Associated Press

Διαμαρτυρίες εργαζομένων και συνταξιούχων για τις πολιτικές που βαθαίνουν την κρίση και την ανέχεια...

Τα μεταπολεμικά προβλήματα του βοσνιακού λαού περιγράφει, σε συνέντευξή του στο «Ρ», ο Γκόραν Μάρκοβιτς, πρόεδρος του Εργατικού Κομμουνιστικού Κόμματος Βοσνίας - Ερζεγοβίνης. Ο Γκ. Μάρκοβιτς βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, στο πλαίσιο των εργασιών του 17ου Συνεδρίου του ΚΚΕ.

-- Τόσο η προ δεκαετίας Συνθήκη Ντέιτον, όσο και η διοίκηση του ύπατου εκπροσώπου της Διοίκησης του ΟΗΕ στη Βοσνία, Πάντι Ασντάουν, υπόσχονταν στο λαό της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης «ειρήνη και ευημερία». Τα απολαμβάνει αυτά σήμερα ο βοσνιακός λαός;

-- Ο λαός δεν απολαμβάνει ούτε ειρήνη, ούτε ευημερία! Γιατί η κρίση βαθαίνει. Τόσο σε οικονομικο-κοινωνικό επίπεδο, ως συνέπεια των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, όσο και σε πολιτικό. Η πιο πρόσφατη πολιτική κρίση που αντιμετωπίζουμε σήμερα προκαλείται από τις αποφάσεις του ύπατου εκπροσώπου να δημιουργήσει ένα μοναδικό υπουργείο Εσωτερικών σε μία πολύπλοκη χώρα. Σε μία χώρα που διαθέτει 14 πολιτείες, ένα ομοσπονδιακό κράτος της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, δύο οντότητες (τη Σερβοβοσνιακή Δημοκρατία και τη Δημοκρατία Βοσνίας - Ερζεγοβίνης) και δέκα καντόνια, που, στην πραγματικότητα, αποτελούν «τμήματα» της ομοσπονδίας, έκαστο εκ των οποίων έχει δική του κυβέρνηση, υπουργεία, Βουλή κλπ. Δηλαδή, έχουμε 140 υπουργούς στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, εκ των οποίων οι 14 είναι υπουργοί Εσωτερικών και που τώρα θα πρέπει να γίνουν «ένας». Αυτή η εξέλιξη προκαλεί βεβαίως αντιδράσεις, ακόμη και εθνικιστικές εξάρσεις, μεταξύ και των εθνοτήτων της περιοχής και στις τρεις πλευρές...

Associated Press

Διάφορους ελέγχους δέχονται καθημερινά οι κάτοικοι της Βοσνίας από ΝΑΤΟικούς στρατιώτες, που ελέγχουν γενικά τη χώρα

Από την άλλη πλευρά, ο ύπατος εκπρόσωπος και οι φίλοι του από διάφορες εθνικιστικές οργανώσεις έδειξαν πως αυτές οι κινητοποιήσεις τούς ενόχλησαν, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν τώρα την τελευταία πολιτική κρίση...

Ετσι, ο ύπατος εκπρόσωπος δε μας έχει φέρει ευημερία. Οσο για την ειρήνη, αυτή δε φαίνεται να είναι και τόσο σταθερή, γιατί δεν εδράζεται στη συναίνεση και στην κοινή θέληση των τριών οντοτήτων. Γιατί οι εθνικιστικές δυνάμεις παραμένουν κυρίαρχες, μολονότι η απήχησή τους δεν είναι τόσο μεγάλη όσο στο παρελθόν. Αυτό βέβαια είναι ένα θετικό βήμα μπροστά, αλλά δεν είναι ενθαρρυντικό το γεγονός πως παραμένουν κυρίαρχες, όχι μόνον οι εθνικιστικές ακροδεξιές δυνάμεις, αλλά και οι σοσιαλδημοκράτες... Πέρα από το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν υπάρχει, ουσιαστικά, άλλη δύναμη, που να είναι κατά του εθνικισμού. Ετσι, όλα τα προβλήματα που άρχισαν με την άνοδο του εθνικισμού στην εξουσία, συνεχίζονται με τη βοήθεια του ύπατου εκπροσώπου, σ' αυτό, δε, το σημείο αξίζει να θυμηθούμε πως και οι δύο προκάτοχοι του Ασντάουν ήταν Σοσιαλδημοκράτες, που πρωτοεφάρμοσαν νεοφιλελεύθερες πολιτικές...

-- Συνεπώς, θεωρείτε πως είναι υπαρκτός ο κίνδυνος νέων υψηλών εντάσεων στην περιοχή;

-- Η Βοσνία - Ερζεγοβίνη παραμένει ένα μέρος με ρίσκο έναν πιθανό πόλεμο, πιθανά προβλήματα εξ αντανακλάσεως των αντιπαραθέσεων μεταξύ μεγάλων δυνάμεων... Ο μόνος τρόπος για να ξεπεράσουμε αυτήν την κατάσταση είναι να νικήσουμε τον εθνικισμό. Εάν καταφέρουμε αυτήν τη νίκη, αυτό θα είναι σε πρώτη φάση η μεγαλύτερη νίκη μας κατά του ιμπεριαλισμού. Γιατί υπάρχουν μερικές χιλιάδες στρατιώτες της λεγόμενης EUFOR, υπάρχουν αρκετοί πολιτικοί αξιωματούχοι από τη δυτική Ευρώπη, που πρακτικά έχουν όλες τις εξουσίες στα χέρια τους, καθώς, ως γνωστόν, ο ύπατος εκπρόσωπος μπορεί να ασκήσει βέτο σε κάθε απόφαση κυβέρνησης (ομοσπονδιακής ή σε επίπεδο δημοκρατίας), να ακυρώσει κάθε νόμο, να κάνει οτιδήποτε θέλει ως δικτάτορας και υπό πολιτική και στρατιωτική έννοια...

-- Ενα άλλο ζήτημα στην ευρύτερη περιοχή είναι το Κοσσυφοπέδιο. Στα μέσα του χρόνου, αναμένουμε την πιθανή έναρξη διαδικασίας για τον καθορισμό του στάτους κβο της επαρχίας. Προβλέπετε πως, τελικώς, θα δρομολογηθεί η ανεξαρτητοποίησή του;

-- Το Κοσσυφοπέδιο μπορεί να είναι προτεκτοράτο, αλλά δεν πρόκειται να γίνει ανεξάρτητο.

-- Το ελπίζετε ή το νομίζετε;

-- Θεωρώ πως δε θα γίνει. Ισως η κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο να γίνει πιο περίπλοκη απ' αυτήν της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, γιατί ο πόλεμος στη Βοσνία τελείωσε προ δεκαετίας, αλλά ήταν αρκετό διάστημα για να καθαρίσει η κατάσταση στα κεφάλια μας. Ομως, ο πόλεμος στο Κοσσυφοπέδιο είναι πολύ πιο πρόσφατος... Κοιτάξτε, στη Βοσνία, δέκα χρόνια μετά, οι άνθρωποι διερωτώνται ακόμη γιατί έγινε αυτός ο πόλεμος. «Εγινε για το κέρδος ορισμένων», λένε τώρα πολλοί... Στο Κοσσυφοπέδιο, οι άνθρωποι δεν είναι ακόμη σε θέση να θέσουν τα πραγματικά ερωτήματα. Για παράδειγμα, στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη έχουμε Δημοκρατίες στη βάση εθνότητας, εκάστη έχει δική της κυβέρνηση, σημαία, ύμνους, σύμβολα... Ομως, τίποτε από όλα αυτά, ούτε οι σημαίες, ούτε οι ύμνοι, ούτε οι ξεχωριστές Δημοκρατίες, έλυσαν πραγματικά προβλήματα, όπως η ανεργία ή το άσχημο βιοτικό επίπεδο. Αυτό σήμερα στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη το καταλαβαίνουμε αρκετά καλά...

-- Οι χώρες της Βαλκανικής Χερσονήσου σπεύδουν να ενταχθούν στους ευρω-ατλαντικούς θεσμούς. Ακόμη και ο ύπατος εκπρόσωπος τάζει στους πολίτες της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης την «ευρω-ατλαντική» προοπτική. Πώς αντιδρά ο βοσνιακός λαός σ' αυτό;

-- Πρώτα απ' όλα, οι άνθρωποι στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη δεν πιστεύουν σήμερα σε τίποτε και σε κανέναν. Αυτή είναι η κατάστασή μας. Δεύτερον, λένε πως, έτσι όπως έχει η κατάσταση σήμερα, δεν μπορεί να γίνει χειρότερη... Το μόνο καλό που ίσως προκύψει με μια ένταξη στην ΕΕ είναι ότι δε θα χρειάζεσαι βίζα για να έρθεις, π.χ., στην Ελλάδα και ίσως βρεις ευκαιρία για δουλιά. Γι' αυτούς τους λόγους ίσως να αποδέχονται την ΕΕ. Ομως, είναι πολύ δύσκολο να πεις τελικά εάν η πλειοψηφία δέχεται την είσοδο στην ΕΕ, γιατί οι πολίτες δεν ξέρουν τι είναι η ΕΕ, δεν έχουν καμία ενημέρωση για τον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ ή για τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις που προκαλεί η ένταξη και κανείς δεν προσπαθεί να τους το εξηγήσει... Ετσι και αλλιώς, θα πρέπει να περιμένουμε τουλάχιστον 10 χρόνια για ένταξη στην ΕΕ και εάν γίνουμε μέλη... Απ' την άλλη, νομίζω πως οι καπιταλιστές πολιτικοί της Δυτικής Ευρώπης δε θέλουν την ένταξη της Βοσνίας στην ΕΕ, γιατί, έτσι και αλλιώς, ό,τι ήθελαν το έχουν ήδη πετύχει με άλλους τρόπους... Εχουν δημιουργήσει στη χώρα εντελώς ανοιχτές αγορές, μία απροστάτευτη οικονομία, έχουν εγκαταστήσει εδώ το «μονάρχη» τους, τον ύπατο εκπρόσωπο, έτσι δεν έχουν κανένα λόγο να βιάζονται να μας βάλουν στην ΕΕ. Πρέπει να σας πω πως είμαστε το μόνο κόμμα που αντιτίθεται στην προοπτική ένταξη της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης στην ΕΕ, γιατί, ακόμη και σ' αυτήν την κατάσταση, θεωρητικώς μπορεί να έχουμε την ευκαιρία ανεξάρτητης πολιτικής... Εάν γίνουμε μέλη της ΕΕ, θα είμαστε υποτελείς σε θεσμικά όργανα και συγκεκριμένες πολιτικές της ΕΕ. Δε θα έχουμε, δηλαδή, ούτε το θεωρητικό δικαίωμα αυτοκυριαρχίας... Ιδιαίτερα όταν αυτό αφορά σε μία χώρα δίχως τεχνολογία ή βιομηχανία ή αγροτική παραγωγή...

-- Δεν υπάρχει μεγάλη δυνατότητα πληροφόρησης, όσον αφορά στο σημερινό τρόπο ζωής στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη. Θα μπορούσατε να αναφερθείτε στο εάν, για παράδειγμα, η βασική εκπαίδευση είναι δωρεάν, ή τι γίνεται με την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τις συντάξεις;

-- Η ερώτηση που κάνουμε στους εαυτούς μας αρκετές φορές είναι: «Πώς καταφέρνουμε να επιβιώνουμε;». Γιατί, για παράδειγμα, το επίσημο ποσοστό ανεργίας είναι τουλάχιστον 40% του εργατικού δυναμικού, που «μεταφράζεται» σε ανθρώπους που καλούνται να ζήσουν χωρίς επιδόματα ανεργίας, χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, χωρίς καμία προστασία... Οι εργαζόμενοι στις μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν έχουν συνδικαλιστικές οργανώσεις. Στις δε κρατικές επιχειρήσεις, υπάρχουν τυπικώς συνδικαλιστικές οργανώσεις, αλλά οι εργαζόμενοι δεν είναι σε καλύτερη κατάσταση από εκείνους που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα.

-- Εχουν απομείνει κρατικές επιχειρήσεις στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη;

-- Ναι. Ορισμένες υπάρχουν. Η ιδιωτικοποίηση άρχισε αμέσως μετά τον πόλεμο, αλλά είναι μία διαδικασία αργή, γιατί πολλές κυβερνήσεις αλλάζουν τους νόμους για τις ιδιωτικοποιήσεις και τα μοντέλα ιδιωτικοποίησης. Ετσι, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες κρατικές επιχειρήσεις, αλλά η προοπτική είναι όλες να ιδιωτικοποιηθούν ή να μετοχοποιηθούν και να έχουμε μία εξ ολοκλήρου ιδιωτική οικονομία...

-- Με αυτά τα δεδομένα, πόσο δύσκολο είναι για έναν μέσο πολίτη να αντεπεξέλθει σ' όλα αυτά;

-- Είναι πολύ δύσκολο. Ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι 250 ευρώ. Υπάρχουν ορισμένες διαφοροποιήσεις ανά Δημοκρατία, αλλά αυτός είναι ο μέσος όρος. Οι βασικές ανάγκες, στις οποίες δεν καταμετρούνται οι ανάγκες για Παιδεία, Πολιτισμό κλπ., κοστολογούνται σε περίπου 300 ευρώ. Ετσι, κάθε οικογένεια δεν έχει τα απαραίτητα χρήματα, ούτε για τις βασικότερες ανάγκες. Τώρα, όσον αφορά στο σχολείο, η φοίτηση στις δύο πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης είναι δωρεάν. Τα κρατικά πανεπιστήμια έχουν το δικό τους προϋπολογισμό και συνήθως χορηγούν υποτροφίες στο 50% των φοιτητών, με αποτέλεσμα οι υπόλοιποι μισοί να πρέπει να πληρώσουν τα δίδακτρά τους, τα οποία διακυμαίνονται ανάλογα με τις σχολές. Παραδείγματος χάρη, σε αρκετές σχολές τα πιο χαμηλά ετήσια δίδακτρα κυμαίνονται στα 300 ευρώ. Στη χώρα έχουμε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο.

Τώρα, όσον αφορά στην ιατροφαρμακευτική και συνταξιοδοτική ασφάλιση, θα πρέπει να γνωρίζετε πως οι περισσότεροι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό, κυρίως, τομέα δεν έχουν κανενός είδος ασφάλιση! Αυτοί που εργάζονται σε κρατικές επιχειρήσεις έχουν κάποια ασφάλιση, αλλά χωρίς πραγματικό αντίκρισμα, γιατί δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών στις υπηρεσίες υγείας... Επιπλέον, υπάρχουν κάποιοι εργαζόμενοι, που δεν έχουν πληρωθεί τους μισθούς τριών ή τεσσάρων χρόνων, με αποτέλεσμα να μην ασφαλίζονται για το συγκεκριμένο διάστημα! Αλλά ακόμη και εάν έχεις υγειοφαρμακευτική ασφάλιση, ακόμη και τότε, θα πρέπει να πληρώσεις ένα σημαντικό μέρος των δαπανών.

-- Επομένως, εάν είσαι φτωχός και ασθενής, δεν έχεις και πολλές ελπίδες επιβίωσης;

-- Ακριβώς! Και όχι μόνον... Εάν είσαι φτωχός, δεν έχεις πρόσβαση σε αξιοπρεπή εκπαίδευση και, επομένως, εάν καταφέρεις να τελειώσεις το σχολείο δεν μπορείς να βρεις μια αξιοπρεπή δουλιά. Εάν είσαι άρρωστος τότε «πρέπει» να πεθάνεις, εάν είσαι συνταξιούχος τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη δυσκολότερα... Είτε θα προσεύχεσαι για γρήγορο θάνατο ή θα γίνεις αυτόχειρας... Δεν είναι σχήμα λόγου αυτό που λέω. Ξέρετε, τα τελευταία χρόνια, σημειώνονται στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη πολλές περιπτώσεις αυτοκτονίας συνταξιούχων! Γιατί; Επειδή η μέση σύνταξη δεν ξεπερνά τα 90 ευρώ, ενίοτε περιορίζεται και σε 50 ευρώ το μήνα...

-- Υποθέτω πως σ' αυτές τις περιπτώσεις τα άλλα μέλη της οικογένειας βοηθούν όσο μπορούν...

-- Ναι. Πρέπει να τους στηρίξουμε, γιατί δε γίνεται αλλιώς... Βέβαια, τα πράγματα είναι ακόμη πιο σκληρά για τους συνταξιούχους, που δεν έχουν παιδιά ή συγγενείς εν ζωή. Οσοι απ' αυτούς ζουν στις μεγάλες πόλεις, πηγαίνουν τουλάχιστον στις λεγόμενες «κουζίνες του λαού» του Ερυθρού Σταυρού, για να βρουν ένα πιάτο ζεστό φαΐ. Ομως, ακόμη και αυτές οι «κουζίνες του λαού» υπάρχουν μόνο σε τρεις ή τέσσερις μεγάλες πόλεις, π.χ., Σεράγεβο, Μπάνια Λούκα... Το κράτος, δηλαδή, δε δείχνει κανενός είδους πρόνοια για τους συνταξιούχους, γι' αυτό και το κόμμα μας πρότεινε τη δημιουργία τέτοιων κέντρων σε όλες τις πόλεις, που να λειτουργούν με τη χρηματοδότηση, όχι οργανώσεων πρόνοιας, αλλά του κράτους ή της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Σε δεύτερο επίπεδο μεταξύ ΗΠΑ - ΕΕ εξετάστηκε επίσης θετικά η καλύτερη συμπαράταξη των αμερικανικών και ευρωενωσίτικων δυνάμεων στο χώρο της Μέσης Ανατολής. Σε πρώτη φάση ο γιάνκηκος και αγγλοσαξονικός ιμπεριαλισμός συνεπικουρούμενος από τους καλοθελητές από τις χώρες των πρώην Λαϊκών Δημοκρατιών ανέλαβαν τη βρώμικη δουλιά της πολεμικής επέμβασης στο Ιράκ. Τώρα, στη δεύτερη φάση κι αφού... έσφιξαν τα γάλατα λόγω της ιρακινής αντίστασης, καλούν τον Ευρωενωσίτη τσιφούτη να συμμετάσχει με στρατιωτικούς εκπαιδευτές και χρήμα για την ανασυγκρότηση του Ιράκ, στα χνάρια δυτικής δημοκρατίας.

Οι ηλίθιοι δεν καταλαβαίνουν ότι βασικό δείγμα και προοίμιο της διακαούς επιθυμίας τους «περί ενιαίας και δε συμμαζεύεται» είναι η από αρκετού χρόνου αποδοχή της ευρωπαϊκής αμυντικής οργάνωσης ως ο «ευρωπαϊκός πυλώνας του ΝΑΤΟ». Δεν καταλαβαίνουν ότι σε τελευταία ανάλυση η περίφημη «ενιαία» είναι από τα γεννοφάσκια της υπαρκτή ως η ευρωενωσίτικη συνισταμένη του αμερικανόπνευστου ευρωατλαντισμού. Οι θιασώτες της κατά φαντασία αστικο-φιλελεύθερης καντρίλιας και της χαζοαριστερής παρλαπίπας δε θέλουν να καταλάβουν ότι στην εποχή του άκρατου ιμπεριαλιστικού καπιταλισμού η μιλιταριστική ταξινόμηση σημαδεύει τη συνολική οικονομικο-πολιτική ταξινόμηση. Δε θέλουν να εννοήσουν ότι η εποχή που τα «απελευθερωτικά» πλοία έκρυβαν τους χωροφύλακες στα αμπάρια πέρασε ανεπιστρεπτί.

Οσον αφορά την ελληνική εξουσία, είναι παλιό το παραμύθι με παλιά περπατησιά. Για μια ακόμη φορά ο πονηρός χωριάτης προσπαθεί να πολιτευτεί με κρυψίνοια: «Πάρτε λεφτά, μη ζητάτε να στείλω εκπαιδευτές». Το πιθανότερο είναι να εκπαιδεύσει, αλλά, ζουλατζίδικα. Το εκστρατευτικό σώμα υπάρχει ήδη ενισχυόμενο στο Αφγανιστάν... Αραγε, υπάρχει τέλος στο παραμύθι των χαζοβιόληδων της «εκσυγχρονιστικής Αριστεράς»;