Ο αριθμός των διπλά εγκλωβισμένων προσφύγων και μεταναστών, που ζουν σε απαράδεκτες συνθήκες στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης στα νησιά του Αιγαίου, έχει φτάσει τις 12.762. Στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Μόριας στη Λέσβο, ο καταυλισμός έχει «βουλιάξει» από 4.913 ξεριζωμένους, ενώ η χωρητικότητά του είναι για 3.000 άτομα. Στο ΚΥΤ της Σάμου, με χωρητικότητα 700 ατόμων, «φιλοξενούνται» 2.372 άτομα και στο ΚΥΤ της ΒΙΑΛ εγκαταβιούν 1.295 άνθρωποι, σε εγκατάσταση χωρητικότητας 894 ατόμων. Σε 2-3 μήνες που θα ανοίξει ο καιρός και με δεδομένο ότι ο πόλεμος στη Μ. Ανατολή συνεχίζεται παίρνοντας νέες διαστάσεις, το ενδεχόμενο η κατάσταση να γίνει ακόμα χειρότερη είναι σοβαρό.

Αυτή η ζοφερή εικόνα των συνθηκών διαβίωσης έχει καταγγελθεί πάμπολλες φορές από σωματεία, φορείς και συλλόγους, που βρίσκονται σταθερά δίπλα στους πρόσφυγες και συμπαραστέκονται με κάθε τρόπο, ορθώνοντας ανάχωμα και στο ρατσιστικό δηλητήριο που χύνουν διάφορες εθνικιστικές ομάδες, εκμεταλλευόμενες την αφόρητη κατάσταση στα νησιά. Κοντεύουν δύο χρόνια από τη συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας που έγινε το Μάρτη του 2016, η οποία εφαρμόζεται απαρέγκλιτα από την κυβέρνηση και που οδήγησε στο διπλό εγκλωβισμό αυτών των ανθρώπων. Από τότε απαγορεύεται στα θύματα των ιμπεριαλιστικών πολέμων που βρίσκονται στη χώρα μας, όχι μόνο να μετακινηθούν προς τις χώρες προορισμού τους, αλλά ακόμα και να μετεγκατασταθούν στην ηπειρωτική χώρα.

Θυμίζουμε ότι από τον Ιούλη μέχρι το Δεκέμβρη του 2017, περίπου 20.000 ξεριζωμένοι έφτασαν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Πάνω από το 70% των αφίξεων πέρσι αφορούσαν Σύρους, Ιρακινούς ή Αφγανούς, ενώ 4 στους 10 ήταν ανήλικοι. Μέχρι σήμερα, από τους χιλιάδες κατατρεγμένους, λίγοι και «τυχεροί» κατάφεραν να φτάσουν στον τόπο προορισμού τους, αφού μόλις 21.726 αιτούντες άσυλο έχουν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα σε άλλες χώρες - μέλη της ΕΕ. Θυμίζουμε ότι ο στόχος ήταν για 66.000 μετεγκαταστάσεις, αριθμός που ούτως ή άλλως υπολείπεται κατά πολύ από τις πραγματικές ανάγκες των χιλιάδων προσφύγων με προορισμό την Ευρώπη.

Το ζήτημα της διαχείρισης των προσφυγικών ροών ήταν από την αρχή αντικείμενο παζαριού και διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε Τουρκία και ΕΕ. Κάτι που σήμερα παίρνει νέες διαστάσεις, με δεδομένες τις εξελίξεις στην περιοχή, τη σχετική αποστασιοποίηση της Τουρκίας από τον ευρωατλαντικό άξονα, τις αντιπαραθέσεις της με ΗΠΑ και Γερμανία.

Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες έρχονται επίσης αντιμέτωποι και με κρούσματα καταστολής, όπως μαρτυρούν καταγγελίες που πληθαίνουν τον τελευταίο καιρό, για συστηματικές επαναπροωθήσεις στον Εβρο ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και η σύντμηση των διαδικασιών παροχής ασύλου, αλλά και η επιτάχυνση των αντίστοιχων διαδικασιών απέλασης, όπως μεθοδεύονται από την ΕΕ και την κυβέρνηση, η οποία εμφανίζεται σήμερα να προχωράει στην αλλαγή του νόμου για το άσυλο.

Θυμίζουμε ότι σχετικές προτάσεις έχει κάνει και ο Γκέραλντ Κνάους, διευθυντής του ινστιτούτου ESI και εμπνευστής της συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας για το Προσφυγικό. Στον πυρήνα της αναμόρφωσης της νομοθεσίας είναι η ταχεία επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου στις χώρες «πρώτης γραμμής», ώστε στη συνέχεια να διαπιστωθεί ποιοι δικαιούνται διεθνή προστασία και μπορούν να προχωρήσουν στη μετεγκατάσταση. Στο ίδιο πλαίσιο, μελετάται το ενδεχόμενο να επιτραπεί η μετακίνηση μέρους των προσφύγων από τα νησιά σε κλειστά κέντρα στην ενδοχώρα, προκειμένου να εξετάζεται εκεί το αίτημά τους για άσυλο, χωρίς να θίγεται η κοινή δήλωση Ευρωπαϊκής Ενωσης - Τουρκίας.

Σε κάθε περίπτωση, καμιά ουσιαστική αλλαγή προς το καλύτερο δεν πρόκειται να υπάρξει για τους πρόσφυγες, καθώς είναι βέβαιο ότι θα συνεχιστεί η παροχή ασύλου με το σταγονόμετρο, ενώ για τη συντριπτική πλειοψηφία η πιθανότερη εξέλιξη είναι να επιταχυνθεί η απέλασή τους, μετά την εξέταση και απόρριψη της αίτησης για άσυλο. Σε αυτό το πνεύμα ήταν και η πρόταση που κατέθεσε ο πρωθυπουργός, σε συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για «αναβάθμιση» της καταστολής και των απελάσεων, με την ίδρυση ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού επιστροφών και ενός μηχανισμού επανεγκατάστασης, με κέντρα αιτήσεων σε τρίτες χώρες διέλευσης και προέλευσης.

Οι ευθύνες της κυβέρνησης για τη σημερινή αθλιότητα που ζουν χιλιάδες εγκλωβισμένοι πρόσφυγες και μετανάστες, δεν μπορούν να κρυφτούν. Κι αυτές οι ευθύνες γίνονται ακόμα μεγαλύτερες εξαιτίας της συμμετοχής της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς στην ευρύτερη περιοχή, που είναι από τις γενεσιουργές αιτίες της προσφυγιάς και της μετανάστευσης, του ξεριζωμού. Γι' αυτό η αλληλεγγύη των εργαζομένων και του λαού στους κατατρεγμένους, ο αγώνας για ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς και αναγνώριση του δικαιώματος της εγκατάστασης όπου επιθυμούν, είναι αναπόσπαστα από την πάλη ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και ανταγωνισμούς, στην απεμπλοκή της Ελλάδας από αυτούς.