Από παλιότερη κινητοποίηση για τη διάσωση των ελάχιστων ελεύθερων χώρων της πρωτεύουσας

Παρ' όλα αυτά, οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ των τελευταίων δεκαετιών, όχι μόνον αρνούνται να πράξουν το αυτονόητο, δηλαδή να προστατεύσουν τους ελεύθερους χώρους και να αναπτύξουν το πράσινο, αλλά προχωρούν στην ακόμη μεγαλύτερη καταστροφή και τσιμεντοποίησή τους προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου.

Τα τελευταία χρόνια, οι ελεύθεροι χώροι της Αττικής δέχονται μιαν άγρια επίθεση και αυτό αποτελεί πολιτική επιλογή των δύο μεγάλων κομμάτων, αφού το ένα ξεκινά από εκεί ακριβώς που τελειώνει το άλλο. Ετσι, οι ήδη περιορισμένοι χώροι αναψυχής και πρασίνου καταστρέφονται, συρρικνώνονται ή καταπατούνται. Οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων, αν και έχουν μετατρέψει την Αθήνα σε μια τσιμεντούπολη, δεν έχουν κανένα δισταγμό να ξεπουλήσουν και αυτούς τους ελάχιστους τελευταίους ελεύθερους χώρους στο κεφάλαιο για να εφαρμόσει τα επιχειρηματικά του σχέδια.

Η Αθήνα με το «όμορφο» τσιμέντο της...

Αποκορύφωμα όλων αυτών, το νομοσχέδιο που παρουσίασε τις προηγούμενες μέρες η αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού Φ. Πάλλη - Πετραλιά, με το οποίο και με πρόσχημα τη «μετα-Ολυμπιακή αξιοποίηση» παραδίδονται βορά στο μεγάλο κεφάλαιο οι Ολυμπιακές αθλητικές εγκαταστάσεις και οι περιβάλλοντες χώροι τους. Εκτός των άλλων, με το νομοσχέδιο αυτό, δημιουργεί όλες τις προϋποθέσεις λεηλασίας έργων, την κατασκευή των οποίων χρυσοπλήρωσε ο ελληνικός λαός και που τώρα θα αναγκαστεί να ακριβοπληρώνει και την οποιαδήποτε χρήση τους.

Σε όλα αυτά προστίθεται και ο «αναπτυξιακός νόμος». Το ...«κυνήγι», δηλαδή, της κυβέρνησης για ξένες επενδύσεις, για την προσέλκυση των οποίων εκποιεί τους αδόμητους χώρους έναντι «πινακίου φακής».

Το Ελληνικό είναι το ...«μήλον της έριδος» για τους μεγαλοεπιχειρηματίες, οι οποίοι προσβλέπουν στο χώρο τη δυνατότητα εύκολου και γρήγορου κέρδους

Το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας βρίσκεται στα όρια της ασφυξίας. Οι ελάχιστοι ελεύθεροι χώροι όχι μόνο δεν προστατεύονται και δε διαμορφώνονται σε οάσεις πρασίνου, αλλά αντιθέτως καταπατούνται και τσιμεντοποιούνται προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου.

Ενδεικτική είναι κατάσταση που επικρατεί στο Γουδί. Ο χώρος αυτός, συνολικής έκτασης 965 στρεμμάτων, είναι ίσως ο μοναδικός χώρος στην Αθήνα, που θα μπορούσε να γίνει χώρος υψηλού πρασίνου. Κι όμως, αν και έχει παραδοθεί από το 1977 (με το νόμο 732/77) στους Δήμους Αθήνας και Ζωγράφου επί 28 χρόνια το συνολικό σχέδιο, όχι μόνο βρίσκεται σε εκκρεμότητα αλλά επιπλέον μερικά από αυτά τα στρέμματα πρασίνου έγιναν... τσιμέντο. Μάλιστα στο χώρο έγιναν οι εγκαταστάσεις του Μπάντμινγκτον οι οποίες αξιοποιήθηκαν στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Αν και χαρακτηρισμένες ως προσωρινές, οι εγκαταστάσεις μένουν - επιβεβαιώνοντας τη λαϊκή ρήση «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού» - και μάλιστα παραδίδονται προς εκμετάλλευση στο μεγάλο κεφάλαιο, συνοδευόμενες και από άλλες εμπορικές χρήσεις.

Ο χώρος βρίσκεται επιπλέον στο στόχαστρο της ΠΑΕ Παναθηναϊκός, η οποία στην αναζήτησή της για νέο γήπεδο εποφθαλμιά - με τις ευλογίες τόσο της κυβέρνησης όσο και της δημάρχου Αθηναίων Ν. Μπακογιάννη - τρεις από τους τελευταίους μεγάλους ελεύθερους χώρους (σ.σ.: Γουδί, Ελληνικό και Ελαιώνας).

Ο Δήμος Αθηναίων και τα Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα ΑΕ, ξεπουλούν το Λυκαβηττό. Η ΕΤΑ ΑΕ έχοντας ήδη αναθέσει τη λειτουργία του εστιατορίου του Λόφου, και του τελεφερίκ στην εταιρία «Καστελόριζο ΑΕ», έχει δείξει δείγματα γραφής, αφού το εισιτήριο του τελεφερίκ έχει ανέβει κατά... 200%, ενώ στο εστιατόριο έχουν γίνει παρεμβάσεις χωρίς να υπάρχει περιβαλλοντική μελέτη. Επιπλέον, ανοίγει ο δρόμος για την ιδιωτικοποίηση και του υπόλοιπου Λόφου, μετά τη συμφωνία της διοίκησης του Δήμου Αθηναίων και της ΕΤΑ ΑΕ, από τον Απρίλη του 2003, η οποία υποτίθεται προβλέπει την... ανάπλασή του.

Η «Συμπαράταξη για την Αθήνα», ήταν εξαρχής αντίθετη σε αυτή την παράδοση, ενός από τους σημαντικότερους ελεύθερους χώρους στο ιδιωτικό κεφάλαιο: «Ο Λυκαβηττός» - είχε σημειώσει ο επικεφαλής της παράταξης Σπύρος Χαλβατζής - «μετά τη συμφωνία του Δήμου Αθηναίων με την ΕΤΑ, θα αλλάξει σταδιακά όψη χαρακτήρα και, τέλος, χρήσεις». Και συμπλήρωσε: «Η εξέλιξη του Λυκαβηττού, σε λίγα χρόνια, θα είναι ένα πάρκο με εισόδους και εισιτήρια. Και μπορεί να γίνει πιο όμορφο, όμως, οι Αθηναίοι δε θα μπορούν να το απολαμβάνουν».

Ενας ακόμη πνεύμονας πρασίνου 1.000 στρεμμάτων στο Λεκανοπέδιο, κινδυνεύει να χαθεί από τις επανειλημμένες, εδώ και χρόνια, μεθοδεύσεις της διοίκησης του Δήμου Αμαρουσίου. Πρόκειται για το Δάσος Συγγρού. Εκεί η διοίκηση του Π. Τζανίκου, αποφάσισε πριν από 1,5 χρόνο την ανάπλαση του κτήματος με τη... βοήθεια των συμβαλλόμενων, δηλαδή του υπουργείου Γεωργίας και του Ιδρύματος Γεωπονικών Ερευνών.

Σε αυτή την ανάπλαση, πάντως, ακόμη δεν έχουν ξεκαθαριστεί τα κονδύλια, αφού ο Π. Τζανίκος - απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις κατά τη συζήτηση του θέματος στο Δημοτικό Συμβούλιο - είχε πει ότι τα χρήματα θα προέλθουν από χορηγίες. Γίνεται σαφής η προοπτική για δημιουργία καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος και άλλων «ψυχαγωγικών» χρήσεων και τη μετατροπή του δάσους σε άλσος, ανοίγοντας στην ουσία το δρόμο για την τσιμεντοποίησή του.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με το σχέδιο του δημάρχου Αμαρουσίου το 75% των εξόδων θα το αναλάβει η Δημοτική Επιχείρηση Αμαρουσίου, η οποία και είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, και θα έχει την ευθύνη των αναθέσεων. Μόλις το 25% καλύπτεται από την Πολιτεία - και συγκεκριμένα από το υπουργείο Γεωργίας.

Οι δύο αυτοί χώροι είναι από τους ελάχιστους χώρους - ανάσες για τους κατοίκους του κέντρου της Αθήνας. Και όμως - και παρά το γεγονός ότι όλο και λιγοστεύουν οι ελεύθεροι χώροι - ακόμη και αυτοί καταπατούνται προς όφελος των μεγαλοεπιχειρηματιών.

Το Πάρκο Ελευθερίας καταπατήθηκε από το Μέγαρο Μουσικής του μεγαλοεπιχειρηματία Χρ. Λαμπράκη, ενώ στο Πεδίον του Αρεως, υπάρχουν εγκαταστάσεις του Πανελληνίου ΓΣ που ανήκει στον μεγαλοκαναλάρχη Μ. Κυριακού. Ειδικότερα, σχετικά με την τελευταία περίπτωση, η οποία πρόσφατα οδηγήθηκε στις δικαστικές αίθουσες με την κατηγορία της καταπάτησης του δημόσιου χώρου - η υπόθεση αναβλήθηκε - η υπερασπιστική γραμμή που χάραξε το Διοικητικό Συμβούλιο του Πανελληνίου ήταν ότι ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως προπονητικό κέντρο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες και ως εκ τούτου ακόμη και αν θεωρηθούν παράνομες οι κατασκευές εντός του Πεδίου του Αρεως, θα πρέπει να... νομιμοποιηθούν, βάσει του Ολυμπιακού νόμου - σκούπα! Στην ουσία, δηλαδή, οι Ολυμπιακοί Αγώνες εξακολουθούν να δίνουν προσχήματα στους μεγαλοεπιχειρηματίες για να καταπατούν κάθε εκατοστό ελεύθερου αδόμητου δημόσιου χώρου...

Ενας τεράστιος χώρος συνολικής έκτασης 9.000 στρεμμάτων, ο οποίος στην αρχαιότητα ονομαζόταν «κάλλιστον προάστιον» έχει καταντήσει σήμερα να είναι ο ...«σκουπιδότοπος της Αθήνας». Βρίσκεται μεταξύ των Δήμων Αιγάλεω, Ταύρου, Ρέντη, Περιστερίου και Αθηνών. Από το 1947 οι κυβερνήσεις «θεωρητικά» επιδιώκουν να αποδώσουν στον - μόνο κατ' όνομα - Ελαιώνα την παλιά του αίγλη και να μετατρέψουν την περιοχή σε χώρο ήπιας βιομηχανικής ανάπτυξης και το μεγαλύτερο μέρος του σε ελεύθερο χώρο αναψυχής. Ολα αυτά όμως, μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, αφού στην πράξη, η μια βιομηχανία διαδέχεται την άλλη και οι 115.000 ελιές που κάποτε υπήρχαν σήμερα έχουν εξαφανιστεί.

Σε όλα αυτά, μάλιστα, προστέθηκε και ένα ακόμη: Η δήμαρχος Αθηναίων Ντ. Μπακογιάννη, έκανε επίσημη πρόταση στη διοίκηση της ΠΑΕ Παναθηναϊκός και στο ΥΠΕΧΩΔΕ για να κατασκευάσει εκεί το γήπεδό της η ποδοσφαιρική εταιρία. Στην ουσία δηλαδή, μπαίνει ταφόπλακα στην όποια ελπίδα των Αθηναίων για τη διαμόρφωση ενός μεγάλου πάρκου στην περιοχή...

Το ζήτημα της αξιοποίησης του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού και η δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου, χώρου με ήπιες πολιτιστικές και αθλητικές χρήσεις, που θα αποτελούσε μια από τις λιγοστές «ανάσες» πρασίνου, αφορά το σύνολο των Αθηναίων. Ωστόσο, το σχέδιο της προηγούμενης κυβέρνησης προέβλεπε την οικονομική αξιοποίηση και πολεοδόμηση 1.000 στρεμμάτων σε συνεργασία με μεγαλοεπιχειρηματίες με συντελεστή δόμησης 1 και χρήσεις κατοικίας, εμπορικές - επιχειρηματικές κλπ.

Η σημερινή κυβέρνηση ασπάζεται και προωθεί την παραπάνω πρόταση «αξιοποίησης», βάζοντας ταφόπλακα στο όνειρο των κατοίκων του Λεκανοπεδίου για το μεγάλο μητροπολιτικό Πάρκο. Επιπλέον, η κυβέρνηση, διά στόματος υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιά - όπως είπε στο «Ρ» ο επικεφαλής της «Δημοτικής Συνεργασίας για το Ελληνικό» και δημοτικός σύμβουλος της πόλης Χρ. Κορτζίδης - προχωρά στην παραχώρηση των δομημένων εκτάσεων (συνολικής έκτασης 70 στρεμμάτων) στην «Ολυμπιακά Ακίνητα ΑΕ». Αυτό σημαίνει ότι η έκταση αυτή θα γίνει χώρος εμπορικής και οικονομικής εκμετάλλευσης από επιχειρηματίες, αφού σύμφωνα με την «Ολυμπιακά Ακίνητα» ένα ποσοστό (περίπου 10%) των εγκαταστάσεων προορίζεται για εμπορικές δραστηριότητες. Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, 170 στρέμματα στο πρώην Ανατολικό Αεροδρόμιο, έχουν παραχωρηθεί στην ΕΤΑ ΑΕ για την κατασκευή Συνεδριακού Κέντρου.

Και ας μην ξεχνάμε τα σενάρια για τη μεταφορά του γηπέδου της ΠΑΕ Παναθηναϊκός, στο χώρο του Ελληνικού. Σενάρια που φουντώνουν ιδιαίτερα και μετά την τελευταία συνάντηση του μεγαλομετόχου της ΠΑΕ Γ. Βαρδινογιάννη, με τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ.

Ο χώρος του πρώην Ιπποδρόμου καταλαμβάνει 200 στρ. και βρίσκεται σε κομβικό σημείο της πόλης. Το 2004 το ΔΣ της ΚΕΔ αποφάσισε την παραχώρηση χρήσης του Ιπποδρόμου στο Δήμο Καλλιθέας για αξιοποίησή του ως χώρο πρασίνου, αναψυχής, περιπάτου, αθλητισμού και πολιτισμού. Η παραχώρηση αυτή, ωστόσο, έγινε στη βάση Προγραμματικής Συμφωνίας, που σημαίνει ότι ο Δήμος θα αναλάμβανε να πληρώσει τα τεράστια χρηματικά ποσά που απαιτούνται. Επιπλέον, η νέα διοίκηση της ΚΕΔ, που λειτουργεί ως φορέας εκποίησης της περιουσίας του Δημοσίου, δεν ασπάζεται την απόφαση του προηγούμενου ΔΣ, επειδή, προφανώς, μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα ενδιαφέρονται για πολυσχιδή εμπορική αξιοποίηση του χώρου. Εξάλλου, και η πρόσφατη πρακτική της ΚΕΔ με την ανάκληση της παραχώρησης 30 ακινήτων στο Δήμο Ηλιούπολης, δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού. Το ίδιο το νομοσχέδιο για τη μεταολυμπιακή αξιοποίηση των αθλητικών εγκαταστάσεων, εξάλλου, προβλέπει για το χώρο συντελεστή δόμησης 0,20 και ποσοστό κάλυψης 25% για τη δημιουργία προφανώς διαφόρων εμπορικών χρήσεων από το μεγάλο κεφάλαιο.

Η παραλία Τζιτζιφιών, η μόνη διέξοδος της πόλης στη θάλασσα, προορίζεται με την επικείμενη τροποποίηση του ισχύοντος νομικού πλαισίου (ΕΣΟΑΠ) να παραχωρηθεί στο μεγάλο κεφάλαιο για εμπορική χρήση (συνεδριακά κέντρα, μαρίνες, τουριστικές επιχειρήσεις κλπ). «Με όσα συμβαίνουν στο Φαληρικό Ορμο επιβεβαιώνεται η άποψη, ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες υπήρξαν το πρόσχημα, αφ' ενός, για εμπορευματοποίηση κι, αφ' ετέρου, για την παραχώρηση μεγάλων εκτάσεων γης και θάλασσας στο μεγάλο κεφάλαιο, μέσω της μεταολυμπιακής διαχείρισης και χρήσης των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων και έργων», δήλωσε στο «Ρ» ο Β. Δημόπουλος.

Σε πεδίο ασύδοτης επιχειρηματικής δραστηριότητας μετατρέπεται ο Αγιος Κοσμάς. Σύμφωνα, με το τελευταίο νομοσχέδιο που παρουσίασε η αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού Φ.Π. Πετραλιά, εντός μιας αδιαμόρφωτης έκτασης 440 στρεμμάτων προβλέπεται η κατασκευή μαρίνας τεραστίων διαστάσεων, αλλά και άλλων εγκαταστάσεων, όπως τουρισμού, αναψυχής και ναυταθλητισμού, ξενοδοχείου 5 «αστέρων» συνολικής επιφάνειας 1.400 τ.μ., σταθμού καυσίμων, λυόμενων εγκαταστάσεων για τη στέγαση εκθέσεων και άλλων υπαίθριων πολιτιστικών και αθλητικών λειτουργιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περιοχή όχι μόνο δε διατηρείται ο συντελεστής δόμησης, αλλά αυξάνεται κατά 0,15.

Το μεγαλύτερο τμήμα της παράκτιας ζώνης Σαρωνικού ανήκει στον ΕΟΤ. Με το νόμο 2837/2000 παραχωρήθηκε για 99 έτη στην «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα ΑΕ», μαζί με όλη την περιουσία και τις επιχειρηματικές μονάδες του ΕΟΤ, προκειμένου να παραχωρηθεί με μακροχρόνιες μισθώσεις σε ιδιώτες για πιο εντατική εμπορική εκμετάλλευση. Εχουν ήδη δοθεί με μακροχρόνιες μισθώσεις σε ιδιώτες οι πέντε οργανωμένες ακτές (Αλίμου, Α' και Β' Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρκιζας) και οι μαρίνες Ζέας, Φλοίσβου, Αλίμου και Βουλιαγμένης, ενώ έχει πωληθεί το Μικρό Καβούρι. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι ο νόμος 3105/2003 (παρ. 5, αρθρ. 39) προβλέπει την ιδιωτικοποίηση της ΕΤΑ και την εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο μέχρι του 66% των μετοχών της.

Τις τελευταίες δεκαετίες, σε όλους τους Δήμους που εφάπτονται στον Υμηττό ασκούνται πιέσεις από επιχειρηματικά συμφέροντα, οικοδομικούς συνεταιρισμούς και ιδιώτες, με αποτέλεσμα να απειλείται τόσο ο δημόσιος όσο κι ο δασικός χαρακτήρας του βουνού. Συγκεκριμένα:

• Στον Βύρωνα, μεταξύ Καρέα και στρατοπέδου Σακέτα, η Εκκλησία διεκδικεί 27 στρέμματα προκειμένου να χτίσει 67.000 τ.μ. (!) για συνεδριακό, πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο με τα αναγκαία παραρτήματά του (δηλαδή ξενώνα, ξενοδοχείο, εστιατόριο κλπ.). Τμήμα της παραπάνω έκτασης είναι χαρακτηρισμένο ως δασικό και αναδασωτέο. Γι' αυτό άλλωστε η Εκκλησία επιδιώκει τον αποχαρακτηρισμό του.

Αρωγός στην προσπάθεια αυτή της Εκκλησίας έρχεται ο νόμος 3208/2003 για τον αποχαρακτηρισμό δημόσιων, δασικών εκτάσεων: με το νόμο αυτό επιχειρείται η αλλαγή του ορισμού του δάσους, με αποτέλεσμα εκατομμύρια στρέμματα γης να αποχαρακτηριστούν και να μην προστατεύονται πλέον από τη δασική νομοθεσία.

• Στην Ηλιούπολη, οι κληρονόμοι Νάστου διεκδικούν 12.700 στρέμματα, ισχυριζόμενοι ότι η ιδιοκτησία τους φτάνει μέχρι την κορυφογραμμή του Υμηττού.

Για τις ενέργειές τους επικαλούνται το νόμο 3127/2003. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του νόμου αυτού, οι καταπατητές δημόσιων κτημάτων θεωρούνται ιδιοκτήτες, αν νέμονται το ακίνητο «καλόπιστα» για 10 χρόνια και έχουν τίτλο αγοράς, ή αν το νέμονται «κακόπιστα» για 20 χρόνια χωρίς κανέναν τίτλο αγοράς. Οι προϋποθέσεις αυτές δεν ισχύουν «εάν το Δημόσιο αποδείξει ότι οι ιδιώτες ήταν κακόπιστοι, όταν απέκτησαν τη νομή των ακινήτων». Ενώ δηλαδή μέχρι τότε έπρεπε να αποδεικνύει ο κάθε ιδιώτης την ιδιοκτησία του, τώρα πρέπει το Δημόσιο να αποδεικνύει ότι η συγκεκριμένη έκταση δεν ανήκει σε κάποιο ιδιώτη!

• Στα όρια Αργυρούπολης - Ηλιούπολης, από την εποχή της Χούντας, έχουν παραχωρηθεί στη ΔΕΗ ΑΕ 135 στρέμματα εντός της Β' ζώνης προστασίας του Υμηττού, δίπλα σε κατοικημένη περιοχή. Στην έκταση αυτή έχουν κατασκευαστεί δύο υποσταθμοί 150/20 ΚV και σχεδιάζει να «αξιοποιήσει» τμήμα της υπόλοιπης έκτασης για τις ανάγκες θυγατρικών της εταιριών κινητής τηλεφωνίας.
• Στη Γλυφάδα, Οικοδομικοί Συνεταιρισμοί και ιδιώτες ασκούν πιέσεις εδώ και χρόνια για τον επαναπροσδιορισμό των ορίων της Β' ζώνης προστασίας του Υμηττού και για την ένταξη στο σχέδιο πόλεως δημόσιων εκτάσεων με αμφισβητούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς. Η δικαστική διαμάχη για 11.000 στρέμματα στην περιοχή αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη, ενώ και στην περιοχή της Βούλας υπάρχουν ανάλογες πιέσεις. Αντίστοιχα και στη Βάρη Οικοδομικοί Συνεταιρισμοί και ιδιώτες έχουν «βάλει στο μάτι» κάποια «φιλέτα» δημόσιας γης στον Υμηττό.