Η επίσημη ανακοίνωση, χτες απόγευμα, από το ΝΑΤΟ, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μετά από μια σειρά τεχνικών συναντήσεων μεταξύ των στρατιωτικών αντιπροσώπων της Ελλάδας και της Τουρκίας στα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, ιδρύθηκε την Πέμπτη (1 Οκτωβρίου 2020) ένας διμερής στρατιωτικός μηχανισμός αποκλιμάκωσης. Ο μηχανισμός έχει σχεδιαστεί για τη μείωση του κινδύνου συμβάντων και ατυχημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο. Περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας ανοιχτής γραμμής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, για τη διευκόλυνση της αποσυμπίεσης στη θάλασσα ή στον αέρα».

Σύμφωνα πάντα με το ΝΑΤΟ, «οι τεχνικές συνομιλίες αποκλιμάκωσης, οι οποίες ξεκίνησαν στις αρχές Σεπτεμβρίου, ξεκίνησαν από τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, μετά από υψηλού επιπέδου επαφές με Ελλάδα και Τουρκία», υπονοώντας τις πρόσφατες επαφές Στόλτενμπεργκ με Ερντογάν και Μητσοτάκη.

Σε αυτό το φόντο ο Στόλτενμπεργκ δήλωσε χτες: «Χαιρετίζω τη δημιουργία ενός στρατιωτικού μηχανισμού αποκλιμάκωσης, που επιτυγχάνεται μέσω της εποικοδομητικής δέσμευσης της Ελλάδας και της Τουρκίας, αμφότερες πολύτιμες σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ. Αυτός ο μηχανισμός ασφάλειας μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία του χώρου για διπλωματικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της υποκείμενης διαφοράς και είμαστε έτοιμοι να τον αναπτύξουμε περαιτέρω. Θα παραμείνω σε στενή επαφή και με τους δύο συμμάχους», πρόσθεσε, στη γνωστή τακτική των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ να τσουβαλιάζουν τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα με τις τουρκικές διεκδικήσεις. Προηγουμένως, άλλωστε, μιλώντας σε διαδικτυακή εκδήλωση για την κλιματική αλλαγή και αναφερόμενος σε αυτόν τον «μηχανισμό αποφυγής επεισοδίων» είπε ότι «αυτό μπορεί να βοηθήσει στην υποστήριξη των γερμανικών προσπαθειών για διευκόλυνση των συνομιλιών για το βασικό πρόβλημα». Πρόσθεσε ότι «υπάρχει συνεχής δουλειά εδώ στο ΝΑΤΟ. Η αποκλιμάκωση είναι από μόνη της σημαντική...».

Επίσης, σε ανάρτησή του στο διαδίκτυο ο γγ έγραψε ότι η σύσταση του μηχανισμού «επετεύχθη μέσω της εποικοδομητικής δέσμευσης της Ελλάδας και της Τουρκίας. Παραμένω σε στενή επαφή και με τους δύο συμμάχους», πρόσθεσε, ενώ πληροφορίες αναφέρουν πως τις επόμενες μέρες αναμένεται επίσκεψή του σε Αθήνα και Αγκυρα.

Παράλληλα σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Αμυνας, επίκειται και νέα συνάντηση των στρατιωτικών αντιπροσώπων στις 5 Οκτώβρη.

Από το ΝΑΤΟ τονίζεται, εξάλλου, ότι «η στρατιωτική αποκλιμάκωση μεταξύ των συμμάχων είναι ένας ρόλος που έπαιξε το ΝΑΤΟ και στο παρελθόν. Στη δεκαετία του 1990, το ΝΑΤΟ βοήθησε στη δημιουργία παρόμοιου μηχανισμού στην περιοχή, ο οποίος ήταν αποτελεσματικός στη μείωση των εντάσεων και στην παροχή χώρου για ευρύτερες διπλωματικές συνομιλίες». Αυτή η υπενθύμιση προκαλεί ανατριχίλα καθώς υπάρχει πικρή πείρα από τότε.

Θυμίζουμε ότι με τέτοιους μηχανισμούς και συνομιλίες οδηγηθήκαμε στη Συμφωνία της Μαδρίτης, τον Ιούλη του 1997, μεταξύ Κ. Σημίτη και Σ. Ντεμιρέλ, η οποία προέβλεπε ότι η Ελλάδα αναγνωρίζει «τα ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της Τουρκίας» στο Αιγαίο και δεσμεύεται να μην προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες, όπως θα μπορούσε να θεωρηθεί η άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων (έρευνες στην υφαλοκρηπίδα, επέκταση χωρικών υδάτων κ.λπ.). Σε αυτά ήρθε να προστεθεί το Ελσίνκι, με τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ το Δεκέμβρη του 1999, όπου, στο πλαίσιο της ενεργοποίησης της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας, η Ελλάδα αποδέχτηκε την ύπαρξη προς διευθέτηση «συνοριακών διαφορών», πέραν του προβλήματος της υφαλοκρηπίδας.

Να σημειωθεί πως το κείμενο της συμφωνίας δεν δόθηκε επισήμως στη δημοσιότητα, ενώ και για την ανακοίνωση ως αργά χτες το βράδυ δεν υπήρχε καμία επίσημη αντίδραση από την κυβέρνηση.

Σύμφωνα με το «Βήμα», ο τίτλος του κειμένου δύο παραγράφων που περιγράφει τον μηχανισμό είναι «Τεχνικές διευθετήσεις μεταξύ των Στρατιωτικών Δυνάμεων της Ελληνικής Δημοκρατίας και των Στρατιωτικών Δυνάμεων της Δημοκρατίας της Τουρκίας για την Αποτροπή Στρατιωτικών Επεισοδίων και Ατυχημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο». Οι δύο χώρες επαναβεβαιώνουν «τη δέσμευσή τους στη συνεχιζόμενη ανάπτυξη καλών γειτονικών σχέσεων» και συμφωνούν στην εγκαθίδρυση του μηχανισμού αποτροπής. Επαναβεβαιώνουν επίσης τον «πλήρη σεβασμό» τους στο Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης «της αρχής της ειρηνικής επίλυσης των διεθνών διαφορών» που περιλαμβάνεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και τη δέσμευση ασφάλειας των δυνάμεων των δύο πλευρών.

Επιβεβαιώνοντας πληροφορίες που είχαν δει το φως της δημοσιότητας τις προηγούμενες μέρες, με τη δεύτερη παράγραφο Αθήνα και Αγκυρα δεσμεύονται στην «άμεση διαθεσιμότητα 24ωρων γραμμών απευθείας επαφής μέσω ασφαλών ΝΑΤΟικών και διμερών δικτύων επικοινωνίας» ώστε να μπορούν να επικοινωνούν για την αποφυγή ...παρεξηγήσεων, παρανοήσεων ή λανθασμένων υπολογισμών. Ο σκοπός είναι να ξεκινήσει η απεμπλοκή όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο για να συζητηθούν «επείγοντα ζητήματα ανησυχίας που προκύπτουν ως αποτέλεσμα των στρατιωτικών μας δραστηριοτήτων και ελιγμών». Στο κείμενο σημειώνεται επίσης ότι ανάλογες συναντήσεις στο μέλλον σε επίπεδο ΝΑΤΟ επί μέτρων αποτροπής στρατιωτικών συγκρούσεων θα πρέπει να διεξάγονται με τη συναίνεση όλων των πλευρών.