Η Κούλα Ντάνου |
Εκτενή αναφορά στην Κούλα Ντάνου, στη δράση της ως αντάρτισσας αλλά και στο πώς απέκτησε και αποκόπηκε απ' το γιο της, που δόθηκε μόλις γεννήθηκε για υιοθεσία, κάνει ο αείμνηστος Γιώργης Μωραΐτης στο βιβλίο του «Αναμνήσεις ενός Αντάρτη» (Β' τόμος, σελ. 193 - 197).
Αντιγράφουμε: «Ωραία μορφή του αγώνα ήταν και μια κοντοχωριανή μου. Η αξέχαστη Κούλα Ντάνου με τ' όνομα (...) Εκείνη την άνοιξη βγήκε αντάρτισσα. Η Οργάνωση και το Αρχηγείο έκριναν σωστό να τη στείλουν στο Γενικό. Εκεί προωθήθηκαν κι άλλες. Αυτή ήταν από τις πρώτες (...)
"Θα φύγω, θα πάω στο αντάρτικο, έλεγε συνέχεια. Δεν την κρατάγαμε με τίποτα", μολογάει η αδερφή της η Γιαννούλα. "Μια μέρα, έτσι απλά, είπε φεύγω! Μας φίλησε, άνοιξε την πόρτα και χάθηκε για το βουνό χωρίς να πάρει τίποτα, με τα ρούχα που φορούσε".
Αντρογυναίκα. Παλικαρού. Πρώτο μπόι (1,80). Τη φώναζαν "Ψηλή"! Στα είκοσι χρόνια της. Καβάλα στ' άλογο. Σωστή Αμαζόνα!... Υπηρέτησε μαζί με τη Θύελλα και μια - δυο ακόμα πρώτα στο Τάγμα Θανάτου του 36ου Συντάγματος και ύστερα στο Γενικό Στρατηγείο.
Καρπενήσι 1943: Αντάρτες και αντάρτισσες στο Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ. Η Κούλα Ντάνου μπροστά, πίσω απ' το οπλοπολυβόλο, κρατώντας με τα δυο της χέρια το μακρύκαννο όπλο της |
Στην αδερφή της την Γιαννούλα, που συμπάσχει, τώρα ο λόγος. Η κατάθεσή της είναι συγκλονιστική: "Μετά τον πόλεμο γύρισε. Δεν την πλησίασε καθόλου. Τι του είχανε γράψει, τι μπήκε στη μέση δεν ξέρουμε. Γέννησε η αδερφή μου. Δεν αναγνώρισε το παιδί. Δε φανερώθηκε καθόλου. Στο Μαιευτήριο Τσαγκάρη (στη Λαμία) είπε η μητέρα μου: "Αν βρεθεί κανένας να δώσουμε το παιδί"... Ο Τσαγκάρης στις δεκαοχτώ μέρες έστειλε την Κατίνα Γεωργίου. Παρουσιάστηκε σα χήρα, μαυροφόρα. Πήρε το παιδί. Το υιοθέτησε. Εμεινε στη Λαμία. Κάποια μέρα χάσαμε τα ίχνη της... Για το παιδί μάθαμε όταν το ζήτησε η Στρατολογία. Μετά τη γέννα η αδερφή μου δεν είχε πού να σταθεί. Ητανε διωγμένη απ' όλους. Πήγε στ' αντάρτικο. Εμεινε στα βουνά μέχρι που διαλύθηκε τ' αντάρτικο".
(...) Ο Πάνος Γεωργίου, όπως λέγεται τώρα (ή Παναγιώτης Ντάνος, όπως τον γράφουν τα "κιτάπια" και τον έψαχνε το κράτος (!) να τον πάρει φαντάρο), έχει τη δική του δραματική ιστορία. Υστερα από άλλες περιπέτειες, βρέθηκε τελικά στην Αυστραλία. Το 1964 μαθαίνει ότι ήταν υιοθετημένος. Και το 1984 έρχεται στην Ελλάδα ως δημοσιογράφος κι αναζητεί τη μάνα του...
"Τις λεπτομέρειες τις αφηγείται και σου κόβει την ανάσα. Μέσα από την ιστορία του, που έχει συναρμολογηθεί από διάφορες μνήμες ανθρώπων που ζήσανε με την Κούλα Ντάνου, βγαίνει η εικόνα ενός ανθρώπου και μιας εποχής. Βγαίνει και κάτι άλλο. Το ήθος της άλλης πλευράς".
Και η Γιαννούλα συνεχίζει: "Μετά κατέβηκε στην Αθήνα. Εκεί έπιασε ένα δωμάτιο και ζούσε φτωχικά. Δούλευε, πήγαινε και σε νυχτερινή σχολή. Αρχισαν οι συλλήψεις. Η τρομοκρατία. Οι διωγμοί... Βγήκε ξανά στα βουνά... Στο Μαυρολιθάρι την τραυματίσανε σε μια μάχη. Κλείστηκε σε μια σπηλιά. Εκαψε τ' αρχεία του Αρη... Ο στρατός βρήκε μόνο τη στάχτη τους... Την πιάσανε και τη φέρανε στη Λαμία... Το Δεκέμβριο του '48 πέρασε Στρατοδικείο. Καταδικάστηκε σε θάνατο. Και εκτελέστηκε στις 17 Φεβρουαρίου του '49... Η δίκη ήτανε μια παρωδία. Δεν είχαμε μάρτυρες υπεράσπισης. Οι εφημερίδες γράφανε "Κρατείται η καπετάνισσα Ντάνου"! Είχαμε μόνο τρεις μάρτυρες κατηγορίας. "Ητανε", είπαν "πραγματική κομμουνίστρια, γι' αυτό βγήκε στο κλαρί". Ζήτησε να τη φιλήσω για τελευταία φορά. Δεν το επέτρεψε ο "Κινίνος"... Ηταν πολύ άτυχη... Γιατί μετά απ' αυτή σταμάτησαν οι εκτελέσεις".
Η Κούλα έφυγε τελευταία. Χωρίς κανένα άλλο παράπονο απ' τη ζωή. Μόνο με το μαράζι που δεν έμαθε τίποτα για το γιο της. Η απόφαση του ΟΗΕ, ύστερα από παρέμβαση της αντιπροσωπείας της ΕΣΣΔ μ' επικεφαλής τον Βισίνσκι, δεν την πρόλαβε... Βιάστηκαν οι στρατοκράτες να τη στείλουν στ' απόσπασμα. Προσβλημένοι κι από την άρνησή της να υπογράψει "δήλωση μετανοίας". Απορρίπτοντας "μετά βδελυγμίας" τη δελεαστική πρόταση του ίδιου του στρατηγού. Την εκδικήθηκαν μάλιστα.
Βάδισε στο θάνατο τραγουδώντας το αγαπημένο της τραγούδι (...) Αναστέναξαν κι έκλαψαν οι ακρινές γειτονιές της Λαμίας όταν ξύπνησαν και τ' άκουσαν εκείνο το θλιβερό πρωινό... Της είπαν να της δέσουνε τα μάτια. Είπε όχι! Την εκτέλεσαν μαζί με άλλους εφτά. Εξω απ' το νεκροταφείο (Ποιους; Αγνωστο. Πρέπει να βρεθούν τα ονόματά τους). Τους έχωσαν σε ομαδικό τάφο. Της Κούλας, όταν τους ξέχωσαν, βρέθηκαν μόνον οι κοτσίδες! (Είχε μακριές, όμορφες κοτσίδες)»...
Γεννήθηκε το 1929 στην Καρδίτσα. Την Πρωτομαγιά του 1943 οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ. Πήρε μέρος σε διάφορες δύσκολες αποστολές, όταν η πόλη της Καρδίτσας κατακτήθηκε από τους Γερμανούς. Το Σεπτέμβρη του 1944 κατετάγη στον εφεδρικό ΕΛΑΣ Καρδίτσας. Ως Γραμματέας συνοικιακής Οργάνωσης της ΕΠΟΝ συλλαμβάνεται, βασανίζεται άγρια και διώκεται.
Οργανώθηκε στο ΚΚΕ το Γενάρη του 1945. Το 1946 κατετάγη στον ΔΣΕ και για 45 μήνες, από το Σεπτέμβρη του 1946 μέχρι και το Μάη του 1950, υπηρέτησε στον ΔΣΕ περιδιαβαίνοντας τα βουνά των Αγράφων. Τραυματίστηκε στη Μάχη της Καρδίτσας.
Με την υποχώρηση του ΔΣΕ το 1949, παραμένει στην ομάδα που είχε βασική αποστολή να κρατήσει τη φυσιογνωμία του αντάρτικου στο χώρο των Αγράφων, με σκοπό τη συγκέντρωση των ξεκομμένων ανταρτών. Η ομάδα εκπλήρωσε στο ακέραιο την αποστολή της και την άνοιξη του 1950 πέρασε στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Ο Τάκης εγκαταστάθηκε στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας, όπου παντρεύτηκε τη μαμά μας, Ευγενία Παπαγεωργίου, αντάρτισσα του ΔΣΕ.
Το 1953 πήρε το πτυχίο του δασκάλου. Επιπλέον, φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βουδαπέστης. Εργάστηκε ως ανειδίκευτος εργάτης στο χωριό «Νίκος Μπελογιάννης» και ως δάσκαλος στα προσφυγόπουλα. Τα τελευταία χρόνια και μέχρι τη συνταξιοδότησή του, το 1982, εργάστηκε στο μηχανισμό της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ στη Βουδαπέστη.
Ο Τάκης υπερασπίστηκε τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην Ουγγαρία.
Επαναπατρίστηκε το 1986. Εργάστηκε για ένα διάστημα στο Αρχείο του ΚΚΕ. Μεταξύ άλλων σημαντική ήταν η συμβολή του στη συγγραφή του «Μαρτυρολογίου - Επεσαν για τη ζωή» της ΚΕ του ΚΚΕ. Στο πλούσιο συγγραφικό του έργο, μέσα από τα προσωπικά του βιώματα αποτυπώνεται η Ιστορία του ΚΚΕ.
Ηταν μέλος της ΚΟΒ Υμηττού και για πάνω από 30 χρόνια πρόεδρος του Παραρτήματος Υμηττού της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ, προσφέροντας ως και το τέλος της ζωής του, με τη δράση του, σημαντική παρακαταθήκη στους νεότερους συντρόφους και στη νεολαία της περιοχής.
Τα παιδιά του Βασίλης, Μαρίνα και τα εγγόνια του
Το Παράρτημα Διδυμότειχου - Ορεστιάδας της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ, τιμώντας τον ηρωικό αντιφασιστικό αγώνα των κατοίκων του Εβρου και των μαχητών του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, διοργανώνει εκδήλωση στο Διδυμότειχο το Σάββατο 29 Αυγούστου στις 7 μ.μ., στο Μνημείο Εθνικής Αντίστασης.
Το Παράρτημα Λάρισας και το Παράρτημα Ελασσόνας της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ διοργανώνουν εκδήλωση την Κυριακή 30 Αυγούστου, στις 11 π.μ. στο Μπεχτέσι Καρυάς Ολύμπου, για να τιμήσουν την ορκωμοσία της ίδρυσης των πρώτων αντάρτικων ομάδων. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί με όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας.