Ένοπλη πολιτοφυλακή εργατών και εργατριών στα πρώτα χρόνια της ΕΣΣΔ

Ο Λένιν μιλάει στην Κόκκινη Πλατεία στις 7 Νοέμβρη 1918, στην πρώτη επέτειο της Οχτωβριανής Επανάστασης

ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΚΟΜΕΠ

Η ιστορία διαμόρφωσης του καπιταλιστικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού, του καπιταλιστικού εποικοδομήματος, δείχνει ζιγκ-ζαγκ και συγκρούσεις με το παρελθόν, παρόλο που δεν είχε ως ιστορικό έργο να καταργήσει την εκμετάλλευση, αλλά μόνο να αλλάξει τη μορφή της.

Αν και η νίκη της αντεπανάστασης και η καπιταλιστική οπισθοδρόμηση είναι πολύ πιο αντιδραστική, καταστροφική, ωστόσο είναι λαθεμένο να θεωρηθεί ότι οδηγεί σε πλήρη ακύρωση των επιτευγμάτων της πορείας σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Με άλλα λόγια, είναι αντιδιαλεκτικό και εξωπραγματικό να φανταζόμαστε ότι αν δεν είχε νικήσει η Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, η εξέλιξη της καπιταλιστικής Ρωσίας θα είχε εξίσου οδηγήσει στη σημερινή Ρωσία. Και από αυτή τη σκοπιά χρειάζεται να γίνουν γνωστά τα επιτεύγματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ, αλλά και η επίδρασή τους στις κατακτήσεις της εργατικής τάξης στον καπιταλισμό.

Βέβαια, σήμερα το κύριο είναι να αναδείξουμε την πολύ μεγαλύτερη ωρίμανση των υλικών προϋποθέσεων για τη σοσιαλιστική επανάσταση και οικοδόμηση, που όμως προσκρούει στη σημαντική υποχώρηση του υποκειμενικού παράγοντα. Σήμερα η εργατική συνείδηση, κάτω και από το βάρος της ιδεολογικής επίθεσης της αστικής τάξης, της δράσης των μηχανισμών της εργοδοτικής τρομοκρατίας, αλλά και υπό την επίδραση των μικροαστικών αντιλήψεων και συμπεριφορών, βλέπει τη σοσιαλιστική προοπτική ως ουτοπική, ανέφικτη, ως «δευτέρα παρουσία». Βλέπει την πάλη για την εξουσία ως «πολυτέλεια», ως διαδικασία αποσυνδεδεμένη από την πάλη για την ικανοποίηση των σύγχρονων εργατικών και λαϊκών αναγκών. Σε αυτές τις συνθήκες διαμορφώνεται ο «ρεαλισμός» της υποταγής, που συστηματικά καλλιεργείται από τις δυνάμεις του οπορτουνισμού. Εχθρός της δυνατότητας της εργατικής και λαϊκής αντεπίθεσης για την ανατροπή είναι η ουτοπία μιας άμεσης φιλολαϊκής πολιτικής ως δήθεν εναλλακτικής, χωρίς σύγκρουση και ρήξη με τις δυνάμεις του κεφαλαίου, των μονοπωλίων, η ουτοπική ελπίδα ότι η βελτίωση του εργατικού και λαϊκού εισοδήματος μπορεί να έρθει με αλλαγή στο μείγμα διαχείρισης από νεοφιλελεύθερο σε νεοκεϊνσιανό.

Η εκτίμηση των διαθέσεων της εργατικής τάξης και λαϊκών δυνάμεων είναι ένα σύνθετο καθήκον. Σημαίνει ικανότητα στην επεξεργασία συνθημάτων, στόχων στα επιμέρους μέτωπα πάλης, κατάλληλους ελιγμούς σε κάθε φάση κατά την πορεία της ταξικής πάλης, ώστε να φωτίζεται ο δρόμος της σύγκρουσης με την εξουσία του κεφαλαίου, με τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Απαιτείται ικανότητα εξήγησης για το πώς επιδρούν οι αντικειμενικές εξελίξεις στη διάταξη των τάξεων, των κοινωνικών δυνάμεων, πώς σπάνε παλιές και πώς δημιουργούνται νέες συμμαχίες της αστικής τάξης. Απαιτεί υπομονή και επιμονή για την εξουδετέρωση των προκαταλήψεων, του φόβου, της συνήθειας, της επιφυλακτικότητας απέναντι στην προοπτική της επαναστατικής ανατροπής, αλλά και στη δράση των καπιταλιστικών μηχανισμών για εξαγορά, εκφοβισμό και ενσωμάτωση της εργατικής τάξης. Συνέπεια τέτοιων επιδράσεων είναι και η αντιφατική στάση εργατικών και λαϊκών δυνάμεων απέναντι στο Κόμμα: Από τη μια να το εμπιστεύονται στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα ως σταθερή, συνεπή δύναμη αντίστασης, αγώνα, οργάνωσης των απεργιών, των συγκρούσεων με την εργοδοσία, από την άλλη να μην πείθονται για τη ρεαλιστικότητα της πολιτικής του Κόμματος για αποδέσμευση από την ΕΕ και μονομερή διαγραφή του χρέους με εργατική εξουσία και κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων.

Είναι προϋπόθεση το Κομμουνιστικό Κόμμα να βρίσκεται μέσα στις εργατικές και λαϊκές μάζες, να συνδέεται με αυτές, να γνωρίζει τις σκέψεις, τους προβληματισμούς, τις απόψεις τους, τις φοβίες, τις επιφυλάξεις, τους δισταγμούς τους. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό, χρειάζεται να κατανοεί τους αντικειμενικούς παράγοντες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της εργατικής συνείδησης, να γνωρίζει τις δυνατότητες αλλά και τα όρια σε κάθε φάση της ταξικής πάλης.

Γι' αυτό τα μέλη και τα στελέχη του Κόμματος χρειάζεται να έχουν σταθερότητα, επιμονή και υπομονή απέναντι στην εξέλιξη των εργατικών και λαϊκών συνειδήσεων, να διακρίνουν την αντιφατικότητα που τις διαπερνά, να έχουν κατακτημένα επιστημονικά και ταξικά κριτήρια για τις αλλαγές που συντελούνται, να αντιμετωπίζουν τόσο την υπεραισιοδοξία όσο και την εύκολη απογοήτευση, το συμβιβασμό με τη δυσκολία. Σε διαφορετική περίπτωση το ΚΚ κινδυνεύει να γίνει άλλο ένα ρεφορμιστικό - οπορτουνιστικό κόμμα, να εγκλωβιστεί στα γρανάζια της καπιταλιστικής εξουσίας, να χάσει τον επαναστατικό εργατικό του χαρακτήρα, να απομακρυνθεί από το ρόλο του στην προετοιμασία και ετοιμότητα, στη συγκέντρωση και ωρίμανση δυνάμεων για την επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας.

Σημαντική αλλαγή των εργατικών διαθέσεων μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, όταν δηλαδή στο έδαφος της όξυνσης των αντιφάσεων του καπιταλιστικού συστήματος, των ενδοϊμπεριαλιστικών και ενδοαστικών αντιθέσεων και με πόλεμο, της επιδείνωσης της ζωής της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, η αστική τάξη απότομα χάνει την ικανότητά της να επιβάλλει την κυριαρχία της, να καταστέλλει, αλλά και να οργανώνει στοιχειώδεις υπηρεσίες που αφορούν στην επιβίωση των εργατικών και λαϊκών μαζών (π.χ. σίτιση, Πρόνοια, Υγεία), ενώ από την άλλη η εργατική τάξη και ευρύτερες λαϊκές μάζες βρίσκονται σε ασυνήθιστη κινητικότητα, προσελκύονται κάτω από αυτές τις συνθήκες στην οργανωμένη πάλη. Τέτοιες συνθήκες διαμορφώνονται αντικειμενικά, δεν προκύπτουν κυρίως ως αποτέλεσμα της σχεδιασμένης δράσης του Κομμουνιστικού Κόμματος, της ταξικής πάλης σε πιο συνηθισμένες συνθήκες.

Από αυτή τη σκοπιά είναι επίκαιρη και η πείρα της Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης, που αποτέλεσε τη μόνη δυνατή και ρεαλιστική πολιτική διεξόδου από την οικονομική κρίση και τον πόλεμο, σε αντίθεση τόσο με τις αστικές όσο και τις μικροαστικές και οπορτουνιστικές δυνάμεις που είχαν πάρει μέρος στην επανάσταση του Φλεβάρη ενάντια στον τσαρισμό. Η πείρα της Οχτωβριανής Επανάστασης αναδεικνύει επίσης ότι ακόμα και σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της δεν ακολουθούν αυθόρμητα τον επαναστατικό δρόμο. Γι' αυτό άλλωστε κάθε επαναστατική κατάσταση, κάθε εξέγερση δεν οδηγεί και σε νίκη της επανάστασης. Είναι υπόθεση του ΚΚ να βοηθήσει τις εργατικές και λαϊκές μάζες μέσα από την πείρα τους να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη να οδηγηθούν στη σύγκρουση με την αστική εξουσία, ξεπερνώντας φόβους, δισταγμούς και επιφυλάξεις.

Είναι επίσης σημαντικό να τονίσουμε ότι τον Ιούλη του 1917 οι μπολσεβίκοι βρέθηκαν κόντρα στο ρεύμα, οι εργάτες δεν τους ακολουθούσαν, τα Σοβιέτ μετατρέπονταν υπό την ηγεσία των οπορτουνιστών σε στηρίγματα της αντεπανάστασης, ενώ η αστική τάξη είχε εξαπολύσει μια τρομοκρατική και συκοφαντική εκστρατεία εναντίον των μπολσεβίκων με στόχο την εξόντωσή τους. Παρ' όλα αυτά, με αποφασιστική παρέμβαση του Λένιν, όχι μόνο δε συμβιβάστηκαν αλλά αξιοποίησαν καμπές στην πορεία της ταξικής πάλης, καταφέρνοντας να συμβάλουν στην αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων. Την πείρα αυτή μπορούμε να αντιπαραθέσουμε στο παράδειγμα της επανάστασης του Νοέμβρη 1918 στη Γερμανία, όπου οι εξελίξεις πήραν την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση: Τα γερμανικά Σοβιέτ, στα οποία κυριαρχούσαν οι σοσιαλδημοκράτες, ουσιαστικά στήριξαν την καταστολή της ένοπλης εξέγερσης των σπαρτακιστών (των πιο συνεπών κομμουνιστών). Αυτές οι πλευρές αναδεικνύονται στα ντοκουμέντα και στα αποσπάσματα από το βιβλίο του Αλμπερτ Νιεναρόκοφ «Εικονογραφημένη Ιστορία της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης 1917. Από μήνα σε μήνα», εκδόσεις «Προγκρές», που αναδημοσιεύονται σε αυτή την ενότητα. Μια επιπλέον αξία των ντοκουμέντων των μπολσεβίκων είναι και η προπαγανδιστική δύναμη των συνθημάτων, με τα οποία απευθύνονταν άμεσα στους εργάτες και στους φτωχούς αγρότες, στους στρατιώτες.

Τα τρία αυτά κείμενα είναι γραμμένα την περίοδο του πολέμου και αμέσως μετά. Ο Μπρεχτ με το νυστέρι του ιστορικού υλισμού, αλλά με πολύ εκλαϊκευτικό τρόπο, εξηγεί πώς ο φασισμός και η πολεμική προετοιμασία βρήκαν αποδοχή και λαϊκό έρεισμα στη Γερμανία. Αναδεικνύει πώς ο πόλεμος ουσιαστικά προετοιμάζεται μέσα στα πλαίσια της ιμπεριαλιστικής ειρήνης και πώς η σοσιαλιστική επανάσταση αποτελεί τη μόνη πραγματική λαϊκή διέξοδο από τον πόλεμο. Στα κείμενα επίσης προβάλλεται η θέση ότι ο δρόμος της επανάστασης δεν είναι ένας δρόμος εύκολα αποδεκτός από την εργατική συνείδηση, ότι οι εργάτες θα πειστούν να τον ακολουθήσουν ως αποτέλεσμα των ίδιων των αντικειμενικών συνθηκών που θα έχουν κλονίσει ενστάσεις και δισταγμούς, όταν αυτός θα φαντάζει αναγκαστική επιλογή, σε συνδυασμό με τη συστηματική δράση των κομμουνιστών.

Το άρθρο αναδεικνύει ότι το Διαδίκτυο είναι μια τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα της Πληροφορικής, μία ακόμα επιστημονική - τεχνολογική κατάκτηση, όπως τόσες άλλες στο παρελθόν, που η εφαρμογή της δεν αφορά μόνο στον κλάδο των επικοινωνιών, αλλά σε όλους τους τομείς της Οικονομίας - Βιομηχανία, Εμπόριο, Κυκλοφορία του χρηματικού κεφαλαίου. Αφορά επίσης σε όλες τις λεγόμενες υπηρεσίες (Παιδεία, Υγεία - Πρόνοια, Τουρισμό), ανεξάρτητα εάν διατηρούνται ως κρατικές υπηρεσίες ή έχουν εμπορευματοποιηθεί. Επίσης, αφορά στους κρατικούς και διακρατικούς κατασταλτικούς μηχανισμούς και από αυτή την άποψη αξιοποιείται και στους μηχανισμούς χειραγώγησης, παρακολούθησης και καταστολής και ως σύγχρονο μέσο υπεισέρχεται στην ταξική πάλη.

Το άρθρο στέκεται ιδιαίτερα στο χαρακτήρα της χρησιμοποίησης του Διαδικτύου στα σύγχρονα μέσα παραγωγής, στο σχεδιασμό και στην οργάνωση της σύγχρονης βιομηχανικής μονάδας ή συνόλου βιομηχανικών - εμπορικών - τραπεζικών ομίλων, των σύγχρονων υπηρεσιών, ενώ λιγότερο στέκεται στην άμεση ατομική χρησιμοποίησή του.

Επίσης, στο άρθρο θίγονται ζητήματα, όπως η παρασιτική - καταστροφική χρήση του Διαδικτύου (πορνογραφία, τζόγος κ.λπ.), όπως πάντα συμβαίνει όταν οποιαδήποτε νέα ή παλιότερη τεχνολογία αξιοποιείται σε μια εκμεταλλευτική κοινωνία, στον καπιταλισμό, όπου κυριαρχεί το κίνητρο του κέρδους.

Ακροθιγώς αναφέρονται πτυχές της αξιοποίησης του Διαδικτύου στους μηχανισμούς χειραγώγησης και καταστολής, στην ιδεολογική πάλη, ζητήματα που μπορούν να αποτελέσουν θέματα ξεχωριστής αρθρογραφίας. Το ίδιο ισχύει και για την αξιοποίησή του στη σοσιαλιστική οικονομία, στον Κεντρικό Σχεδιασμό, η μελέτη της θετικής και αρνητικής σοβιετικής πρακτικής.

Η εξέλιξη της διάρθρωσης της αγροτικής παραγωγής κατά την τελευταία 30ετία επιβεβαιώνει τη θέση του ΚΚΕ ότι απέναντι στην προοπτική της καταστροφής του ατομικού αγροτοπαραγωγού που επιφυλάσσει ο καπιταλισμός υπάρχει ως μόνη ελπιδοφόρα προοπτική η πολιτική της εργατικής εξουσίας: Με την κοινωνικοποίηση της γης και των μεγάλων αγροτικών εκμεταλλεύσεων, την άμεση υπαγωγή τους στον Κεντρικό Σχεδιασμό. Με τη συνεταιριστικοποίηση των αυτοαπασχολούμενων αγροτοπαραγωγών στη βάση αναγνώρισης του δικαιώματος χρήσης της γης (χωρίς δικαίωμα αγοραπωλησίας - κληρονομιάς), με τη σχεδιασμένη χρησιμοποίηση εφοδίων της σοσιαλιστικής βιομηχανίας και κρατικών υποδομών, με την κρατική προστασία απέναντι στις φυσικές καταστροφές, αλλά και τη συγκέντρωση του αγροτικού προϊόντος μέσω του κρατικού εμπορίου και των κρατικά καθορισμένων όρων του συνεταιριστικού.

Το άρθρο αναδεικνύει αυτά τα ζητήματα ως τη βάση για τη διαμόρφωση της κοινωνικής συμμαχίας της εργατικής τάξης με τα πιο φτωχά στρώματα των αγροτών. Το κείμενο συμβάλλει στον εμπλουτισμό των θέσεων του ΚΚΕ για την αγροτική παραγωγή και την προοπτική της στην εργατική εξουσία και σοσιαλιστική οικονομία.