Οι τελευταίες προετοιμασίες πριν την εκτόξευση στις 16 Απρίλη γίνονται αυτές τις μέρες στο Δορυφόρο Επισκόπησης Διαβατικών Εξωπλανητών (TESS) της NASA. Το σκάφος είναι στην ουσία ένα τετραπλό τηλεσκόπιο, με οπτικό πεδίο που θα καλύπτει το 85% του ουρανού (εξ ου και το «Επισκόπησης» στην ονομασία του), με στόχο την ανακάλυψη πλανητών γύρω από κοντινά στον Ηλιο άστρα. Αυτοί οι πλανήτες θα στοχευθούν από επόμενες έρευνες για να εξεταστεί η ικανότητά τους να υποστηρίξουν την εμφάνιση και διατήρηση ζωής.

Ο TESS θα εκτοξευτεί από το ακρωτήριο Κανάβεραλ με πύραυλο «Falcon 9» της «SpaceX». Στη συνέχεια, με μια βαρυτική βοήθεια με κοντινό πέρασμα πάνω από τη Σελήνη θα τεθεί σε τροχιά περιόδου 13,7 ημερών γύρω από τη Γη. Δυο μήνες αργότερα, όταν θα έχουν ελεγχθεί τα συστήματά του, θα αρχίσει τη διετή αποστολή του, εξετάζοντας τον ένα μετά τον άλλο τους 26 τομείς που έχει χωριστεί το τμήμα του ουρανού, παρατηρώντας 13 τομείς του νοτίου ημισφαιρίου τον πρώτο χρόνο και 13 του βορείου τον δεύτερο.

Το TESS θα ελέγχει για το φαινόμενο της διάβασης πλανητών μπροστά από το άστρο τους (στην ευθεία που συνδέει το άστρο και τη Γη), η οποία προκαλεί μια μικρή αλλά σταθερή περιοδική μείωση της λαμπρότητας του άστρου. Με αυτήν την τεχνική, το διαστημικό τηλεσκόπιο «Κέπλερ» της NASA εντόπισε περισσότερους από 2.600 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες, οι περισσότεροι από τους οποίους περιφέρονται γύρω από άστρα μικρής φωτεινότητας, που απέχουν 300 έως 3.000 έτη φωτός από τη Γη. Το TESS θα επικεντρωθεί σε περίπου 200.000 άστρα που απέχουν το πολύ 300 έτη φωτός και γι' αυτό εμφανίζονται κατά μέσο όρο 30 έως 100 φορές πιο φωτεινά, συγκριτικά με εκείνα που εξέτασε το «Κέπλερ». Η λαμπρότητα αυτή θα επιτρέψει στους επιστήμονες να χρησιμοποιήσουν φασματοσκοπία (μελέτη της απορρόφησης και εκπομπής φωτός), ώστε σε συνδυασμό με παρατηρήσεις από επίγεια τηλεσκόπια να υπολογίσουν τη μάζα, το μέγεθος, την πυκνότητα, την τροχιά και αργότερα, με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου «Τζέιμς Γουέμπ», να ανακαλύψουν και την ατμοσφαιρική σύνθεση των πλανητών. Προφανώς ο εντοπισμός μορίων νερού στην ατμόσφαιρα θα είναι μια καλή ένδειξη για τη δυνατότητα κάποιου πλανήτη να έχει ζωή.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ερευνητικής ομάδας της αποστολής, υπολογίζεται ότι γύρω στους 300 από τους εξωπλανήτες που θα ανακαλυφθούν θα έχουν μέγεθος παρόμοιο έως διπλάσιο εκείνου της Γης, καθώς το TESS θα παρατηρήσει μια περιοχή του ουρανού 400 φορές μεγαλύτερη από εκείνη που παρατήρησε το «Κέπλερ». Πέρα από την αναζήτηση εξωπλανητών, το TESS θα χρησιμοποιηθεί από αστροφυσικούς και για άλλης σκοπιμότητας παρατήρηση 20.000 επιπλέον ουράνιων σωμάτων.

Σε αναζήτηση εξωπλανητών και ιδιαίτερα εκείνων με ατμόσφαιρα, που θα μπορούσε να υποστηρίξει τη ζωή, θα προχωρήσει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), που πριν από λίγες μέρες ενέκρινε την επιστημονική αποστολή «Ariel» (από τα αρχικά της ονομασίας «Μεγάλης κλίμακας Επισκόπηση της Ατμόσφαιρας Εξωπλανητών με Υπέρυθρες ακτίνες»). Η αποστολή - εκτός απροόπτου - προβλέπεται να εκτοξευτεί στα μέσα του 2028.

Χιλιάδες εξωπλανήτες έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, διαφόρων μεγεθών και τροχιών, αλλά δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα κάποια σύνδεση των χαρακτηριστικών τους με τα χαρακτηριστικά του άστρου μαζί με το οποίο σχηματίστηκαν (από το ίδιο νεφέλωμα). Το τηλεσκόπιο «Ariel» θα προσπαθήσει να απαντήσει θεμελιώδη ερωτήματα, σχετικά με τα υλικά από τα οποία αποτελούνται οι εξωπλανήτες και πώς τα πλανητικά συστήματα προκύπτουν και εξελίσσονται. Για να το πετύχει, θα μελετήσει την ατμόσφαιρα εκατοντάδων πλανητών, που περιφέρονται γύρω από διαφορετικούς τύπους άστρων, με διαφορετικές θερμοκρασίες επιφάνειας και διαφορετικό μέγεθος, από υπερ-γαίες έως αεριώδεις γίγαντες σε κοντινή τροχιά προς το άστρο τους. Το «Ariel» θα είναι εξοπλισμένο με όργανα που θα καταγράφουν το φασματοσκοπικό χημικό αποτύπωμα των αερίων της ατμόσφαιρας ενός εξωπλανήτη, καθώς αυτός περνά (κάνει διάβαση) μπροστά από το άστρο του, με αποτέλεσμα ένα μικρό μέρος από το φως του άστρου που φτάνει έως τη Γη, να έχει περάσει μέσα από την ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη. Η ικανότητα παρατήρησης θα φτάνει στα 10 μέρη στο εκατομμύριο μείωσης της φωτεινότητας του άστρου εξαιτίας της πλανητικής διάβασης.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο «Ariel» έχει προϋπολογισμό 450 εκατ. ευρώ και θα τοποθετηθεί σε απόσταση 1,5 εκατομμυρίου χιλιομέτρων από τη Γη, στο σημείο Λαγκράντζ-2. Το Λαγκράντζ-2 είναι ένα από τα πέντε σημεία, όπου οι έλξεις Ηλιου και Γης συνδυάζονται με τρόπο, που δίνει την απαραίτητη κεντρομόλο δύναμη, ώστε ένα σώμα που σταματά εκεί να έχει τροχιά, η οποία θα διατηρήσει τη σχετική θέση του ως προς τα δύο ουράνια σώματα. Για τη διατήρηση της θέσης στα σημεία Λαγκράντζ-4 και 5 δεν χρειάζεται καθόλου ενέργεια, ενώ για τα άλλα τρία ελάχιστη. Η τοποθέτηση τηλεσκοπίων στο Λαγκράντζ-2 (όπως και στο 4 και 5), επιτρέπει να μην εμποδίζεται το οπτικό τους πεδίο από τη Γη, όπως συνέβαινε με το «Χαμπλ», ενώ ταυτόχρονα να βρίσκονται αρκετά κοντά στο μητρικό πλανήτη, ώστε να έχουν καλή επικοινωνία για την αποστολή των δεδομένων που συλλέγουν, αλλά και τη λήψη οδηγιών (καθυστέρηση στην άφιξη των εντολών μόλις 5 δευτερολέπτων). Η μάζα του τηλεσκοπίου «Ariel» θα είναι περίπου 1,3 τόνους και η αποστολή προβλέπεται να έχει τετραετή διάρκεια.

Περισσότερος χρόνος (και περισσότερο χρήμα) θα απαιτηθεί για την ολοκλήρωση της προσαρμογής και τον έλεγχο όλων των συστημάτων του διαστημικού τηλεσκοπίου «Τζέιμς Γουέμπ» («James Webb») της NASA. Το νέο τηλεσκόπιο, που προορίζεται να γίνει ο διάδοχος του περίφημου τηλεσκοπίου «Χαμπλ», επρόκειτο να εκτοξευτεί το 2018, στην πορεία η εκτόξευση αναβλήθηκε για το 2019, αλλά τώρα επαναπροσδιορίστηκε για το Μάη του 2020. Ενώ το τμήμα της διαστημοσυσκευής που αφορά το τηλεσκόπιο και το τμήμα που αφορά το πτητικό μέρος έχουν ολοκληρωθεί και περάσει τους ελέγχους το καθένα ξεχωριστά, διαπιστώθηκε ότι χρειάζονται περισσότεροι έλεγχοι καλής λειτουργίας τους σε συνδυασμό.

Το «Τζέιμς Γουέμπ» είναι το μεγαλύτερο διεθνές διαστημικό πρόγραμμα της NASA, σε συνεργασία με την Καναδική Διαστημική Υπηρεσία και τον ESA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος), που θα κάνει και την εκτόξευση με πύραυλο «Ariane 5», από τη γαλλική Γουιάνα. Το κόστος της αποστολής αναμένεται να υπερβεί τα προϋπολογισμένα 8 δισεκατομμύρια δολάρια. Το σκάφος, βάρους περίπου 7 τόνων, θα φέρει ασπίδα προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία μεγέθους γηπέδου του τένις και γι' αυτό οι μηχανικοί χρειάστηκε να βρουν τρόπο διπλώματος της όλης κατασκευής ανάλογο με εκείνο των ιαπωνικών οριγκάμι.

Επειδή το «Τζέιμς Γουέμπ» θα τεθεί σε τροχιά που θα βρίσκεται σε απόσταση 1,6 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, δεν θα υπάρχει δυνατότητα επισκευής του, όπως υπήρχε και αξιοποιήθηκε για τη διόρθωση των οπτικών του «Χαμπλ», που βρισκόταν σε χαμηλή γήινη τροχιά. Ακριβώς γι' αυτό χρειάζεται να υπάρχει «απόλυτη» βεβαιότητα ότι το νέο τηλεσκόπιο θα λειτουργήσει καλά από την πρώτη στιγμή και για όλο το χρόνο της ωφέλιμης ζωής του.