«Υπάρχει στρατευμένη Τέχνη; Η πείρα από τη λογοτεχνία στα χρόνια της θύελλας (1940 - 1950)». Αυτός είναι ο τίτλος της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στο Στέκι Πολιτισμού, στο θεατράκι του πάρκου.

«Ερχονται καιροί που δεν αστειεύονται. Ποιος δεν το βλέπει; Ποιος δεν βλέπει το αίμα και ποιος δεν ακούει το κλάμα των παιδιών, τις κραυγές των μανάδων, τους βόγγους των γερόντων που σφάζονται στην Παλαιστίνη, στη Συρία, στην Υεμένη, στον Λίβανο, στο Σουδάν, στην Ουκρανία, που πνίγονται κοντά στις αφιλόξενες ακτές της Μεσόγειου; Μόνο αυτός που δεν είναι άνθρωπος. Και αφού δεν είναι άνθρωπος, πώς μπορεί να είναι ποιητής;, αναρωτιόταν ο Ρίτσος.

Για να έρθουμε λοιπόν στο ερώτημα του τίτλου της σημερινής μας εκδήλωσης, αν υπάρχει στρατευμένη τέχνη, απαντάμε: Ολα τα έργα τέχνης είναι στρατευμένα, το γνωρίζει ή δεν το γνωρίζει ο δημιουργός τους. Το ότι κάθε δημιουργός διακατέχεται από κάποιες ιδέες για τους ανθρώπους και τον κόσμο, τις οποίες αντικειμενικά προβάλλει μέσα από το έργο του, το παραδέχονται και οι αστοί θεωρητικοί της τέχνης. Τον τιμητικό τίτλο του στρατευμένου τον έχουν όμως μόνο τα έργα που δείχνουν αμέτρητη έγνοια για τους αδικημένους και άσβεστο μίσος για εκείνους που τους αδικούν, τα έργα που οι δημιουργοί τους δεν το κρύβουν πως ναι, είναι στρατευμένοι στο δίκιο και την ευτυχία όλων των ανθρώπων. Είναι δηλαδή τα έργα εκείνων που είναι αληθινοί ποιητές, γιατί πρώτα απ' όλα είναι άνθρωποι. Και αυτό σημαίνει πως είναι δυνατοί. Στην ανθρωπιά δεν αρέσουν οι υποχωρήσεις. Ο πόλεμος που άνοιξαν οι δεινόσαυροι του πλούτου και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι στους καλλιτέχνες, μόνο ως επιβεβαίωση της δύναμης που οι άνθρωποι της τέχνης έχουν στα χέρια τους μπορεί να κατανοηθεί...», ανέφερε στο κλείσιμο της ομιλίας της η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ.

Τα ερωτήματα σε σχέση με το ζήτημα της στράτευσης «φωτίστηκαν» μέσα από αποσπάσματα έργων σπουδαίων λογοτεχνών που γράφτηκαν στα χρόνια της «θύελλας», τη δεκαετία 1940-'50. Οι ηθοποιοί Βασίλης Κολοβός, Ανδρέας Κωνσταντίνου και Νεφέλη Μαϊστράλη διάβασαν έργα των Ρίτσου, Ελύτη, Σεφέρη, Γκάτσου, Αξιώτη, Σικελιανού, Κορνάρου, Βρεττάκου και Σαλαπασίδη.

Οπως ειπώθηκε, άλλωστε, και στην αρχή της εκδήλωσης, η πραγματοποίηση τον περασμένο Δεκέμβρη του 6ου κατά σειρά Επιστημονικού Συνεδρίου της ΚΕ του ΚΚΕ για τη λογοτεχνία της περιόδου 1940-1950 «μας βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε βαθύτερα την έννοια της στράτευσης, που αποτελούσε το κεντρικό ζήτημα της διαπάλης ανάμεσα στην αστική και την ΕΑΜική διανόηση εκείνα τα συγκλονιστικά χρόνια. Αυτή τη γνώση και τα χρήσιμα για τους σημερινούς καιρούς συμπεράσματά της θα θέλαμε σήμερα να σας μεταφέρουμε».

Ενδεικτικό του μεγάλου ενδιαφέροντος για την εκδήλωση είναι ότι πολλοί προμηθεύτηκαν τα πρακτικά του Επιστημονικού Συνεδρίου που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης η Ζωή Αργυρίου ερμήνευσε την «Ψάπφα» (1975), την πρώτη σύνθεση για σόλο κρουστά του Ιάννη Ξενάκη, του πρωτοπόρου συνθέτη και θεωρητικού της μουσικής, ο οποίος έσπασε τους κώδικες της σύγχρονης μουσικής και δημιούργησε ένα μουσικό είδος απολύτως δικό του.

Στην έναρξη της εκδήλωσης κρατήθηκε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του αγαπημένου συντρόφου Αντώνη Καλόβουλου, που «έφυγε» από τη ζωή μέσα στο καλοκαίρι, ο οποίος εκτός από υπέροχος άνθρωπος, υποδειγματικός εκπαιδευτικός, δραστήριο στέλεχος στο μαζικό κίνημα των εκπαιδευτικών, ήταν και σπάνιος φιλόλογος, στήριγμα της Ομάδας Λογοτεχνίας του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ, στην οποία ήταν μέλος, αλλά και της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων ως μέλος του ΔΣ της.

Με πρωταγωνιστές τους μαθητές και τις μαθήτριες, τους νέους και τις νέες, και με τον τίτλο «Θεός για μια βδομάδα - Τι κάνεις;», στο Μαθητικό Στέκι του Φεστιβάλ ξεδιπλώθηκε το απόγευμα της Παρασκευής μια ξεχωριστή εκδήλωση.

Μέσα από αυτήν η ΚΝΕ επιδίωξε να ανοίξει και στον χώρο του Φεστιβάλ μια συζήτηση για όσα οι νέοι και οι νέες σήμερα θα έκαναν, για τα όνειρα που έχουν για τους ίδιους, για όσους αγαπάνε, για τον δρόμο προς την εκπλήρωσή τους.

«Μπορούμε να κάνουμε πράξη τα όνειρά μας. Και όχι για μία μόνο βδομάδα!», είναι το μήνυμα που μετέδωσε το Μαθητικό Στέκι του Φεστιβάλ. Με τους μαθητές και τις μαθήτριες να παίρνουν τον λόγο, αλλά και με μια ...guest εμφάνιση του Χρ. Ζαραλίκου, που μοιράστηκε κι αυτός τις προσδοκίες του με μια δόση χιούμορ, αναδείχθηκε το ζήτημα των προσωπικών επιθυμιών, των αναγκών που σήμερα δεν ικανοποιούνται, πόσο μάλλον με σύγχρονους όρους, και τι φέρνει την ευτυχία και την εκπλήρωση από τη σκοπιά της κομμουνιστικής κοσμοθεωρίας. Με βάση δηλαδή το ότι οι ανάγκες, τα όνειρα και οι επιδιώξεις του ανθρώπου έχουν κοινωνικό χαρακτήρα και το πώς διαμορφώνεις και το πώς ικανοποιείς τι θες, τις ανάγκες σου, εξαρτάται από το επίπεδο ανάπτυξης της κοινωνίας. Με πίστη στη δύναμη της συλλογικής δράσης για να εκλείψουν οι αιτίες που γεννούν τα προβλήματα. Με τη βαθιά πίστη ότι η νέα γενιά θα διεκδικήσει τα όνειρά της, δεν θα «τσιμπήσει» στην προσπάθεια να την πείσουν ότι φταίει που ζητά πολλά, όπως ξεκάθαρα λέει το βιβλίο της Οικονομίας της Γ' Γυμνασίου, που γράφει ανάμεσα σε άλλα αισχρά ότι πρέπει να δείχνουμε την ίδια συμπόνια στον άνεργο που δεν έχει ρεύμα και στον δισεκατομμυριούχο...

Από το βήμα της εκδήλωσης η Αφροδίτη Μπόμπολη, μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ, κάλεσε αυτές ακριβώς οι σύγχρονες ανάγκες να γίνουν κριτήριο και κίνητρο στη ζωή και στη δράση μας. Τόνισε ότι η οργανωμένη ζωή, η ΚΝΕ, σε κάνει τελικά να μην αφήνεις τις ελπίδες σου σε καμία ανώτερη δύναμη ή θεό για να αλλάξει τον κόσμο, σε κάνει άνθρωπο που πατά γερά στα πόδια του, ξέροντας ποιος είσαι, σε ποια τάξη ανήκεις, πού θέλεις να πας.

Σας λέμε - πρόσθεσε - ότι τα όνειρά μας είναι φτιαγμένα από πραγματικά υλικά. Οτι σήμερα αντικειμενικά μπορούν όλες οι ανάγκες να ικανοποιηθούν, να ζήσουμε καλύτερα, αλλά αυτό δεν γίνεται γιατί σκοπός του συστήματος που ζούμε είναι το κέρδος, και όχι η ικανοποίηση των ανθρώπινων ονείρων και αναγκών.

Ο «Γολγοθάς» που αντιμετωπίζουν με τις άδειες διαμονής, τη χορήγηση του άσυλου και την ιθαγένεια, συζητήθηκε την Παρασκευή, στο Στέκι Μεταναστών, με εργαζόμενους.

Ομιλητές ήταν ο Γαβρίλης Ιωαννίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων Ελλάδας και μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Εργαζομένων Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, και η Αλεξάνδρα Λάμπρου, πρόεδρος του Συλλόγου Υπαλλήλων Υπηρεσίας Ασύλου και Αρχής Προσφύγων. Την εκδήλωση άνοιξε με σύντομη τοποθέτησή της η Κατερίνα Γεράκη, υπεύθυνη της Διατμηματικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.

Στη συζήτηση τονίστηκε μεταξύ άλλων ότι από τη στιγμή που οι μετανάστες και οι πρόσφυγες εξαναγκάστηκαν να βρεθούν στη χώρα μας, ζουν και δουλεύουν εδώ, οι κομμουνιστές ως εργαζόμενοι έχουν καθήκον την οργάνωση της αλληλεγγύης και του αγώνα για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που γεννά η μετανάστευση σε ντόπιους και ξένους εργαζόμενους. Παλεύουν για να έχουν όλοι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες χαρτιά και άδειες διαμονής, και παράλληλα ισότιμα εργατικά, κοινωνικά και δημοκρατικά δικαιώματα με την υπόλοιπη εργατική τάξη, ενώ συγχρόνως παλεύουν για την ένταξή τους στο κίνημα.

Επίσης, οι ομιλητές κατήγγειλαν το νέο αντιδραστικό κυβερνητικό νομικό πλαίσιο, που καταβαραθρώνει το δικαίωμα κάθε κατατρεγμένου στο άσυλο, και την τρίμηνη αναστολή της χορήγησής του σε όσους ξεριζωμένους κάνουν το επικίνδυνο και πολλές φορές θανατηφόρο ταξίδι στη Μεσόγειο μέχρι τη Γαύδο. Παράλληλα καταγγέλθηκε ότι οι περισσότερες άδειες δίνονται στους μετανάστες ληγμένες ή σχεδόν ληγμένες, λόγω των ελλείψεων των υπηρεσιών σε προσωπικό και μέσα.