Τα συγκλονιστικά και τραγικά γεγονότα της Τρίτης 11 του Σεπτέμβρη στη Ν. Υόρκη και την Ουάσιγκτον έχουν ήδη αλλάξει τον κόσμο. Το γεωστρατιωτικοπολιτικό περιβάλλον δε θα είναι πλέον το ίδιο και όσο πιο νηφάλια, με περίσκεψη και αίσθηση υπευθυνότητας αντιμετωπισθούν, θα υπάρχουν ελπίδες κάποιας συνεννόησης μεταξύ των ανθρώπων και κάποια ακτίδα φωτός για έναν πιο δίκαιο και ειρηνικό κόσμο.

Ατυχώς οι πρώτες ενέργειες από τους σημερινούς δυνατούς αυτού του κόσμου δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Χρειάζεται μεγάλη σοφία για να εγκαταλειφθεί μια δυναμική του παρελθόντος, η οποία με μαθηματική βεβαιότητα έφερε αυτά τα γεγονότα. Οι άνθρωποι δυσκολεύονται να εγκαταλείψουν τον κακό τους εαυτό και έτσι το άγγελμα της Βηθλεέμ «Επί γης ειρήνη» εξακολουθεί - εδώ και είκοσι αιώνες - να παραμένει ευχή... Ας ελπίσουμε ότι οι πνευματικοί και διανοούμενοι, όπου Γης, και θα παρέμβουν και θα ακουσθούν... Μέσα στις ΗΠΑ υπάρχουν πολλοί απ' αυτούς (όπως ο Νόαμ Τσόμσκι) και ας ελπίσουμε ότι θα κατορθώσουν να αφυπνίσουν τον απλό Αμερικανό πολίτη από το μύθο του άτρωτου και μονίμως ασφαλούς... Η ιστορία είναι σκληρή και έχει - στην πράξη - αποδείξει τη νέμεσή της στους αλαζόνας (Αθηναϊκή Δημοκρατία, Μακεδόνες, Ρώμη, Βυζάντιο, Οθωμανική αυτοκρατορία, Μ. Βρετανία, Σοβιετική Ενωση...). Ηρθε η σειρά της Αμερικής; Σ' αυτές τις κρίσιμες ώρες ίσως κάποια - μικρά την έκταση - κράτη μπορέσουν με ηρεμία να δείξουν το δρόμο της σύνεσης.

Η εσπευσμένη πρωτοβουλία του Γεν. Γραμματέα του ΝΑΤΟ Βρετανού κ. Ρόμπιρσον να προτείνει την ενεργοποίηση του άρθρου 5 υπέρ των ΗΠΑ (την οποία υπό το βάρος των γεγονότων έσπευσαν να υιοθετήσουν όλα τα μέρη) δείχνει τα παρακάτω: Πολύ δύσκολα θα εγκαταλειφθεί αυτή η λανθασμένη δυναμική του παρελθόντος. Επειδή και οι μεγάλοι έχουν ανάγκη από τη «νομιμότητα» (την οποία στη μεν περίπτωση του πολέμου του Κόλπου εξεβίασαν, στη δε περίπτωση του Κοσσόβου ούτε καν έλαβαν υπόψη), έσπευσε το ΝΑΤΟ να την παράσχει με μεγάλη ευκολία... (σημειώνω βέβαια τη μεγάλη πικρία της Ελλάδας γιατί το ΝΑΤΟ ουδέποτε υιοθέτησε ανάλογη - έστω «φιλολογική» - στάση όταν η Τουρκία κατ' επανάληψη και μονίμως άδικα απειλούσε και απειλεί την Ελλάδα, ακόμα και όταν τελείως φασιστικά κατέστρεφε στην Κύπρο ένα μεγάλο τμήμα του ελληνισμού και καταπατούσε με κυνική περιφρόνηση αρχές ελευθερίας, δημοκρατίας, ανθρώπινης αξιοπρέπειας...).

Η ενέργεια του κ. Ρόμπιρσον έγινε εσπευσμένα για να προκαταλάβει - κατά κάποιον τρόπο - (Βρετανός γαρ...) ανάλογη ενέργεια της ΕΕ (η οποία έχει δείξει ήδη κάποια σημάδια διαφοροποίησης). Δεν αποκλείω (με βάση την αντίληψη της συνέχειας της δυναμικής του παρελθόντος, όπως παραπάνω σημειώνω) η ενέργεια αυτή να ενέχει και στοιχεία «εκβιασμού» των αποφάσεων των μερών. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε με ικανοποίηση την άμεση - διατυπωμένη με διπλωματική κομψότητα - ουσιαστική διαφοροποίηση της Νορβηγίας, η οποία δήλωσε ότι «στηρίζει ηθικά την απόφαση, αλλά αρνείται να συμμετάσχει στρατιωτικά».

Με βάση τα παραπάνω και επειδή αυτή ταύτη η διατύπωση του άρθρου 5 το επιτρέπει («... κάθε μέρος θα συνδράμει τα υφιστάμενα την επίθεση, εν ή πλείονα μέρη, διά της αμέσου λήψεως, τόσον ατομικώς όσον και από συμφώνου μετά των ετέρων μερών, των μέτρων, ΑΤΙΝΑ ΘΑ ΘΕΩΡΗΣΕΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ συμπεριλαμβανομένης της χρήσεως ενόπλου ισχύος...») η κάθε χώρα - μέλος του ΝΑΤΟ θα πρέπει να σταθμίσει όλες τις παραμέτρους με βάση το προσωπικό της συμφέρον πριν αποφασίσει ποια μέτρα θα λάβει.

Πιστεύω ότι παρ' όλες τις αντικειμενικές δυσκολίες η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να πάρει την απόφαση εκείνη η οποία θα ταυτίζεται με τη διαχρονική της πίστη στις ηθικές αξίες, πέρα από το γεγονός ότι η μικρή αλλά έντιμη φωνή της μπορεί να δώσει το στίγμα της φιλοσοφίας του τρόπου που πρέπει - επιτέλους - η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει αυτή την καταστροφική σχιζοφρένεια...