ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Αυθεντικό «Το μαύρο άλογο» από τη Νέα Ζηλανδία

Η «πρώτη» βδομάδα μετά τις καλοκαιρινές διακοπές ξεκινά με πολλές και καλές κινηματογραφικές προσφορές. Η πιο ενδιαφέρουσα ίσως - και άρτι αφιχθείσα στην Ελλάδα - «Το μαύρο άλογο» (2014) του Τζέιμς Ναπίερ Ρόμπερτσον, από τη μακρινή Νέα Ζηλανδία. Αυθεντικό και χρήσιμο σινεμά, αλληγορικός και πολιτικός σχολιασμός που αγγίζει βαθιά, για τον άγνωστο κόσμο των φτωχών, περιθωριοποιημένων ιθαγενών Μαόρι. Των μικρο-κακοποιών, που παλεύουν με τη μοίρα τους, με το μυαλό κουρκούτι από την αμάθεια, τις δεισιδαιμονίες και το φτηνό ποτό... Εικόνες αποκάλυψης, σκοτεινές και υγρές, φτώχειας κι εγκατάλειψης... Η ταινία εστιάζει σε μια περίοδο της ζωής του Τζένεσις Ποτίνι, ενός Μαόρι, σκακιστική ιδιοφυΐα, που καίτοι άρρωστος από διπολική διαταραχή, κατορθώνει με αγάπη για τον άνθρωπο, με ιώβεια υπομονή κι επιμονή, να γίνει αποδεκτός και να διδάξει στα φτωχά παιδιά να αγωνίζονται με αισιοδοξία στη ζωή τους, με αφορμή το σκάκι και το εθνικό τουρνουά στην πρωτεύουσα Οκλαντ.

Κατά τ' άλλα, επαναλήψεις μεγάλων ταινιών. Το «Χάος» (1984) των αδελφών Ταβιάνι στο «Στούντιο», ενώ στην «Αλκυονίδα» αρχίζει «Ιαπωνική βδομάδα των κρυμμένων θησαυρών», με τις σημαντικότερες ταινίες τεσσάρων σπουδαίων δασκάλων: των Χιρόσι Τεσιγκαχάρα, Ακίρα Κουροσάβα, Κένζι Μιζοφκούτσι και Μίκιο Ναρούζε...

ΚΡΙΤΙΚΗ: Τζία ΓΙΟΒΑΝΗ

ΜΠΙΛΙ ΓΟΥΑΪΛΝΤΕΡ

Ερωτας το απόγευμα

� Allied Artists

Από τις καλύτερες ταινίες του Μπίλι Γουάιλντερ, του πολωνικής καταγωγής σκηνοθέτη με θητεία στα γερμανικά στούντιο U.F.A. - μέχρι που πήραν οι ναζί την εξουσία - και στη Γαλλία, προτού μεταναστεύσει οριστικά στο Χόλιγουντ. Βασισμένη στο μυθιστόρημα του Κλοντ Ανέ «Ariane, jeune fille russe» η, γλυκόπικρου στιλ, ασπρόμαυρη κωμωδία «Ερωτας το απόγευμα» συνιστά φόρο τιμής στον μέντορα του Γουάιλντερ, Ερνστ Λούμπιτς. Ταινία πολλαπλών όψεων και έντονης καυστικότητας - κι ας αφήνεται να γλιστρήσει προς κάποια μορφή ρομαντισμού - με δουλεμένη δραματουργία και διαλόγους... Στα ατού της έξυπνης γοητείας της συμβάλλουν καταλυτικά η παρισινή ατμόσφαιρα, οι έμπειροι ηθοποιοί, η κομψή, δυναμική και γερά εδραιωμένη σκηνοθεσία και η διακριτικότητα του σεναρίου. Στο «Ερωτας το απόγευμα» έρχονται αντιμέτωποι δύο χαρακτήρες, ο ένας στον αντίποδα του άλλου, με τη νεαρή ηρωίδα να μπαίνει σε μια παθιασμένη σχέση με έναν ώριμο άνδρα...

Ακόμα ένας σημαντικός ρόλος για την Οντρεϊ Χέπμπουρν με τη θρυλικά κομψή σιλουέτα, ενδεδυμένη πάντα με δημιουργίες Ζιβανσί. Απέναντί της, ένας 56χρονος Γκάρι Κούπερ, ζωντανή ενσάρκωση τις δεκαετίες '30 και '40 του Αμερικάνου αρσενικού, αναντίρρητα πειστικός ως αειθαλής γόης. Ο Κούπερ δεν υπήρξε η αμετάκλητη επιλογή του σκηνοθέτη, που αρχικά πρότεινε το ρόλο στον Κάρι Γκραντ κι έπειτα στον Γιουλ Μπρίνερ. Η άρνηση αμφοτέρων έδωσε την ευκαιρία στους Χέπμπουρν / Κούπερ να συστήσουν ένα ακόμα θρυλικό κινηματογραφικό ζευγάρι. Παρέα με τον Μορίς Σεβαλιέ, αρχέτυπο του Γάλλου εραστή στο ρόλο του πατέρα της Χέπμπουρν, προχωρά το πρωταγωνιστικό τρίο σε μια ανάλαφρη ιστορία με αίσιο τέλος...

Με τους: Οντρεϊ Χέπμπουρν, Γκάρι Κούπερ, Μορίς Σεβαλιέ, κ.ά.

Παραγωγή: «Love in the Afternoon», ΗΠΑ (1957)

ΓΟΥΝΤΙ ΑΛΕΝ

Παράλογος άνθρωπος

Ωριμη, έξυπνη και διασκεδαστική η τελευταία ταινία του Γούντι Αλεν, πρωτοπροβλήθηκε στο περασμένο Φεστιβάλ Καννών, εκτός διαγωνισμού. Μπορεί η ταινία να μην έχει τα φόντα για Χρυσό Φοίνικα, αλλά η ματιά του Αλεν, κοφτερή σαν ξυράφι, αποτυπώνει ένα μεσοαστικό «φρέσκο» μιας επαρχιώτικης Αμερικής χωρίς Ιστορία, που πασχίζει να προσδώσει αξία στην ύπαρξή της με φιλοσοφικό πασπάλισμα. «Η φιλοσοφία είναι λεκτικός αυνανισμός» ισχυρίζεται η ταινία, που εστιάζει σ' ένα «ανήσυχο» τρίο μιας μικρής πανεπιστημιακής κοινότητας, που καθένας για δικούς του λόγους αισθάνεται ότι δε χωρά στο προκάτ πλαίσιο. Ο Αλεν αρπάζει την ευκαιρία και ξεδιπλώνει υπαρξιακά αδιέξοδα ατομικιστικής φύσης και ταξικού χαρακτήρα. Ο άνδρας του τίτλου, ένας γοητευτικά καταθλιπτικός καθηγητής Φιλοσοφίας, συναισθηματικά ανάπηρος αφού έχασε τη χαρά για ζωή, έρχεται να διδάξει σ' ένα πανεπιστήμιο φυτεμένο σε ειδυλλιακό περιβάλλον και σύντομα συνάπτει σχέσεις με δύο γυναίκες. Ερωτική με μια καθηγήτρια που πλήττει θανάσιμα στο γάμο της και φιλική με τη νεαρή φοιτήτρια Τζιλ (που και αυτή κατά βάση πλήττει θανάσιμα με το αγόρι της). Η Τζιλ έλκεται όλο και περισσότερο από τον εσωστρεφή, απογοητευμένο από τη ζωή καθηγητή, που ομολογεί πως ό,τι κι αν έκανε, όσο κι αν προσπάθησε μέσα από πολιτικό ακτιβισμό ή στην εκπαίδευση, δεν μπόρεσε να γεμίσει με νόημα τη ζωή του. Τίποτα δε φαίνεται ικανό να βγάλει τον καθηγητή από τη θανάσιμη ανία του, ούτε ο έρωτας της Τζιλ, μέχρι που, τυχαία, σε κάποιο εστιατόριο, κρυφακούει μια συνομιλία αγνώστων που γεμίζει με νόημα τη ζωή του και τον σπρώχνει επιτακτικά σε μια πράξη παραλογισμού.

Εκλεκτικές συγγένειες με το ντοστογεφσκικό «Εγκλημα και τιμωρία», διαστάσεις του οποίου ο σκηνοθέτης προεκτείνει κι εμπλουτίζει με δικές του ιδέες, έχει αυτό το μείγμα μαεστρίας και φρεσκάδας με τις άψογες ερμηνείες. Αυτό το μείγμα δράματος, κωμωδίας και φιλμ νουάρ με γεύση ακατέργαστη, κάτω από το λούστρο του οποίου αναδύεται ένα εύθραυστο ηθικό δίλημμα που εισέβαλε στη μοίρα των πρωταγωνιστών με τη μορφή του τυχαίου και που θα μαρκάρει το τρίο για πάντα... «Η ζωή έχει το νόημα που εσύ επιλέγεις να της δώσεις» ακούγεται στο φιλμ να λέει ο πυρετώδης Χόακιν Φίνιξ που ερμηνεύει τον καθηγητή, που περνά από το μπουρλέσκ στο τραγικό, ισορροπώντας στο νήμα μιας ίντριγκας κατασκευασμένης σαν παρτίδα σκάκι...

Με τους: Εμα Στόουν, Χόακιν Φίνιξ κ.ά.

Παραγωγή: «Irrational Man», ΗΠΑ (2015)

ΒΙΜ ΒΕΝΤΕΡΣ

Ο Αμερικάνος φίλος

Ο Βιμ Βέντερς μεταφέρει στον κινηματογράφο το 1977 το αστυνομικό μυθιστόρημα «Ripley's Game», της Πατρίσια Χάισμιθ, που κυκλοφόρησε το 1974, το οποίο μετά τους προσωρινούς τίτλους εργασίας «Κανόνας χωρίς εξαιρέσεις» και «Το πλαίσιο» ενδύεται τον εμβληματικό τίτλο «Ο Αμερικάνος φίλος». Αφιερωμένη στον Ανρί Λανγκλουά, τον θρυλικό σινεφίλ, ιδρυτή της γαλλικής Ταινιοθήκης, η ταινία αποτελεί συνάμα φόρο τιμής στον «κινηματογράφο του δημιουργού». Στο γαλλικό νέο κύμα, μέσω της χρησιμοποίησης του Ζεράρ Μπλεν, πρωταγωνιστή του «Ο ωραίος Σέργιος» (1958), του Κλοντ Σαμπρόλ, στον ανεξάρτητο αμερικανικό κινηματογράφο μέσω του Ντένις Χόπερ, σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή του θρυλικού «Ξέγνοιαστος Καβαλάρης» (1969), στον φίλο του Νίκολας Ρέι, σκηνοθέτη του «Επαναστάτης χωρίς αιτία» (1955) και τον ανερχόμενο ηθοποιό του ευρωπαϊκού κινηματογράφου τέχνης, Ελβετό, Μπρούνο Γκαντζ... Παρά τα 38 της χρόνια, η κλασική πλέον και ίσως πιο εμπορική ταινία του Βέντερς, μοιάζει να έγινε μόλις χτες...

Το γνωστό μυθιστόρημα εγγράφεται στο είδος του αστυνομικού, όχι όμως και η ταινία - δοκίμιο πάνω στην έννοια του θανάτου, που αφηγείται την ιστορία ενός άνδρα που, χτυπημένος από ανίατη αρρώστια που δεν του αφήνει περιθώρια ζωής, εξαναγκάζεται να διαπράξει δύο φόνους, δίνοντας χρησιμότητα στο θάνατό του, αφήνοντας ένα ποσό στην οικογένειά του, παγιδευμένος σ' έναν εγκληματικό μηχανισμό που έστησε ένας Αμερικάνος. Ο Βέντερς δεν ενδιαφέρεται για την αστυνομική πλοκή αλλά κύρια για τον τρόπο που μπορεί να παρατηρεί και να περιγράφει τις σκέψεις των ηρώων και τη ζωή τους. Η ταινία δίνει λίγο χώρο στις «κλασικές» αστυνομικές πράξεις, ενώ πριμοδοτεί το πριν και το μετά του εγκλήματος και στέκεται στην καταγραφή του ανθρώπου, των φόβων και της αγωνίας του. «Δεν θέλησα να δημιουργήσω σασπένς - λέει ο Βέντερς - δεν θέλησα να φοβίσω αλλά να "αναπαραστήσω" το φόβο»...

Με τους: Μπρούνο Γκαντζ, Λίζα Κρόιτσερ, Ντένις Χόπερ, Ζεράρ Μπλεν, Νίκολας Ρέι, κ.ά.

Παραγωγή: «Der amerikanische Freund», Δυτική Γερμανία, Γαλλία (1977)

ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΜΑΚ ΚΟΥΑΡΙ

Επικίνδυνη αποστολή: Μυστικό έθνος

Πρόκειται για το 5ο σίκουελ - σε μια εικοσαετία - της σειράς «Επικίνδυνες αποστολές». Πέντε ταινίες ανόμοιες και άνισες, καθότι έργα διαφορετικών σκηνοθετών. Το «Επικίνδυνη αποστολή: Μυστικό έθνος» ξεκινά πολλά υποσχόμενο, με τον πρωταγωνιστή γαντζωμένο στο φτερό ενός αεροπλάνου σε απογείωση. Παρά το γεγονός ότι η ταινία έχει μεγαλύτερο «βάρος» από τις περισσότερες του είδους της, μάλλον συνιστά τη χειρότερη της σειράς, που οδεύει σύντομα προς τη λήθη. Καίτοι ενυπάρχει σ' αυτήν ό,τι μπορεί κανείς να αναμένει από τις «Επικίνδυνες αποστολές», καίτοι έπεσαν στο μίξερ τα ενδεδειγμένα υλικά, τελικά η συνταγή απέτυχε, με την ταινία να παλεύει να βρει το σωστό τόνο μεταξύ σοβαρού και διασκέδασης, με ισορροπία που δυσλειτουργεί, αποκαλύπτοντας την απουσία ενδιαφέροντος αναφορικά με την εξέλιξη της σειράς προς τα μπρος. Η ταινία - διασκεδαστικό φιλμ δράσης χωρίς αξιομνημόνευτη ιστορία - θυμίζει συνωμοτικό θρίλερ που τα 'χει χαμένα, που παίρνει τον εαυτό του πολύ στα σοβαρά, παραπέμποντας από τη μια στον κόσμο του Λε Καρέ, όπου σκοτεινές απειλές κρύβονται σε κάθε γωνιά κι απ' την άλλη, ο σούπερ πράκτορας Ιθαν Χαντ κατορθώνει τ' ακατόρθωτα με υπερφυσικές δυνάμεις και πανουργία.

Στοιχεία αξιοπρόσεκτα στην ταινία είναι η Σουηδή Ρεμπέκα Φέργκιουσον, που πάνω της εστιάζει το μυστήριο της ταινίας, ο Σάιμον Πεγκ που της προσφέρει χιούμορ και ο Αλεκ Μπάλντουιν που της χαρίζει βάρος. Στο «Επικίνδυνη αποστολή: Μυστικό έθνος», ο κόσμος απειλείται από ένα διεθνές τρομοκρατικό δίκτυο που συνθέτουν κάποιοι καταχωρημένοι ως νεκροί, ζωντανοί όμως, σοφιστικέ μυστικοί πράκτορες με απεριόριστες ικανότητες και πόρους, που εγκατέλειψαν τις διεθνείς οργανώσεις τους, για να αλλάξουν το στάτους κβο του συστήματος...

Με τους: Τομ Κρουζ, Ρεμπέκα Φέργκιουσον, Γενς Χουλτέν, Αλεκ Μπάλντουιν, Ζερεμί Ρενέρ κ.ά.

Παραγωγή: «Mission Impossible: Rogue Nation», ΗΠΑ (2015)