανώσει μια συζήτηση με φορείς της περιοχής για την κρίση του κλάδου και τις συνέπειές της στην τοπική κοινωνία.

Ο Γιώργος Τιρτιράκης,μέλος της Αχτιδικής Επιτροπής, μίλησε στο "Ρ" για την ανάγκη αντίστασης, στην προοπτική κλεισίματος της τελευταίας από τις μεγάλες κλωστοϋφαντουργίες, των ΚΛΩΣΤΗΡΙΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ: "Η προσπάθεια των βιομηχάνων να ολοκληρώσουν την αποβιομηχάνιση της παραδοσιακής εργατούπολης της Ν. Ιωνίας - προσπάθεια ενταγμένη στη λογική της Ευρώπης του Μάαστριχτ και της συνολικής αποβιομηχάνισης της χώρας - επιβεβαιώνεται με την πρόσφατη ανακοίνωση του Σ. Αργυρού για κλείσιμο των ΚΛΩΣΤΗΡΙΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ. Οι εργαζόμενοι της περιοχής μας, αλλά και οι εργαζόμενοι του εργοστασίου που πρόκειται να απολυθούν - με μοναδικό όπλο τους τον αγώνα - μπορούν και πρέπει να βάλουν φραγμό σε αυτή την πολιτική.

Εμείς καλούμε τα σωματεία και τους μαζικούς φορείς, τον δήμαρχο και τη δημοτική αρχή της πόλης να συσπειρωθούν και να παλέψουν για να μην κλείσει το εργοστάσιο. Να μην προστεθούν άλλοι 150 εργαζόμενοι στον ήδη μεγάλο κατάλογο ανέργων της πόλης μας. Οι εργαζόμενοι της πόλης μας, με τον αγώνα τους, μπορούν να υποχρεώσουν την κυβέρνηση να αλλάξει θέση και να εγκαταλείψει τη μέχρι τώρα αντεργατική πολιτική της.

Οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες, οι ΚΝίτες και οι ΚΝίτισσες της Ν. Ιωνίας θα σταθούν στην πρώτη γραμμή αυτού του αγώνα. Θα συμπαρασταθούμε με όλες τις δυνάμεις στους εργαζομένους, θα παλέψουμε μαζί τους και θα ενισχύσουμε όποιες μορφές πάλης προωθήσουν. Είναι ξεκάθαρο ότι αυτή η αντεργατική πολιτική μόνο με τον ενωμένο αγώνα ανατρέπεται".

Κλειστή και η "ΠΕΙΡΑ+ΔΚΙΚΗ - ΠΑΤΡΑ+ΔΚΙΚΗ", η παλιά "ΜΑΤΟΥΣΚΑΛΙ". Κάποτε δούλευαν περισσότεροι από 800 εργαζόμενοι σ' αυτή.

Το κλείσιμο του "ΛΕΚΚΑ" άφησε 250 άνεργους στη Ν. Ιωνία και 700 σε όλη την Ελλάδα.

Η "ΕΛΛΗΝΙΔΑ" είναι μία από τις παλαιότερες κλωστοϋφαντουργίες. Σήμερα χρησιμεύει σαν αποθήκη άλλης εταιρίας...

Οι απολυμένοι της "ΑΝΑΤΟΛΙΑ" πήραν για αποζημιώσεις μερικά χαλιά. Σήμερα το εργοστάσιο ρημάζει... "οδός Ιωνίας".

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΑΕΔ Ν. Ιωνίας,ο αριθμός των νέων ανέργων μέσα στο '94, δηλαδή αυτοί που για πρώτη φορά γράφτηκαν στους σχετικούς καταλόγους, είναι 6.054.Με βάση τα ίδια στοιχεία, οι άνεργοι που συμπλήρωναν τις προϋποθέσεις για επιδότηση ανέρχονται στους 4.200.Τον προηγούμενο χρόνο έκλεισαν για διάφορους λόγους πέντε επιχειρήσεις στην περιοχή, με πιο σημαντικές την κλωστοϋφαντουργική επιχείρηση ΛΕΚΚΑΣ,που απασχολούσε 270 άτομα και την εταιρία πλαστικών ΒΙΟΤΡΑΚ.Το ίδιο χρονικό διάστημα, έγιναν συνολικά 3.735 απολύσεις.Σύμφωνα με εκτιμήσεις του διευθυντή του καταστήματος. κ. Ταγκαλάκη,το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι μεγάλης ηλικίας εργαζόμενοι, αφού είναι δύσκολο να βρουν αλλού δουλιά, αλλά και ταυτόχρονα δεν έχουν τις προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση.

Kείμενα: Γιώργος ΦΛΩΡΑΤΟΣ

Φωτογραφίες: Μανόλης ΠΑΚΙΑΣ

Τον τελευταίο χρόνο είχε μείνει μόνο η "σκιά" των μεγάλων εργοστασίων που παλιότερα απασχολούσαν χιλιάδες εργαζόμενους. Οταν ήρθε η ώρα του λουκέτου το κόστος ήταν ακόμα σοβαρό. Εκτός από τις παραπάνω μεγάλες επιχειρήσεις, πριν μερικούς μήνες έκλεισε και η "ΧΟΥΔΣΟΝ" με 250 εργαζόμενους. Πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκε ότι θα κλείσουν τα "ΚΛΩΣΤΗΡΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ", η τελευταία μεγάλη - παρακμασμένη κι αυτή - επιχείρηση της περιοχής με 150 εργαζόμενους.