Ο καθολικός νόμος της «μετατροπής της ποσότητας σε ποιότητα», φαίνεται, δυστυχώς, ότι δεν ισχύει στον κινηματογράφο! Τουλάχιστον την τρέχουσα (από σήμερα) βδομάδα. Οπου έχουμε μια καλή ποσοτικά «φουρνιά», η οποία ποσοτική «φουρνιά», όμως, κόντρα ακόμα και στον «καθολικό νόμο», δε μετατράπηκε σε ποιότητα. Μόνο μια ταινία, και αυτή ντοκιμαντέρ (Ο Εφιάλτης του Δαρβίνου), δικαιώνει την ύπαρξή της. Οι υπόλοιπες πέντε ταινίες: «Περπατώντας Στο Νερό», «Danny The Dog», «Crash», «Η Κοιλάδα Του Πόθου», «Παρθένος Ετών 40», δε συμπεριλαμβάνονται, δυστυχώς, στα καλλιτεχνικά έργα, που θα αλλάξουν τον κόσμο. Που θα βοηθήσουν τον κόσμο να αλλάξει! Καμία απ' αυτές τις ταινίες, δε μετέτρεψε, γιατί δεν ήθελαν, την «αντικειμενική πραγματικότητα, σε καλαίσθητες κινηματογραφικές εικόνες». Καμία δε βοηθάει τον άνθρωπο να «κατανοήσει τον κόσμο», και στη συνέχεια, «να αλλάξει τον κόσμο, σύμφωνα με τις ανάγκες του και τα γούστα του».
Και να έλεγες ότι οι δημιουργοί τους δεν έχουν ικανότητες; Με εξαίρεση τον Αμερικάνο «Παρθένο», που αδιαφορείς ολοκληρωτικά -και καλά κάνεις - για την παρουσία του, οι άλλες τέσσερις ταινίες έχουν αρετές. Πολλές αρετές! Διαθέτουν θέματα τα οποία, με άλλη «οπτική» και με άλλη ιδεολογία, θα μπορούσαν να «σπάσουν κόκαλα». Διαθέτουν ατμόσφαιρα. Πολύ καλούς ηθοποιούς. Είναι αυτό που λέμε «καλός» κινηματογράφος. Καλός με εισαγωγικά, όμως, αφού το καλός πρέπει πάντα να περιέχει και το χρήσιμος. Και αυτές οι ταινίες, δυστυχώς, δεν είναι χρήσιμες. Είναι, απλώς, «καλές»! Και αυτό το «καλές» με ερωτηματικά. Κρίμα!
Μη φανταστείτε, βέβαια, ότι αυτή η τεράστια παραγωγή, μιλάμε για χιλιάδες τόνους ψάρι, βοήθησε, έστω και στο ελάχιστο, τους πεινασμένους κατοίκους της Αφρικής να χορτάσουν την πείνα τους. Αντίθετα. Το φιλέτο της πέρκας, το μοναδικό, πια, είδος ψαριού της λίμνης, μεταφέρεται ολόκληρο στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία και την Αμερική! Στην Αφρική μένουν τα κόκαλα και τα κεφάλια! Τα οποία κόκαλα και κεφάλια πωλούνται στην εγχώρια αγορά σε «προσιτές» τιμές για τους ιθαγενείς! (Οσοι από τους ιθαγενείς, κυρίως άρρωστοι, γέροντες και μικρά παιδιά, δεν έχουν το αντίτιμο της «προσιτής τιμής», αναζητούν την τροφή τους στις χωματερές που πετάγονται τα υπολείμματα! Τα υπολείμματα που, γαρνιρισμένα με σκουλήκια και μύγες, γίνονται ένας «καταπληκτικός» μεζές. Ικανός να σκοτώσει ελέφαντα όχι, απλώς, άνθρωπο. Και ιδιαίτερα άνθρωπο που, έτσι και αλλιώς, το ανοσοποιητικό του είναι σμπαράλια)! Ντροπή!
Ομως, δεν τελειώνει εδώ το δράμα! Ή μάλλον από εδώ αρχίζει το δράμα. Τα τεράστια αεροπλάνα, που μεταφέρουν την πέρκα στον «ελεύθερο κόσμο», δε συμφέρει, είναι αντιοικονομικό, να έρχονται άδεια στην Αφρική. Ετσι φορτώνουν όπλα και ό,τι άλλο σχετικό «ανθρωπιστικό» υλικό, το οποίο «μοιράζουν» στις διάφορες «φυλές» και «φατρίες», που ο «πολιτισμένος» κόσμος έχει δημιουργήσει χρόνια τώρα στην Αφρική, για να την κρατάει σε διαρκή πόλεμο και αναταραχή. Πόλεμο και αναταραχή, που διευκολύνει το «εμπόριο». Που επιτρέπει τα «επιστημονικά» πειράματα. Που απλοποιεί την καταλήστευση του φυσικού πλούτου.
Το ντοκιμαντέρ του Αυστριακού σκηνοθέτη, Χούμπερτ Σάαπερ, είναι αυτό που λέμε χρήσιμος κινηματογράφος! Με λιτές εικόνες (λιτές γιατί ήταν φτηνή η παραγωγή, και γιατί, σε πολλές περιπτώσεις, δεν έπρεπε, σύμφωνα με δηλώσεις του, να αντιλαμβάνονται οι «αρχές» ότι πρόκειται για κινηματογραφικό συνεργείο) μας μεταφέρει σε μια φρίκη. Με έναν εξαιρετικό τρόπο. Στην αρχή μας «εντάσσει» στο χώρο, μετά μας «γνωρίζει» τα πρόσωπα και, τέλος, μας «αποκαλύπτει» το πρόβλημα.
Η ταινία, από την αρχή μέχρι το τέλος μιλάει «χαμηλά». Δεν τα βάζει με κανέναν, δεν κάνει χαρακτηρισμούς. Αφήνει την εικόνα να μιλήσει μόνη της. Και αυτή γίνεται αποκαλυπτική. Η πείνα είναι διάχυτη! Ο φόβος το ίδιο. Η εκμετάλλευση, επίσης. Κανένας δε φεύγει με αμφιβολίες πως εκεί (μόνον εκεί;) εξελίσσεται ένα, ακόμα, έγκλημα. Ενα έγκλημα που είναι ντροπή για ολόκληρο τον «πολιτισμένο» κόσμο. Μόνον στην περιοχή του Ανατολικού Κογκό, και σε μία μόνον ημέρα, οι παραπάνω «συνθήκες» προκαλούν τον ίδιον ή και μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων, από αυτόν που μετρήθηκε την 11ηΣεπτέμβρη 2001. Ομως, με τους μαύρους θα ασχοληθούμε, τώρα!
Για να μη δημιουργηθούν παρεξηγήσεις, και για να διευκολύνω την ανάγνωση της ταινίας, σπεύδω αμέσως να τονίσω, πως η θεωρία της «φυσικής επιλογής» του Δαρβίνου, δεν αφορά στην κοινωνία των ανθρώπων. Η εργασία, η παραγωγή και η χρήση των εργαλείων, διαφοροποίησαν εξαιρετικά - και καθοριστικά - τον άνθρωπο, από τα υπόλοιπα άλλα ζώα. Γι' αυτό: Προσοχή, παρακαλώ. Ο κοινωνικός δαρβινισμός είναι επινόηση του καπιταλισμού, για να δικαιολογήσει τα εγκλήματά του. Η ανθρώπινη κοινωνία έχει τους δικούς της νόμους.
Δείτε την ταινία. Και συγχωρείστε της τις όποιες ελλείψεις. Κυρίως στα ζητήματα των φιλοσοφικών και πολιτικών ερμηνειών, που δίνει ή προσπαθεί να δώσει. Η όαση δεν είναι τροπικό δάσος. Είναι, όμως, μια ανάσα!
Η ταινία δικαιώνει απόλυτα τη λαϊκή ρήση: Αλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε! Σε μια περίοδο, που η Μέση Ανατολή βράζει, κάποιοι Ισραηλινοί καλλιτέχνες, «περί άλλα τυρβάζουν». «Γυρίζουν» ένα, ακόμα, «κυνηγητό» ναζιστών. Λες και ο ναζισμός, και το αληθινό ολοκαύτωμα των Εβραίων, αποτελεί συγχωροχάρτι, για τη σημερινή συμπεριφορά των απογόνων των θυμάτων του ναζισμού.
Ενας πράκτορας της Μοσάντ, προσποιούμενος τον ξεναγό, γνωρίζει τον εγγονό ενός Γερμανοεβραίου εγκληματία πολέμου. Η φιλία αυτή οδηγεί τον πράκτορα στο σπίτι του γέρου εγκληματία στο Βερολίνο. Ομως, ο πράκτορας, που στο μεταξύ η γυναίκα του αυτοκτόνησε και ο ίδιος έχει ερωτευτεί την αδερφή του εγγονού, η οποία ζει στο Ισραήλ, έχει μεταλλαχτεί σε ...χορτοφάγο! Αρνείται να συνεχίσει να σκοτώνει. Να «ρίξει», δηλαδή, μια συριγγιά (η ειδικότης του) και να στείλει στο διάολο το γέρο ναζιστή!
Ούτε στον κινηματογράφο, βέβαια, δε γίνονται αυτά, θα μου πείτε. Και θα έχετε απόλυτο δίκιο. Αν είναι τόσο εύκολο να αλλάξει ένας πράκτορας της Μοσάντ, τότε εγώ πρέπει να αρχίσω να μαθαίνω κινέζικα! Στην ταινία, άλλωστε, δεν έγιναν τίποτα συγκλονιστικά γεγονότα, που να δικαιολογούν αυτή τη μεταλλαγή. Η αυτοκτονία της γυναίκας του, δε φάνηκε να τον συγκλόνισε. Το ίδιο και ο έρωτας, με την αδερφή του εγγονού. Ούτε, ακόμα, και η ομοφυλοφιλική σχέση του νεαρού Γερμανοεβραίου εγγονού με έναν νεαρό Παλαιστίνιο, που ξαφνιάζει τον πράκτορα και ρωτάει (με χαζό τρόπο) να μάθει τι «νιώθει» ένας ομοφυλόφιλος!
Παρ' όλα αυτά, επειδή πρέπει να περάσουμε το «μήνυμα», ανατρέπουμε και το νόμο της βαρύτητας, αν χρειαστεί! Και προτείνουμε το «ειρήνη υμίν», για να είμαστε σύμφωνοι και με τη Βίβλο!
Θεματολογικά, λοιπόν, το έργο ξεπερνάει τα όρια της ανοχής. Στην κατασκευή, όμως, χωρίς να παίρνει άριστα παρακολουθείται με αρκετό ενδιαφέρον! Κυρίως, γιατί η αφήγηση είναι επαγγελματική. Η μηχανή δεν προκαλεί. Στέκεται διακριτικά απέναντι από τα γεγονότα και τα καταγράφει. Εάν ο θεατής είναι Αρειανός ή δεν έχει ιδέα για ό,τι συντελείται στον κόσμο, τότε θα βρει την ταινία ενδιαφέρουσα.
Παίζουν: Λίορ Ασκενάζι, Κνουτ Μπέργκερ, Καρολίνα Πίτερς.
Εάν είσαι κινηματογραφιστής λες, «ε, ρε, να είχα ένα τέτοιο θέμα». Ενας γκάνγκστερ (εσείς κάνετε όποιον παραλληλισμό θέλετε), πιάνει ένα μικρό παιδί και το μετατρέπει σε ζώο (σκυλί). Στη συνέχεια, κάθε φορά που θέλει να επιβάλει τη θέλησή του, αμολάει το «σκύλο» και αναγκάζει τους αντιπάλους του να ομονοήσουν!
Το θέμα, όμως, δε σταματάει εδώ! Το «ζώο» κάποια μέρα έρχεται σε επαφή με τον έρωτα, την τρυφερότητα, τη μουσική και τη γνώση. Σιγά - σιγά ξαναγίνεται άνθρωπος. Αρνείται να υπακούσει το αφεντικό του. Αρνείται να συμπεριφέρεται σαν ζώο!
Ο κ. Λουί Λετεριέ τα άφησε όλα αυτά να υπάρχουν κάπου στο βάθος. Στο πολύ βάθος, όμως! Σε πρώτο πλάνο έφερε τις πολεμικές τέχνες, τη βία και το χαβαλέ. Και έφτιαξε, όπως ήταν επόμενο, μια ακόμα ταινία, για τα γνωστά super market της κινηματογραφικής τέχνης, τα πολυεθνικά πολυσινεμά! Εκεί όπου η τέχνη ψήνεται στο ίδιο καζάνι, που ψήνεται το ποπ-κορν!
Κρίμα, γιατί η ταινία, έστω και άθελά της, αποκαλύπτει το ταλέντο των δημιουργών και τους εκθέτει! Τόσο ο ίδιος ο σκηνοθέτης, όσο και οι άλλοι συντελεστές, γνωρίζουν κινηματογράφο. Ο διευθυντής φωτογραφίας, το μουσικό συγκρότημα που υπογράφει τη μουσική, ο μοντέρ (εξαιρετικό το δέσιμο των πλάνων και η ηχητική μπάντα), ο σκηνογράφος και, προπαντός οι ηθοποιοί, σε κάθε ευκαιρία, και με κάθε ευκαιρία, ξεδιπλώνουν τις ικανότητές τους. Ομως, δυστυχώς, τις ξεδιπλώνουν πάνω στην άμμο. Και έρχεται το κύμα, η εμπορική σκοπιμότητα, και τα κάνει όλα συντρίμμια.
Παίζουν: Τζετ Λι, Μόργκαν Φρίμαν, Μπομπ Χόσκινς.
Ενας απροσάρμοστος νεαρός ντύνεται, ζει και κινείται σαν καουμπόη, παρότι το μάτι του - και το μάτι σου - πήζει στο αυτοκίνητο, στο αεροπλάνο και στο θόρυβο. Παρότι το κοινωνικό περιβάλλον έπαψε από καιρό να είναι αγροτικό και έγινε άκρως βιομηχανικό και απάνθρωπο. Παρότι, δηλαδή, έχουν όλα αλλάξει. Ρυθμοί, σχέσεις, συμπεριφορές.
Ο απροσάρμοστος αυτός νέος, που επιμένει να ζει με τις καουμπόικες (αγροτικές) ηθικές και αξίες, απότομος και «πρωτόγονος» όπως είναι, μπαίνει σαν καταλύτης σε μια μικροαστική οικογένεια. Η παρουσία του την οδηγεί ολοκληρωτικά στη διάλυση. Στέκεται η αφορμή να σπάσουν οι ήδη τεντωμένες χορδές τής, έτσι κι αλλιώς, προβληματικής αυτής οικογένειας!
Δυστυχώς, αυτή η «μαγιά» δε μετουσιώθηκε σε κάποιο σοβαρό κοινωνικό σχόλιο (δεν τολμάω να πω έρευνα και μελέτη). Ο σπουδαγμένος στην Ιταλία σκηνοθέτης δε μετέφερε στην οθόνη τίποτα από το πλούσιο γνωσιολογικό παρελθόν της Ευρώπης. Εφτιαξε μια ταινία απλοϊκή, επιφανειακή, ό,τι πρέπει για το, εθισμένο στο «παραμύθι», αμερικάνικο κοινό. Η περιπέτεια έφαγε κάθε καλή πρόθεση!
Παίζουν: Εντουαρντ Νόρτον, Ιβαν Ρέιτσελ Γουντ, Ντέιβιντ Μορς, Ρόρι Κάλκιν, Μπρους Ντερν.
Ο Καναδός σεναριογράφος της ταινίας «Million Dollar Baby», Πολ Χάγκις, εδώ δεν υπογράφει μόνο το σενάριο, υπογράφει και τη σκηνοθεσία της ταινίας! Μιας ταινίας που ασχολείται με το τεράστιο ζήτημα του ρατσισμού.
Η ιστορία διαδραματίζεται στο σημερινό Λος Αντζελες. Και είναι, σύμφωνα με τους δημιουργούς της, ένα κοινωνικό σχόλιο, για την αλληλοσύνδεση της ζωής των ανθρώπων σε μια μεγάλη πόλη.
Πράγματι, πάνω στην οθόνη παρελαύνουν διάφορες μικρές ιστορίες, οι οποίες, με τον άλφα ή βήτα τρόπο, αλληλοσυνδέονται! Μόνο που αυτή η αλληλοσύνδεση είναι εξωτερική. Γίνεται μόνο, για να υπάρξει ο μύθος. Η ιστορία, που θα τραβήξει το ενδιαφέρον του θεατή. Δεν αναζητούνται, και δεν εμφανίζονται, βέβαια, οι αιτίες που γεννάνε αυτές τις αλληλοσυνδέσεις. Αυτές τις προβληματικές συμπεριφορές των πράγματι αλληλοσυνδεόμενων ανθρώπων.
Και σε αυτή την ταινία οι δημιουργοί δείχνουν να ξέρουν. Να ξέρουν και κινηματογράφο και κοινωνιολογία! Να ξέρουν αλλά να μη θέλουν να πουν την αλήθεια. Και όταν τη λένε, προσπαθούν με τεχνάσματα να την αλλοιώσουν. Να μην την αφήσουν να γίνει «διδακτική»! Ετσι, το έργο τους θυμίζει το έργο της αγελάδας. Η οποία κάνει του κόσμου το γάλα και ύστερα ρίχνει μια κλοτσιά και το χύνει.
Πράγματι, ενώ μπροστά μας ξεδιπλώνεται ο ρατσισμός σε όλο το μεγαλείο του, ξαφνικά δημιουργούνται κάποιες ανατροπές (ο θύτης, με κίνδυνο της ζωής του, σώζει από βέβαιο θάνατο το θύμα του), κάποια απρόβλεπτα (ο καλός αστυνομικός κάνει ένα «χαζό» έγκλημα) και τα πάντα ισοπεδώνονται. Στο τέλος, καλοί και κακοί βρισκόμαστε στο ίδιο τσουβάλι. Τι πονηρή άποψη, αλήθεια!
Παίζουν: Σάντρα Μπούλοκ, Μάτι Ντίλον, Ντον Τσιντλ, Μπρένταν Φρέιζερ, Θάντι Νιούτον κ.ά.
Στην απέναντι όχθη του ωκεανού, στη μητρόπολη του καπιταλισμού, τη βίαιη και βιομηχανοποιημένη - και βουτηγμένη στον πόλεμο - Αμερική, το αδερφάκι του Τζιοβάνι Βερονέζι, ο Τζαντ Απατόου, ξόδεψε κόπο και χρήμα να μας δείξει, πώς ένας σαραντάρης έχασε, επιτέλους, την παρθενιά του!
Ξέρω, δε συνάδει με κριτικά κείμενα, όπως ευελπιστούμε να είναι τα κείμενα του κινηματογράφου της εφημερίδας μας, όμως δεν μπορώ να μην ξεστομίσω: χέστηκε η φοράδα στο αλώνι!
Κύριοι, ο κόσμος καίγεται. Ντροπή εσείς να χτενίζεστε. Και μάλιστα με χτένα χωρίς δόντια. Να προσποιείστε, δηλαδή, ότι γυρίζετε κωμωδία, ενώ το μόνο που κατορθώνετε είναι να γεμίσετε την κινηματογραφική αίθουσα με μελαγχολία.
Παίζουν: Στιβ Καρέλ, Κάθριν Κίνερ, Πολ Ραντ.